Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Cận thị là vấn đề về mắt phổ biến hiện nay. Theo Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, có khoảng 10 – 50% trẻ em trong độ tuổi đi học tại Việt Nam bị cận. Vậy, cận thị là gì? Dấu hiệu cận thị nào dễ được nhận biết? Làm thế nào để phòng ngừa và khắc phục cận thị một cách hiệu quả? Tất cả sẽ được Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome giải đáp ngay trong bài viết sau.
Cận thị là gì? Dấu hiệu cận thị ra sao?
Cận thị (hay còn gọi là cận diop) là tật khúc xạ khiến mắt chỉ nhìn rõ vật ở gần nhưng mờ khi nhìn xa. Cơ chế của cận thị xảy ra khi ánh sáng đi vào mắt không hội tụ đúng trên võng mạc, mà hội tụ trước võng mạc. Điều này dẫn đến việc hình ảnh trở nên mờ khi nhìn các vật ở xa, vì mắt không thể điều chỉnh để ánh sáng tập trung đúng vị trí trên võng mạc, gây khó khăn trong việc quan sát chi tiết từ xa.
Cận thị không phải là bệnh, mà chỉ là một tật khúc xạ của mắt. Tật khúc xạ là tình trạng mà ánh sáng đi vào mắt không hội tụ đúng trên võng mạc của mắt, gây ra các vấn đề về thị lực.
Người bị cận thị nhìn các vật ở xa sẽ thấy mờ và khó phân biệt chi tiết, trong khi các vật ở gần vẫn thấy rõ. So với mắt bình thường, hình ảnh mà người bị cận nhìn thấy bị nhòe khi nhìn xa vì ánh sáng không hội tụ đúng trên võng mạc mà hội tụ trước nó. Điều này khiến cảnh vật xa trông không sắc nét, giống như khi nhìn qua lớp kính mờ.
Cận thị khiến mắt chỉ nhìn thấy rõ những vật ở gần
Cận thị có thể được nhận biết thông qua các dấu hiệu sau:
Ở giai đoạn cận thị nhẹ, người bệnh thường cảm thấy mờ khi nhìn xa nhưng vẫn quan sát rõ khi nhìn gần. Người bị cận nhẹ có thể gặp tình trạng mỏi mắt sau thời gian dài đọc sách hoặc sử dụng thiết bị điện tử. Một số dấu hiệu mắt bị cận khác có thể bao gồm nheo mắt hoặc dụi mắt để cố gắng nhìn rõ hơn, đặc biệt là khi nhìn bảng trong lớp học hoặc biển báo giao thông từ xa.
Khi cận thị nặng, người bệnh không chỉ thấy mờ khi nhìn xa mà còn có thể gặp khó khăn ngay cả khi nhìn ở cự ly trung bình hoặc thậm chí là cự ly gần.
Người bị cận nặng dễ bị mỏi mắt, nhức đầu và có xu hướng phụ thuộc hoàn toàn vào kính hoặc kính áp tròng để nhìn rõ. Việc nhìn lâu mà không có kính hỗ trợ sẽ làm tăng cảm giác mệt mỏi, đau nhức mắt rõ rệt hơn.
Đặc biệt, dấu hiệu mắt lồi do cận cũng có thể xuất hiện nếu bị cận nặng mà không đeo kính trong thời gian dài, do áp lực từ sự phát triển và điều tiết quá mức của nhãn cầu.
Cận thị có thể là tật về mắt bẩm sinh hoặc cũng có thể do thói quen sinh hoạt thiếu khoa học gây ra. Cụ thể như sau:
Cận thị bẩm sinh là tình trạng trẻ sinh ra đã có tật khúc xạ cận thị, nguyên nhân chủ yếu do yếu tố di truyền. Nếu cha mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc cận thị, con cái có nguy cơ cao bị cận từ nhỏ.
Cận thị bẩm sinh thường đi kèm với bất thường về cấu trúc nhãn cầu, làm cho trục nhãn cầu dài hơn bình thường, khiến hình ảnh hội tụ phía trước võng mạc và dẫn đến nhìn xa bị mờ. Cận thị bẩm sinh thường khó được kiểm soát và có thể nặng dần theo thời gian.
Cận thị do thói quen sinh hoạt phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên. Việc dành nhiều thời gian sử dụng thiết bị điện tử, đọc sách trong khoảng cách gần, ánh sáng không đủ, và thiếu thời gian hoạt động ngoài trời là những yếu tố góp phần làm mắt dần mất khả năng điều chỉnh khi nhìn xa.
Nhìn chung, lối sống hiện đại với nhiều hoạt động trong nhà làm trục nhãn cầu có xu hướng phát triển dài hơn, dẫn đến việc tăng nguy cơ bị cận. Để ngăn ngừa, cần điều chỉnh thói quen sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý cho mắt và tăng cường hoạt động ngoài trời.
Thói quen nhìn màn hình điện tử ở cự ly gần góp phần gây ra tật cận thị
Cận thị có thể di truyền. Các nghiên cứu đã xác định được hơn 200 gen có thể góp phần gây ra cận thị, bao gồm các gen kiểm soát sự phát triển của mắt và xử lý tín hiệu ánh sáng trong võng mạc. Theo đó, khả năng di truyền của cận thị được ước tính là có thể lên tới 90%.
Cận thị có thể được phân loại thành hai nhóm, dựa trên mức độ nghiêm trọng và rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe của mắt trong dài hạn. Cụ thể như sau:
Đây đều là những loại cận thị phổ biến, không gây ra tổn thương nghiêm trọng cho cấu trúc mắt. Độ cận thường không quá cao và ít có nguy cơ biến chứng. Trong đó bao gồm:
Đây đều là những loại cận thị có yếu tố bệnh lý hoặc do tác động từ bên ngoài, có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến cấu trúc mắt và tăng nguy cơ biến chứng. Trong đó bao gồm:
Hầu hết các trường hợp cận thị đều không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không được điều chỉnh và kiểm soát đúng cách, đặc biệt là cận nặng (trên 6 độ), tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thoái hóa võng mạc, bong võng mạc, nhược thị (mắt lười), mắt lác (lệch trục nhìn) hoặc căng thẳng thị lực, gây đau đầu và mỏi mắt.
Cận thị có thể gây mỏi mắt và đau đầu khi bắt mắt phải điều tiết trong thời gian dài
Để chẩn đoán cận thị, bác sĩ có thể áp dụng một trong các phương pháp sau:
| Phương pháp chẩn đoán | Mô tả ngắn gọn |
| Khám khúc xạ | Bác sĩ sử dụng các bảng đo thị lực với các chữ cái có kích thước khác nhau để đánh giá khả năng nhìn xa của mắt. |
| Đo độ cận (Diop) bằng phoropter | Thiết bị phoropter có thể đo chính xác độ cận thông qua thử nghiệm các thấu kính khác nhau khi người bệnh đọc bảng đo thị lực. |
| Máy đo khúc xạ tự động | Thiết bị tự động đo độ cong và khả năng hội tụ của giác mạc, giúp xác định chỉ số cận thị ban đầu. |
| Soi bóng đồng tử
(Retinoscopy) |
Sử dụng ánh sáng chiếu vào mắt để quan sát phản xạ đồng tử, giúp ước lượng độ cận một cách chính xác. |
Cận thị không thể tự khỏi hay tự hết, bởi vì tình trạng này xảy ra là do bất thường trong cấu trúc của mắt, thường là do giác mạc quá cong hoặc nhãn cầu quá dài, khiến ánh sáng hội tụ trước võng mạc thay vì trên võng mạc.
Những yếu tố này không thể tự điều chỉnh mà chỉ có thể được kiểm soát và khắc phục thông qua việc đeo kính, kính áp tròng đặc biệt hoặc phẫu thuật điều chỉnh. Tuy nhiên, các biện pháp này chỉ hỗ trợ cải thiện thị lực, giúp người bệnh nhìn rõ hơn chứ không chữa khỏi hoàn toàn cận thị.
Tình trạng cận thị (nhìn xa bị mờ) có thể được khắc phục thông qua các biện pháp sau:
Đeo kính thuốc là phương pháp phổ biến và đơn giản để khắc phục tật cận thị, giúp người bệnh nhìn rõ các vật ở xa. Khi khám mắt, bác sĩ sẽ luân phiên cho người bệnh đeo thử kính thuốc ở các mức độ khác nhau, nhằm kiểm tra độ cận mắt và xác định diop (chỉ số cận thị) cần thiết để hiệu chỉnh thị lực.
Kính thuốc, hay còn gọi là kính điều chỉnh khúc xạ, chứa các thấu kính lõm giúp điều chỉnh ánh sáng để hình ảnh hội tụ đúng trên võng mạc, thay vì hội tụ ở phía trước võng mạc. Độ cận của kính được ký hiệu bằng ký hiệu độ cận thị (D) để người bệnh dễ dàng theo dõi và điều chỉnh nếu cần.
Kính Ortho-K là loại kính áp tròng đeo vào ban đêm để tạm thời điều chỉnh độ cong của giác mạc. Sau khi đeo kính qua đêm, giác mạc sẽ có hình dạng mới, giúp người bị cận có thể nhìn rõ vào ban ngày mà không cần đeo kính.
Phương pháp này được chỉ định cho những người có chỉ số cận thị nhẹ đến trung bình. Ortho-K đặc biệt hữu ích cho trẻ em, giúp kiểm soát sự gia tăng độ cận mà không cần phẫu thuật. Tuy nhiên, người dùng vẫn cần kiểm tra độ cận mắt thường xuyên để theo dõi hiệu quả điều trị.
Phẫu thuật mắt cận, bao gồm các phương pháp như LASIK, SMILE, hay PRK, là giải pháp lâu dài giúp khắc phục tật cận thị. Bằng cách sử dụng tia laser để tái tạo hình dạng giác mạc, phẫu thuật giúp ánh sáng hội tụ đúng trên võng mạc, giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn nhu cầu đeo kính.
Độ cận và chỉ số cận thị được xác định trước phẫu thuật để điều chỉnh chính xác. Phương pháp này thích hợp cho những người có độ cận ổn định, giúp họ không còn phải phụ thuộc vào kính thuốc hoặc kính áp tròng sau phẫu thuật.
Đeo kính là phương pháp khắc phục cận thị được áp dụng phổ biến hiện nay
Mặc dù một số người có thể lựa chọn phẫu thuật mắt bằng laser để làm giảm độ cận của mắt trong dài hạn, nhưng không phải ai cũng nhận được lợi ích tối ưu từ phương pháp này. Do đó, vẫn có một số trường hợp bị “tái cận” sau phẫu thuật, chủ yếu thường do các yếu tố như:
Vì vậy, mặc dù phẫu thuật có thể giúp bạn “hết cận thị” trong thời gian dài, nhưng việc duy trì thị lực tốt vẫn cần đến các biện pháp chăm sóc mắt và đảm bảo lối sống khoa học sau phẫu thuật.
Để bảo vệ mắt cận và ngăn ngừa tình trạng tăng độ cận, bạn có thể áp dụng các cách chăm sóc mắt tại nhà như sau:
Bao gồm uống đủ 1.5 – 2 lít nước . ngày và cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết cho mắt, đặc biệt là omega-3, vitamin A, C, E, kẽm… có thể giúp duy trì thị lực và tăng cường sức khỏe cho đôi mắt.
Bên cạnh việc bổ sung dưỡng chất thông qua thực phẩm tự nhiên, bạn có thể cân nhắc hỏi ý kiến bác sĩ về việc bổ sung thực phẩm chức năng chứa tinh chất broccophane để hỗ trợ ngăn ngừa tật cận thị tiến triển nặng.
Tinh chất Broccophane được biết đến với khả năng tăng cường Thioredoxin, một loại protein quan trọng giúp cân bằng quá trình oxy hóa khử trong mắt, bảo vệ tế bào mắt khỏi tác động tiêu cực từ ánh sáng xanh và các yếu tố gây stress oxy hóa.
Bằng cách giúp bảo vệ và nuôi dưỡng võng mạc, tinh chất này có thể giúp giảm nguy cơ tổn thương tế bào mắt và làm chậm quá trình tiến triển của cận thị.
Xem thêm:
Hạn chế thời gian nhìn vào màn hình và tránh làm việc quá sức giúp mắt có khoảng lặng để nghỉ ngơi, giảm nguy cơ tăng độ cận.
Ngủ ít nhất 7 – 8 giờ mỗi ngày giúp mắt có điều kiện để phục hồi, giảm mệt mỏi và khô mắt sau một ngày hoạt động.
Kiểm tra sức khỏe mắt thường xuyên giúp phát hiện và điều chỉnh kịp thời các vấn đề về thị lực, tránh tình trạng cận thị tiến triển nặng hơn.
Kiểm tra sức khỏe mắt định kỳ giúp đánh giá mức độ tiến triển của tật cận thị
Nếu bạn đang tìm kiếm giải pháp hiệu quả và an toàn để khắc phục tật cận thị, Trung tâm Mắt Công nghệ cao thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chính là địa chỉ đáng tin cậy được nhiều người tin tưởng lựa chọn.
Trung tâm hiện đang áp dụng những công nghệ tiên tiến trong phẫu thuật khúc xạ, giúp cải thiện thị lực một cách tối ưu. Chẳng hạn như với máy phẫu thuật Femtosecond laser VISUMAX 800 và kỹ thuật SMILE Pro tiên tiến, cho phép các bác sĩ phẫu thuật mà không cần sử dụng dao. Điều này giúp bảo tồn cấu trúc giác mạc, giảm thiểu nguy cơ biến chứng, mang lại sự an toàn và hiệu quả lâu dài cho người bệnh.
Ngoài ra, Trung tâm còn sở hữu máy Excimer laser Mel 90 hiện đại, được áp dụng trong phẫu thuật Lasik và Femto-Lasik để điều trị cận thị. Nhờ công nghệ tiên tiến này, quá trình phẫu thuật được đảm bảo an toàn, giảm thiểu tối đa khả năng tái cận, hiện tượng khô mắt hay chói sáng sau mổ, giúp bệnh nhân an tâm khi lựa chọn điều trị.
Để đặt lịch thăm khám và khắc phục tật cận thị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể gọi đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là những thông tin cơ bản xoay quanh tật cận thị ở mắt. Tình trạng này tuy không nguy hiểm, nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống và thị lực của nhiều người. Vì thế, hiểu rõ về dấu hiệu, nguyên nhân, cũng như các phương pháp chẩn đoán và điều trị cận thị là bước đầu quan trọng để bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh.
