Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Mang thai, sinh con là hành trình thiêng liêng nhưng cũng vô cùng khó khăn của người phụ nữ. Để bé yêu chào đời khỏe mạnh, thông minh, mẹ bầu cần có lối sống lành mạnh, vận động hợp lý và đặc biệt, cần có chế độ dinh dưỡng khoa học trong suốt thai kỳ.
Bài viết có sự tư vấn chuyên môn của PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, Giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome
Dinh dưỡng trong giai đoạn mang thai là một yếu tố quyếtt định việc đảm bảo sức khỏe cho mẹ và con.
Đối với người mẹ, dinh dưỡng khoa học giúp mẹ có sức đề kháng tốt, “vượt cạn” thành công, sớm phục hồi sức khỏe sau sinh, đảm bảo nguồn sữa chất lượng cho con bú, giảm nguy cơ mắc một số tai biến sản khoa hoặc các bệnh lý thường gặp trong thai kỳ.
Đối với con, dinh dưỡng đúng chuẩn trong thời kỳ mang thai sẽ là nền tảng cho sự phát triển thể chất và trí não tối ưu cho trẻ trong 1000 ngày vàng, giảm nguy cơ mắc các dị tật bẩm sinh (tim bẩm sinh, sứt môi hở hàm ếch, dị tật ống thần kinh…).
Ngoài ra, thói quen ăn uống của mẹ trong giai đoạn mang thai cũng ảnh hưởng đến sở thích ăn uống của con sau khi chào đời. Nếu thực đơn khi mang thai của mẹ phong phú và khoa học, em bé cũng sẽ có thói quen ăn uống đa dạng thực phẩm, “dễ tính” hơn khi ăn dặm.
Đến với Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome, mẹ bầu không chỉ được tư vấn, chăm sóc dinh dưỡng toàn diện suốt thai kỳ bởi các chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm mà còn được kỹ sư tiết chế xây dựng thực đơn khoa học theo ngày, tuần, tháng phù hợp thói quen và sở thích của mẹ, mang đến thai kỳ an vui, trọn vẹn.
Chế độ dinh dưỡng của mẹ khi mang thai là nền tảng cho sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ
Khi có thai, nhu cầu về năng lượng lẫn các chất dinh dưỡng của mẹ đều cao hơn so với mức bình thường. Bởi lẽ, bên cạnh năng lượng cho các hoạt động thường ngày, mẹ bầu cần thêm dưỡng chất để phát triển một số cơ quan của cơ thể nhằm thích ứng với quá trình mang thai và nuôi con và đặc biệt là để hình thành và nuôi dưỡng bào thai mạnh khỏe…
Trong giai đoạn này, phụ nữ mang thai cần chú ý bổ sung đủ 4 nhóm chất thiết yếu: chất bột đường (glucid); chất đạm (protein); chất béo (lipid); các loại vitamin, chất xơ và khoáng chất. Chế độ dinh dưỡng của mẹ cần cân đối, nếu thiếu dinh dưỡng, mẹ có thể bị thiếu năng lượng khiến trẻ có nguy cơ suy dinh dưỡng bào thai. Ngược lại, việc cung cấp năng lượng dư thừa trong thời gian dài khiến mẹ bị tăng cân quá mức, dẫn đến nguy cơ đái tháo đường thai kỳ và ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ sau khi sinh.
Dưới đây là bảng nhu cầu khuyến nghị về năng lượng và các nhóm chất thiết yếu cho phụ nữ mang thai (có sức khỏe bình thường):
|
Giai đoạn thai kỳ |
Trọng lượng thai nhi |
Số cân mẹ bầu cần tăng |
Nhu cầu năng lượng và nhóm chất thiết yếu mỗi ngày cho phụ nữ mang thai |
||||
| Năng lượng (Kcal) | Chất bột đường (g) | Chất đạm (g) | Chất béo (g) | Chất xơ (g) | |||
| Phụ nữ tuổi sinh đẻ (chuẩn bị mang thai) | 2050 | 290 – 360 | 60 | 45 – 57 | 25 | ||
| 3 tháng đầu | 100g | 0 – 1kg | 2100 | 300 – 370 | 61 | 46.5 – 58.5 | 28 |
| 3 tháng giữa | 1kg | 4 – 5kg | 2300 | 325 – 400 | 70 | 52.5 – 64.5 | 28 |
| 3 tháng cuối | 3kg | 5 – 6kg | 2500 | 385 – 430 | 91 | 60 – 72 | 28 |
| Tổng 9 tháng | 9 – 12kg | ||||||
Tháp dinh dưỡng cho mẹ mang thai được Bộ Y tế khuyến nghị
Ba tháng đầu thai kỳ vô cùng quan trọng vì đây là giai đoạn hình thành các cơ quan, mô, tổ chức như tim, gan, phổi, tế bào thần kinh… của thai nhi. Do đó, mẹ bầu cần bổ sung đầy đủ các dưỡng chất trong bữa ăn hàng ngày, tăng cường các thực phẩm giàu đạm (thịt, trứng, sữa, đậu đỗ…)
Bên cạnh đó, mẹ cần uống bổ sung sắt, acid folic hoặc viên đa vi chất (có chứa sắt và acid folic) theo quy định của Bộ Y tế. Cụ thể:
Ngoài ra, trong 3 tháng đầu, phần lớn phụ nữ mang thai thường có cảm giác mệt mỏi do nghén gây ra. Để khắc phục tình trạng này và đạt được mức cân nặng phù hợp, mẹ bầu cần điều chỉnh chế độ ăn của mình:
Dưới đây là thực đơn tham khảo cho mẹ bầu 3 tháng đầu:
|
Năng lượng thiết yếu: 1800 kcal/ngày |
|
| Bữa sáng | |
| Phở gà | 1 tô vừa |
| Bữa trưa | |
| – Cơm – Sườn heo rim – Canh cải xanh nấu thịt heo (thịt nạc) – Rau củ luộc – Tráng miệng: Nho |
230g (1,5 chén cơm) 50g 70g 80g 30g (6 trái) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 200ml (1 ly) |
| Bữa chiều | |
| – Cơm – Cá basa sốt cà chua – Canh đậu trắng nấu cà rốt, bông cải – Bông cải xào – Tráng miệng: Thanh long |
230g (1,5 chén cơm) 75g 60g60g 100g (1/4 trái) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa tươi | 180ml (1 hộp) |
Thực đơn dinh dưỡng cho mẹ 3 tháng đầu
Ở giai đoạn 3 tháng giữa, mức năng lượng khuyến nghị tăng thêm khoảng 250 kcal/ngày (trong đó lượng đạm tăng 10g).
Đặc biệt, 3 tháng giữa thai kỳ là giai đoạn thai nhi phát triển về khung xương và chiều cao, do đó, mẹ cần chú ý bổ sung các thực phẩm giàu canxi, kẽm như cua, tôm, trứng, sữa, các loại thủy hải sản… Chế độ ăn hàng ngày của mẹ bầu cần đảm bảo cung cấp đủ 1.200mg nhu cầu canxi theo khuyến nghị qua thực phẩm, sữa hoặc chế phẩm từ sữa (sữa chua, phô mai…). Theo đó, phụ nữ mang thai cần bổ sung 6 đơn vị sữa mỗi ngày (mỗi đơn vị sữa tương đương 100ml sữa nước, 100ml sữa chua, hoặc 1 miếng phô mai 15g).
Thai phụ cũng cần tiếp tục uống viên sắt/acid folic hoặc viên đa vi chất theo khuyến cáo.
Duy trì uống sữa bầu hàng ngày, kết hợp với chế độ dinh dưỡng và vận động khoa học là chìa khóa để mẹ có một thai kỳ trọn vẹn và chào đón bé yêu chào đời khỏe mạnh
Dưới đây là thực đơn tham khảo cho mẹ bầu 3 tháng giữa:
|
Năng lượng thiết yếu: 2200 kcal/ngày |
|
| Bữa sáng | |
| – Khoai lang – Nui tôm thịt heo – Sữa |
80g (1 củ nhỏ) 1 tô vừa 200ml (1 ly) |
| Bữa trưa | |
| – Cơm – Cá lóc chiên sả – Canh bầu nấu tôm khô – Bắp cải xào – Tráng miệng: quýt |
230g (1,5 chén cơm) 50g 72g 60g 80g (1 trái) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 200ml (1 ly) |
| Bữa chiều | |
| – Cơm – Gà rôti – Canh khoai mỡ nấu thịt heo – Cải ngọt xào – Tráng miệng: Mận |
230g (1,5 chén cơm) 100g 40g 60g 70g (1 trái) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 180ml |
Thực đơn dinh dưỡng cho mẹ 3 tháng giữa
Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ là lúc thai nhi phát triển cân nặng nhanh nhất. Mức năng lượng cung cấp lúc này cần tăng thêm 450 kcal/ngày (trong đó đạm tăng 31g) so với bình thường. Mẹ bầu cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng qua các loại thực phẩm đa dạng. Ưu tiên các nguồn thức ăn có hàm lượng đạm cao và có thêm chất béo như thịt, cá, trứng, sữa… để phát triển thể chất và trí tuệ cho trẻ. Khẩu phần cũng cần cân đối giữa chất béo động vật và thực vật, chất béo bão hòa (mỡ động vật, bơ, sữa…) và không bão hòa (dầu thực vật, các loại cá béo, các loại hạt…).
Với các loại vitamin, chất xơ và khoáng chất, mẹ bầu cũng cần đảm bảo bổ sung đầy đủ như những tháng trước đó.
| Năng lượng thiết yếu: 2400 kcal/ngày | |
| Bữa sáng | |
| – Bánh canh thịt heo – Sữa chua |
1 tô 100ml (1 hộp) |
| Bữa trưa | |
| – Cơm – Thịt heo kho củ cải – Canh mướp mồng tơi – Rau củ xào bắp non – Tráng miệng: bưởi |
250g cơm (1 chén ⅔) 100g 72g 60g 60g (2 múi) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 200ml (1 ly) |
| Bữa chiều | |
| – Cơm – Đậu hũ non sốt thịt – Canh bí xanh – Cải thảo xào – Tráng miệng: Táo tây |
230g (1,5 chén cơm) 100g 80g 60g 40g (1/6 trái) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 180ml (1 hộp) |
| Bữa bổ sung | |
| Sữa | 180ml (1 hộp) |
Thực đơn dinh dưỡng cho mẹ 3 tháng cuối
Trong giai đoạn thai kỳ, bên cạnh việc cung cấp đủ, đa dạng các chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe, có một số thực phẩm bà bầu nên kiêng như:
Trong giai đoạn thai kỳ, bên cạnh việc cung cấp đủ, đa dạng các chất dinh dưỡng tốt cho sức khỏe, có một số thực phẩm bà bầu nên kiêng như:
| Thực phẩm tái, sống
Có thể gây ngộ độc cho thai nhi, đặc biệt là trong 3 tháng đầu. |
Thức ăn ôi thiu
Chứa nhiều vi khuẩn gây hại, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. |
Thức ăn nhanh, chế biến sẵn
Chứa nhiều dầu mỡ, phụ gia không tốt cho sức khỏe |
Các chất kích thích
Chứa rất nhiều độc chất, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của trẻ (có thể gây dị tật bẩm sinh) |
| Các thực phẩm không tốt cho bà bầu | |||
Riêng với những thai phụ có tình trạng dinh dưỡng chưa hợp lý trước khi mang thai (thừa cân, thiếu cân, ăn uống kém…), có nguy cơ bị tiền sản giật, hoặc đang mắc một số bệnh lý như tim mạch, huyết áp, tiểu đường, gan, thiếu máu… cần được bác sĩ kiểm tra và tư vấn rõ hơn về chế độ ăn, mức năng lượng cần cung cấp, những thực phẩm nên và không nên ăn cho từng bệnh lý cụ thể.
Lưu ý, có nhiều phụ nữ gặp phải tình trạng khó hấp thu chất dinh dưỡng qua đường ăn uống (như canxi, kẽm, các loại vitamin…), cần bổ sung thêm các loại viên uống phù hợp để đảm bảo đủ dưỡng chất cho cả mẹ và con. Việc sử dụng các thực phẩm bổ sung cho thai phụ cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ.
Bên cạnh việc đi khám thai định kỳ, mẹ bầu nên đi khám dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ ăn khoa học
Dinh dưỡng trong giai đoạn mang thai là chế độ ăn cho cả mẹ và con, nhưng không phải ăn gấp đôi mà là ăn đủ chất, đủ năng lượng, cân đối và đúng cách. Việc nắm vững các nguyên tắc dinh dưỡng là cách đơn giản và hiệu quả để có một thai kỳ bình an và con phát triển một cách toàn diện.
Do đó, bên cạnh việc đi khám thai định kỳ, mẹ bầu nên đi khám dinh dưỡng để được tư vấn về chế độ ăn khoa học, hợp lý để đảm bảo con yêu sinh ra được khỏe mạnh, phát triển tốt về cả thể chất lẫn trí tuệ.
Các mẹ bầu cần lựa chọn các trung tâm dinh dưỡng lớn, uy tín, có các chuyên gia đầu ngành, đầy đủ trang thiết bị hiện đại để mẹ và bé được tư vấn và chăm sóc tốt nhất.
Trung tâm dinh dưỡng Nutrihome với chất lượng cao cấp “chuẩn 5 sao” đáp ứng toàn diện các nhu cầu khám, tư vấn và điều trị dinh dưỡng cho trẻ em và người lớn. Nutrihome được đầu tư hệ thống trang thiết bị hiện đại bậc nhất trong lĩnh vực dinh dưỡng, giúp đánh giá tình trạng dinh dưỡng (thiếu/thừa dinh dưỡng, các vi chất cần bổ sung…) nhanh và chính xác. Từ đó, bác sĩ có cơ sở xây dựng phác đồ điều trị, chăm sóc sinh dưỡng hiệu quả nhất.
Nutrihome quy tụ các chuyên gia dinh dưỡng hàng đầu như PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia; TS.BS Đào Thị Yến Phi, Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch; TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng lâm sàng và Tiết chế Viện Dinh dưỡng Quốc gia; BS.CKI Nguyễn Đào Ngọc Loan, Nguyên Tổ trưởng Tổ Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch; ThS.BS Lê Thị Ngọc Vân, Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Nhân dân 115, ThS.BS Nguyễn Thụy Song Hà, Phó Chủ nhiệm Bộ môn Y học Thể thao Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch… cùng các bác sĩ dinh dưỡng và kỹ sư tiết chế – xây dựng thực đơn giàu kinh nghiệm.
Tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome, quy trình khám và tư vấn dinh dưỡng được xây dựng khoa học từ việc thăm khám, xét nghiệm chẩn đoán, xây dựng khẩu phần đến lên thực đơn cá thể hóa và hướng dẫn chế biến món ăn đúng cách, hướng dẫn vận động hợp lý, góp phần chăm sóc dinh dưỡng toàn diện cho mẹ và bé, phòng ngừa những bệnh lý trong thai kỳ.
