Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Hầu hết mọi người đều cho rằng cholesterol có thể gây hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc tiêu thụ cholesterol đem lại lợi ích hay tác hại cho cơ thể đều phụ thuộc vào hàm lượng hấp thụ và phân loại cholesterol trong máu. Vậy, cholesterol là gì? Tiêu thụ cholesterol có tác dụng gì? Đâu là loại cholesterol tốt cho sức khỏe? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Cholesterol là gì? Có mấy loại cholesterol?
Cholesterol (C27H46O) là một hợp chất đa vòng có cấu trúc phân tử độc đáo, với phần “đuôi” tạo thành từ chuỗi hydrocarbon của 5 nguyên tử carbon, trong khi phần “nhân” trung tâm chứa bốn vòng hydrocarbon và 3 nhóm hydroxyl, tạo thành mạng cấu trúc sterol đặc trưng.
Nhân hoặc vòng sterol ở giữa là đặc điểm của tất cả các hoóc-môn steroids. Do đó, có thể hiểu, cholesterol chính là một dạng steroids chính của tất cả các động vật bậc cao, được phân bố rộng khắp trong các mô của cơ thể, đặc biệt là ở não, tủy sống, máu và mỡ của nhiều loại động vật.
Trong cơ thể người, cholesterol tồn tại như là một dạng mỡ máu tự nhiên, có vai trò quan trọng đối với quá trình sản sinh hormone, mật và vitamin D. Thông thường, gan là cơ quan có chức năng sản xuất cholesterol để đáp ứng hoạt động của tế bào và nhu cầu của cơ thể.
Ngoài ra, loại chất béo này cũng tồn tại trong các thực phẩm mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày như bò, lợn, gà, sữa và các sản phẩm từ sữa (bơ, phô mai,…). Về cơ bản, cholesterol rất cần thiết cho sức khỏe và chỉ có hại khi hấp thụ vượt quá hàm lượng cho phép.
Minh họa cấu trúc phân tử cholesterol
Có khoảng 5 loại cholesterol khác nhau trong cơ thể. Cholesterol không tan trong nước, do đó nó được vận chuyển trong máu dưới dạng các hạt gọi là lipoprotein. Vì thế, tên của mỗi loại cholesterol cũng thường được đặt theo tên của loại lipoprotein mà chúng được vận chuyển. Cụ thể như sau:
Cholesterol LDL, hay còn gọi là cholesterol tỷ trọng thấp, là loại cholesterol được vận chuyển trong các cấu trúc lipoprotein có tỷ trọng protein thấp (25%). Chi tiết hơn, sự phân phối về tỷ trọng các thành phần lipid trong lipoprotein tỷ trọng thấp như sau:
Cholesterol LDL được biết đến là một loại cholesterol có hại cho cơ thể. Bởi lẽ, hợp chất này thường dễ bị oxy hóa trong máu, gây viêm và hình thành mảng bám trên thành động mạch, làm tăng nguy cơ gây tắc nghẽn mạch máu, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Minh họa sự phân bố tỷ trọng của các thành phần trong cấu trúc lipoprotein mật độ thấp
Cholesterol HDL, hay còn gọi là cholesterol tỷ trọng cao, là loại cholesterol được vận chuyển trong các cấu trúc lipoprotein có tỷ trọng protein cao (50%). Chi tiết hơn, sự phân phối về tỷ trọng các thành phần lipid trong lipoprotein tỷ trọng cao như sau:
Trái ngược với LDL, HDL hay lipoprotein tỷ trọng cao lại đem đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Nhờ tỷ trọng protein (50%) gấp 3 lần cholesterol (15%), loại cholesterol này có khả năng đưa các chất béo có hại tích tụ ở thành động mạch và các cơ quan khác về lại gan, hỗ trợ đào thải chúng ra khỏi cơ thể. Do đó, cholesterol HDL có thể giúp bạn dự phòng các bệnh lý nguy hiểm như xơ vữa động mạch, đột quỵ,…
Cholesterol VLDL, hay cholesterol tỷ trọng cực thấp, là loại cholesterol được vận chuyển trong các cấu trúc lipoprotein có tỷ trọng protein rất thấp (<11%). Tuy nhiên, thay vì cholesterol, VLDL lại mang phần lớn các phân tử triglyceride trong cấu tạo hóa học.
Triglyceride là một loại chất béo thiết yếu, giúp cơ thể duy trì năng lượng, nhưng cũng có khả năng gây hại nếu vượt quá hàm lượng cho phép. Do đó, tương tự như cholesterol LDL, cholesterol VLDL cũng có khả năng gây viêm và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như nhồi máu cơ tim, đột quỵ,…
Bên cạnh LDL, HDL, VLDL, một số loại cholesterol phổ biến khác trong máu có thể kể đến:
Một số tác dụng của cholesterol bao gồm xây dựng màng tế bào, bài tiết mật trong gan, điều hoà nội tiết tố,…. Cụ thể:
Cholesterol tham gia vào quá trình hình thành lớp vỏ myelin (màu nâu) bao bọc ngoài sợi thần kinh
Cholesterol và triglyceride cùng là các loại mỡ máu trong cơ thể, song khác nhau về nguồn gốc và chức năng. Cụ thể:
| Tiêu chí so sánh | Cholesterol | Triglyceride |
| Nguồn gốc | – Được sản sinh tại gan nhằm đáp ứng nhu cầu của cơ thể – Được hấp thụ từ nguồn cholesterol trong thực phẩm như thịt, trứng, sữa động vật,… | Được cơ thể tổng hợp từ nguồn calories thừa trong chế độ dinh dưỡng |
| Chức năng | – Tham gia cấu tạo nên tế bào;
– Hỗ trợ gan tạo ra mật; – Kích thích cơ thể sản sinh hormon và vitamin D. |
Dự trữ năng lượng và cung cấp cho cơ thể khi cần thiết |
Để tránh trình trạng viêm, căng thẳng oxy hóa và các bệnh lý tim mạch, bạn nên duy trì mức cholesterol tổng thể từ 125 – 200 mg/dL, cụ thể:
| Độ tuổi | Mức cholesterol tổng thể |
| Dưới 20 tuổi | Dưới 170 mg/dL |
| Trên 20 tuổi | 125 – 200 mg/dL |
Ngoài ra, đối với từng đối tượng độ tuổi và giới tính, các chỉ số cholesterol chi tiết như HDL và LDL được quy định như sau:
| Giới tính | Độ tuổi | Chỉ số HDL | Chỉ số LDL |
| Nam | Dưới 20 tuổi | Từ 45 mg/dL | Dưới 100 mg/dL |
| Trên 20 tuổi | Từ 40 mg/dL | Dưới 100 mg/dL | |
| Nữ | Dưới 20 tuổi | Từ 45 mg/dL | Dưới 100 mg/dL |
| Trên 20 tuổi | Từ 50 mg/dL | Dưới 100 mg/dL |
Thiếu hụt cholesterol có khả năng ảnh hưởng tới sức khỏe thần kinh, hệ tiêu hóa và các hormone trong cơ thể, cụ thể:
Một số người có nguy cơ cao đối mặt với tình trạng thiếu hụt cholesterol bao gồm:
So với thiếu hụt, cholesterol cao thường gặp hơn và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm như:
Mức cholesterol cao có thể làm tăng nguy cơ gây xơ vữa động mạch
Cholesterol chỉ tồn tại trong các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt, trứng, sữa,… Trong đó, một số thực phẩm chứa nhiều cholesterol tốt bao gồm trứng, động vật có vỏ (tôm, cua, sò, nghêu), cá béo (cá thu, cá trích, cá mòi),… Ngoài ra, đồ ăn chiên rán, chế biến sẵn,… thường sở hữu hàm lượng cholesterol tương đối cao. Cụ thể:
Thực phẩm giàu cholesterol tốt thường sở hữu hàm lượng cao protein, chất béo lành mạnh (omega 3, 6, 9) và ít chất béo xấu (chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa), bao gồm:
Các loại thực phẩm chứa nhiều cholesterol xấu thường sở hữu hàm lượng cao chất béo bão hoà và chất béo chuyển hóa, trong đó:
Bên cạnh lựa chọn thực phẩm phù hợp, bạn cần ghi nhớ một số lưu ý sau để duy trì nồng độ cholesterol ở mức an toàn, lành mạnh:
Bao gồm việc:
Giảm chất béo bão hòa và tăng cường chất xơ giúp cải thiện mức cholesterol máu
Bao gồm việc:
Một số loại thuốc điều trị cholesterol phổ biến bao gồm thuốc nhóm statin, nhóm fibrates, ezetimibe, thuốc ức chế PCSK9. Trong trường hợp nồng độ cholesterol đang ở mức cận cao và cao, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ về các loại thuốc kể trên để cải thiện tình trạng này.
Trên đây là thông tin tổng hợp về cholesterol giúp trả lời các câu hỏi cholesterol là gì, cholesterol có mấy loại và tác dụng của cholesterol. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ kiến thức và giải đáp chi tiết các thắc mắc của bạn của dưỡng chất này.
Cholesterol là một loại mỡ máu có vai trò quan trọng trong nhiều hoạt động của cơ thể. Song, việc hấp thụ quá nhiều dưỡng chất này có thể dẫn đến những hệ quả khôn lường tới sức khỏe, đặc biệt đối với người mắc bệnh mạn tính (tiểu đường, viêm gan, suy thận,…). Vì vậy, bạn cần chú ý xây dựng một chế độ ăn lành mạnh để kiểm soát hàm lượng cholesterol tiêu thụ.
Nếu bạn có bất kì câu hỏi nào về cholesterol và cách kiểm soát dưỡng chất này trong thực đơn hàng ngày, hãy liên hệ ngay tới Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
