Trĩ nội độ 1: Biểu hiện, hình ảnh và chữa như thế nào?

Trĩ nội độ 1 là giai đoạn sớm nhất của bệnh trĩ, khi các búi tĩnh mạch phồng to nhưng vẫn nằm trong ống hậu môn và chưa sa ra ngoài. Dấu hiệu thường nhẹ, dễ bị bỏ qua như chảy máu khi đi tiêu hoặc ngứa rát hậu môn. Nhận biết sớm giúp điều trị đơn giản, tránh biến chứng nặng hơn. Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Trĩ nội độ 1 là gì? Dấu hiệu ra sao?

Bệnh trĩ là tình trạng các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng bị giãn và phình to, hình thành nên búi trĩ, gây cộm, vướng, sưng đau, dẫn đến sa búi trĩ hoặc chảy máu. Dựa vào vị trí hình thành, bệnh được chia thành trĩ nội, trĩ ngoại và trĩ hỗn hợp. Mỗi loại có thể tiến triển qua 4 cấp độ, từ mức nhẹ (búi trĩ chỉ hơi phồng trong ống hậu môn) đến mức nặng (búi trĩ sa hẳn ra ngoài, không tự co lên, dễ gây viêm loét và biến chứng).

Trĩ nội độ 1 là gì?

Trĩ nội độ 1 là giai đoạn sớm của bệnh trĩ, khi búi trĩ nằm hoàn toàn trong ống hậu môn và chưa sa ra ngoài. Bệnh thường gây chảy máu nhẹ khi đi tiêu, cảm giác cộm rát hoặc ngứa hậu môn, điều trị chủ yếu bằng thay đổi lối sống và thuốc nội khoa.

Ở giai đoạn này, trĩ nội chưa nguy hiểm và có thể cải thiện bằng chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước, vận động hợp lý. Tuy nhiên, nếu chủ quan, bệnh có thể tiến triển sang các mức độ nặng hơn và dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây trĩ nội độ 1

Sự xuất hiện của trĩ nội độ 1 thường không phải do một yếu tố đơn lẻ, mà là kết quả của nhiều thói quen và điều kiện sinh lý tác động kéo dài lên hệ tĩnh mạch vùng trực tràng – hậu môn. Dưới đây là những nhóm nguyên nhân phổ biến, có cơ chế ảnh hưởng rõ rệt đến quá trình hình thành và tiến triển của bệnh:

1. Rối loạn tiêu hóa mãn tính (táo bón, tiêu chảy)

Rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là táo bón kéo dài, là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến trĩ nội độ 1. Khi đi đại tiện khó, người bệnh phải rặn mạnh, làm tăng áp lực trong ổ bụng và tĩnh mạch trực tràng, khiến thành mạch giãn nở, yếu dần theo thời gian. Bên cạnh đó, tình trạng tiêu chảy mãn tính cũng gây kích ứng niêm mạc, làm tổn thương vùng hậu môn – trực tràng.

2. Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học

Những thói quen thiếu khoa học có thể góp phần gây trĩ nội độ 1 cần lưu ý gồm:

• Chế độ ăn thiếu chất xơ và uống ít nước: Làm giảm nhu động ruột, kéo dài thời gian lưu phân, khiến niêm mạc trực tràng chịu áp lực liên tục.
• Ngồi nhiều, ít vận động: Đặc biệt ở nhân viên văn phòng, tài xế… khiến tuần hoàn máu vùng hậu môn ứ trệ, gây phù nề và giãn mạch.
• Thói quen rặn mạnh khi đại tiện: Tạo áp lực đột ngột lên các búi tĩnh mạch trong ống hậu môn, thúc đẩy sự hình thành búi trĩ sớm.
• Nhịn đi đại tiện thường xuyên: Làm phân cứng lại, đồng thời tăng thời gian tiếp xúc giữa phân và niêm mạc trực tràng, gây viêm và ứ máu.
• Ngồi lâu trong nhà vệ sinh, dùng điện thoại khi đi tiêu: Kéo dài thời gian tăng áp lực trong lòng trực tràng, khiến búi trĩ dễ hình thành hơn.

Ngồi lâu trong nhà vệ sinh có thể làm tăng nguy cơ hình thành trĩ nội

3. Yếu tố nguy cơ khác

Bên cạnh rối loạn tiêu hóa và thói quen sinh hoạt, trĩ nội độ 1 còn có thể khởi phát hoặc tiến triển do nhiều yếu tố sinh lý và bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ tĩnh mạch. Những yếu tố này thường làm thay đổi áp lực ổ bụng hoặc cấu trúc thành mạch, khiến lưu thông máu kém hiệu quả. Một số yếu tố nguy cơ thường gặp bao gồm:

• Thai kỳ và sinh đẻ: Tử cung mở rộng chèn ép tĩnh mạch vùng chậu, cộng với rặn đẻ mạnh khiến máu ứ trệ, dễ gây trĩ sau sinh.
• Béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn làm tăng áp lực ổ bụng, khiến máu khó trở về tĩnh mạch chủ dưới.
• Di truyền hoặc bệnh lý mạch máu: Người có thành mạch yếu bẩm sinh hoặc mắc bệnh tĩnh mạch mãn tính dễ bị trĩ nội độ 1 hơn bình thường.
• Nghề nghiệp đặc thù: Người phải đứng lâu, ngồi nhiều hoặc mang vác nặng thường xuyên đều có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Biểu hiện trĩ nội độ 1

1. Cảm giác khó chịu, cộm nhẹ

Ở giai đoạn trĩ nội độ 1, người bệnh thường chỉ cảm thấy cộm nhẹ hoặc vướng trong ống hậu môn, không đau rõ rệt. Cảm giác này xuất hiện do các búi tĩnh mạch bắt đầu giãn và phồng lên, gây áp lực nhẹ lên niêm mạc. Tuy nhiên, vì triệu chứng còn mơ hồ, nhiều người dễ bỏ qua hoặc nhầm với các bệnh lý khác như nứt kẽ hậu môn hay viêm niêm mạc trực tràng.

2. Không sa búi trĩ ra ngoài

Điểm đặc trưng giúp phân biệt trĩ nội độ 1 với trí ngoại hoặc các cấp độ cao hơn là búi trĩ không sa ra ngoài. Ở giai đoạn này, các tĩnh mạch mới chỉ giãn nhẹ và nằm hoàn toàn trong ống hậu môn. Chính vì vậy, việc thăm khám bằng mắt thường khó phát hiện, cần hỗ trợ bằng nội soi hậu môn – trực tràng để chẩn đoán chính xác.

3. Chảy máu khi đại tiện

Đây là dấu hiệu sớm và phổ biến của trĩ nội độ 1. Người bệnh thường thấy vài giọt máu tươi lẫn trong phân hoặc bám trên giấy vệ sinh sau khi đi tiêu. Nguyên nhân là do niêm mạc trực tràng bị tổn thương khi phân cọ xát qua vùng tĩnh mạch phồng. Tuy lượng máu thất thoát ít, nhưng nếu kéo dài có thể gây thiếu sắt và mệt mỏi do thiếu máu.

Minh họa hình ảnh bệnh trĩ nội độ 1

Chẩn đoán trĩ nội độ 1 bằng cách nào?

Việc chẩn đoán trĩ nội độ 1 thường dựa trên kết hợp giữa khai thác triệu chứng lâm sàng và các phương pháp chụp chiếu/xét nghiệm cận lâm sàng để xác định mức độ tổn thương, cũng như để loại trừ bệnh lý khác ở vùng hậu môn – trực tràng. Cụ thể như sau:

• Khai thác triệu chứng lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về thói quen đại tiện, tình trạng chảy máu, cảm giác cộm hoặc khó chịu vùng hậu môn. Ở giai đoạn độ 1, búi trĩ còn nằm hoàn toàn trong ống hậu môn nên không quan sát thấy bằng mắt thường.
• Nội soi hậu môn – trực tràng: Là phương pháp xác định chính xác nhất trĩ nội độ 1, giúp quan sát trực tiếp các búi tĩnh mạch phồng nhẹ, đồng thời đánh giá niêm mạc, loại trừ polyp hoặc viêm loét kèm theo.

Cách chữa trĩ nội độ 1 tại nhà không cần phẫu thuật

Ở giai đoạn nhẹ, trĩ nội độ 1 thường có thể kiểm soát hiệu quả bằng thay đổi lối sống, chế độ dinh dưỡng và điều trị nội khoa. Mục tiêu là giảm áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, cải thiện lưu thông máu và ngăn bệnh tiến triển. Cụ thể như sau:

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn

Những nguyên tắc cần chú ý gồm:

• Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây tươi (chuối, cam, táo), yến mạch, khoai lang giúp làm mềm phân và thúc đẩy nhu động ruột.
• Uống đủ nước mỗi ngày, khoảng 1,5–2 lít, giúp phân mềm và dễ đào thải hơn.
• Tránh thực phẩm gây kích ứng như đồ cay nóng, rượu bia, cà phê hoặc thức ăn nhiều dầu mỡ vì làm giãn tĩnh mạch và gây táo bón.
• Đi đại tiện đúng giờ, không rặn mạnh và không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh.
• Tăng cường vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội giúp lưu thông máu, giảm ứ trệ vùng chậu và hậu môn.

2. Dùng thuốc tại chỗ và đường uống

Sử dụng thuốc đúng cách, theo chỉ định của bác sĩ giúp kiểm soát triệu chứng và phòng tiến triển nặng hơn của trĩ nội độ 1. Các nhóm thuốc thường được khuyến nghị gồm:

• Thuốc làm mềm phân: Chứa lactulose hoặc psyllium, giúp đại tiện dễ dàng, giảm áp lực lên tĩnh mạch.
• Thuốc tăng bền thành mạch: Như flavonoid, diosmin, hesperidin… có tác dụng cải thiện lưu thông máu, giảm sưng viêm và ngăn giãn tĩnh mạch.
• Thuốc hoặc kem bôi tại chỗ: Chứa hydrocortisone hoặc lidocain giúp giảm đau, chống viêm, giảm ngứa rát quanh hậu môn nếu có triệu chứng khó chịu.

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể ngâm hậu môn bằng nước ấm để hỗ trợ giảm co thắt cơ và cải thiện lưu thông máu vùng trực tràng, giúp cơ thể dễ chịu hơn.

Người bệnh trĩ nội độ 1 chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ

Trĩ nội độ 1 uống thuốc có khỏi không? Có cần phẫu thuật không?

Trĩ nội độ 1 thường không cần phẫu thuật nếu người bệnh kiểm soát tốt bằng thuốc, chế độ ăn giàu chất xơ và lối sống khoa học. Việc dùng thuốc (tùy theo chỉ định của bác sĩ) có thể giúp giảm sưng viêm, tăng cường sức bền thành mạch, từ đó cải thiện triệu chứng rõ rệt sau vài tuần đến vài tháng.

Tuy nhiên, nếu bệnh tiến triển nặng hơn hoặc không đáp ứng điều trị nội khoa, bác sĩ có thể cân nhắc các thủ thuật nhẹ như thắt vòng cao su hoặc chích xơ búi trĩ để ngăn biến chứng và rút ngắn thời gian hồi phục.

Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát trĩ nội độ 1 hiệu quả lâu dài

Để phòng ngừa và hỗ trợ kiểm soát trĩ nội độ 1, người bệnh cần:

• Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ: Bằng cách tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám, đồng thời kết hợp uống đủ nước để phòng táo bón – nguyên nhân trực tiếp gây trĩ.
• Vận động đều đặn: Tránh ngồi lâu, nên xen kẽ đi lại hoặc tập các bài vận động nhẹ như yoga, đi bộ để cải thiện lưu thông máu vùng chậu.
• Theo dõi và xử trí sớm triệu chứng: Khi có dấu hiệu chảy máu hoặc cộm nhẹ vùng hậu môn, nên đi khám để được hướng dẫn điều trị kịp thời.
• Tránh các yếu tố nguy cơ: Không rặn mạnh khi đi tiêu, hạn chế rượu bia, đồ cay nóng và duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.

Người có dấu hiệu trĩ nội như chảy máu khi đi tiêu, cảm giác cộm nhẹ hoặc khó chịu vùng hậu môn nên chủ động thăm khám sớm tại Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Tại đây, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa giàu kinh nghiệm sẽ đánh giá chính xác tình trạng bệnh và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp, giúp kiểm soát hiệu quả ngay từ giai đoạn đầu.

Mặc dù trĩ nội độ 1 là giai đoạn nhẹ và có thể kiểm soát hiệu quả bằng thay đổi lối sống hoặc điều trị nội khoa, nhưng bệnh thường tiến triển âm thầm và khó nhận biết. Vì vậy, người đọc nên thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi có biểu hiện bất thường vùng hậu môn, để được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, tránh để bệnh tiến triển sang giai đoạn nặng hơn.