Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Hiểu rõ người bệnh mỡ máu cao có uống sữa được không cũng như chọn đúng loại sữa dành cho người mỡ máu cao phù hợp sẽ giúp bạn và người thân kiểm soát căn bệnh này một cách hiệu quả. Vậy, người bệnh mỡ máu có uống được sữa không? Đâu là các loại sữa cho người mỡ máu cao được nhiều chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Đâu là loại sữa dành cho người mỡ máu được nhiều chuyên gia khuyến nghị?
Mỡ máu cao, hay tăng lipid máu, là tình trạng lượng cholesterol và/hoặc triglyceride trong máu tăng cao vượt mức bình thường, có thể dẫn đến các vấn đề như bệnh tim mạch, suy giảm thị lực, viêm tụy và suy thận.
Trong số các nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh mỡ máu cao, việc tiêu thụ một chế độ ăn giàu chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và cholesterol đến từ thịt / sữa động vật, được cho là tác nhân phổ biến thúc đẩy bệnh tăng lipid máu tiến triển.
Người bệnh mỡ máu cao CÓ THỂ UỐNG ĐƯỢC sữa, miễn là chọn đúng loại sữa dành cho người cho người mỡ máu cao và tiêu thụ chúng một cách cân đối, tuân theo chỉ định từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Sở dĩ hiện nay, nhiều người bệnh mỡ máu lo ngại việc uống sữa là vì lượng chất béo bão hòa trong sữa, đặc biệt là từ sữa nguyên kem (sữa toàn phần).
Chất béo bão hòa từ lâu đã được chứng minh là nguyên nhân chính gây tăng mức cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu – loại cholesterol trực tiếp gây tắc nghẽn động mạch, làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Trong số các loại sữa, sữa nguyên kem (sữa nguyên chất) là loại sữa chứa tổng lượng chất béo toàn phần và chất béo bão hòa cao nhất. Theo sau là sữa giảm béo (reduced-fat milk), sữa ít béo (low-fat milk), sữa tách béo (skimmed milk) và sữa các loại hạt. Cụ thể như sau:
| Loại sữa | Thành phần lipid trong 100g các loại sữa | ||
| Lượng chất béo toàn phần | Lượng chất béo bão hòa | Lượng cholesterol | |
| Sữa bò nguyên kem
(whole milk) |
3.3 – 4.4g | ~1.86g | ~12 mg |
| Sữa bò giảm béo
(reduced-fat milk) |
≤2.6g | ~1.26g | 8 mg |
| Sữa bò ít béo
(low-fat milk) |
≤1.5g | ~0.57g | 5 mg |
| Sữa bò tách béo
(skimmed milk) |
≤0.15g | ~0.05g | 3 mg |
| Sữa các loại hạt | ~3.5g | ~0.7g | 0 mg |
Như vậy, để hạn chế tiêu thụ quá mức chất béo bão hòa, người bệnh mỡ máu nên ưu tiên chọn các dòng sữa ít béo, sữa tách béo hoặc và là sữa từ các loại hạt.
Cách tiếp cận này cho phép người bệnh duy trì được lượng chất béo bão hòa dung nạp mỗi ngày ở dưới mức 6% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn, phù hợp với khuyến cáo của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) trong việc làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và các bệnh mãn tính khác (đái tháo đường, tăng huyết áp,…).
Cũng theo khuyến nghị từ AHA:
Lưu ý:
Người mỡ máu cao nên uống sữa ít béo (low fat milk) hoặc sữa tách béo (skimmed milk)
Hiện nay, hầu hết các chuyên gia dinh dưỡng đều khuyến nghị người bệnh máu nhiễm mỡ dùng sữa dành cho người mỡ máu cao, điển hình như sữa bò ít béo, không béo hoặc sữa thực vật.
Dưới đây là phần đánh giá khách quan các loại sữa cho người mỡ máu cao, giúp bạn hiểu rõ mỗi loại sữa có thể giúp cải thiện thành phần lipid máu thông qua cơ chế gì. Cụ thể như sau:
Như đã đề cập bên trên, sữa tách béo (STB) chứa hàm lượng chất béo bão hòa ít hơn gấp 19 lần và hàm lượng cholesterol ít hơn gấp 4 lần so với sữa nguyên chất.
Vì vậy, tiêu thụ STB giúp người bệnh hạn chế việc hấp thụ chất béo bão hòa quá mức, qua đó cải thiện các chỉ số cholesterol máu và bảo vệ sức khỏe tim mạch.
Sữa chua tách béo là dòng sữa chua được lên men từ loại sữa đã được loại bỏ trên 95% hàm lượng chất béo. Do đó, chúng chứa hàm lượng chất béo bão hòa thấp hơn so với nhiều loại sữa chua thông thường, giúp giảm nguy cơ tăng mức cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu.
Mặt khác, sữa chua còn chứa nhiều probiotics, các vi khuẩn có lợi cho đường ruột, giúp cơ thể chuyển hóa chất béo hiệu quả hơn và hỗ trợ quá trình cải thiện lipid máu.
Sữa đậu nành đứng đầu trong danh sách các loại sữa dành cho người mỡ máu cao bởi chúng chứa nhiều isoflavone và protein. Trong đó:
Để sữa đậu nành có thể phát huy lợi ích hỗ trợ điều hòa mỡ máu, bạn nên tiêu thụ ít nhất 25g đậu nành / ngày trong ít nhất 6 tuần.
Uống sữa đậu nành giúp tăng cường chức năng chuyển hóa cholesterol LDL ở gan
Hạnh nhân chứa ít axit béo bão hòa nhưng lại giàu chứa chất xơ, phytosterol và protein thực vật. Đây đều là những dưỡng chất được chứng minh có tác dụng giảm cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu một cách nhất quán ở cả những người khỏe mạnh và người bệnh tăng cholesterol máu.
Đối với người bệnh mỡ máu cao, tiêu thụ 73g hạnh nhân/ngày giúp làm giảm 9.4% mức cholesterol LDL, trong khi tiêu thụ 37g/ngày giúp làm giảm 4.4% mức cholesterol LDL.
Những dữ liệu này cho thấy trung bình việc tiêu thụ 7g hạnh nhân mỗi ngày có thể làm làm giảm khoảng 1% mức cholesterol LDL, từ đó làm giảm 2% nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Sữa yến mạch chứa nhiều chất xơ hòa tan, tồn tại dưới dạng beta-glucan. Vào cơ thể, beta-glucan có thể tạo thành một lớp gel nhớt bám trên thành ruột, cản trở quá trình hấp thụ cholesterol ở ruột.
Nhờ đó, tiêu thụ sữa yến mạch được chứng minh có thể làm giảm đáng kể nồng độ cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu, tốt cho người bệnh tăng cholesterol máu.
Tương tự như yến mạch, hạt lanh cũng chứa hàm lượng chất xơ cao. Theo ước tính, hạt lanh chứa gần 30% khối lượng là chất xơ, trong đó có khoảng ⅓ (10%) là chất xơ hòa tan trong nước.
Nghiên cứu cho thấy, chỉ cần tiêu thụ 50g hạt lanh (tương đương với 5g chất xơ hòa tan) mỗi ngày trong vòng một tuần, có thể làm tăng đáng kể sự bài tiết chất béo qua phân và do đó, làm giảm 12% lượng cholesterol toàn phần và 15% lượng cholesterol LDL trong máu.
Sữa hạt óc chó là loại sữa dành cho người mỡ máu cao được nhiều chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị.
Đun sôi 30 – 75g hạt óc chó / ngày với nước và tiêu thụ trong vòng 4 – 24 tuần, được chứng minh có thể làm giảm mức cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu xuống lần lượt là 10.3 mg/dL và 9.2 mg/dL.
Lợi ích được lý giải là do hạt óc chó sở hữu hàm lượng chất béo không bão hòa cao. Trong khi hầu hết các loại hạt đều chứa nhiều axit béo không bão hòa đơn, thì quả óc chó có thành phần chủ yếu là axit béo không bão hòa đa (47.2 g / 100g hạt), đặc biệt là axit α-linolenic (9.1 g) và axit linoleic (38.1 g).
Trong đó:
Tiêu thụ sữa hạt óc chó giúp làm giảm cả cholesterol toàn phần và cholesterol LDL trong máu
Uống sữa gạo lứt có khả năng làm giảm tình trạng tăng lipid máu thông qua nhiều cơ chế khác nhau, chẳng hạn như:
Tiêu thụ sữa hạt dẻ cười giúp kiểm soát mỡ máu vì chúng chứa lượng lớn chất béo không bão hòa, chất xơ và các chất chống oxy hóa như lutein và beta-carotene. Trong đó:
Vì thế, sữa hạt dẻ cười cũng là một loại sữa dành cho người mỡ máu cao mà bạn nên cân nhắc bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày.
Tiêu thụ sữa hạt chia giúp kiểm soát mỡ máu vì chúng chứa một lượng lớn axit alpha-linolenic (ALA), một loại omega-3 thực vật và chất xơ cao. Cụ thể:
Sữa hạt chia giàu axit béo omega-3, tốt cho người bệnh tăng triglyceride máu
Hạt sen chứa một loại chất xơ được ví von là chất xơ “thế hệ mới”, hay còn gọi là tinh bột kháng (TBK). TBK là loại tinh bột không thể được tiêu hóa ở ruột non nhưng có thể bị lên men hoàn toàn hoặc lên men một phần bởi các vi sinh vật đường ruột trong ruột già.
TBK được chứng minh có khả năng điều hòa chuyển hóa glucose và lipid ở ruột, đồng thời ức chế quá trình tái hấp thụ axit mật từ ruột vào gan.
Trong cơ thể người, axit mật là một chất giàu cholesterol được mật tiết vào ruột để hòa tan chất béo chứa trong thực phẩm, và 95% lượng axit mật này được tái hấp thụ ở ruột và vận chuyển trở lại gan.
Như vậy, uống sữa hạt sen giúp tăng cường quá trình đào thải axit mật qua phân, giúp cơ thể hạn chế hấp thụ axit béo mới (từ thực phẩm) và ngăn chặn quá trình tái hấp thụ chất béo cũ (từ axit mật); qua đó phát huy tác dụng điều hòa mỡ máu.
Sữa mè đen là sữa dành cho người mỡ máu cao vì chúng chứa nhiều lignans. Lignans là một loại phytoestrogen, có khả năng tương tác với các thụ thể estrogen trong cơ thể, giúp cân bằng hormone và ảnh hưởng tích cực đến chuyển hóa lipid.
Hơn nữa, tính chất chống oxy hóa mạnh mẽ của lignans giúp bảo vệ các tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do, giảm viêm, tăng cường chức năng gan.
Bằng cách này, lignans góp phần vào việc giảm LDL (cholesterol xấu) và triglyceride cũng như tăng HDL (cholesterol tốt), từ đó hỗ trợ kiểm soát mỡ máu một cách hiệu quả.
Nghiên cứu cho thấy, tiêu thụ một bữa ăn giàu carbohydrate với 65g hạt bí giúp làm giảm lượng đường huyết sau ăn so với việc không ăn hạt bí. Như vậy, uống sữa hạt bí có thể giúp điều hòa chỉ số đường huyết sau ăn, từ đó giúp hạn chế quá trình tổng hợp triglyceride quá mức trong gan khi đường huyết tăng cao, góp phần cải thiện tình trạng tăng triglyceride máu.
Uống sữa hạt bí giúp làm giảm lipid máu thông qua tác động điều hòa đường huyết
Để chọn mua đúng loại sữa dành cho người mỡ máu cao, bạn cần chú ý đến 6 tiêu chí sau:
| STT | Tiêu chí chọn sữa dành cho người mỡ máu cao | Lợi ích sức khỏe |
| 1 | Ít hoặc không chứa chất béo bão hòa | Giảm nguy cơ tăng mức cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (cholesterol xấu) |
| 2 | Ít hoặc không chứa đường | Ổn định đường huyết, hỗ trợ cải thiện giảm triglyceride máu và ngăn ngừa tăng cân |
| 3 | Chứa axit béo omega-3 | Giúp giảm mức triglyceride và tăng cholesterol HDL (cholesterol tốt) |
| 4 | Chứa chất xơ | Giảm hấp thụ cholesterol ở ruột, từ đó giúp kiểm soát mức cholesterol máu |
| 5 | Chứa sterol thực vật (phytosterols) | |
| 6 | Chứa probiotics | Cải thiện chuyển hóa lipid ở ruột |
Người bệnh mỡ máu cao cần cân nhắc ý kiến chuyên gia trước khi dùng các loại sữa có nguy cơ cao gây tăng lipid máu do chứa nhiều chất béo bão hòa và/hoặc đường, trong đó bao gồm:
Lưu ý:
Một vài nghiên cứu gần đây đã chứng minh việc tiêu thụ sữa nguyên chất có thể làm tăng mức cholesterol HDL trong máu, được coi là tốt cho sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, chúng lại không giúp làm giảm lượng cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu.
Do đó, nếu bạn có nhu cầu uống sữa nguyên chất, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo cơ thể nhận được lợi ích tối ưu từ sữa mà vẫn hạn chế được các tác hại tiềm ẩn đến từ chất béo bão hòa chứa trong sữa.
Tóm lại, trên hành trình chăm sóc sức khỏe và kiểm soát mỡ máu, việc lựa chọn đúng loại sữa cho người mỡ máu cao là một bước quan trọng không thể bỏ qua. Hy vọng rằng thông qua danh sách 13 loại sữa dành cho người mỡ máu cao mà Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome vừa gợi ý bên trên, bạn sẽ dễ dàng tìm ra loại sữa phù hợp để không chỉ việc cải thiện được mức lipid máu mà còn góp nâng cao sức khỏe tổng thể.
