Nhận biết sớm các dấu hiệu sảy thai là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi. Bởi lẽ, các số liệu thống kê cho thấy, có đến 25.2% số ca sảy thai có thể được phòng ngừa bằng cách phát hiện triệu chứng kịp thời, từ đó giảm thiểu rủi ro xảy ra. Vậy, hiện tượng sảy thai là gì? Dấu hiệu bị sảy thai thường gặp ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Đâu là dấu hiệu sảy thai thường gặp ở mẹ bầu?
Sảy thai là tình trạng mất thai trước tuần thứ 20 của thai kỳ. Đây là giai đoạn mà thai nhi chưa đủ phát triển để có thể sống sót ngoài cơ thể mẹ. Lúc này, thai nhi thường có kích thước nhỏ hơn 16.5 cm về chiều dài, và cân nặng thường nhẹ hơn 300 gam.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), sảy thai là lý do phổ biến nhất dẫn đến mất con trong thai kỳ. Trên thế giới, tỷ lệ sảy thai thường dao động trong khoảng từ 10 – 20%, tính riêng trên những trường hợp sản phụ biết rõ mình đang mang thai.
Lấy tỷ lệ sảy thai trung bình bằng 15%, điều này đồng nghĩa với việc có gần 23 triệu ca sảy thai mỗi năm hoặc 44 ca sảy thai mỗi phút xảy ra ở phạm vi toàn cầu.
Tuy nhiên trên thực tế, con số này có thể cao hơn. Điều này là do nhiều trường hợp sảy thai thường xảy ra quá sớm, trước khi sản phụ kịp nhận thức được rằng bản thân mình đã thụ thai, nên không được tính vào dữ liệu báo cáo nêu trên.
Tại Việt Nam, theo số liệu báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên hiệp Quốc(UNICEF), tỷ lệ sảy thai có thể rơi vào khoảng 4.2%.
Mặc dù hầu hết những người bị sảy thai (80 – 85%) đều có thể tiếp tục mang thai một cách khỏe mạnh sau đó, nhưng trải nghiệm này vẫn không hề dễ dàng với phần lớn mẹ bầu, để lại nhiều “nút thắt” khó vượt qua trong tâm lý.
Sảy thai là một biến cố tương đối phổ biến ở mẹ bầu
Có 7 loại sảy thai thường gặp, đó là:
Dưới đây là bảng trình bày chi tiết hơn và đặc điểm và triệu chứng của 7 loại sảy thai này:
Loại sảy thai | Đặc điểm | Triệu chứng |
Dọa sảy thai, hay còn gọi là động thai
(Threatened Miscarriage) |
Tình trạng có dấu hiệu sảy thai nhưng thai nhi vẫn còn nhịp tim trong tử cung. | Chảy máu âm đạo, đau ít hoặc không đau, cổ tử cung vẫn đóng (không giãn). |
Sảy thai không thể tránh khỏi
(Inevitable Miscarriage) |
Tình trạng sảy thai bắt buộc phải xảy ra (không thể tránh khỏi) khi mẹ bầu bị chảy máu, chuột rút và giãn cổ tử cung quá mức. | |
Sảy thai không hoàn toàn
(Incomplete Miscarriage) |
Thai nhi đã chết nhưng cơ thể mẹ chưa đào thải được các phần mô hoại tử ra khỏi tử cung. | Có thể bao gồm chảy máu, chuột rút, đau bụng,… |
Sảy thai hoàn toàn
(Complete Miscarriage) |
– Thai nhi và tất cả các mô thai (nhau thai, cuống rốn,…) được cơ thể tống ra ngoài tử cung hoàn toàn.
– Thường xảy ra đối với các trường hợp sảy thai xảy ra trước 12 tuần. |
Chảy máu, đau bụng giảm dần sau khi tất cả mô thai được đào thải ra ngoài. |
Sảy thai không có triệu chứng
(Asymptomatic Miscarriage) |
– Thai nhi mất nhịp tim nhưng không có triệu chứng rõ ràng, thường được phát hiện qua siêu âm.
– Mẹ cần trải qua một thủ thuật để làm giãn tử cung, tạo điều kiện để các mô hoại tử chảy ra ngoài giống như kinh nguyệt. |
Không có triệu chứng rõ ràng, có thể có chảy máu nhẹ. |
Sảy thai nhiễm trùng | Sảy thai kèm theo nhiễm trùng trong tử cung | Sốt cao, đau bụng dữ dội, mệt mỏi, tim đập nhanh |
Sảy thai liên tiếp, hay còn gọi là sảy thai tái phát
(Recurrent Miscarriage) |
– Sảy thai từ hai lần trở lên liên tiếp.
– Tỷ lệ bị sảy thai 2 lần liên tiếp ở mẹ bầu được ước tính là khoảng 0.2 – 1% |
Phụ thuộc vào từng lần sảy thai, thường là chảy máu và đau bụng. |
Trên thực tế, có đến hơn 80% các trường hợp sảy thai xảy ra trong ba tháng đầu (trước tuần thứ 12) của thai kỳ, và dưới 5% trường hợp sảy thai diễn ra trong tam cá nguyệt thứ hai (từ tuần 13 đến tuần 19).
Nhìn chung, nguy cơ (xác suất) sảy thai của mẹ bầu càng giảm khi thai kỳ càng trưởng thành. Chi tiết hơn, dưới đây là bảng phân bố nguy cơ sảy thai theo tuần mà mẹ bầu có thể tham khảo:
Tuần thai | Nguy cơ sảy thai | Tỷ lệ trên tổng số ca sảy thai |
Thứ 4 | 25% | Hơn 80% |
Thứ 5 | 21.3% | |
Thứ 6 | 9.4% | |
Thứ 7 | 4.2% | |
Thứ 8 | 1.5% | |
Thứ 9 | 0.5% | |
Thứ 12 | 0.7% | |
Thứ 13 – 19 | <0.5% | Dưới 15% |
Nguyên nhân gây sảy thai có thể đến từ các vấn đề của nhiễm sắc thể, tử cung, nhiễm trùng hoặc do các nguyên nhân khác. Cụ thể như sau:
Theo nghiên cứu, sảy thai xảy ra càng sớm thì nguyên nhân đến từ yếu tố di truyền (rối loạn nhiễm sắc thể) càng cao.
Nhiễm sắc thể (NST) là những cấu trúc trong tế bào mang gen. Mỗi người có 23 cặp NST, tương ứng với 46 NST. Mỗi cặp bao gồm một NST truyền từ mẹ và một từ cha.
Trong số các ca sảy thai ở 12 tuần đầu thai kỳ, có khoảng 50 – 80% trường hợp có liên quan đến bất thường về nhiễm sắc thể, thường là lệch bội – tình trạng phôi có số lượng nhiễm sắc thể không chính xác. Điều này thể dẫn tới nhiều dạng sảy thai khác nhau, như sảy thai do:
Bất thường về nhiễm sắc thể là nguyên nhân hàng đầu gây sảy thai trong 12 tuần đầu thai kỳ
Các vấn đề về tử cung và cổ tử cung có thể gây sảy thai bao gồm:
Một số bệnh nhiễm trùng thường gặp có thể gây sảy thai bao gồm:
Mẹ bầu có nguy cơ nhiễm khuẩn Listeriosis cao hơn 10 lần so với người bình thường
Bao gồm tình trạng xuất hiện huyết khối (cục máu đông) bất thường, bong nhau thai sớm (placental abruption), vỡ ối sớm hoặc chuyển dạ sinh non (preterm labor).
Các yếu tố làm tăng nguy cơ sảy thai có thể bao gồm:
Tiêu thụ nhiều caffeine có thể làm tăng nguy cơ sảy thai
Dựa trên các yếu tố làm tăng nguy cơ sảy thai nêu trên, có thể thấy, đối tượng dễ bị sảy thai bao gồm:
Một số dấu hiệu bị sảy thai thường gặp bao gồm:
Chảy máu âm đạo là dấu hiệu sảy thai phổ biến nhất ở sản phụ. Việc xuất huyết có thể diễn tiến ở nhiều mức độ khác nhau, từ việc chảy máu nhẹ dưới dạng dịch tiết có màu hồng / nâu đến tình trạng chảy máu đỏ tươi, kèm theo xuất hiện cục máu đông.
Tuy nhiên, mẹ bầu cũng cần lưu ý, chảy máu nhẹ trong ba tháng đầu của thai kỳ là triệu chứng khá phổ biến và không nhất thiết là dấu hiệu của sảy thai.
Nếu gặp phải triệu chứng chảy máu âm đạo, tốt hơn hết bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được thăm khám và tư vấn chính xác. Điều này đặc biệt quan trọng hơn khi bạn đã có tiền sử sảy thai từ trước.
Đau lưng và đau bụng dưới có thể là dấu hiệu cảnh báo sảy thai vì chúng thường liên quan đến những thay đổi bất thường xảy ra trong tử cung khi thai nhi không còn phát triển bình thường.
Dưới đây là một số nguồn cơn cho thấy triệu chứng đau bụng dưới có thể là dấu hiệu sảy thai cần được cảnh giác:
Tuy nhiên, mẹ bầu cần lưu ý, đau lưng và đau bụng dưới không phải lúc nào cũng có nghĩa là sảy thai. Đôi khi, chúng có thể là dấu hiệu của những thay đổi bình thường trong cơ thể.
Vì thế, để biết triệu chứng đau bụng dưới có thực sự là dấu hiệu của việc sảy thai hay không, sản phụ cần đặt lịch thăm khám với bác sĩ để được chẩn đoán chính xác.
Đau bụng dưới có thể là dấu hiệu của sảy thai cần được mẹ đề cao cảnh giác
Sự vắng mặt của các triệu chứng ốm nghén (buồn nôn, nôn mửa,…), đặc biệt là trong 3 tháng đầu của thai kỳ, có thể là dấu hiệu cảnh báo sảy thai.
Nguyên nhân là bởi trong thai kỳ, ốm nghén thường là dấu hiệu cho thấy cơ thể bạn đang sản xuất ra một số nội tiết tố thai kỳ quan trọng (như hCG) để duy trì sự phát triển của thai nhi.
Khi các triệu chứng ốm nghén đột ngột biến mất, đây có thể là dấu hiệu rằng mức hormone này đã giảm. Điều này có thể xảy ra khi thai nhi không còn phát triển hoặc đã chết.
Tuy nhiên, sự vắng mặt của các triệu chứng ốm nghén không phải lúc nào cũng có nghĩa là sảy thai. Đôi khi, các triệu chứng ốm nghén có thể giảm một cách tự nhiên khi cơ thể bạn điều chỉnh lại mức hormone hoặc bước vào các giai đoạn khác nhau của thai kỳ.
Vì thế, nếu bạn lo lắng về sự vắng mặt của các triệu chứng ốm nghén, đặc biệt là trong 12 tuần thai đầu tiên, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra kịp thời.
Dịch âm đạo bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo sảy thai vì khi thai nhi không còn phát triển, cơ thể có thể tiết ra nhiều dịch hoặc máu để đẩy ra các mô thai.
Dịch này có thể có màu khác thường, như màu hồng, đỏ, nâu, hoặc có mùi khó chịu. Sự thay đổi trong dịch âm đạo, đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng khác như đau bụng hoặc chảy máu, có thể cho thấy thai nhi đang gặp vấn đề hoặc đã ngừng phát triển.
Chuột rút có thể là dấu hiệu sảy thai khi tử cung cần co thắt mạnh mẽ để tống các mô thai khi không còn phát triển ra khỏi cơ thể.
Những cơn co thắt này gây ra các cơn đau bụng dưới, tương tự như đau kinh nguyệt nhưng mạnh hơn. Chuột rút kèm theo chảy máu âm đạo hoặc dịch bất thường có nhiều nguy cơ cho thấy sảy thai đang diễn ra hoặc sắp xảy ra.
Thử thai âm tính có thể là dấu hiệu cảnh báo sảy thai vì khi thai nhi không còn phát triển, nồng độ hóc-môn hCG (hormone thai kỳ) trong cơ thể sẽ giảm xuống mức thấp hơn thông thường.
Thử thai dựa vào việc phát hiện nội tiết tố hCG, nên khi lượng hormone này giảm, kết quả thử thai có thể chuyển từ dương tính sang âm tính. Sự thay đổi này cho thấy thai kỳ không còn tiếp tục phát triển như dự kiến.
Lưu ý:
Nếu bạn có thai nhưng que thử thai cho ra kết quả âm tính, điều này không nhất thiết là bạn đã bị sảy thai.
Để chắc chắn hơn, bạn nên thăm khám bác sĩ để được xét nghiệm máu hoặc siêu âm bởi các phương pháp này chính xác hơn trong việc xác định thai kỳ và tình trạng sức khỏe của bản thân.
Kết quả thử thai âm tính có thể là dấu hiệu sảy thai trong một số trường hợp
Ngay khi có dấu hiệu xảy ra, sản phụ cần gọi ngay cho bác sĩ sản khoa gần nhất để được tư vấn và đặt lịch thăm khám càng sớm càng tốt.
Lưu ý, nếu sản phụ có các dấu hiệu sảy thai nghiêm trọng, hãy chủ động đặt lịch cấp cứu tại cơ sở y tế gần nhất mà không cần phải đợi ý kiến từ bác sĩ cá nhân. Một số dấu hiệu sảy thai nghiêm trọng, cần được cấp cứu kịp thời bao gồm:
Nếu bạn đã có dấu hiệu dọa sảy thai, dưới đây là một số biện pháp cần thực hiện để làm tăng khả năng giữ thai:
Nếu có dấu hiệu sảy thai, sản phụ cần đặt lịch hẹn với bác sĩ để được thăm khám kịp thời
Hiện nay, các phương pháp chẩn đoán sảy thai thông dụng bao gồm:
Phụ nữ sau sảy thai có thể gặp một số biến chứng và di chứng như:
Nếu bạn gặp bất kỳ biến chứng nào như trên, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Dưới đây là một số lưu ý quan trọng trong việc chăm sóc cá nhân, có thể giúp mẹ bầu nhanh chóng khôi phục lại cả sức khỏe thể chất lẫn tinh thần sau khi nhận được chẩn đoán chính thức về việc sảy thai của mình:
Sau khi sảy thai, mẹ bầu có thể trải qua nhiều “cơn bão” cảm xúc mãnh liệt, như cảm thấy tội lỗi, buồn bực, chán chường hoặc bất lực. Lúc này, mẹ cần nhận ra rằng đây đều là những cảm xúc hết sức bình thường.
Sản phụ cũng không nên tự trách bản thân mình rằng do đã làm điều gì đó nên mới dẫn đến sảy thai. Bởi lẽ, trong hầu hết trường hợp, sảy thai xảy ra là do nguyên nhân di truyền. Đồng thời, đây cũng là cách mà cơ thể chủ động lựa chọn để chấm dứt thai kỳ khi thai nhi không tăng trưởng bình thường.
Để cảm thấy thoải mái hơn, bạn hãy chủ động nói chuyện với bạn đời, bác sĩ sản khoa, gia đình và bạn bè. Nếu cần, bạn có thể nhờ sự trợ giúp của một chuyên gia tâm lý trị liệu hoặc tham gia vào các nhóm hỗ trợ trong cộng đồng để dần thích nghi lại với cuộc sống.
Sau khi bị sảy thai, bạn có thể bị chảy máu âm đạo tương tự hoặc nhiều hơn một chút so với kỳ kinh bình thường, kéo dài trong vòng 1 – 2 tuần. Mức độ chảy máu sẽ giảm sau một tuần.
Để cầm máu, bạn hãy ưu tiên dùng băng vệ sinh mặc ngoài (loại có cánh hoặc không cánh) thay vì loại tampon cần phải đút sâu vào trong âm đạo.
Bạn có thể cảm thấy đau bụng trong nhiều ngày sau khi sảy thai. Lúc này, hãy cân nhắc sử dụng acetaminophen (theo chỉ định của bác sĩ) để giảm nhẹ triệu chứng hoặc cắt cơn đau tạm thời.
Ăn uống với nhiều chất sắt và vitamin C để cơ thể nhanh tái tạo máu / niêm mạc tử cung, đồng thời hạn chế nhiễm trùng.
Chế độ ăn của phụ nữ sau sảy thai cần tăng cường vitamin C và sắt
Về mặt bản chất, mẹ bầu có thể mang thai lại sớm nhất là 2 tuần sau khi bị sảy thai mà không cần phải đợi đến khi chu kỳ kinh nguyệt “bình thường” trở lại. Bởi lẽ, sau khi bị sảy thai, cơ thể của mẹ đã bắt đầu quay trở lại với “nhịp điệu” sinh sản thông thường.
Điều này có nghĩa là bạn có thể rụng trứng trước khi tới kỳ kinh nguyệt kế tiếp. Vì thế, nếu bạn thụ thai trong lần rụng trứng đầu tiên này, bạn vẫn có thể thấy dấu hiệu dương tính trên que thử thai như bình thường.
Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh, việc mang thai lại trong vòng 3 tháng hậu sảy thai cho thấy tỷ lệ tái phát sảy thai thấp hơn đến 3 lần so với việc mang thai lại trong vòng 6 – 18 tháng hậu sảy thai.
Tuy nhiên trên thực tế, các bác sĩ sản khoa có thể chỉ định thời gian chờ tối ưu là lâu hơn 3 tháng, hoặc thậm chí là kéo dài hơn 6 tháng (theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới – WHO) đế tiếp tục có thai lần nữa.
Điều này là nhằm đảm bảo rằng phụ nữ có đủ thời gian để lấy lại lượng dinh dưỡng dự trữ đã mất, cắt giảm cân nặng dư thừa và loại bỏ mọi tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng kéo dài từ lần sảy thai gần đây nhất.
Do đó, để biết chính xác khoảng thời gian chờ để có thể mang thai lại lần nữa, bạn cần chủ động hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết.
Không có cách nào để phòng ngừa triệt để việc sảy thai bởi đây là một quá trình tự nhiên, thường không xảy ra đột ngột mà kéo dài trong vài ngày, khi cơ thể từ chối việc tiếp tục giữ thai nhi (vốn đã không còn phát triển bình thường) trong tử cung.
Thăm khám định kỳ và lắng nghe lời khuyên từ bác sĩ có thể góp phần làm giảm nguy cơ sảy thai ở mẹ bầu
Tuy nhiên, để giảm thiểu tỷ lệ sảy thai xuống hết mức có thể, sản phụ có thể cân nhắc một số việc nên làm và không nên làm sau:
Điều nên làm | Điều không nên làm |
Thăm khám bác sĩ thường xuyên để theo dõi sức khỏe của bạn và thai nhi. | Nhấc vật nặng, cúi thấp người, đẩy, kéo hoặc có bất kỳ hành động nào khác đòi hỏi phải gồng hoặc rặn. |
Dinh dưỡng khoa học: Ăn uống giàu chất sắt (thịt đỏ, rau lá xanh, các loại hạt, đậu và thủy hải sản).- Ăn uống giàu vitamin C (ổi, táo, bông cải xanh, ớt chuông, rau lá xanh,….).- Chỉ ăn chín uống sôi. | Dùng loại băng vệ sinh dạng tampon / dụng cụ thụt rửa / kem thoa / thuốc để đưa vào sâu bên trong âm đạo. |
Uống bổ sung axit folic trước và trong khi mang thai (theo chỉ định của bác sĩ) để giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh và sảy thai. | Tắm bồn / hút thuốc / uống rượu bia / dùng thuốc không đúng chỉ định / tiếp xúc nhiều với hóa chất. |
Duy trì cân nặng hợp lý: Tăng 1 – 2 kg / 3 tháng đầu;- Tăng 4 – 5 kg / 3 tháng giữa;- Tăng 5 – 6 kg / 3 tháng cuối. | Tiêu thụ nhiều hơn 200 mg caffeine / ngày |
Giữ tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng và lo âu quá mức. | Tiếp tục quan hệ tình dục khi đã có dấu hiệu dọa sảy thai (động thai). |
Kiểm soát tốt các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp và các vấn đề về tuyến giáp trước và trong thai kỳ. | Chưa tiêm phòng đầy đủ nhưng thường xuyên tiếp xúc với người / vật có nguy cơ cao bị nhiễm trùng. |
Tóm lại, nhận biết sớm các dấu hiệu sảy thai là vô cùng quan trọng để có thể kịp thời can thiệp và bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Do đó, nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào trong số 6 dấu hiệu sảy thai nêu trên, bạn hãy liên hệ ngay đến Trung tâm Sản Phụ khoa trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được tư vấn kịp thời.
Tại đây, chúng tôi đã đầu tư và trang bị nhiều hệ thống thiết bị hiện đại như máy siêu âm 2D, 3D, 4D và máy siêu âm Doppler màu, giúp phát hiện sớm các dị tật mạch máu ở tim và não thai nhi, từ đó hỗ trợ dự phòng sảy thai hiệu quả.
Bên cạnh việc nhận biết các dấu hiệu sảy thai, sản phụ cũng cần chú ý đến việc duy trì một lối sống lành mạnh và tuân thủ đúng các hướng dẫn y tế. Vì thế, để được tư vấn chi tiết hơn, bạn có thể liên hệ đến Trung tâm Sản Phụ khoa trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thông qua số hotline 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội) hoặc 028 7102 6789 – 093 180 6858 (TP.HCM).