Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Túi mật là cơ quan nhỏ nằm dưới gan, giữ vai trò dự trữ và cô đặc dịch mật trước khi đổ xuống ruột non để hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Nhằm giúp bạn hiểu rõ vị trí và chức năng của cơ quan này, hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu trong bài viết sau.
Túi mật là gì? Cấu tạo và chức năng ra sao?
Túi mật là cơ quan nhỏ nằm dưới gan, có nhiệm vụ dự trữ và cô đặc dịch mật do gan tiết ra. Khi ăn, cơ quan này co bóp để đưa mật xuống ruột non, giúp tiêu hóa chất béo và hỗ trợ hấp thu các vitamin tan trong dầu.
Dù kích thước không lớn, túi mật vẫn đảm nhận nhiệm vụ quan trọng trong việc duy trì cân bằng dịch tiêu hóa và hỗ trợ chuyển hóa năng lượng. Khi hoạt động của túi mật bị rối loạn, hệ tiêu hóa dễ xuất hiện các triệu chứng như đầy hơi, buồn nôn hoặc đau vùng bụng trên.
Túi mật là một tạng rỗng (tức cơ quan mà bên trong chứa khoang trống) có hình dạng giống quả lê, nằm ở mặt dưới của gan, cụ thể tại hố túi mật (fossa vesicae felleae) thuộc thùy phải của gan, tức tại rãnh nhỏ giữa thùy phải và thùy vuông. Điều này đồng nghĩa là túi mật nằm sâu trong vùng hạ sườn phải, dưới khung xương sườn. Vì thế, các cơn đau túi mật (nếu có) thường xuất hiện tại khu vực này.
Cấu trúc giải phẫu của túi mật cho thấy đây là một tạng rỗng nhỏ nhưng có tổ chức rất đặc trưng. Xét về mặt đại thể và vi thể, mỗi lớp cấu trúc đều đảm nhận một vai trò riêng biệt trong cơ chế co bóp và dẫn mật. Cụ thể như sau:
Ba chức năng của túi mật bao gồm dự trữ – cô đặc mật, kiểm soát dòng chảy của mật và hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Cụ thể như sau:
Túi mật hoạt động như một “kho chứa tạm thời” giúp điều hòa lượng dịch mật do gan tiết ra, tránh tình trạng mật đổ liên tục xuống ruột khi chưa có thức ăn cần tiêu hóa. Trong thời gian lưu trữ, túi mật còn thực hiện quá trình cô đặc để tăng hiệu lực của dịch mật khi được sử dụng. Cụ thể:
Túi mật giúp dự trữ dịch mật trước khi được giải phóng vào ruột non
Túi mật không chỉ dự trữ mà còn đóng vai trò “người điều phối” dòng mật ra vào tá tràng, giúp đồng bộ hóa với hoạt động tiêu hóa. Sự điều tiết này phụ thuộc vào hormon và phản xạ thần kinh:
Trong hệ tiêu hóa, túi mật có tác động gián tiếp nhưng rất quan trọng đến việc hấp thu lipid và vitamin tan trong dầu. Khi mật được phóng thích, các muối mật sẽ tham gia vào quá trình nhũ hóa chất béo, biến chúng thành dạng dễ hấp thu. Cụ thể:
Các biến thể và bất thường về giải phẫu của túi mật thường gặp gồm:
Các phương pháp chẩn đoán giúp bác sĩ đánh giá hình thái và chức năng của túi mật, hỗ trợ phát hiện sỏi, viêm hoặc tắc nghẽn đường mật. Một số kỹ thuật thường được sử dụng gồm:
Các kỹ thuật trên giúp xác định chính xác mức độ tổn thương, từ đó định hướng hướng điều trị phù hợp.
Minh họa phương pháp nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP)
Người có nhu cầu tầm soát sức khỏe túi mật có thể cân nhắc đến Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được thăm khám toàn diện. Trung tâm được trang bị hệ thống máy móc hiện đại và ứng dụng các kỹ thuật nội soi tiên tiến, trong đó nổi bật là nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) – phương pháp vừa chẩn đoán vừa điều trị hiệu quả sỏi và nhiều bệnh lý nguy hiểm ở ống mật chủ, ống gan.
Nhờ quy trình tầm soát bài bản và can thiệp ít xâm lấn, người bệnh có thể an tâm theo dõi và bảo vệ sức khỏe gan mật một cách chủ động, an toàn và chính xác. Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Không có túi mật vẫn sống bình thường vì gan tiếp tục sản xuất dịch mật và đưa thẳng xuống ruột non. Tuy nhiên, cơ thể không còn khả năng dự trữ và cô đặc mật, nên một số người có thể gặp rối loạn tiêu hóa nhẹ sau phẫu thuật và cần điều chỉnh chế độ ăn để thích nghi.
Con người vẫn có thể sống bình thường mà không có túi mật, bởi đây là một cơ quan phụ trợ trong hệ tiêu hóa chứ không phải bộ phận thiết yếu. Dù bị cắt bỏ hay bẩm sinh không có túi mật, gan vẫn tiếp tục sản xuất dịch mật đều đặn để hỗ trợ tiêu hóa, đảm bảo quá trình chuyển hóa trong cơ thể diễn ra bình thường.
Khi túi mật không còn, dòng mật từ gan sẽ chảy thẳng xuống ruột non thay vì được dự trữ và cô đặc như trước. Sự thay đổi này có thể gây khó tiêu tạm thời, đặc biệt với thức ăn nhiều dầu mỡ, nhưng cơ thể sẽ dần thích nghi, hệ tiêu hóa học cách phân bố dịch mật ổn định hơn.
Hầu hết người không có túi mật đều hồi phục tốt sau thời gian ngắn, vẫn ăn uống, làm việc và sinh hoạt bình thường. Một chế độ ăn uống cân đối, ít chất béo bão hòa và chia nhỏ bữa giúp giảm áp lực cho gan mật, hỗ trợ hệ tiêu hóa duy trì cân bằng lâu dài.
Duy trì sức khỏe đường mật đòi hỏi sự phối hợp giữa dinh dưỡng hợp lý và thói quen sinh hoạt bền vững. Các biện pháp dưới đây giúp giảm nguy cơ viêm và hình thành sỏi, đồng thời hỗ trợ hoạt động tiêu hóa ổn định:
Các thói quen trên cần được duy trì lâu dài để bảo vệ hệ tiêu hóa và giảm rủi ro rối loạn đường mật.
Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chiên rán góp phần bảo vệ sức khỏe túi mật
Túi mật là cơ quan giữ vai trò quan trọng trong tiêu hóa chất béo, đồng thời phản ánh nhiều rối loạn của hệ thống đường mật khi xuất hiện viêm, sỏi hoặc tắc nghẽn. Việc hiểu rõ cấu trúc và chức năng của cơ quan này giúp nhận diện bất thường sớm hơn, từ đó hạn chế biến chứng. Khi xuất hiện triệu chứng đau, sốt hoặc vàng da, người bệnh cần tránh tự xử trí tại nhà và nên được bác sĩ thăm khám để đánh giá chính xác.
