Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Hiểu về cấu tạo khớp gối và giải phẫu khớp gối không chỉ giúp phòng tránh chấn thương mà còn hỗ trợ duy trì sự linh hoạt, dẻo dai của xương khớp theo thời gian. Vậy khớp gối là gì? Gồm những bộ phận nào và hoạt động ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Khớp gối là gì? Cấu tạo và chức năng ra sao?
Khớp gối là khớp kết nối xương đùi, xương chày và xương bánh chè, giúp cơ thể đứng vững, di chuyển và chịu tải trọng khi đi lại, chạy nhảy hoặc ngồi xuống. Đây là một trong những khớp lớn và phức tạp nhất trong cơ thể, có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ vận động.
Để hiểu rõ hơn về khớp gối, cần xem xét về cấu tạo giải phẫu khớp gối, bao gồm xương, sụn, dây chằng, gân cơ và dịch khớp. Cụ thể như sau:
Khớp gối được tạo thành từ ba xương chính: xương đùi (femur), xương chày (tibia) và xương bánh chè (patella). Trong đó:
Sự liên kết giữa ba xương này tạo nên cấu trúc chịu lực, giúp ổn định và hỗ trợ chức năng vận động của khớp gối.
Sụn khớp có vai trò bảo vệ đầu xương và giảm ma sát khi cử động. Trong khớp gối, có hai loại sụn quan trọng:
Khi sụn khớp bị mòn hoặc tổn thương, khớp gối dễ bị viêm và đau nhức.
Dây chằng giữ vai trò quan trọng trong việc cố định và duy trì sự ổn định của khớp gối. Có bốn dây chằng chính:
Nhờ hệ thống dây chằng này, khớp gối có thể chịu được lực tác động lớn và duy trì sự ổn định khi di chuyển.
Các gân và cơ xung quanh khớp gối giúp tạo lực để thực hiện các cử động như đi bộ, chạy và nhảy. Gân chính của khớp gối là gân bánh chè (patellar tendon), kết nối xương bánh chè với xương chày, hỗ trợ vận động linh hoạt. Trong khi đó, hai nhóm cơ chính bao quanh khớp gối gồm:
Dịch khớp là chất lỏng nhớt nằm bên trong bao hoạt dịch, có nhiệm vụ:
Sự suy giảm dịch khớp có thể khiến khớp gối khô cứng, đau nhức và làm tăng nguy cơ viêm khớp.
Minh họa hình ảnh khớp gối bình thường
Chức năng chính của khớp gối là giúp cơ thể gập duỗi chân, hỗ trợ đi lại, chạy nhảy và nâng đỡ trọng lượng cơ thể. Ngoài ra, khớp gối còn có chức năng phân tán và hấp thụ lực tác động từ các hoạt động như đi bộ hay nhảy, giúp giảm tải áp lực lên xương. Đồng thời, nó góp phần giữ sự ổn định cơ thể, duy trì tư thế và phối hợp với các khớp khác để thực hiện các chuyển động phức tạp.
Phân loại theo cấu trúc, giải phẫu học khớp gối cho thấy khớp này thuộc nhóm khớp hoạt dịch (synovial joint), tức loại khớp có chứa bao hoạt dịch để bôi trơn, giảm ma sát khi chuyển động. Phân loại theo chức năng, khớp đầu gối thuộc nhóm khớp động (diarthrosis), tức là khớp có biên độ vận động lớn, giúp con người đi đứng, chạy nhảy dễ dàng.
Do đặc điểm giải phẫu khớp gối có cấu trúc phức tạp, bao gồm nhiều thành phần khác nhau nên nó dễ bị tổn thương và mắc nhiều bệnh lý. Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp:
So sánh hình ảnh khớp gối bình thường (bên trái) với khớp gối tổn thương do thoái hóa (bên phải)
Khớp gối là một trong những khớp quan trọng và chịu nhiều áp lực nhất trong cơ thể. Do đó, cấu tạo khớp gối dễ bị tổn thương bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
Việc nhận biết nguyên nhân giúp phòng tránh tổn thương và bảo vệ khớp gối tốt hơn.
Khớp gối đóng vai trò quan trọng trong vận động, do đó bất kỳ dấu hiệu bất thường nào cũng có thể là cảnh báo của các vấn đề nghiêm trọng. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, bạn nên thăm khám sớm để bảo vệ cấu tạo khớp gối và ngăn ngừa biến chứng.
Khớp gối là bộ phận chịu nhiều áp lực khi vận động, do đó cần được bảo vệ đúng cách để ngăn ngừa tổn thương và thoái hóa. Dưới đây là một số biện pháp giúp duy trì sức khỏe khớp gối hiệu quả:
Vận động đúng cách giúp tăng cường độ dẻo dai của khớp gối, giảm nguy cơ thoái hóa. Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga… có thể giúp kích thích sản sinh dịch khớp, giảm ma sát khi di chuyển. Tuy nhiên, cần tránh các động tác gập gối quá mức hoặc nhảy cường độ cao để hạn chế áp lực lên khớp gối.
Vận động đúng cách giúp tăng cường sức khỏe khớp gối
Trọng lượng cơ thể tác động trực tiếp đến khớp gối, đặc biệt khi đứng hoặc di chuyển. Đặc biệt, béo phì còn làm tăng nguy cơ viêm khớp, tràn dịch khớp, khiến việc vận động trở nên khó khăn hơn. Do đó, việc duy trì cân nặng hợp lý là điều cần thiết, giúp giảm áp lực lên sụn khớp, hạn chế nguy cơ thoái hóa.
Dinh dưỡng hợp lý đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ khớp gối. Ví dụ, các thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá thu… giúp chống viêm, trong khi thực phẩm giàu collagen như nước hầm xương, chân gà, da heo… hỗ trợ tái tạo sụn. Ngoài ra, bổ sung canxi, vitamin D từ sữa, rau lá xanh… giúp xương khớp chắc khỏe và duy trì sự linh hoạt cần thiết.
Khi chơi thể thao hoặc làm việc nặng, khớp gối dễ bị tổn thương do va đập hoặc vận động sai tư thế. Để bảo vệ khớp, bạn nên sử dụng dụng cụ bảo hộ khi tập luyện, tránh các động tác xoay vặn gối đột ngột. Ngoài ra, khi mang vác vật nặng, cần giữ tư thế đúng để giảm tải trọng lên khớp.
Nếu gặp tình trạng đau, sưng, cứng khớp kéo dài, đặc biệt khi kèm theo sốt, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ để phát hiện sớm các vấn đề về khớp gối. Các phương pháp chẩn đoán như chụp X-quang, CT và MRI giúp đánh giá mức độ tổn thương, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời. Điều này giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa khớp hoặc tràn dịch khớp.
Hiện nay, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín, quy tụ đội ngũ bác sĩ đầu ngành cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, giúp chẩn đoán chính xác và tối ưu phác đồ điều trị cho từng người bệnh.
Cụ thể, Trung tâm ứng dụng máy chụp cộng hưởng từ MRI 1.5-3 Tesla, cho phép quét chi tiết mô mềm, dây chằng và sụn khớp, giúp phát hiện sớm các tổn thương không thể thấy trên X-quang. Bên cạnh đó, máy CT 768, 1975 và 100.000 lát cắt cũng hỗ trợ tái tạo hình ảnh khớp gối với độ chi tiết cao, đánh giá chính xác mức độ thoái hóa, tràn dịch hay tổn thương xương, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Như vậy, thông qua bài viết, bạn đã được tìm hiểu tổng quan về giải phẫu khớp gối. Việc hiểu rõ cấu tạo khớp gối và chăm sóc đúng cách là điều cần thiết, giúp bạn phòng tránh và kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn gặp các vấn đề về khớp gối, đừng chủ quan mà hãy đi thăm khám với bác sĩ để có hướng điều trị hiệu quả, giúp bảo vệ sức khỏe c lâu dài.
