Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Hiểu rõ về cấu tạo, vị trí và chức năng của tử cung có thể giúp nữ giới nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và chăm sóc sức khỏe hiệu quả. Vậy, tử cung là gì? Tử cung ở vị trí nào? Cấu tạo ra sao? Tử cung hoạt động như thế nào và những vấn đề thường gặp là gì? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Tử cung là gì ? Cấu tạo tử cung ra sao?
Tử cung, hay còn gọi là dạ con, là cơ quan sinh sản chính của phụ nữ, giữ vai trò quan trọng trong quá trình mang thai và sinh con. Đây là nơi phôi thai trực tiếp bám vào để phát triển và được nuôi dưỡng suốt thai kỳ. Tử cung cũng tham gia điều hòa chu kỳ kinh nguyệt thông qua việc bong tróc lớp nội mạc khi không có sự thụ tinh. Đây là một cơ quan có tính linh hoạt cao, có khả năng co bóp để hỗ trợ quá trình sinh nở.
Tử cung nằm trong khung chậu của phụ nữ, giữa bàng quang và trực tràng. Phía trên tử cung là ổ bụng, còn phía dưới được kết nối với âm đạo thông qua cổ tử cung. Tử cung được giữ cố định bởi các dây chằng xung quanh, giúp duy trì vị trí ổn định trong cơ thể. Vị trí của tử cung có thể dịch chuyển nhẹ tùy thuộc vào tình trạng mang thai, chu kỳ kinh nguyệt hoặc các yếu tố sức khỏe khác.
Tử cung có hình dạng trông giống như quả lê lộn ngược với cấu tạo bao gồm 4 phần chính, đó là đáy tử cung, thân tử cung, eo tử cung và cổ tử cung. Mỗi phần đảm nhận vai trò riêng biệt, góp phần duy trì chức năng sinh sản và bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Cụ thể như sau:
Đáy tử cung là phần trên cùng của tử cung, có hình dáng cong và rộng. Đây là nơi hai vòi trứng kết nối với tử cung, tạo thành một cầu nối giữa buồng trứng và tử cung. Phần này đóng vai trò quan trọng trong việc nhận trứng từ vòi trứng và hỗ trợ quá trình thụ thai.
Bên cạnh đó, đáy tử cung cũng tham gia vào việc co bóp tử cung trong chu kỳ kinh nguyệt, giúp đẩy máu kinh ra ngoài. Trong trường hợp mang thai, phần này sẽ mở rộng để tạo không gian đủ lớn cho sự phát triển của thai nhi.
Thân tử cung là phần có kích thước lớn nhất trong cấu tạo của tử cung, nằm giữa đáy và eo tử cung. Cấu trúc của thân tử cung gồm 3 lớp cơ chính:
Bên trong thân tử cung là lớp nội mạc tử cung, nơi trứng thụ tinh bám vào và phát triển thành phôi thai. Nếu không có sự thụ thai, lớp nội mạc sẽ bong ra và trở thành máu kinh.
Thân tử cung (màu xanh lá) nằm giữa đáy (màu tím) và eo tử cung (màu xanh dương)
Eo tử cung là phần hẹp nhất trong cấu tạo tử cung, nằm giữa thân tử cung và cổ tử cung. Mặc dù có kích thước nhỏ, eo tử cung đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh lưu thông máu kinh và hỗ trợ quá trình sinh nở.
Khi mang thai, eo tử cung giãn nở dần để tạo điều kiện thuận lợi cho thai nhi chào đời. Đây cũng là điểm kết nối quan trọng giữa các phần của tử cung, giúp duy trì cấu trúc ổn định của cơ quan này.
Cổ tử cung là phần dưới cùng của tử cung, nối tử cung với âm đạo. Cổ tử cung có một ống hẹp chứa dịch nhầy, giúp ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập từ âm đạo lên tử cung và bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Ngoài chức năng bảo vệ, dịch nhầy ở cổ tử cung thay đổi tính chất trong chu kỳ kinh nguyệt. Vào thời điểm rụng trứng, dịch nhầy trở nên loãng hơn, giúp tinh trùng di chuyển dễ dàng hơn để tiến đến trứng, hỗ trợ quá trình thụ thai. Trong quá trình sinh nở, cổ tử cung sẽ giãn nở tối đa để thai nhi có thể đi qua và chào đời.
Tử cung không chỉ là cơ quan sinh sản quan trọng mà còn đảm nhận nhiều chức năng thiết yếu trong cơ thể phụ nữ. Từ việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt đến vai trò làm tổ của trứng thụ tinh và hỗ trợ quá trình sinh nở, mỗi chức năng của tử cung đều góp phần duy trì sức khỏe sinh sản và đảm bảo sự phát triển của thế hệ tương lai. Dưới đây là những chức năng chính của tử cung:
Một trong những chức năng quan trọng của tử cung là tham gia vào chu kỳ kinh nguyệt. Định kỳ hàng tháng, lớp nội mạc tử cung dày lên mỗi tháng dưới tác động của hormone estrogen và progesterone, chuẩn bị để đón nhận trứng thụ tinh. Tuy nhiên, nếu không có sự thụ thai, lớp nội mạc này sẽ bong ra, tạo thành máu kinh và được cơ thể đẩy ra ngoài.
Quá trình này không chỉ là một hiện tượng sinh lý bình thường mà còn đóng vai trò điều hòa nội tiết tố, giúp cơ thể loại bỏ các tế bào không cần thiết và chuẩn bị cho chu kỳ tiếp theo. Chu kỳ kinh nguyệt cũng chính là “chỉ báo” quan trọng phản ánh sức khỏe sinh sản của phụ nữ.
Tử cung đóng vai trò như “ngôi nhà” đầu tiên của sự sống. Sau khi thụ tinh, trứng sẽ di chuyển qua ống dẫn trứng và bám vào lớp nội mạc tử cung, nơi cung cấp một môi trường lý tưởng để trứng phát triển thành phôi thai.
Sau khi đậu thai, lớp nội mạc giàu mạch máu và dưỡng chất đảm bảo rằng phôi thai nhận được đủ oxy và chất dinh dưỡng cần thiết. Quá trình này không chỉ quyết định sự tồn tại của thai nhi trong những ngày đầu mà còn tạo nền tảng cho một thai kỳ khỏe mạnh.
Trong suốt thai kỳ, tử cung là nơi nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi. Thành tử cung giãn nở để tạo không gian cho thai nhi phát triển, đồng thời cung cấp dinh dưỡng thông qua nhau thai.
Bên cạnh đó, tử cung còn đóng vai trò như một lá chắn bảo vệ, giúp thai nhi tránh khỏi các tác nhân gây hại từ bên ngoài. Môi trường an toàn trong tử cung là yếu tố quyết định sự phát triển toàn diện của thai nhi trước khi chào đời.
Tử cung là nơi nuôi dưỡng và bảo vệ thai nhi
Tử cung cũng tích cực tham gia vào quá trình sinh nở. Khi đến thời điểm chuyển dạ, các cơ tử cung bắt đầu co bóp mạnh mẽ để đẩy thai nhi ra ngoài. Những cơn co bóp này được điều phối bởi hormone oxytocin, đảm bảo rằng quá trình sinh nở diễn ra thuận lợi.
Ngoài ra, sau khi sinh, tử cung còn co rút để giúp cơ thể người mẹ nhanh chóng phục hồi sau sinh và ngăn ngừa mất máu. Đây là chức năng cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng trong hành trình mang thai và sinh con của phụ nữ.
Kích thước tử cung bình thường ở phụ nữ chưa mang thai dao động trong khoảng sau: dài 6-8 cm, rộng 4-5 cm và dày 2-3 cm. Trong thai kỳ, tử cung tăng kích thước đáng kể để đáp ứng sự phát triển của thai nhi, từ kích thước nhỏ ban đầu đến khi chiếm hầu hết thể tích khoang bụng vào giai đoạn cuối thai kỳ, đảm bảo không gian và môi trường phù hợp để nuôi dưỡng thai nhi.
Tử cung là một cơ quan sinh sản quan trọng, nhưng cũng dễ mắc nhiều bệnh lý khác nhau, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản của phụ nữ. Những bệnh lý này có thể xuất phát từ rối loạn nội tiết, viêm nhiễm hoặc các yếu tố nguy cơ khác. Dưới đây là một số bệnh thường gặp ở tử cung cùng nguyên nhân và triệu chứng điển hình:
U xơ tử cung là những khối u lành tính hình thành trong lớp cơ tử cung, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Nguyên nhân chính được cho là liên quan đến sự tăng sinh hormone estrogen.
Triệu chứng của u xơ tử cung bao gồm:
Việc phát hiện sớm u xơ tử cung thông qua siêu âm hoặc kiểm tra sức khỏe định kỳ là rất quan trọng để kiểm soát và điều trị kịp thời.
Minh họa hình ở u xơ xuất hiện trên lớp cơ tử cung
Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi các tế bào nội mạc tử cung phát triển ở bên ngoài tử cung, thường ở buồng trứng, vòi trứng hoặc vùng chậu. Nguyên nhân của tình trạng này chưa được xác định rõ, nhưng có thể liên quan đến rối loạn miễn dịch hoặc di truyền.
Triệu chứng phổ biến của lạc nội mạc tử cung gồm:
Bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng sinh sản của phụ nữ, đòi hỏi phải được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa.
Viêm tử cung là tình trạng nhiễm trùng ở tử cung, thường do vi khuẩn, nấm hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, chlamydia. Tình trạng này có thể xảy ra sau sinh, nạo phá thai hoặc do vệ sinh vùng kín không đúng cách.
Triệu chứng của viêm tử cung bao gồm:
Viêm tử cung nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm nhiễm lan rộng hoặc vô sinh.
Ung thư cổ tử cung là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ, thường liên quan đến việc nhiễm phải virus HPV (Human Papillomavirus). Yếu tố nguy cơ gây ung thư cổ tử cung có thể bao gồm quan hệ tình dục không an toàn, hút thuốc lá và tiền sử gia đình có người mắc bệnh.
Triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng nhưng có thể bao gồm:
Việc tiêm vắc-xin HPV và khám phụ khoa định kỳ là cách hiệu quả để phòng ngừa và phát hiện sớm ung thư cổ tử cung, giúp tăng hiệu quả điều trị và bảo vệ sức khỏe phụ nữ.
Nữ giới nên khám phụ khoa định kỳ để tầm soát ung thư cổ tử cung
Tử cung đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe sinh sản và tổng thể của phụ nữ. Việc chăm sóc tử cung không chỉ giúp phòng ngừa các bệnh lý nguy hiểm mà còn bảo vệ khả năng sinh sản và duy trì chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số biện pháp cụ thể giúp phụ nữ bảo vệ tử cung khỏe mạnh:
Khám phụ khoa định kỳ là một trong những biện pháp quan trọng hàng đầu để phát hiện sớm các vấn đề về tử cung. Các chuyên gia khuyến nghị phụ nữ nên khám phụ khoa ít nhất 1 lần/năm, đặc biệt là từ độ tuổi 21 trở đi.
Bên cạnh đó, việc thực hiện xét nghiệm Pap smear (phết tế bào cổ tử cung) cũng là biện pháp cần thiết để phát hiện sớm các bất thường, bao gồm ung thư cổ tử cung và các tổn thương tiền ung thư.
Bên cạnh Pap smear, siêu âm vùng chậu hoặc xét nghiệm HPV cũng đóng vai trò quan trọng nếu phụ nữ có nguy cơ cao mắc phải các bệnh lý này. Phát hiện sớm giúp tăng cơ hội điều trị thành công và giảm biến chứng nguy hiểm.
Một chế độ ăn uống chứa thực phẩm giàu chất xơ, vitamin, chất chống oxy hóa và khoáng chất (như rau lá xanh, củ quả, trái cây tươi, thực phẩm chứa tiền lợi khuẩn và men vi sinh) có thể giúp tăng cường sức khỏe nội tiết, hệ miễn dịch và hỗ trợ quá trình tái tạo mô tử cung.
Ngoài ra, tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện tuần hoàn máu vùng chậu, được chứng minh là có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh như u xơ tử cung. Đặc biệt, việc vệ sinh cá nhân đúng cách, tránh thụt rửa sâu hoặc sử dụng sản phẩm không phù hợp là điều cần thiết để hạn chế viêm nhiễm vùng kín.
Xem thêm:
Các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) như lậu, chlamydia hoặc HPV là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến viêm tử cung, ung thư cổ tử cung và vô sinh. Phụ nữ cần sử dụng các biện pháp bảo vệ như bao cao su khi quan hệ tình dục để giảm nguy cơ lây nhiễm.
Ngoài ra, nên thực hiện xét nghiệm định kỳ nếu có đời sống tình dục không an toàn hoặc có nhiều bạn tình. Phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh STDs giúp ngăn ngừa tổn thương lâu dài đến tử cung.
Sử dụng bao cao su hỗ trợ nữ giới phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục
Tiêm vắc xin HPV là một biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa ung thư cổ tử cung do virus HPV gây ra. Loại vắc xin này đặc biệt hiệu quả đối với phụ nữ từ 9 đến 26 tuổi, nhưng cũng có thể được sử dụng ở độ tuổi lớn hơn nếu cần.
Tiêm đủ 2 hoặc 3 liều (tùy độ tuổi) theo chỉ định của bác sĩ giúp bảo vệ cơ thể khỏi các chủng HPV nguy hiểm. Trên thực tế, kết hợp tiêm vắc xin với việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là biện pháp cần thiết để bảo vệ tử cung khỏi các nguy cơ ung thư.
Nếu bạn đang lo lắng về vấn đề sức khỏe sản phụ khoa, hãy cân nhắc đến thăm khám tại Trung tâm Sản Phụ Khoa trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Nơi đây quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ hàng đầu với chuyên môn cao và nhiều năm kinh nghiệm, luôn tận tâm chăm sóc sức khỏe người bệnh.
Ngoài ra, trung tâm còn được trang bị cơ sở vật chất hiện đại, hệ thống máy móc tân tiến đạt tiêu chuẩn quốc tế. Trong đó, có thể kể đến hệ thống máy siêu âm 4D, Doppler màu và Voluson E10 thế hệ mới, hỗ trợ phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở tử cung để can thiệp kịp thời, bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện.
Đặc biệt, trung tâm còn triển khai đa dạng các gói thăm khám phù hợp với từng giai đoạn và độ tuổi, từ tiền hôn nhân đến tiền mãn kinh và mãn kinh. Cơ sở vật chất tối tân như phòng khám, phòng sinh, phòng hậu phẫu được vô trùng tuyệt đối, đảm bảo an toàn tối ưu cho người bệnh.
Để đặt lịch thăm khám và đánh giá sức khỏe tử cung tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể liên hệ đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là những thông tin hữu ích xoay quanh tử cung. Việc hiểu rõ về cấu tạo, vị trí, chức năng và các vấn đề liên quan đến tử cung giúp phụ nữ chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe bản thân. Trong mọi tình huống, nữ giới không nên chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, mà cần thăm khám định kỳ để đảm bảo tử cung luôn khỏe mạnh.
