Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Khô mắt là vấn đề sức khỏe thường gặp, có thể gây khó chịu, cản trở tầm nhìn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của nhiều người. Tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và ngày càng trở nên phổ biến hơn trong nhịp sống công nghệ hiện đại. Vậy, hiện tượng khô mắt là gì? Nguyên nhân bị gây khô mắt đến từ đâu? Làm thế nào để giảm các dấu hiệu khô mắt tại nhà? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Khô mắt là gì? Nguyên nhân và triệu chứng ra sao?
Khô mắt là tình trạng mắt không có đủ nước mắt, hoặc nước mắt không có chất lượng phù hợp để bôi trơn và nuôi dưỡng bề mặt mắt. Trong cơ thể người, nước mắt không chỉ đơn thuần là nước mà là một hỗn hợp phức tạp gồm nước, dầu, chất nhầy, protein và các chất dinh dưỡng. Cùng với nhau, chúng tạo thành màng nước mắt mỏng bao phủ bề mặt mắt, giúp duy trì độ ẩm và bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng.
Khi màng nước mắt không ổn định hoặc không đủ, bề mặt mắt không được bảo vệ và dưỡng ẩm đúng cách, dẫn đến các triệu chứng như khô, cộm rát và mờ mắt.
Tình trạng khô mắt có thể trực tiếp dẫn đến các triệu chứng khác như:
Khó chịu là dấu hiệu khô mắt thường gặp. Tình trạng khô mắt có thể gây ra cảm giác khó chịu như rát, nóng hoặc ngứa trong mắt. Lúc này, sự thiếu hụt màng nước mắt làm bề mặt mắt trở nên nhạy cảm hơn với các kích thích từ môi trường.
Mắt khô có thể gây nhìn mờ, đặc biệt sau khi tập trung nhìn lâu. Trong tình huống này, màng nước mắt không ổn định làm giảm chất lượng bề mặt giác mạc, ảnh hưởng đến khả năng tập trung ánh sáng và tạo ra hình ảnh rõ nét trên võng mạc. (1)
Người bị khô mắt thường cảm thấy như có cát hoặc dị vật trong mắt. Điều này do bề mặt mắt không được bôi trơn đủ, làm tăng ma sát giữa mí mắt và giác mạc khi chớp mắt, gây cảm giác cộm và khó chịu. (2)
Thiếu nước mắt khiến mắt trở nên khô và kích ứng, dẫn đến đỏ mắt. Mạch máu trong kết mạc giãn nở để cung cấp dưỡng chất và oxy bù đắp, làm mắt có màu đỏ hoặc hồng. Đỏ mắt là dấu hiệu thường gặp cho thấy mắt đang bị căng thẳng hoặc viêm nhẹ. (3)
Một số nguyên nhân gây khô mắt thường gặp chủ yếu bao gồm:
Khô mắt có thể xảy ra khi cơ thể bị mất nước hoặc không được cung cấp đủ nước. Khi cơ thể thiếu nước, tuyến lệ không sản xuất đủ nước mắt để bôi trơn và nuôi dưỡng bề mặt mắt. Điều này dẫn đến màng nước mắt mỏng đi hoặc bay hơi nhanh hơn, gây ra cảm giác khô, rát và khó chịu.
Do đó, tình trạng khô mắt do thiếu nước thường gặp ở những người uống không đủ nước, vận động mạnh, tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài mà không bù nước hoặc mất nước do tiêu chảy, sốt cao.
Vận động và tiếp xúc với ánh nắng đủ lâu có thể gây mất nước, dẫn đến hiện tượng khô mắt
Các yếu tố môi trường như thời tiết khô hanh, gió mạnh, độ ẩm thấp có thể làm nước mắt bay hơi nhanh hơn. Thêm vào đó, tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm, hoặc tia UV từ ánh nắng mặt trời mà không có bảo vệ thích hợp cũng gây tổn thương bề mặt mắt. Ngoài ra, sử dụng máy điều hòa không khí hoặc hệ thống sưởi làm giảm độ ẩm trong không khí, khiến mắt dễ bị khô và kích ứng.
Việc tập trung nhìn vào màn hình máy tính, điện thoại hoặc thiết bị điện tử trong thời gian dài làm giảm tần suất chớp mắt. Khi chớp mắt ít hơn, nước mắt không được phân bố đều trên bề mặt mắt, dẫn đến khô mắt. Ngoài ra, ánh sáng xanh từ màn hình cũng có thể gây căng thẳng cho mắt, làm trầm trọng thêm triệu chứng khô và mỏi mắt.
Lão hóa là một nguyên nhân phổ biến gây khô mắt, bởi vì khi tuổi tác tăng cao, tuyến lệ và tuyến dầu trong mắt hoạt động kém hiệu quả, giảm sản xuất nước mắt và lipid cần thiết để duy trì độ ẩm tự nhiên cho mắt.
Theo đó, thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ, đặc biệt trong giai đoạn mãn kinh hoặc mang thai, có thể ảnh hưởng đến sự tiết nước mắt và chất lượng màng nước mắt, làm tăng nguy cơ khô mắt.
Một số bệnh lý có thể gây khô mắt như hội chứng Sjögren, viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, và tiểu đường. Các bệnh này ảnh hưởng đến hệ miễn dịch hoặc tuyến lệ, giảm sản xuất nước mắt hoặc thay đổi thành phần nước mắt.
Ngoài ra, tình trạng tổn thương dây thần kinh điều khiển chớp mắt hoặc tiết nước mắt, do phẫu thuật hoặc bệnh lý thần kinh, cũng dẫn đến khô mắt.
Nhiều loại thuốc có thể gây khô mắt như một tác dụng phụ, chẳng hạn như các thuốc kháng histamin, chống trầm cảm, hạ huyết áp, lợi tiểu và chống loạn nhịp tim. Mặt khác, thói quen sử dụng thuốc nhỏ mắt chứa chất bảo quản trong thời gian dài cũng có thể gây kích ứng và khô mắt. Lúc này, việc nhận biết và điều chỉnh thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ có thể giúp giảm triệu chứng khô mắt. (4)
Lạm dụng thuốc nhỏ mắt chứa nhiều chất bảo quản có thể gây khô mắt
Các yếu tố nguy cơ gây khô mắt chính là những tác nhân có thể làm gia tăng rủi ro khiến mắt bị khô, chẳng hạn như:
Khô mắt không chỉ gây khó chịu mà còn có thể nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Khi màng nước mắt không đủ để bảo vệ và bôi trơn bề mặt mắt, giác mạc và kết mạc có thể bị tổn thương. Các biến chứng có thể bao gồm:
Vì vậy, việc phát hiện và điều trị khô mắt sớm là quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng và bảo vệ sức khỏe mắt.
Khô mắt có thể làm suy giảm thị lực và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
Để chẩn đoán bệnh khô mắt, bác sĩ có thể cân nhắc áp dụng một số phương pháp sau:
| Phương pháp chẩn đoán | Giải thích dễ hiểu |
| Xét nghiệm Test Schirmer | Đặt một dải giấy thấm nhỏ ở mép mí mắt dưới để đo lượng nước mắt được sản xuất. Sau 5 phút, kiểm tra độ ướt của giấy; nếu giấy ít ướt, điều này cho thấy mắt sản xuất ít nước mắt. |
| Thời gian phá vỡ màng nước mắt
(TBUT) |
Nhỏ thuốc nhuộm fluorescein vào mắt, sau đó dùng đèn chiếu để quan sát. Đo thời gian từ khi chớp mắt đến khi xuất hiện điểm khô trên giác mạc; thời gian ngắn cho thấy màng nước mắt không ổn định. |
| Thời gian phá vỡ màng nước mắt không xâm lấn
(NITBUT) |
Sử dụng thiết bị đặc biệt để đo thời gian màng nước mắt giữ được mà không cần nhỏ thuốc nhuộm. Phương pháp này đánh giá độ ổn định tự nhiên của màng nước mắt một cách nhẹ nhàng hơn. |
| Đo độ thẩm thấu nước mắt | Lấy một mẫu nhỏ nước mắt để đo nồng độ muối. Khô mắt thường làm tăng nồng độ muối trong nước mắt do nước bốc hơi nhanh, dẫn đến nước mắt trở nên đậm đặc hơn bình thường. |
| Đánh giá tuyến Meibomian | Bác sĩ kiểm tra các tuyến dầu ở mí mắt bằng cách ấn nhẹ để xem dầu có tiết ra bình thường không. Tuyến Meibomian tiết dầu giúp ngăn nước mắt bay hơi; nếu tuyến này bị tắc, có thể gây khô mắt. |
| Đo chiều cao màng nước mắt | Sử dụng đèn khe để đo lượng nước mắt tích tụ ở mép mí mắt dưới. Nếu lượng nước mắt ít, điều này cho thấy mắt không sản xuất đủ nước mắt, góp phần gây khô mắt. |
Khô mắt có thể được chữa khỏi nếu đó chỉ là triệu chứng cấp tính (ngắn hạn), xảy ra như một hệ quả của độ ẩm thấp trong không khí, gió, thời tiết hoặc do thói quen nhìn màn hình thiết bị điện tử trong thời gian dài.
Tuy nhiên, nếu bạn đã được bác sĩ nhãn khoa chẩn đoán là mắc bệnh khô mắt (dry eye disease) thì đây là một tình trạng mạn tính, không thể được chữa khỏi hoàn toàn. Lúc này, dù trong điều kiện thuận lợi, mắt vẫn không sản xuất đủ nước mắt hoặc nước mắt bốc hơi quá nhanh, dẫn đến thiếu độ ẩm trên bề mặt mắt.
Mặc dù bệnh khô mắt thường không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng các triệu chứng có thể được kiểm soát hiệu quả thông qua các phương pháp điều trị duy trì và thay đổi lối sống. Việc tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và duy trì chăm sóc mắt đều đặn có thể giúp giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa biến chứng.
Bệnh khô mắt không thể được chữa khỏi hoàn toàn mà chỉ có thể kiểm soát theo chỉ định từ bác sĩ
Khô mắt có thể được điều trị bằng cách kết hợp các phương pháp sau:
Việc tuân thủ các biện pháp trên và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa mắt sẽ giúp kiểm soát triệu chứng khô mắt và cải thiện sức khỏe mắt.
Để giảm khô mắt tại nhà, người bệnh có thể cân nhắc:
Xem thêm:
Nếu đang gặp phải các triệu chứng khó chịu của bệnh khô mắt, bạn hãy cân nhắc đến Trung tâm Mắt Công nghệ cao tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
Trung tâm không chỉ là nơi quy tụ của đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, cung cấp dịch vụ thăm khám chuyên sâu mà còn ứng dụng nhiều công nghệ hiện đại, giúp chẩn đoán bệnh chính xác và mang đến phác đồ điều trị hiệu quả, “cá nhân hóa” theo đặc điểm bệnh lý ở mỗi người.
Để đặt lịch điều trị khô mắt tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể gọi đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là những thông tin quan trọng xoay quanh tình trạng khô mắt. Để giảm thiểu nguy cơ khô mắt và cải thiện chất lượng cuộc sống, bạn hãy chú ý chăm sóc sức khỏe đôi mắt mỗi ngày và chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ tại các cơ sở y tế uy tín. Điều này không chỉ giúp phòng ngừa khô mắt mà còn hỗ trợ duy trì sức khỏe thị giác một cách dài lâu.
