Các nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chứng minh sữa mẹ chính là nguồn dinh dưỡng hoàn chỉnh nhất, thích hợp nhất và tốt nhất dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mà không thực phẩm nào có thể sánh được. Thông thường, trong sữa mẹ có đủ chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, đường, béo, năng lượng, vitamin và muối khoáng… với tỷ lệ thích hợp cho sự hấp thụ và phát triển cơ thể trẻ cũng như thích ứng một cách chính xác với nhu cầu của bé trong suốt quá trình phát triển.
Vì thế, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) khuyến cáo trẻ cần được bú mẹ trong vòng một giờ đầu sau sinh và bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, đồng thời duy trì cho đến khi tròn 2 tuổi. Việc nuôi con bằng sữa mẹ có thể cứu sống được hơn 800.000 trẻ em dưới 5 tuổi mỗi năm.
Theo WHO, trẻ được cho bú mẹ trong vòng một giờ đầu sau sinh có nhiều cơ hội được sống hơn. Trẻ sơ sinh được bắt đầu bú mẹ trong vòng từ 2 – 23 giờ sau khi sinh có nguy cơ tử vong cao hơn 33% và những trẻ sơ sinh bắt đầu bú sữa mẹ 24 giờ sau khi sinh hoặc lâu hơn nữa thì nguy cơ cao gấp 2 lần. Và nguồn dinh dưỡng từ sữa mẹ cung cấp cho trẻ trong 2 năm đầu đời vô cùng quan trọng, giúp giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong, giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính và thúc đẩy sự phát triển của trẻ tốt hơn.
Tùy theo thể tích dạ dày, mỗi bé sẽ có nhu cầu hấp thụ lượng sữa khác nhau. Việc cho bé bú quá nhiều hoặc quá ít đều ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.
Theo các chuyên gia, công thức để ước lượng số lượng sữa cần tiêu thụ mỗi ngày cho trẻ theo cân nặng như sau:
Ví dụ: Một em bé sơ sinh nặng 4,5kg thì lượng sữa cần sẽ là:
Mẹ nên cho trẻ sơ sinh bú từ 8-12 cữ/ngày hoặc thậm chí nhiều hơn. Cho trẻ bú khi trẻ có các biểu hiện đòi bú (cựa quậy, há miệng), không nên đợi đến khi trẻ khóc mới cho bú.
Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo và phù hợp nhất đối với sự phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, trong quá trình cho con bú không phải người mẹ nào cũng có thể giữ được nguồn sữa dồi dào và chất lượng như những ngày đầu sau sinh. Việc tiết sữa mẹ cả về lượng và chất phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như: cách cho con bú, chế độ làm việc, thời gian nghỉ ngơi của mẹ, tinh thần của mẹ, đặc biệt chế độ dinh dưỡng của mẹ trong giai đoạn này là yếu tố quan trọng hàng đầu.
Mẹ thiếu dinh dưỡng trong giai đoạn này có thể hạn chế quá trình tiết sữa và chất lượng sữa. Theo PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Giám đốc Y khoa miền Bắc Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome, chế độ dinh dưỡng của mẹ giai đoạn này cần đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất cơ bản:
Chất bột đường (glucid): Glucid là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, đặc biệt là hoạt động của cơ và não bộ. Người mẹ cho con bú cần 300 – 350g/ngày. Nguồn glucid chủ yếu trong khẩu phần là từ gạo, bún, miến, phở, khoai, củ…
Chất đạm (Protein): Lượng chất đạm cần được cung cấp đầy đủ trong quá trình cho con bú theo khuyến cáo cho người Việt Nam: 79g/gam ngày trong 6 tháng đầu, 73g/ngày trong 6 tháng tiếp theo. Lượng protein động vật nên chiếm ≥ 30% protein tổng số. Nên lựa chọn các thực phẩm có protein chất lượng cao như thịt, cá, trứng, sữa, đậu đỗ…
Chất béo (Lipid): Lượng chất béo cần cung cấp cho mẹ cho con bú chiếm 20-30% năng lượng khẩu phần. Lượng chất béo này rất quan trọng cho sự phát triển tối ưu trí não và thị lực của trẻ.
Vitamin và khoáng chất: Các vitamin và khoáng chất rất cần bổ sung cho người mẹ nuôi con bú như: vitamin A, vitamin D, vitamin B9 (acid folic), sắt, canxi… Ngoài việc bổ sung vitamin và khoáng chất qua chế độ ăn hàng ngày hoặc bổ sung vi chất theo chỉ định của bác sĩ dinh dưỡng.
Nước: Để sản xuất đủ sữa, bà mẹ đang nuôi con bú cần uống đủ nước, trung bình khoảng 2-2,5 lít nước/ngày.
Hiện nay, bằng các phương pháp hiện đại, đặc biệt là áp dụng máy phân tích thành phần sữa mẹ thế hệ mới nhất, các nhà khoa học đã có thể nhận biết, phân tích chính xác các thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ, từ đó hiểu rõ hơn về giá trị của nguồn dinh dưỡng đặc biệt này, cũng như nghiên cứu để tìm ra những giải pháp duy trì và nâng cao số lượng, chất lượng sữa mẹ khi cần thiết.
Nutrihome là Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam được trang bị máy phân tích thành phần sữa mẹ với công nghệ hiện đại bậc nhất. Máy giúp kiểm tra và đánh giá chính xác năng lượng và các thành phần cơ bản trong sữa mẹ như chất béo, chất đạm, đường lactose, độ đặc, chất khoáng, nước, kẽm, sắt và canxi.. Dựa vào kết quả phân tích, bác sĩ sẽ xây dựng khẩu phần ăn, thiết kế thực đơn phù hợp cho mẹ, giúp tăng cường bài tiết và nâng cao chất lượng sữa mẹ mà không sợ tăng cân. Từ đó, sức khỏe của mẹ được đảm bảo và trẻ được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng để phát triển toàn diện cả về thể chất và trí tuệ trong 2 năm đầu đời.
