Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Nhiều người thắc mắc rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì để hạn chế cảm giác đầy bụng, khó tiêu. Bởi lẽ, chế độ ăn uống không phù hợp có thể khiến hệ tiêu hóa trở nên quá tải, làm triệu chứng kéo dài hoặc tái phát thường xuyên. Vậy, người bị rối loạn tiêu hóa kiêng ăn gì để hỗ trợ hệ tiêu hóa ổn định? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Người bị rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì?
Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lựa chọn thực phẩm phù hợp giúp làm giảm áp lực lên dạ dày và ruột, điều hòa nhu động ruột, hạn chế các triệu chứng như đầy hơi, đau bụng, tiêu chảy hoặc táo bón. Khi niêm mạc đường tiêu hóa bị tổn thương, việc ăn uống điều độ, đúng loại thức ăn cũng giúp làm dịu vùng viêm, hỗ trợ phục hồi lớp nhầy bảo vệ và giảm hiện tượng co thắt bất thường.
Ngược lại, ăn uống sai cách có thể khiến tình trạng rối loạn kéo dài, khó kiểm soát hoặc dễ tái phát. Vì vậy, hiểu rõ rối loạn tiêu hóa kiêng gì là yếu tố nền tảng để bảo vệ hệ cơ thể khỏi các thực phẩm gây hại.
Thực phẩm chiên rán như khoai tây chiên, gà rán hay xúc xích chứa hàm lượng chất béo cao. Chất béo làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, dẫn đến hiện tượng đầy bụng, buồn nôn và tăng áp lực co bóp lên thành ruột. Ngoài ra, dầu chiên đi chiên lại nhiều lần còn sinh ra hợp chất gây viêm (acrolein và aldehyde), gây kích ứng niêm mạc ruột và làm tăng nguy cơ ung thư. Vì vậy, trả lời câu hỏi rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì, thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ chính là nhóm đầu tiên cần hạn chế.
Tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện có thể làm rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột bằng cách thúc đẩy sự phát triển quá mức của vi khuẩn có hại. Khi hệ vi sinh mất cân bằng, các triệu chứng như đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy trở nên nặng hơn.
Đặc biệt, các loại nước ngọt có gas, bánh kẹo, sữa đặc… còn chứa chất tạo ngọt nhân tạo, phụ gia và chất bảo quản có thể gây viêm, kéo dài thời gian phục hồi của niêm mạc tiêu hóa, đặc biệt khi bị viêm loét. Đây chính là lý do khi được hỏi bị rối loạn tiêu hoá nên kiêng ăn gì, các chuyên gia thường khuyến nghị hạn chế thực phẩm nhiều đường và đồ ngọt công nghiệp.
Với những người không dung nạp lactose – một loại đường có trong sữa, việc tiêu thụ sữa và các chế phẩm từ sữa như phô mai, sữa chua… có thể gây đầy hơi, đau bụng và tiêu chảy. Nguyên nhân là do thiếu hụt enzyme lactase, khiến lactose không được phân giải mà lên men trong ruột, sinh khí và làm rối loạn nhu động ruột. Vì vậy, khi xem xét rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì, nhóm thực phẩm từ sữa cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đặc biệt ở những người đã có tiền sử không dung nạp lactose.
Tiêu thụ sữa và chế phẩm liên quan có thể gây khó tiêu
Ớt, tiêu, tỏi sống, mù tạt… là những gia vị có thể kích ứng niêm mạc tiêu hóa, làm tăng tiết axit và gây co thắt ruột. Với người đang bị rối loạn tiêu hóa, nhóm thực phẩm này dễ làm nặng thêm triệu chứng đau bụng, tiêu chảy hoặc cảm giác nóng rát ở bụng. Chính vì vậy, nếu bạn đang băn khoăn rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì, thì đồ cay nóng và món ăn nêm gia vị đậm là nhóm cần loại bỏ trước tiên trong thực đơn hằng ngày.
Người bị rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì, uống gì chứa cồn, chẳng hạn như rượu bia. Bởi cồn làm suy yếu lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc khỏi bị tổn thương bởi axit dịch vị. Điều này khiến niêm mạc dễ bị viêm, loét và dẫn đến rối loạn co thắt (nhu động) đường ruột. Ngoài ra, đồ uống có cồn còn có đặc tính lợi tiểu, dẫn đến mất nước và điện giải – đặc biệt nguy hiểm khi người bệnh đang bị tiêu chảy kéo dài. (1, 2)
Các loại thức ăn nhanh như mì gói, xúc xích, đồ hộp… thường chứa nhiều chất bảo quản, phụ gia, muối và ít chất xơ. Những thành phần này làm chậm quá trình tiêu hóa, giảm nhu động ruột và dễ gây đầy hơi, táo bón hoặc rối loạn hấp thu. Ngoài ra, chúng cũng thiếu enzyme tiêu hóa tự nhiên – yếu tố quan trọng giúp ruột hoạt động hiệu quả. Vì thế, khi cần xác định rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì, nhóm thực phẩm chế biến sẵn và tiện lợi nên được hạn chế tối đa nếu muốn bảo vệ và phục hồi đường ruột đúng cách.
Không phải thực phẩm nào “tốt cho sức khỏe” cũng phù hợp trong giai đoạn đường tiêu hóa đang bị rối loạn. Một số loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao nhưng lại chứa thành phần dễ gây kích ứng hoặc tạo áp lực cho hệ tiêu hóa khi niêm mạc ruột bị tổn thương. Vậy, rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì dù trông có vẻ lành mạnh? Dưới đây là hai nhóm thực phẩm thường bị hiểu lầm:
Rau là thực phẩm không thể thiếu trong chế độ ăn uống cân đối và khoa học. Tuy nhiên, với người bị rối loạn tiêu hóa, các loại rau như bông cải xanh, bắp cải, hành sống… lại có thể gây đầy hơi, chướng bụng do chứa nhiều chất xơ không hòa tan.
Loại chất xơ này không bị phân giải trong đường ruột, dễ lên men và sinh khí trong hệ tiêu hóa, từ đó kích thích nhu động ruột bất thường, làm nặng thêm triệu chứng đau bụng hoặc tiêu chảy. Chính vì vậy, dù rau xanh vốn “tốt cho sức khỏe”, người bệnh vẫn cần lưu ý rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì khó tiêu để tránh tăng thêm gánh nặng cho đường ruột đang nhạy cảm.
Bắp cải giàu chất xơ không hòa tan, có thể gây đầy hơi
Cam, dứa, xoài… là những loại trái cây giàu vitamin, thường được xem là giúp tăng cường miễn dịch. Tuy nhiên, chúng chứa hàm lượng cao axit citric và đường fructose, có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, đặc biệt khi lớp nhầy bảo vệ đã bị tổn thương. Axit làm tăng tiết dịch vị, còn đường fructose nếu hấp thu kém sẽ lên men trong ruột, gây chướng bụng và rối loạn nhu động.
Do đó, khi cân nhắc rối loạn tiêu hóa nên kiêng gì, người bệnh cần hiểu rằng không phải trái cây nào cũng phù hợp, nhất là những loại có vị chua gắt hoặc ngọt gắt. Việc chọn trái cây sai cách có thể làm chậm quá trình hồi phục niêm mạc ruột và tăng nguy cơ tái phát triệu chứng.
Khi lựa chọn thực phẩm, người bị rối loạn tiêu hóa không chỉ cần ưu tiên thực phẩm nhẹ, dễ tiêu, mà cũng cần hiểu rõ rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì để tránh kích thích niêm mạc ruột và gây rối loạn nhu động. Dưới đây là một số nguyên tắc lựa chọn thực phẩm an toàn:
Rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì là vấn đề cần lưu ý, nhưng nếu các triệu chứng kéo dài quá 2 ngày hoặc tái phát dù đã kiêng cữ đúng cách, người bệnh nên sớm thăm khám bác sĩ chuyên khoa. Các dấu hiệu như sụt cân, sốt, tiêu chảy kéo dài hoặc có máu trong phân có thể là biểu hiện của bệnh lý nghiêm trọng như viêm ruột, loét dạ dày hay rối loạn hấp thu. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời giúp kiểm soát triệu chứng, phòng biến chứng và phục hồi chức năng tiêu hóa hiệu quả.
Người bệnh cần thăm khám nếu triệu chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài
Nếu bạn đã áp dụng nhiều biện pháp dinh dưỡng, ăn uống kiêng khem đúng cách nhưng các triệu chứng rối loạn tiêu hóa vẫn kéo dài hoặc tái phát, đừng nên chủ quan. Đây có thể là dấu hiệu tiềm ẩn của tổn thương sâu bên trong hệ tiêu hóa mà chế độ ăn thông thường không thể giải quyết triệt để.
Lúc này, người bệnh có thể cân nhắc thăm khám tại Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa – Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Trung tâm được trang bị công nghệ nội soi không đau hiện đại tích hợp AI Olympus Evis X1 CV-1500, cho phép phóng to hình ảnh niêm mạc lên đến 145 lần, giúp phát hiện sớm các tổn thương rất nhỏ mà mắt thường không thấy được.
Đặc biệt, Trung tâm còn phối hợp chặt chẽ với Khoa Dinh dưỡng Tiết chế, giúp người bệnh được tư vấn thực đơn cá nhân hóa phù hợp với tình trạng bệnh lý và khẩu vị riêng, từ đó tăng hiệu quả điều trị. Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Tóm lại, hiểu rõ rối loạn tiêu hóa không nên ăn gì có thể giúp người bệnh chủ động tránh được các thực phẩm dễ gây kích ứng, từ đó hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả hơn. Trong nhiều trường hợp nhẹ, chỉ cần ăn uống điều độ, đúng cách là triệu chứng có thể tự cải thiện. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm dấu hiệu bất thường, người bệnh nên đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
