Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Nhiều người quan tâm đến vấn đề huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, đặc biệt khi gạo lứt đang ngày càng được ưa chuộng trong một chế độ ăn uống tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để sử dụng thực phẩm này mỗi ngày. Vậy, người bệnh huyết áp thấp có ăn được gạo lứt không? Bị huyết áp thấp có nên ăn gạo lứt không? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Người bệnh huyết áp thấp ăn gạo lứt được không?
Huyết áp thấp là tình trạng huyết áp dưới 90/60 mmHg, gây giảm máu nuôi cơ quan, dẫn đến chóng mặt, mệt mỏi, đặc biệt khi đứng lên hoặc khi đói. Dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến huyết áp thông qua thể tích tuần hoàn, điện giải và năng lượng. Do đó, để trả lời câu hỏi “huyết áp thấp ăn gạo lứt được không”, cần xem xét thành phần dinh dưỡng của gạo lứt, cách chế biến và lượng tiêu thụ phù hợp. Việc lựa chọn thực phẩm đúng cách sẽ giúp kiểm soát triệu chứng và hỗ trợ ổn định huyết áp hiệu quả.
Trước khi tìm hiểu huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, người bệnh cần tìm hiểu về nguồn gốc và thành phần dinh dưỡng của loại gạo này. Gạo lứt là loại gạo chỉ được xay bỏ lớp vỏ trấu, vẫn giữ nguyên lớp cám và mầm gạo – nơi tập trung nhiều chất dinh dưỡng quý giá.
Khác với gạo trắng đã được xát bỏ hoàn toàn lớp cám, gạo lứt chứa lượng chất xơ, vitamin và khoáng chất cao hơn đáng kể. Chính cấu trúc còn nguyên vẹn này khiến gạo lứt trở thành lựa chọn được nhiều người quan tâm khi tìm kiếm một chế độ ăn uống khoa học, đặc biệt với người muốn kiểm soát cân nặng, đường huyết hoặc huyết áp.
Trung bình mỗi 100g gạo lứt cung cấp khoảng 72-76g carbohydrate (tùy loại), cùng 3,5-4g chất xơ – cao gấp nhiều lần so với gạo trắng. Ngoài ra, gạo lứt giàu vitamin nhóm B (đặc biệt là B1, B3 và B6), cùng với magie, mangan, selen và kali – những vi chất có vai trò quan trọng trong chuyển hóa năng lượng, điều hòa thần kinh và chức năng tim mạch.
Ở người bình thường, gạo lứt mang lại nhiều lợi ích như hỗ trợ tiêu hóa nhờ hàm lượng chất xơ cao, giúp no lâu, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và mỡ máu hiệu quả hơn so với gạo trắng. Nhiều nghiên cứu còn cho thấy việc tiêu thụ ngũ cốc nguyên cám như gạo lứt giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường tuýp 2 và béo phì.
Tuy nhiên, với người có thể trạng đặc biệt như huyết áp thấp, việc tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng có thể bị ảnh hưởng bởi hàm lượng chất xơ và đặc tính chậm tiêu của gạo lứt. Do đó, vấn đề huyết áp thấp ăn gạo lứt được không cần được xem xét trên nhiều khía cạnh, đặc biệt là hiểu rõ cơ chế điều hòa huyết áp của gạo lứt.
Gạo lứt được xem là thực phẩm hỗ trợ điều hòa huyết áp nhờ vào thành phần dinh dưỡng giàu chất xơ, magie và kali. Những vi chất này có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ kiểm soát đường huyết, giãn mạch máu, giảm áp lực lên thành mạch và cải thiện tuần hoàn.
Đồng thời, vitamin nhóm B trong gạo lứt giúp duy trì hoạt động thần kinh ổn định và hỗ trợ quá trình tạo máu, từ đó giảm nguy cơ chóng mặt, hoa mắt – các triệu chứng thường gặp ở người có huyết áp không ổn định. Bên cạnh đó, lượng sắt tự nhiên trong lớp cám gạo cũng góp phần ngăn ngừa thiếu máu do thiếu sắt – một trong những nguyên nhân làm giảm huyết áp.
Lớp vỏ cám bọc ngoài hạt gạo lứt chứa nhiều sắt, kẽm, magiê, kali và vitamin nhóm B
Người bệnh huyết áp thấp được ăn gạo lứt, nhưng đây không phải là thực phẩm lý tưởng giúp cải thiện tình trạng hạ huyết áp đột ngột hay hỗ trợ điều trị bệnh về lâu dài. Nhìn chung, các lợi ích sức khỏe của gạo lứt hữu ích hơn với người bệnh tăng huyết áp (thay vì hạ huyết áp). Ngoài ra, khi tiêu thụ gạo lứt, người bệnh huyết áp thấp cũng cần kiểm soát liều lượng và lựa chọn cách chế biến phù hợp. Cụ thể như sau:
Trong một chế độ ăn cân bằng, gạo lứt có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng huyết áp thấp nhờ cung cấp vitamin nhóm B, đặc biệt là B1 và B6 – vốn cần thiết cho hoạt động thần kinh và tuần hoàn máu. Bên cạnh đó, lượng chất xơ dồi dào trong gạo lứt giúp ổn định đường huyết, ngăn dao động quá mức sau bữa ăn và gián tiếp giảm nguy cơ tụt huyết áp đột ngột. Nhờ vậy, nếu biết cách kết hợp phù hợp, người bệnh hoàn toàn có thể cân nhắc đưa loại thực phẩm này vào bữa ăn để hỗ trợ sức khỏe tim mạch nói chung.
Mặc dù có nhiều ưu điểm, gạo lứt cũng tồn tại một số đặc tính khiến người huyết áp thấp cần cân nhắc kỹ. Do chứa hàm lượng phytate cao – một chất cản trở hấp thu sắt và kẽm -việc ăn quá nhiều gạo lứt trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ thiếu máu, đặc biệt ở người đã có nền thể trạng yếu.
Ngoài ra, do chứa ít natri và có chỉ số đường huyết thấp, gạo lứt không phù hợp trong những tình huống cần tăng huyết áp nhanh. Nhiều người từng phản ánh cảm giác mệt mỏi, choáng nhẹ khi ăn gạo lứt lúc bụng đói, đặc biệt khi tiêu thụ gạo lứt mà không kết hợp với thực phẩm giàu năng lượng hoặc natri. Điều này cho thấy nếu muốn biết rõ huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, thì cách chế biến và thời điểm sử dụng cũng đóng vai trò quan trọng không kém bản thân thực phẩm.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bị huyết áp thấp vẫn có thể ăn gạo lứt nhưng nên kiểm soát lượng và kết hợp linh hoạt với các thực phẩm giàu sắt, natri và năng lượng để cân bằng chuyển hóa. Bên cạnh đó, người bệnh cần ưu tiên nấu gạo lứt mềm, dùng vào bữa trưa hoặc bữa chính thay vì ăn vào lúc bụng đói hoặc sáng sớm.
Ngoài ra, việc quan sát phản ứng cơ thể sau mỗi bữa ăn cũng rất quan trọng để điều chỉnh khẩu phần phù hợp. Như vậy, giải đáp thắc mắc huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, câu trả lời còn nằm ở cách sử dụng – với liều lượng, thời điểm và cách kết hợp phù hợp với thể trạng cá nhân.
Người bị huyết áp thấp vẫn có thể ăn gạo lứt, nhưng cần tránh ăn gạo lứt liên tục thay cơm trắng nếu đang có triệu chứng mệt, hoa mắt, chóng mặt.
Mặc dù gạo lứt là thực phẩm giàu dưỡng chất, người bị huyết áp thấp cần có cách sử dụng hợp lý để tối ưu lợi ích mà không gây mệt mỏi hoặc rối loạn tiêu hóa. Việc chế biến đúng cách, ăn đúng thời điểm và phối hợp thực phẩm phù hợp sẽ giúp cải thiện hiệu quả dinh dưỡng mà vẫn hỗ trợ huyết áp ổn định. Dưới đây là các nguyên tắc quan trọng nên lưu ý:
Với đặc tính giàu chất xơ và giữ nguyên được phần cám nguyên vỏ, gạo lứt có kết cấu cứng và khó tiêu hơn so với gạo trắng thông thường. Để giảm gánh nặng tiêu hóa, người huyết áp thấp nên ngâm gạo lứt từ 8-12 tiếng trước khi nấu nhằm phá vỡ lớp phytate và giúp hạt gạo mềm hơn.
Việc nấu bằng nồi áp suất sẽ giữ được vitamin nhóm B, đồng thời giúp cơ thể hấp thu tốt hơn. Có thể thêm đậu đỏ, hạt chia hoặc vài lát gừng khi nấu để tăng cường tuần hoàn và tạo vị dễ ăn hơn.
Người huyết áp thấp không nên ăn gạo lứt hàng ngày hoặc thay thế hoàn toàn gạo trắng, bởi gạo lứt có chỉ số đường huyết thấp và chứa ít natri – có thể gây cảm giác uể oải nếu ăn lúc đói hoặc ngay khi huyết áp hạ thấp. Thay vào đó, nên ăn khoảng 2-3 bữa gạo lứt mỗi tuần, xen kẽ với gạo trắng và các thực phẩm dễ tiêu khác.
Thời điểm lý tưởng để ăn là vào buổi trưa, khi cơ thể đã được cung cấp năng lượng từ bữa sáng và chuẩn bị hoạt động trong ngày. Tránh ăn gạo lứt khi bụng đói, đặc biệt vào sáng sớm hoặc trước khi vận động mạnh. Việc sắp xếp lịch trình hợp lý sẽ giúp bạn khai thác được lợi ích của gạo lứt mà không cần lo lắng quá mức về vấn đề “huyết áp thấp ăn gạo lứt được không?” trong thực tế hàng ngày.
Gạo lứt sẽ hỗ trợ ổn định huyết áp tốt hơn khi được kết hợp với những thực phẩm có tác dụng hỗ trợ tuần hoàn hoặc cung cấp năng lượng nhanh. Một số lựa chọn lý tưởng là trứng luộc, cá hồi áp chảo, các loại đậu, hạt và rau củ quả hấp/luộc, súp miso – những món vừa giàu vi chất, vừa bổ sung đạm và natri ở mức hợp lý. Với cách kết hợp khoa học, người bệnh có thể yên tâm đưa loại thực phẩm này vào thực đơn mà vẫn đảm bảo an toàn và hợp lý.
Gạo lứt nên được kết hợp với rau củ quả hấp/luộc và các nguồn giàu đạm (thịt nạc, cá…)
Dù gạo lứt có nhiều lợi ích về mặt dinh dưỡng, không phải ai bị huyết áp thấp cũng phù hợp để sử dụng loại thực phẩm này thường xuyên. Một số tình trạng thể chất hoặc bệnh lý nền có thể khiến việc tiêu hóa và hấp thu gạo lứt trở nên khó khăn, thậm chí làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Dưới đây là ba trường hợp nên cân nhắc kỹ trước khi đưa gạo lứt vào chế độ ăn:
Trong giai đoạn huyết áp đang giảm thấp đột ngột, cơ thể thường rơi vào trạng thái thiếu năng lượng, chóng mặt và khó tiêu hóa các thực phẩm giàu chất xơ hoặc cần nhiều thời gian chuyển hóa như gạo lứt. Lúc này, ưu tiên hàng đầu là các thực phẩm mềm, dễ hấp thu, giàu natri và đường đơn để giúp huyết áp phục hồi nhanh chóng. Vì vậy, trong tình huống này, nếu bạn thắc mắc huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, thì câu trả lời nên là “chưa phù hợp” cho đến khi tình trạng ổn định trở lại.
Gạo lứt chứa phytate – một chất có thể ức chế hấp thu sắt và kẽm, nhất là khi ăn với lượng lớn hoặc thường xuyên mà không được chế biến đúng cách. Người đang bị thiếu máu hoặc có rối loạn trong chuyển hóa vitamin B12 và sắt sẽ dễ gặp tình trạng mệt mỏi kéo dài nếu tiếp tục ăn gạo lứt trong thời gian dài mà không được theo dõi. Vì thế, câu hỏi “huyết áp thấp ăn gạo lứt được không ” cần được cân nhắc kỹ với đối tượng này, đặc biệt nếu chưa có sự tư vấn dinh dưỡng cụ thể từ chuyên gia.
Ở người lớn tuổi, chức năng tiêu hóa thường suy giảm, tốc độ nhu động ruột chậm hơn và men tiêu hóa cũng giảm theo thời gian. Gạo lứt, nếu không được nấu mềm hoặc ngâm đủ lâu, sẽ trở thành gánh nặng cho hệ tiêu hóa, dễ gây chướng bụng, đầy hơi hoặc thậm chí táo bón.
Nếu người cao tuổi còn kèm theo tình trạng huyết áp thấp, thì việc lựa chọn gạo lứt càng cần thận trọng. Trong trường hợp này, câu hỏi “huyết áp thấp ăn gạo lứt được không” nên được trả lời dựa trên thể trạng cụ thể và nên có sự tư vấn của chuyên gia y tế.
Gạo lứt có thể gây khó tiêu cho người bệnh cao tuổi, có hệ tiêu hóa yếu
Gạo lứt có thể mang lại nhiều lợi ích về mặt dinh dưỡng nếu sử dụng đúng cách. Tuy nhiên, với người huyết áp thấp, việc đưa gạo lứt vào thực đơn cần có sự kiểm soát và theo dõi kỹ lưỡng. Nếu áp dụng sai cách, loại thực phẩm giàu chất xơ này có thể gây mệt mỏi hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng tụt huyết áp. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng mà người bệnh cần nắm rõ khi tìm hiểu huyết áp thấp ăn gạo lứt được không:
Nếu bạn đang sống chung với bệnh huyết áp thấp và băn khoăn làm sao để xây dựng chế độ ăn uống an toàn, hiệu quả và bền vững, thì việc tìm đến sự tư vấn từ chuyên gia dinh dưỡng là lựa chọn đáng cân nhắc. Một chế độ ăn phù hợp không chỉ giúp kiểm soát huyết áp tốt hơn mà còn góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống.
Tại chuyên khoa Dinh dưỡng Tiết chế – Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, người bệnh sẽ được thăm khám và tư vấn bởi đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm, có sự hỗ trợ từ các thiết bị phân tích hiện đại như máy sắc ký lỏng hiệu năng cao UPLC. Nhờ đó, bác sĩ có thể đánh giá chính xác tình trạng dinh dưỡng và chỉ số chuyển hóa của từng người.
Không dừng lại ở việc đưa ra lời khuyên chung, các chuyên gia còn giúp thiết kế thực đơn cá nhân hóa theo khẩu vị, sở thích và tình trạng bệnh lý của mỗi người, giúp bữa ăn không chỉ lành mạnh mà còn ngon miệng và dễ tuân thủ. Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome, bạn có thể liên hệ đến số hotline 1900 633 599.
Tóm lại, gạo lứt không phải là thực phẩm nên kiêng hoàn toàn, nhưng cũng không nên lạm dụng, đặc biệt là với người có chỉ số huyết áp thấp do thiếu máu hoặc tái phát thường xuyên. Do đó, khi băn khoăn huyết áp thấp ăn gạo lứt được không, hãy ưu tiên thăm khám với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để nhận hướng dẫn thiết kế thực đơn ăn uống an toàn và khoa học.
