Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Bên cạnh phác đồ dùng thuốc, người bệnh viêm dạ dày ruột thường được bác sĩ chỉ định thay đổi chế độ dinh dưỡng và lối sống để hỗ trợ quá trình điều trị. Vậy, người bị viêm dạ dày ruột nên ăn gì để hỗ trợ quá trình hồi phục? Trong bài viết sau, hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá danh sách các loại thực phẩm mà người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn hoặc cần kiêng cữ để mau khỏi bệnh và ngăn ngừa sự tái phát.
Người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì và kiêng gì để hỗ trợ quá trình hồi phục?
Xây dựng một chế độ ăn khoa học cần thiết cho người bệnh viêm dạ dày ruột bởi vì ăn uống đúng cách có thể giúp giảm áp lực lên hệ tiêu hóa, làm giảm triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy và buồn nôn; đồng thời hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc dạ dày / ruột.
Ngược lại, tiêu thụ thực phẩm giàu axit (chua) / caffeine / dầu mỡ / chất bảo quản / đường hoặc đồ ăn có kết cấu cứng (món chiên rán) có thể khiến tình trạng viêm tiến triển nặng, tiềm ẩn nguy cơ gây loét và xuất huyết dạ dày.
Người bị viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều vitamin, chất chống oxy hóa, chất xơ hòa tan, probiotic (men vi sinh) và protein, chẳng hạn như:
Người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều táo bởi loại quả này giàu vitamin C. Đây là dưỡng chất được chứng minh có khả năng loại bỏ các gốc tự do gây căng thẳng oxy hóa, từ đó hỗ trợ làm giảm quá trình viêm ở niêm mạc dạ dày và ruột (đặc biệt là trong viêm dạ dày do nhiễm phải vi khuẩn Helicobacter pylori).
Mặt khác, táo cũng giàu quercetin – một chất chống oxy hóa được chứng minh có tác dụng ức chế tiết axit dạ dày, góp phần giảm nhẹ các triệu chứng đau bụng do tăng tiết axit dạ dày gây ra khi bị viêm.
Người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều chuối bởi vì loại quả này chứa nhiều chất xơ hòa tan (pectin). Vào dạ dày, pectin có thể tạo thành một lớp gel nhớt (màng nhầy) bám trên thành dạ dày và ruột. Điều này giúp bảo vệ niêm mạc và ngăn chặn sự kích ứng từ axit dạ dày, hỗ trợ quá trình phục hồi sau viêm.
Ngoài ra, chuối còn chứa nhiều chất điện giải tự nhiên như kali, magiê, canxi,…. Vào hệ tiêu hóa, muối của các chất điện giải nêu trên có tính kiềm tự nhiên, giúp trung hòa axit dư thừa trong dạ dày, hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng đau rát hoặc trào ngược thực quản do dư thừa axit dạ dày gây ra.
Tương tự như chuối, khoai tây cũng là thực phẩm giàu pectin. Ở loại khoai này, pectin chiếm từ 30 – 50% cấu tạo của thành tế bào. Nhờ chứa nhiều pectin, tiêu thụ khoai tây cũng giúp bảo vệ niêm mạc khỏi kích ứng từ axit dạ dày, tốt cho quá trình phục hồi.
Đặc biệt, khi khoai tây được nghiền mịn, chúng trở nên dễ tiêu hóa hơn, giúp cung cấp dinh dưỡng cho người bệnh mà không gây áp lực lên dạ dày và ruột. Vì tất cả những lý do trên, người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều khoai tây nghiền để hỗ trợ quá trình hồi phục diễn ra thuận lợi.
Khoai tây nghiền dễ tiêu hóa và chứa nhiều chất xơ hòa tan pectin
Tương tự như khoai tây nghiền và chuối, yến mạch cũng chứa nhiều chất xơ hòa tan. Tuy nhiên, thành phần chất xơ chiếm tỷ trọng lớn trong yến mạch lại là beta-glucan (thay vì pectin).
Vào dạ dày, beta-glucan có thể hấp thụ một lượng lớn nước để tạo thành một hỗn hợp gel nhớt. Lớp gel này không bị phân hủy bởi enzym tiêu hóa trong dạ dày, nên có thể bám lên trên thành niêm mạc, giúp bảo vệ chống lại kích ứng từ axit dạ dày và phát huy tác dụng hỗ trợ giảm viêm. (1)
Mặt khác, tiêu thụ beta-glucan cũng có thể kích thích niêm mạc dạ dày tăng cường sản xuất chất nhầy (mucin). Tương tự như beta-glucan, lớp chất nhầy này cũng ngăn axit và tác nhân gây kích ứng tiếp xúc trực tiếp với mô, từ đó hỗ trợ giảm viêm và ngăn ngừa sự hình thành của các vết loét. (2)
Viêm dạ dày ruột nếu không được chữa trị kịp thời có thời có thể dẫn đến loét, xuất huyết tiêu hóa hoặc thậm chí là ung thư dạ dày, đặc biệt khi có sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori).
Trong khi đó, vitamin A và tiền chất của chúng (carotenoids) chứa trong hầu hết các loại rau xanh lại có tác dụng chữa lành / ngăn ngừa vết loét dạ dày tiến triển. (3)
Đồng thời, dưỡng chất này cũng góp phần làm giảm nguy cơ ung thư dạ dày bằng cách trung hòa các gốc tự do gây tổn hại DNA do nhiều yếu tố khác nhau tạo ra, bao gồm cả tình trạng viêm dạ dày ruột do nhiễm trùng H. pylori mãn tính.
Mặt khác, khi được luộc chín, rau xanh cũng trở nên mềm hơn, giúp dễ tiêu hóa và giảm kích ứng niêm mạc. Vì thế, người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều rau xanh để hỗ trợ tốt quá trình phục hồi.
Nước dừa chứa nhiều các chất điện giải tự nhiên như kali, magiê và canxi, giúp duy trì cân bằng điện giải, giảm mất nước do tiêu chảy – triệu chứng thường gặp ở người bệnh viêm dạ dày ruột.
Ngoài ra, nước dừa có tính kiềm tự nhiên, giúp trung hòa axit dạ dày, làm dịu niêm mạc và giảm kích ứng. Nước dừa cũng chứa cytokinin, một chất có khả năng kháng viêm, giúp giảm viêm và hỗ trợ quá trình phục hồi niêm mạc.
Nhờ các đặc tính này, nước dừa không chỉ làm giảm triệu chứng mà còn thúc đẩy sự phục hồi của hệ tiêu hóa.
Theo nghiên cứu, bổ sung men vi sinh (probiotic) từ sữa lên men, chẳng hạn như sữa chua, có thể hỗ trợ gia tăng tỷ lệ tiêu diệt vi khuẩn Helicobacter pylori – nguyên nhân phổ biến gây viêm dạ dày ruột.
Vì thế, nếu nguyên nhân gây viêm dạ dày ruột là do vi khuẩn H. pylori gây ra, người bệnh có thể cân nhắc bổ sung sữa chua vào khẩu phần ăn hàng ngày để hỗ trợ kiểm soát bệnh hiệu quả.
Sữa chua giàu men vi sinh (probiotics), tốt cho hệ tiêu hóa
Người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì, uống gì chứa thành phần là trà thảo mộc, điển hình như trà gừng, trà cam thảo, trà bạc hà,… Nguyên nhân là bởi vì:
Trái cây ít chua, nhiều nước (lê, dưa lưới, táo, đu đủ,…) không gây kích ứng dạ dày như các loại quả giàu axit (cam, chanh, bưởi,….), đồng thời cung cấp nhiều nước, giúp bù lại lượng nước mất đi do tiêu chảy hoặc nôn mửa.
Mặt khác, hoa quả tươi còn cung cấp nhiều vitamin (A, C, E,…), khoáng chất (kẽm, selen,….) và các chất chống oxy hóa (carotenoids, flavonoids, polyphenols,…), giúp cơ thể duy trì sức đề kháng, hỗ trợ kháng viêm và thúc đẩy quá trình phục hồi niêm mạc dạ dày ruột
Mật ong giúp bảo vệ niêm mạc tiêu hóa khi bị viêm dạ dày ruột nhờ vào đặc tính kháng khuẩn, chống viêm và làm dịu tự nhiên. Vào hệ tiêu hóa, mật ong tạo ra một lớp màng bảo vệ trên niêm mạc, giúp giảm kích ứng do axit dạ dày và các tác nhân gây viêm.
Bên cạnh đó, mật ong cũng chứa nhiều enzyme và chất chống oxy hóa, hỗ trợ cơ thể chống lại sự phát triển quá mức của vi khuẩn Helicobacter pylori, tác nhân chính gây viêm loét dạ dày và ruột. [6]
Nhờ đặc tính kháng khuẩn và làm dịu, tiêu thụ mật ong cũng hỗ trợ làm lành vết thương, từ đó đẩy nhanh quá trình tái tạo niêm mạc, giảm triệu chứng đau và khó chịu trong dạ dày do viêm.
Mật ong có đặc tính kháng khuẩn tự nhiên, hỗ trợ kiểm soát viêm dạ dày ruột do nhiễm khuẩn Helicobacter pylori
Protein cung cấp các axit amin thiết yếu cho quá trình tạo mới tế bào và làm lành vết thương, giúp phục hồi niêm mạc dạ dày bị tổn thương, đặc biệt cần thiết khi viêm đã tiến triển thành vết loét, gây xói mòn niêm mạc.
Tuy nhiên, khi lựa chọn thực phẩm giàu protein, người bệnh cần ưu tiên các nguồn chứa ít chất béo bão hòa. Bởi lẽ, tiêu thụ quá mức chất béo bão hòa có thể kích thích các phản ứng viêm nhiễm quá mức trên phạm vi toàn thân, bao gồm cả ở niêm mạc tiêu hóa, khiến người bệnh chậm phục hồi.
Vì thế, người bệnh viêm dạ dày ruột nên ăn gì chứa nhiều protein ít béo, điển hình nạc gà bỏ da; nạc cá ;các loại thủy hải sản (tôm, cua, mực,…), trứng và sữa ít béo.
Người bệnh viêm dạ dày ruột không nên ăn thực phẩm chua hoặc chứa nhiều dầu mỡ, đường, caffeine, cồn hoặc gia vị và chất bảo quản. Nguyên nhân là bởi:
Thực phẩm chiên xào thường có kết cấu cứng, có thể làm tăng áp lực lên dạ dày và ruột, từ đó kích ứng vùng viêm sẵn có trên niêm mạc. Mặt khác, thực phẩm chiên xào cũng chứa nhiều chất béo, có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, gây khó chịu và làm trầm trọng thêm các triệu chứng như đầy bụng, đau dạ dày và tiêu chảy.
Thực phẩm giàu tính axit như cam, chanh, quýt, bưởi, giấm, cà chua, dưa muối chua,… có thể làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, gây kích ứng và tổn thương niêm mạc dạ dày ruột. Điều này có thể làm tăng cảm giác đau rát và làm chậm quá trình phục hồi viêm dạ dày ruột.
Thức ăn cay chứa capsaicin, có thể kích thích cảm giác đau ở niêm mạc tiêu hóa, gây khó chịu, buồn nôn, tạo cảm giác bỏng rát và làm nặng thêm triệu chứng viêm dạ dày ruột.
Caffeine trong cà phê, trà xanh và nước tăng lực kích thích tiết axit dạ dày, từ đó làm tăng mức độ kích ứng niêm mạc, khiến bệnh chậm phục hồi. (7)
Rượu bia làm tăng sản xuất axit và phá vỡ lớp bảo vệ tự nhiên của dạ dày. Điều này khiến dạ dày dễ bị viêm, tổn thương và làm nặng thêm các triệu chứng như buồn nôn, đau bụng. Không những thế, tiêu thụ rượu bia quá mức hoặc liên tục trong thời gian dài còn có làm xói mòn niêm mạc dạ dày, tiềm ẩn nguy cơ gây loét và xuất huyết tiêu hóa.
Hạn chế rượu bia là điều quan trọng đối với người bệnh viêm dạ dày ruột
Đồ uống có ga gây tích tụ khí trong dạ dày, khiến bạn bị đầy hơi, khó tiêu, đồng thời làm cho niêm mạc bị giãn căng, tạo thêm nhiều áp lực không cần thiết lên hệ thống tiêu hóa.
Mặt khác, đồ uống có ga cũng có thể làm tăng tiết axit dạ dày, dẫn đến viêm niêm mạc dạ dày nặng hơn và làm trầm trọng thêm triệu chứng như ợ nóng và đau bụng.
Thực phẩm chế biến thường chứa nhiều chất bảo quản, muối và chất béo bão hòa. Tất cả đều là những chất có đặc tính kích thích viêm, dễ gây kích ứng niêm mạc và làm chậm quá trình phục hồi.
Mặt khác, nhóm thực phẩm này cũng chứa ít chất dinh dưỡng, không thể hỗ trợ niêm mạc dạ dày ruột hồi phục một cách tối ưu. Vì thế, người bệnh viêm dạ dày ruột không nên ăn gì chứa thực phẩm chế biến sẵn, chẳng hạn như xúc xích, thịt xông khói, giò chả, nem, patê, đồ ăn đóng hộp,…
Tiêu thụ nhiều đường có thể làm tăng nồng độ glucose trong huyết thanh. Điều này thúc đẩy các phản ứng viêm tiến triển trên phạm vị toàn thân, bao gồm cả viêm ở niêm mạc dạ dày và ruột.
Không những thế, nghiên cứu còn cho thấy, hấp thụ nhiều đường có thể phá vỡ hàng rào ruột, làm tăng tính thấm ở ruột và gây ra chứng loạn khuẩn đường ruột. Điều này có thể dẫn đến rối loạn miễn dịch và làm tăng nguy cơ viêm do nhiễm trùng ở niêm mạc ruột.
Vì thế, người bệnh viêm dạ dày ruột không nên ăn gì, uống gì chứa nhiều đường, chẳng hạn như bánh kẹo ngọt, nước giải khát có ga, nước tăng lực, nước hoa quả đóng chai,…
Sữa nguyên kem giàu chất béo bão hòa, có thể khó tiêu đối với nhiều người, đặc biệt là khi bị viêm dạ dày ruột do mắc phải Hội chứng không dung nạp lactose. Lúc này, việc tiêu thụ sữa có thể gây đầy hơi, tiêu chảy và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm hiện có.
Bên cạnh việc quan tâm viêm dạ dày ruột nên ăn gì hoặc nên kiêng gì, người bệnh cũng cần lưu ý:
Người bệnh cần chủ động trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để nhận được lời khuyên phù hợp
Bên cạnh cải thiện chế độ ăn uống, người bệnh cũng cần lưu ý điều chỉnh lối sống để hỗ trợ quá trình phục hồi diễn ra thuận lợi, trong đó bao gồm việc:
Thực hiện tốt các lời khuyên nêu trên có thể giúp người bệnh nhanh chóng cải thiện và tránh được các biến chứng nguy hiểm như loét dạ dày ruột và xuất huyết tiêu hóa.
Trên đây là những thông tin hữu ích xoay quanh bệnh viêm dạ dày ruột. Đối với người mắc phải bệnh này, việc tìm hiểu viêm dạ dày ruột nên ăn gì, không nên ăn gì là điều cần thiết cải thiện tình trạng sức khỏe bên cạnh việc dùng thuốc theo chỉ định từ bác sĩ.
Nếu vẫn còn phân vân, chưa biết viêm dạ dày ruột nên ăn gì hoặc xây dựng chế độ dinh dưỡng sao cho đúng, người bệnh có thể liên hệ đến Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome thông qua số hotline 1900 633 599 để được hỗ trợ kịp thời. Chúc bạn mau chóng hồi phục!
