Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Tại Việt Nam, cứ 2 trẻ nhập viện vì tiêu chảy cấp lại có 1 trẻ bị tiêu chảy do Rotavirus. Tiêu chảy do virus Rota khiến trẻ mất nước nặng do nôn ói, tiêu chảy với tần suất có thể lên đến 20 lần/ngày. Hiện nay, tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên toàn thế giới đang lưu hành phổ biến 3 loại vắc xin rota phòng bệnh tiêu chảy cấp. Vậy vắc xin rota virus chỉ định chủng ngừa cho ai? Đâu là thời điểm thích hợp để uống vắc xin này?
Bài viết được tham vấn Y khoa bởi BS. Phạm Đình Đông, Quản lý Vùng 7, Y khoa Miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC.
Vắc xin rotavirus là sinh phẩm y tế có tính kháng nguyên, giúp phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus gây ra – một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ em dưới 5 tuổi nhập viện và tử vong trên toàn cầu, đặc biệt ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Rotavirus là loại virus thuộc nhóm Reovirus, có cấu trúc ARN sợi kép, lây truyền qua đường phân – miệng và dễ dàng bùng phát thành các đợt dịch tiêu chảy, gây áp lực lớn cho hệ thống y tế.
Vắc xin rota hoạt động theo cơ chế tạo miễn dịch chủ động. Khi được đưa vào cơ thể, các thành phần kháng nguyên có trong vắc xin sẽ kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại Rotavirus. Nhờ đó, nếu sau này trẻ tiếp xúc với virus thật, hệ thống miễn dịch có thể nhận diện và chủ động tiêu diệt virus một cách nhanh chóng trước khi chúng gây bệnh. Hiện nay, các dòng vắc xin rota phổ biến thường được sản xuất dựa trên virus sống giảm độc lực, giúp tạo đáp ứng miễn dịch mạnh mẽ nhưng an toàn cho trẻ nhỏ.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), uống vắc xin rota là biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ mắc và mức độ nghiêm trọng của tiêu chảy do Rotavirus. Đặc biệt, vắc xin đã chứng minh tính an toàn cao với tỷ lệ tác dụng phụ thấp, thường chỉ bao gồm các phản ứng nhẹ như sốt nhẹ, tiêu chảy thoáng qua và rất hiếm gặp biến chứng nghiêm trọng.
Hiện nay, có 3 loại vắc xin rota phổ biến là Rotarix (Bỉ), Rotavin (Việt Nam) và RotaTeq (Mỹ). Cả 3 loại đều được dùng qua đường uống thay vì tiêm, giúp thuận tiện cho trẻ nhỏ và giảm nguy cơ lây nhiễm qua đường máu. Quy trình tiêm chủng thường yêu cầu 2 hoặc 3 liều, bắt đầu khi trẻ được 6 hoặc 7,5 tuần tuổi và hoàn thành trước 6 hoặc 8 tháng tuổi, tùy vào loại vắc xin được lựa chọn.
Một điểm quan trọng là dù vắc xin rota mang lại hiệu quả đáng kể trong việc bảo vệ trẻ khỏi tiêu chảy nặng do Rotavirus, nó không ngăn ngừa hoàn toàn tất cả các nguyên nhân gây tiêu chảy. Do đó, cha mẹ cần kết hợp tiêm vắc xin với các biện pháp chăm sóc sức khỏe khác như thực hành vệ sinh, cung cấp nguồn nước sạch và chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Tại Việt Nam, Rotavirus mỗi năm gây ra hàng trăm nghìn ca tiêu chảy ở trẻ nhỏ, chiếm tỷ lệ đáng kể trong tổng số ca bệnh tiêu chảy nhập viện. Vì vậy, việc chủng ngừa vắc xin rota ngày càng được khuyến cáo và trở thành ưu tiên hàng đầu trong các chương trình tiêm chủng. Với sự hỗ trợ từ các tổ chức y tế quốc tế, các dòng vắc xin này không chỉ dễ dàng tiếp cận hơn mà còn góp phần giảm đáng kể gánh nặng y tế toàn cầu do Rotavirus. Đây là một bước tiến lớn của khoa học trong việc bảo vệ sức khỏe thế hệ tương lai.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), uống vắc xin rota là biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ mắc và mức độ nghiêm trọng của tiêu chảy do Rotavirus.
Vắc xin rotavirus phòng bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota. Tiêu chảy do nhiễm Rota virus là tình trạng nhiễm trùng ruột do virus, gây tiêu chảy nặng ở trẻ. Virus Rota có dạng vòng, gồm 7 nhóm A, B, C, D, E, F và G. Trong đó, có 3 nhóm A, B, C là gây bệnh ở người và nhóm A là nhóm thường gặp nhất gây phần lớn các trường hợp dịch tiêu chảy nặng. Nhóm B và C ít gây ra các vụ dịch lớn, mà thường xảy ra lẻ tẻ, hay gặp nhất ở trẻ lớn và người trưởng thành.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêu chảy do nhiễm Rota virus là nguyên nhân gây ra hơn 600.000 ca tử vong ở trẻ em trên toàn thế giới mỗi năm. Ở các quốc gia đang phát triển, mỗi năm vẫn có khoảng trên 125 triệu ca tiêu chảy cấp do virus Rota ở trẻ dưới 5 tuổi.
Tại nước ta, tiêu chảy do nhiễm Rota virus là căn bệnh phổ biến thứ 2 sau nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính ở trẻ. Theo thống kê, cứ 2 trẻ nhập viện vì tiêu chảy thì có 1 trẻ được xác định nhiễm virus Rota. Ước tính, có 56% trẻ nhập viện do viêm dạ dày ruột cấp là do nhiễm virus Rota. Số trẻ em dưới 5 tuổi tử vong mỗi năm do virus Rota chiếm từ 4 – 8% số trẻ tử vong do mọi nguyên nhân. Trong giai đoạn 1998 đến 2003, mỗi năm nước ta ghi nhận 5.300 – 6.800 trường hợp trẻ dưới 5 tuổi tử vong vì căn bệnh này.
Tiêu chảy do nhiễm virus Rota ở trẻ nhỏ rất nghiêm trọng, từng khiến hơn 400.000 trẻ Mỹ phải nhập viện, cấp cứu và thậm chí tử vong mỗi năm. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, nhưng có thể phòng ngừa hiệu quả bằng vắc xin rota. Các nghiên cứu cho thấy vắc xin giúp giảm tới 98% nguy cơ tiêu chảy nặng và 87% nguy cơ mắc tiêu chảy do Rotavirus. Từ khi triển khai tiêm chủng, tỷ lệ nhập viện, cấp cứu ở trẻ nhỏ đã giảm rõ rệt. Vắc xin rota là biện pháp bảo vệ cần thiết cho trẻ ngay từ những tháng đầu đời. (1)
Ước tính, tiêm vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus đã giúp nước này giảm tỷ lệ nhập viện từ 85% đến 90%. Kể từ năm 2008, nhờ có vắc xin, gần 50.000 trường hợp nhập viện do Rotavirus ở trẻ dưới 5 tuổi được ngăn ngừa mỗi năm.
Tiêu chảy do nhiễm Rota virus là nguyên nhân gây ra hơn 600.000 ca tử vong ở trẻ em trên toàn thế giới mỗi năm.
Để phòng tiêu chảy cấp do virus Rota, bên cạnh các phương pháp phòng bệnh như đảm bảo môi trường sống sạch sẽ, ăn chín, uống sôi và giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, trẻ cần được chủng ngừa vắc xin đầy đủ. Vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus được chỉ định cho trẻ nhỏ, độ tuổi bắt đầu uống và độ tuổi kết thúc tùy thuộc vào mỗi loại vắc xin. Với vắc xin Rotarix và Rotavin trẻ cần uống từ 6 tuần tuổi và bắt buộc hoàn thành liệu trình trước 6 tháng tuổi. Với vắc xin Rotateq, trẻ uống từ 7,5 tuần tuổi và cần kết thúc trước 8 tháng tuổi.
Vắc xin phòng tiêu chảy cấp do virus Rota chống chỉ định cho những đối tượng sau:
Vắc xin hoạt động dựa trên cơ chế kích thích cơ thể sản sinh kháng thể đặc hiệu chống lại tác nhân gây bệnh. Đối với các loại vắc xin ngừa Rotavirus là vắc xin sống giảm độc lực có chứa các virus gây bệnh còn sống nhưng được làm yếu đi hoặc giảm độc lực. Dù suy yếu, nhưng vi sinh vật trong vắc xin vẫn có đủ khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch của cơ thể. Phản ứng này được duy trì cho đến khi virus được loại bỏ ra khỏi cơ thể.
Tuy nhiên, vắc xin sống giảm độc lực thường không được chỉ định cho những người có hệ miễn dịch suy giảm, người mắc bệnh mạn tính hoặc người tình cấy ghép nội tạng. Ngoài vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus, một số loại vắc xin sống giảm độc lực phổ biến khác có thể kể đến như: vắc xin sởi, quai bị, rubella, vắc xin ngừa Rotavirus, vắc xin đậu mùa, vắc xin thủy đậu và vắc xin sốt vàng.
Có 3 loại vắc xin phòng tiêu chảy cấp do virus Rota được sử dụng phổ biến hiện nay tại Việt Nam, gồm: vắc xin Rotarix, Rotateq và Rotavin
Rotarix là vắc xin sống giảm độc lực, có xuất xứ tại Bỉ do tập đoàn dược phẩm GSK nghiên cứu và phát triển. vắc xin Rotarix được chỉ định cho trẻ từ 6 tuần tuổi phòng viêm dạ dày – ruột do Rotavirus tuýp huyết thanh G1 và không phải G1. Điều này có nghĩa rằng, vắc xin Rotarix có khả năng bảo vệ chéo tất cả các tuýp G1 và không phải G1 như G2, G3, G4 và G9.
Với nguồn gốc từ virus sống giảm độc lực, vắc xin Rotarix có khả năng bám vào ruột tốt, kích thích cơ thể sản sinh phản ứng miễn dịch để đối phó với các dòng virus Rota nguy hiểm. Cũng nhờ khả năng bám dính tốt, nếu sau khi uống vắc xin trẻ có nôn trớ, ba mẹ cũng không cần quá lo lắng vì các thành phần trong vắc xin đã được hấp thụ đầy đủ. Tuy nhiên, nếu bé nôn một lượng lớn vắc xin, ba mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để xem xét việc có cho trẻ uống lại liều hay không.
Vắc xin RotaTeq cũng là virus sống giảm độc lực, không có khả năng gây bệnh. Vắc xin được nghiên cứu và sản xuất bởi tập đoàn MSD (Mỹ) được chỉ định sử dụng cho trẻ từ 7,5 tuần tuổi phòng viêm dạ dày – ruột do virus Rota các tuýp G1, G2, G3 và G4, cùng các tuýp có chứa P1A (như tuýp G9). Vắc xin không được chỉ định cho người lớn, phụ nữ có thai và đang cho con bú.
Rotavin là vắc xin sống giảm độc lực do chính Trung tâm nghiên cứu sản xuất vắc xin và sinh phẩm y tế Polyvac – Việt Nam nghiên cứu và phát triển. Sự ra đời của vắc xin là bước tiến đáng kể trong hành trình bảo vệ sức khỏe cộng động khỏi nguy cơ mắc tiêu chảy cấp do Rotavirus.
Vắc xin được chỉ định cho trẻ từ 6 tuần tuổi phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus, có dạng dung dịch màu hồng, sản xuất trong dây chuyền công nghệ hiện đại đạt các tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về vắc xin uống.
Lịch uống vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus được khuyến cáo như sau:
vắc xin Rotarix (Bỉ) có lịch uống 2 liều liên tiếp cách nhau tối thiểu 4 tuần.
Vắc xin RotaTeq (Mỹ) có lịch uống 3 liều cách nhau tối thiểu 4 tuần.
Vắc xin Rotavin – M1 (Việt Nam) có lịch uống 2 liều liên tiếp cách nhau tối thiểu 4 tuần.
Lưu ý quan trọng:
Hiện vẫn chưa có dữ liệu để đánh giá về hiệu quả bảo vệ của vắc xin phòng tiêu chảy cấp do Rotavirus kéo dài trong bao lâu. Tuy nhiên, theo kết quả một số cuộc nghiên cứu tại Hoa Kỳ, vắc xin đã được chứng minh có hiệu quả tốt trong 2 – 3 năm đầu đời. Còn tại các quốc gia có thu nhập thấp, hiệu quả của vắc xin thường thấp hơn trong năm thứ 2 so với năm đầu tiên tiêm vắc xin.
Các loại vắc xin phòng bệnh tiêu chảy cấp do rotavirus rất an toàn. Sau khi uống vắc xin, trẻ có thể gặp một số phản ứng nhẹ, không kéo dài và không cần điều trị đặc biệt. Cụ thể như sau:
VNVC là Hệ thống Trung tâm tiêm chủng vắc xin cho trẻ em và người lớn An toàn – Uy tín – Chất lượng hàng đầu Việt Nam với hàng trăm trung tâm hiện đại trên khắp cả nước. Với uy tín và kinh nghiệm lâu năm, là đối tác chiến lược của các tập đoàn vắc xin toàn cầu, VNVC đảm bảo nguồn cung đa dạng, bền vững, liên tục và chính hãng, bao gồm cả vắc xin thế hệ mới và những loại khan hiếm, đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh của trẻ em và người lớn, kể cả vắc xin rota cho trẻ từ 6 tuần.
Hệ thống kho lạnh tổng đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế tại VNVC, bảo quản vắc xin trong điều kiện tối ưu, nhiệt độ duy trì ở mức tiêu chuẩn từ 2 – 8 độ C.
VNVC thực hiện quy trình tiêm chủng vắc xin an toàn, 100% bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm, 100% điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, thực hành tiêm đúng kỹ thuật, chuẩn chuyên môn, tiêm nhẹ nhàng, êm ái.
VNVC đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khang trang, rộng lớn, cao cấp, trang thiết bị hiện đại cùng nhiều tiện ích cao cấp hoàn toàn miễn phí, đáp ứng mọi nhu cầu có thể phát sinh của Khách hàng khi đến tiêm chủng tại trung tâm.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin, đăng ký gói vắc xin, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
Vắc xin rota là “lá chắn” hiệu quả giúp bé tránh xa tiêu chảy cấp nguy hiểm. Đưa trẻ tiêm phòng đúng lịch tại VNVC – hệ thống tiêm chủng uy tín, lưu giữ lịch sử tiêm miễn phí, không lo quá hạn. Đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, vắc xin chính hãng, bảo quản chuẩn GSP, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Đặt lịch nhanh chóng, không cần chờ đợi, giá ưu đãi minh bạch. Hãy chủ động bảo vệ sức khỏe bé yêu ngay hôm nay cùng VNVC – nơi hàng triệu phụ huynh Việt tin chọn. Đặt lịch tiêm vắc xin rota tại VNVC ngay!
