Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Tật khúc xạ đang trở thành mối quan tâm lớn của cộng đồng khi tỷ lệ mắc ở cả trẻ em và người lớn ngày càng gia tăng. Với những tiến bộ trong y học hiện đại, việc điều trị và kiểm soát tật khúc xạ không còn là vấn đề khó khăn. Tuy nhiên, để bảo vệ thị lực một cách bền vững, bạn cần hiểu rõ biểu hiện, nguyên nhân và cách phòng ngừa tật khúc xạ ngay từ sớm. Vậy, tật khúc xạ mắt là gì? Nguyên nhân và biểu hiện của tật khúc xạ ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Tật khúc xạ mắt là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết ra sao?
Tật khúc xạ là tình trạng mắt không thể hội tụ ánh sáng đúng cách trên võng mạc, làm hình ảnh nhìn thấy trở nên mờ. Đây là một trong những rối loạn thị giác phổ biến, bao gồm cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị. Tật khúc xạ không phải là bệnh mà là vấn đề rối loạn liên quan đến cấu trúc, từ đó ảnh hưởng đến chức năng của mắt.
Tật khúc xạ mắt thường gây ra những thay đổi rõ rệt trong khả năng nhìn, ảnh hưởng đến cả thị lực xa và gần. Biểu hiện cụ thể phụ thuộc vào từng loại tật khúc xạ, nhưng nhìn chung bao gồm:
Những biểu hiện này thường tiến triển từ từ và có thể trở nặng nếu không được khắc phục bằng cách đeo kính, điều chỉnh lối sống hoặc can thiệp y tế phù hợp.
Tật khúc xạ xảy ra do ánh sáng không được hội tụ chính xác trên võng mạc, dẫn đến hiện tượng làm mờ hình ảnh. Điều này bắt nguồn từ ba cơ chế (nguyên nhân) chính:
Minh họa cách chùm sáng hội tụ ở mắt bị cận thị (myopia), viễn thị (hyperopia) và loạn thị (astigmatism) so với mắt người bình thường (normal)
Trong đó, các yếu tố nguy cơ có thể làm thay đổi cấu trúc của trục nhãn cầu, độ cong giác mạc và thể thủy tinh trong mắt bao gồm:
Trẻ sinh non hoặc có cân nặng dưới 2,5 kg khi sinh thường có giác mạc và trục nhãn cầu chưa phát triển hoàn chỉnh, làm tăng nguy cơ tật khúc xạ.
Di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, nếu cả bố và mẹ đều mắc tật khúc xạ (nhất là cận thị nặng trên 6 độ), khả năng con cái mắc tật khúc xạ cao hơn hẳn so với người bình thường.
Làm việc trong môi trường thiếu sáng, nhìn màn hình trong thời gian dài… là nguyên nhân hàng đầu gây tật khúc xạ ở mắt
Lạm dụng thuốc chứa corticosteroid (dạng uống, tiêm hoặc nhỏ mắt) có thể gây thay đổi áp lực nội nhãn, làm biến dạng giác mạc và tăng nguy cơ loạn thị hoặc các vấn đề khúc xạ khác.
Một số loại thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị các bệnh toàn thân cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng điều tiết.
Những yếu tố này không chỉ góp phần vào việc gây ra tật khúc xạ mà còn làm tăng nguy cơ khiến tình trạng suy giảm thị lực tiến triển nặng nếu không được phát hiện và điều chỉnh sớm.
Tật khúc xạ gồm cận thị, viễn thị, loạn thị và lão thị. Cụ thể như sau:
Cận thị là tình trạng trục nhãn cầu dài hơn bình thường hoặc giác mạc cong quá mức, khiến ánh sáng hội tụ trước võng mạc thay vì trên võng mạc.
Biểu hiện của tật khúc xạ này là hiện tượng mắt không thể nhìn rõ các vật ở xa, trong khi vẫn nhìn gần tốt. Do đó, người bị cận thường gặp khó khăn khi lái xe, nhìn biển báo hoặc quan sát bảng viết ở trường học. (2)
Cận thị thường xuất hiện ở trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt khi học tập hoặc sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, tình trạng mắt bị tật khúc xạ này cũng ngày càng phổ biến trên toàn cầu, nhất là ở các nước châu Á, do áp lực học tập cao và thói quen sinh hoạt thiếu khoa học.
Viễn thị là tật khúc xạ mắt gây khó khăn khi nhìn gần nhưng vẫn có thể nhìn rõ những cảnh vật ở xa. Hiện tượng này xảy ra khi trục nhãn cầu quá ngắn hoặc giác mạc phẳng hơn bình thường, làm ánh sáng hội tụ sau võng mạc.
Người bị viễn thị thường cảm thấy nhức mỏi mắt, đau đầu khi đọc sách hoặc làm việc ở khoảng cách gần. Tật khúc xạ này phổ biến hơn ở trẻ nhỏ, nhưng phần lớn có thể tự cải thiện khi trẻ lớn lên và nhãn cầu phát triển. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, viễn thị vẫn có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành nếu không được khắc phục bằng việc đeo kính hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp.
Loạn thị là tật khúc xạ mắt phổ biến ở mọi lứa tuổi, xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể không có độ cong đều, làm ánh sáng hội tụ tại nhiều điểm khác nhau trên võng mạc thay vì một điểm duy nhất.
Biểu hiện của tật khúc xạ này là khiến cho hình ảnh nhìn thấy bị méo mó hoặc mờ ở cả khoảng cách xa và gần. Người mắc loạn thị có thể cảm thấy mỏi mắt, nheo mắt thường xuyên hoặc nhức đầu, đặc biệt khi làm việc trong thời gian dài.
Loạn thị có thể xuất hiện độc lập hoặc đi kèm với cận thị hoặc viễn thị, và thường được điều chỉnh bằng cách đeo kính hoặc phẫu thuật.
Lão thị là tật khúc xạ mắt thường xuất hiện ở người trên 40 tuổi, xảy ra khi thủy tinh thể mất dần tính đàn hồi và khả năng điều tiết. Đây cũng được xem là một tật tự nhiên của quá trình lão hóa và không thể tránh khỏi. (3)
Biểu hiện của tật khúc xạ này là làm suy giảm khả năng nhìn gần, khiến mắt khó nhìn rõ hay tập trung vào các vật ở cận cơ thể. Do đó, khi mắt bị tật khúc xạ này, bạn có thể gặp nhiều khó khăn khi đọc sách hoặc làm việc tỉ mỉ, nhưng vẫn nhìn xa rõ ràng. Để khắc phục tật khúc xạ này, giải pháp phổ biến là sử dụng kính đọc sách hoặc kính hai tròng.
Lão thị khiến người cao tuổi gặp khó khăn trong việc nhìn gần
Tật khúc xạ mắt không phải là vấn đề sức khỏe nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều chỉnh kịp thời, chúng có thể gây ra những tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
Cụ thể, các tình trạng như cận thị, viễn thị, loạn thị hay lão thị đều làm suy giảm khả năng nhìn rõ, ảnh hưởng đến học tập, làm việc, lái xe và các hoạt động hàng ngày.
Trong một số trường hợp, tật khúc xạ nặng, đặc biệt là cận thị tiến triển, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa võng mạc, bong võng mạc, hoặc tăng nguy cơ bệnh lý mắt khác như tăng nhãn áp và đục thủy tinh thể. Điều này đặc biệt đáng lo ngại ở trẻ em nếu cận thị không được kiểm soát, dẫn đến tăng độ nhanh chóng.
Mặc dù không trực tiếp gây nguy hiểm, tật khúc xạ vẫn cần được theo dõi và khắc phục bằng cách đeo kính thuốc, kính áp tròng, hoặc các phương pháp phẫu thuật. Quan trọng hơn, việc khám mắt định kỳ giúp phát hiện và kiểm soát kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn, bảo vệ thị lực lâu dài.
Để chẩn đoán tật khúc xạ, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một hoặc nhiều phương pháp sau:
| Phương pháp chẩn đoán | Mô tả |
| Khám mắt tổng quát | Bác sĩ sử dụng bảng đo thị lực (snellen chart) để đánh giá khả năng nhìn xa và gần. |
| Đo tật khúc xạ bằng máy khúc xạ tự động | Sử dụng thiết bị như kính soi bóng (retinoscope) hoặc máy tự động đo độ cận, viễn, loạn thị dựa trên phản xạ ánh sáng qua mắt, giúp nhận diện tật khúc xạ nhanh và chính xác. |
| Thử kính lâm sàng
(Trial lens – Đo khúc xạ chủ quan) |
Bệnh nhân được thử các loại kính khúc xạ khác nhau để xác định số độ phù hợp. Dựa trên phản hồi của bệnh nhân khi điều chỉnh kính để tìm mức độ khúc xạ chính xác. |
| Khám bằng đèn khe sinh hiển vi | Dùng một thiết bị chiếu chùm sáng hẹp vào mắt để kiểm tra cấu trúc mắt, giác mạc và thủy tinh thể, từ đó phát hiện bất thường liên quan hoặc loại trừ một số nguyên nhân gây nhìn mờ do bệnh lý. |
| Chụp bản đồ giác mạc
(Corneal topography) |
Đánh giá độ cong và hình dạng giác mạc, đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán loạn thị. |
| Đo độ dài trục nhãn cầu | Sử dụng siêu âm hoặc máy đo quang học để đo chiều dài trục nhãn cầu, giúp chẩn đoán chính xác. |
Việc sử dụng các phương pháp này kết hợp giúp bác sĩ xác định chính xác tình trạng và mức độ tật khúc xạ, từ đó đưa ra giải pháp điều trị hiệu quả.
Tật khúc xạ không thể được chữa khỏi hoàn toàn vì bản chất của tình trạng này liên quan đến cấu trúc bất thường của mắt. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể cải thiện thị lực và kiểm soát (điều chỉnh) tình trạng này hiệu quả bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời giúp người bệnh duy trì thị lực ổn định, hạn chế tình trạng tiến triển nặng và ngăn ngừa biến chứng.
Tật khúc xạ có thể được khắc phục bằng cách đeo kính
Hiện nay, có nhiều phương pháp điều trị tật khúc xạ nhằm cải thiện thị lực. Dưới đây là những lựa chọn phổ biến:
Trên thực tế, tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng mắt và nhu cầu cá nhân, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp phù hợp.
Để phòng ngừa và hạn chế tăng độ khúc xạ tại nhà, bạn cần lưu ý đến những vấn đề sau:
Xây dựng một chế độ ăn giàu vitamin và khoáng chất sẽ giúp mắt khỏe mạnh. Ví dụ, bổ sung vitamin A (có trong cà rốt, khoai lang), lutein và zeaxanthin (từ rau lá xanh đậm như cải bó xôi) có thể giúp bảo vệ võng mạc; bổ sung omega-3 từ cá hồi, cá ngừ giúp giảm khô mắt và tăng cường sức khỏe thị lực.
Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung thực phẩm chức năng có chứa tinh chất broccophane. Broccophane giúp tăng cường thioredoxin – một protein quan trọng trong việc bảo vệ mắt khỏi stress oxy hóa. Điều này không chỉ giúp làm chậm tiến triển của các tật khúc xạ mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe tổng thể của mắt.
Luôn đeo kính đúng độ được chỉ định. Nếu được kê thuốc hoặc thiết bị hỗ trợ (như kính áp tròng chỉnh hình giác mạc), cần sử dụng đều đặn để ngăn ngừa tăng độ.
Khám mắt ít nhất mỗi 12 tháng để theo dõi tình trạng khúc xạ và phát hiện sớm các vấn đề liên quan. Điều này giúp bác sĩ điều chỉnh biện pháp điều trị kịp thời, tránh tiến triển nghiêm trọng hơn.
Khám mắt định kỳ giúp phát hiện sớm và đánh giá được mức độ tiến triển của tật khúc xạ ở mắt
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp điều trị tật khúc xạ an toàn và hiệu quả, Trung tâm Mắt Công nghệ cao thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chính là địa chỉ đáng tin cậy.
Với sự hỗ trợ từ máy phẫu thuật Femtosecond laser VISUMAX 800, trung tâm triển khai kỹ thuật SMILE Pro hiện đại bậc nhất. Đây là phương pháp tiên tiến sử dụng laser để tạo đường mổ nhỏ mà không cần dao, bảo tồn cấu trúc giác mạc tự nhiên, giảm tối đa nguy cơ biến chứng.
Không dừng lại ở đó, Trung tâm Mắt Công nghệ cao Tâm Anh còn sở hữu máy phẫu thuật Excimer laser MEL 90, kết hợp hoàn hảo với hệ thống Visumax để thực hiện các kỹ thuật như Lasik và Femto-Lasik.
Phương pháp này không chỉ mang lại kết quả điều trị chính xác mà còn giảm thiểu các tác dụng phụ như khô mắt hay hiện tượng chói sáng. Đây là lựa chọn lý tưởng dành cho những bệnh nhân lo ngại tái cận sau phẫu thuật, đảm bảo tiêu chuẩn an toàn cao nhất trong từng ca điều trị.
Để đặt lịch điều trị tật khúc xạ mắt tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể gọi đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên thực tế, tật khúc xạ là vấn đề thị lực phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và cải thiện nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Với sự phát triển của công nghệ hiện đại, từ việc sử dụng kính đến các phương pháp phẫu thuật tiên tiến, người bệnh có thể nhanh chóng lấy lại thị lực rõ nét và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là duy trì thói quen sinh hoạt khoa học để hạn chế nguy cơ phát sinh tật khúc xạ.
