Vắc xin HPV là gì? Ai nên tiêm ngừa và thời điểm tiêm phù hợp

Tỷ lệ mắc các bệnh do HPV gây ra đang ngày càng gia tăng và trẻ hóa, tạo nên gánh nặng bệnh tật lớn cho cộng đồng. Tiêm vắc xin HPV là phương pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp bảo vệ sức khỏe, ngăn ngừa ung thư và các bệnh lý nghiêm trọng do HPV gây ra. Vậy vaccine HPV là gì? Tiêm cho ai và tiêm vào thời điểm nào là thích hợp nhất? Cùng chuyên gia giải đáp ngay trong bài viết sau đây!

Bài viết có sự tư vấn y khoa của BS Nguyễn Như Điền, Quản lý Y khoa Miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.

Vắc xin HPV là gì?

Vắc xin HPV là sinh phẩm y tế có chứa thành phần kháng nguyên của các tuýp virus HPV phổ biến và nguy hiểm hàng đầu hiện nay ở cả nam và nữ giới. Vắc xin HPV giúp cơ thể sản sinh miễn dịch đặc hiệu, chủ động để chống lại sự tấn công và gây bệnh của Human Papillomavirus (HPV – virus gây u nhú ở người).

Hiện nay, trên thế giới có 3 loại vắc xin phòng HPV là vắc xin Cervarix (Bỉ) phòng 2 chủng HPV, vắc xin Gardasil (Mỹ) phòng 4 chủng HPV và vắc xin Gardasil 9 (Mỹ) phòng 9 chủng HPV. Ước tính vaccine HPV có thể ngăn ngừa 70% ung thư cổ tử cung, 80% ung thư hậu môn, 60% ung thư âm đạo, 40% ung thư âm hộ và cho thấy hiệu quả hơn 90% trong việc ngăn ngừa ung thư hầu họng dương tính với HPV.

Vắc xin HPV được sử dụng ở 84 quốc gia bao gồm Hoa Kỳ, Úc, Canada và hầu hết các nước Châu Âu và hơn 80 triệu người đã được tiêm vắc xin trên toàn thế giới. Có bằng chứng từ Úc, Đan Mạch, Scotland và Anh cho thấy vắc xin phòng HPV đã có tác động lớn đến khả năng bảo vệ chống lại HPV.

Từ khi vắc xin được đưa vào sử dụng tại Hoa Kỳ năm 2006, nhiễm trùng HPV và tiền ung thư cổ tử cung đã giảm đáng kể. Trong số các bé gái tuổi teen, tình trạng nhiễm các loại HPV gây ra hầu hết các bệnh ung thư và mụn cóc sinh dục đã giảm 88% và giảm 81% ở phụ nữ trẻ tuổi và tỷ lệ tiền ung thư cổ tử cung do các loại HPV thường liên quan đến ung thư cổ tử cung đã giảm 40%.

Tiêm vaccine HPV là biện pháp an toàn, hiệu quả và tiết kiệm nhất để phòng ngừa nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm do HPV gây ra như ung thư cổ tử cung, ung thư âm đạo, âm hộ, ung thư hậu môn…

Vắc xin HPV hoạt động như thế nào?

Vaccine HPV hoạt động theo cơ chế bắt chước quá trình nhiễm virus tự nhiên, giúp cơ thể chuẩn bị trước để đối phó với sự xâm nhập của HPV trong tương lai. Khi vắc xin được tiêm vào cơ thể, sẽ kích thích hệ miễn dịch tạo ra các kháng thể, những kháng thể này có khả năng nhận diện và tiêu diệt virus gây bệnh.

Các tế bào miễn dịch sẽ “ghi nhớ” thông tin về HPV, giúp cơ thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả hơn nếu virus này xâm nhập sau này. Khi gặp lại HPV trong tương lai, hệ miễn dịch sẽ sản xuất các kháng thể cần thiết để bảo vệ cơ thể, ngăn ngừa sự phát triển của các bệnh lý nguy hiểm do virus gây ra.

Tác dụng của vắc xin HPV phòng bệnh gì?

Vắc xin HPV giúp phòng ngừa nhiều bệnh nguy hiểm do virus HPV gây ra, bao gồm:

• Ung thư cổ tử cung: Là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở nữ giới. Tiêm vaccin HPV trước tuổi quan hệ tình dục giúp giảm đến 99% nguy cơ tổn thương tiền ung thư cổ tử cung do các chủng virus nguy cơ cao gây ra.
• Mụn cóc sinh dục: Gần 90% ca bệnh xuất phát từ hai chủng HPV 6 và 11. Vắc xin mang lại hiệu quả gần như tuyệt đối trong phòng ngừa tình trạng này, giảm thiểu tác động đến chất lượng sống và tâm lý người bệnh.
• Ung thư âm hộ, âm đạo: Dù hiếm gặp nhưng tỷ lệ mắc đang tăng. Khoảng 78% ung thư âm đạo và 25% ung thư âm hộ có liên quan trực tiếp đến nhiễm HPV. Tiêm đúng phác đồ là giải pháp dự phòng hiệu quả, lâu dài.
• Ung thư hậu môn: Hơn 90% ca bệnh có hiện diện HPV, chủ yếu là chủng 16. Tỷ lệ mắc ở cả hai giới đều tăng rõ rệt trong vài thập kỷ qua. Vaccine HPV đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ này.
• Ung thư vòm họng: Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc lên tới 12%, cao hơn nhiều quốc gia khác. Một số chủng HPV đã được xác định là yếu tố nguy cơ chính. Việc tiêm vắc xin là biện pháp bảo vệ bổ sung quan trọng cho cả nam và nữ.

Vaccin HPV giúp phòng ngừa các bệnh ung thư nguy hiểm do HPV gây ra như ung thư cổ tử cung, ung thư âm đạo, ung thư âm hộ, ung thư hầu họng…

Các loại vaccine HPV

Hiện nay, trên thế giới có 3 loại vắc xin phòng HPV là vắc xin Gardasil (Mỹ), vắc xin Gardasil 9 (Mỹ) và vắc xin Cervarix (Bỉ). Trong đó, Gardasil và Gardasil 9 là 2 loại vắc xin được lưu hành phổ biến tại nhiều quốc gia trên toàn thế giới, bao gồm Việt Nam bởi vắc xin được chứng minh có tính sinh miễn dịch tốt, trí nhớ miễn dịch lâu dài, mức độ an toàn cao và phạm vi phòng ngừa tối ưu:

1. Vắc xin Gardasil 9 (phòng 9 chủng HPV)

Vắc xin Gardasil 9, được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới Merck Sharp & Dohme (MSD – Mỹ). Vắc xin Gardasil 9 được coi là “vắc xin bình đẳng giới” vì mở rộng đối tượng và phạm vi phòng bệnh rộng hơn ở nam và nữ giới, giúp bảo vệ khỏi 9 chủng HPV phổ biến gồm 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58 gây ra ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, âm đạo, hậu môn, ung thư hầu họng, mụn cóc sinh dục, các tổn thương tiền ung thư hoặc loạn sản với hiệu quả bảo vệ vượt trội, lên đến hơn 90%.

2. Vắc xin Gardasil (phòng 4 chủng HPV)

Vắc xin Gardasil được nghiên cứu và phát triển bởi tập đoàn hàng đầu thế giới Merck Sharp and Dohm (Mỹ). Vắc xin có khả năng phòng ngừa 4 chủng HPV, gồm HPV 6, 11, 16 và 18, cho trẻ em gái và phụ nữ từ 9 – 26 tuổi. Vắc xin có khả năng ngăn ngừa mụn cóc sinh dục do HPV tuýp 6 và 11 gây ra, đồng thời giúp phòng tránh ung thư cổ tử cung cùng các tổn thương tiền ung thư liên quan đến HPV tuýp 16 và 18 với hiệu quả bảo vệ lên đến hơn 90%.

3. Vắc xin Cervarix (phòng 2 chủng HPV)

Vắc xin Cervarix (Bỉ có khả năng phòng ngừa các tổn thương tiền ung thư và ung thư cổ tử cung do hai chủng HPV nguy hiểm là HPV 16 và 18 gây ra. Vắc xin này được chỉ định cho trẻ em gái và phụ nữ trong độ tuổi từ 10 – 25, giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý nghiêm trọng.

Độ tuổi và đối tượng nên tiêm vắc xin HPV

1. Nam và nữ giới từ 9 – 26 tuổi

Tại Việt Nam, vắc xin HPV được khuyến cáo tiêm cho bé gái, phụ nữ, cũng như bé trai và nam giới trong độ tuổi từ 9 – 45. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêm vắc xin hiệu quả nhất khi thực hiện sớm, đặc biệt là đối với trẻ từ 9 – 14 tuổi.

Vắc xin phát huy tác dụng tối ưu nhất khi tiêm cho những trẻ chưa từng tiếp xúc với HPV, bởi HPV chủ yếu lây qua quan hệ tình dục hoặc qua các đường khác như vật dụng bị nhiễm hoặc thực hành vệ sinh âm đạo không đúng cách (mặc dù ít phổ biến hơn). Vì vậy, việc tiêm vắc xin sớm ngay từ 9 tuổi giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ phơi nhiễm HPV trước khi tiếp xúc với virus này. Hơn nữa, đây cũng là thời điểm thuận lợi để tiêm các vắc xin khác cho trẻ, giúp bác sĩ dễ dàng tư vấn và đảm bảo lịch tiêm ngừa đầy đủ.

2. Nam và nữ giới từ 27 – 45 tuổi

Năm 2018, các nghiên cứu đã xác nhận hiệu quả tương đương của vắc xin Gardasil 9 trong việc phòng ngừa 9 chủng HPV ở người từ 27 – 45 tuổi so với nhóm từ 16 – 26 tuổi. Trên cơ sở này, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã mở rộng độ tuổi chỉ định tiêm vắc xin Gardasil 9 cho những người từ 27 – 45 tuổi. Kết quả lâm sàng cho thấy, 99,2 – 100% người tiêm Gardasil 9 có kháng thể bảo vệ đầy đủ với cả 9 chủng HPV sau 7 tháng.

Tại Việt Nam, vắc xin Gardasil 9 hiện có thể tiêm cho cả nam, nữ và cộng đồng LGBT trong độ tuổi từ 9 – 45, giúp bảo vệ cơ thể khỏi 9 chủng HPV phổ biến, bao gồm các loại HPV 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 và 58.

Những chủng virus này là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh lý nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, ung thư âm hộ, ung thư âm đạo, ung thư hậu môn, ung thư hầu họng, mụn cóc sinh dục và các tổn thương tiền ung thư. Vắc xin Gardasil 9 có hiệu quả bảo vệ lên tới hơn 90%, mang lại sự bảo vệ toàn diện và hiệu quả cho mọi đối tượng.

3. Tiêm vắc xin trước khi mang thai

Theo khuyến cáo của nhà sản xuất, vaccine HPV không nên tiêm cho phụ nữ đang mang thai. Các chuyên gia khuyến nghị rằng phụ nữ nên chủ động tiêm vaccin HPV và hoàn thành đầy đủ phác đồ tiêm tốt nhất một tháng trước khi dự định mang thai để đảm bảo hiệu quả miễn dịch tốt nhất. Việc tiêm vắc xin trong thời gian thai kỳ không được khuyến khích, nhằm đảm bảo sự an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Ai không nên tiêm vắc xin?

Không phải ai cũng phù hợp để tiêm vắc xin HPV. Các trường hợp sau cần thận trọng hoặc tránh tiêm:

• Dị ứng với thành phần vắc xin: Bao gồm hoạt chất hoặc tá dược có trong thông tin kê toa. Người từng có phản ứng dị ứng nặng với Gardasil hoặc Gardasil 9 không nên tiếp tục sử dụng.
• Đang mắc bệnh cấp tính: Người đang sốt cao hoặc nhiễm trùng trung bình đến nặng cần hoãn tiêm cho đến khi hồi phục hoàn toàn.
• Rối loạn đông máu: Những người bị giảm tiểu cầu, mắc bệnh đông máu hoặc đang dùng thuốc kháng đông nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm.
• Phụ nữ mang thai: Vắc xin HPV không chống chỉ định tuyệt đối cho thai kỳ nhưng cần cân nhắc kỹ lưỡng và tuân theo hướng dẫn chuyên môn khi có ý định tiêm.

Vaccin HPV chống chỉ định với những người có phản ứng dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vắc xin.

Lưu ý quan trọng: Mặc dù vaccine HPV giúp bảo vệ hiệu quả chống lại các chủng virus gây ung thư, nhưng phụ nữ đã tiêm vắc xin vẫn cần thực hiện sàng lọc ung thư cổ tử cung định kỳ. Việc này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường hoặc các tổn thương tiền ung thư, từ đó can thiệp kịp thời và giảm nguy cơ phát triển thành ung thư.

Vắc xin HPV có an toàn không?

Vắc xin HPV đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả trong phòng ngừa các bệnh lý do virus HPV gây ra, đặc biệt là ung thư và mụn cóc sinh dục. Trong đó, Gardasil 9 là loại phổ biến nhất, được nghiên cứu lâm sàng trên hơn 15.000 người trước khi phê duyệt, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn và hiệu lực phòng bệnh lâu dài.

Tác dụng phụ sau tiêm chủ yếu ở mức độ nhẹ, bao gồm đau, sưng tại vị trí tiêm, sốt, đau đầu, mệt mỏi, buồn nôn hoặc đau cơ. Những phản ứng này thường xuất hiện ngắn hạn và tự cải thiện, không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêm.

Dù rất hiếm, một số trường hợp có thể xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng như nổi mẩn, sưng vùng mặt hoặc cổ họng, khó thở, chóng mặt, thậm chí tụt huyết áp. Nếu xuất hiện các dấu hiệu trên, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế để xử trí kịp thời, tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm.

Lợi ích và hạn chế của vắc xin HPV

1. Lợi ích của việc tiêm vắc xin HPV

Vắc xin HPV là biện pháp dự phòng hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nghiêm trọng như ung thư cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn, vùng đầu cổ và mụn cóc sinh dục. Việc tiêm phòng không chỉ mang lại lợi ích rõ rệt cho phụ nữ mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe nam giới, từ đó giảm tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh liên quan đến virus HPV trong cộng đồng.

Loại vắc xin này đã được cấp phép sử dụng cho cả hai giới trong độ tuổi từ 9 đến 45. Việc mở rộng chỉ định tiêm ngừa ở người trưởng thành giúp bổ sung cơ hội phòng bệnh cho những đối tượng chưa kịp tiêm lúc nhỏ. Các nghiên cứu cho thấy miễn dịch tạo ra có tính bền vững cao, bảo vệ lâu dài nếu tiêm đủ liều, giúp phòng ngừa tái nhiễm hiệu quả.

Khi chương trình tiêm chủng được triển khai rộng rãi, hiệu quả không chỉ dừng lại ở cấp độ cá nhân mà còn mở rộng đến cộng đồng thông qua miễn dịch nhóm. Đồng thời, điều này còn góp phần giảm chi phí điều trị ung thư và các bệnh liên quan, hạn chế gánh nặng y tế, giúp cải thiện chất lượng sống và tăng hiệu quả phòng ngừa bệnh trên quy mô toàn dân.

2. Hạn chế của việc tiêm vaccine HPV

Mặc dù vắc xin HPV mang lại hiệu quả phòng bệnh rõ rệt, nhưng không có khả năng điều trị các trường hợp đã nhiễm virus từ trước. Điều này đồng nghĩa, nếu cá nhân đã từng phơi nhiễm với một hoặc nhiều chủng HPV, việc tiêm ngừa không thể loại bỏ virus đã tồn tại trong cơ thể.

Loại vắc xin này chỉ bao phủ các chủng HPV phổ biến nhất, trong khi vẫn còn nguy cơ nhiễm phải những tuýp không nằm trong phạm vi bảo vệ. Do đó, dù đã tiêm đủ liều, người dân vẫn cần duy trì các biện pháp kiểm tra định kỳ nhằm phát hiện sớm những tổn thương bất thường liên quan đến HPV.

Ngoài ra, hiệu quả phòng bệnh cao nhất chỉ đạt được khi tiêm ngừa trước thời điểm quan hệ tình dục đầu tiên. Với những người đã tiếp xúc với virus, giá trị bảo vệ của vắc xin có thể bị giảm. Bên cạnh đó, tiêm ngừa không thay thế được các xét nghiệm tầm soát ung thư cổ tử cung như Pap smear, vốn vẫn đóng vai trò thiết yếu trong việc phát hiện sớm bệnh lý nguy hiểm.

Mặc dù tiêm vaccine HPV giúp phòng ngừa nguy cơ nhiễm HPV nhưng không thể điều trị các nhiễm trùng HPV đã tồn tại trước khi tiêm vắc xin.

Địa điểm tiêm vắc xin HPV ở đâu uy tín, giá tốt trên toàn quốc?

Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC là địa chỉ tiêm vắc xin HPV uy tín, an toàn và được hàng triệu người tin chọn trên toàn quốc. Là đối tác chiến lược của các hãng vắc xin lớn, VNVC có quyền nhập khẩu trực tiếp những loại vắc xin chất lượng cao, bao gồm cả các loại thường xuyên khan hiếm. Nhờ đó, khách hàng luôn được tiếp cận vắc xin chuẩn quốc tế với mức giá hợp lý và ổn định trong thời gian dài.

VNVC sở hữu hệ thống trung tâm tiêm chủng rộng khắp, kho lạnh đạt chuẩn GSP và phương tiện vận chuyển chuyên dụng giúp bảo quản vắc xin nghiêm ngặt từ kho đến tay người tiêm. Đội ngũ y bác sĩ được đào tạo chuyên sâu, quy trình tiêm chủng khép kín – từ sàng lọc đến theo dõi sau tiêm – đảm bảo an toàn tối đa cho từng khách hàng ở mọi độ tuổi.

Ngoài chất lượng vắc xin và dịch vụ 5 sao, VNVC còn triển khai chính sách tài chính linh hoạt như “Tiêm trước – trả sau”, giúp khách hàng dễ dàng hoàn thành phác đồ tiêm ngừa đúng lịch mà không lo gánh nặng chi phí. Đặt lịch tiêm ngay tại VNVC để được bảo vệ toàn diện và chủ động trước nguy cơ mắc bệnh do HPV.

Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC quy tụ đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng viên giàu kinh nghiệm, cam kết bảo quản vắc xin nghiêm ngặt trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế.

Tiêm vắc xin HPV là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lý nguy hiểm do HPV gây ra, bao gồm ung thư cổ tử cung, ung thư hậu môn, ung thư vòm họng và mụn cóc sinh dục. Để đạt hiệu quả tối ưu, nam và nữ trong độ tuổi từ 9 – 45 nên chủ động tiêm phòng sớm, đầy đủ, đúng lịch theo khuyến cáo. Việc chủ động tiêm ngừa không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn đóng góp vào việc giảm thiểu tỷ lệ các bệnh ung thư liên quan đến HPV trong cộng đồng.