Chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ hạ mỡ máu tránh biến chứng

Xây dựng chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ là ưu tiên hàng đầu để người bệnh có thể tự kiểm soát tốt mức mỡ máu tại nhà. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chế độ ăn cho người bị máu nhiễm mỡ nên được xây dựng dựa trên nguyên tắc nào. Vì vậy, trong bài viết dưới đây, Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome sẽ cung cấp đến bạn những kiến cơ bản nhất về chế độ ăn của người máu nhiễm mỡ cùng các nguyên tắc quan trọng khi xây dựng thực đơn ăn uống hàng ngày.

Chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ nên được xây dựng theo nguyên tắc nào?

Chế độ ăn uống ảnh hưởng thế nào lượng mỡ trong máu?

Chế độ ăn uống cho người máu nhiễm mỡ có ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và tiến triển bệnh lý của đối tượng này bởi vì một trong số những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh lý nêu trên là do chế độ ăn uống thiếu lành mạnh, hấp thụ quá nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa, cholesterol và chất béo chuyển hóa.

Vì vậy, để cải thiện nồng độ mỡ trong máu, bên cạnh việc điều trị theo phác đồ của chuyên gia y tế, người bệnh cũng cần phải từ bỏ các thói quen ăn uống có hại và xây dựng một chế độ dinh dưỡng lành mạnh, khoa học.

Mục tiêu của chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ

Mục tiêu cốt yếu của chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ là nhằm giảm nồng độ triglyceride và cholesterol xấu (cholesterol LDL) trong máu, đồng thời giúp kiểm soát cân nặng và huyết áp. Cụ thể:

• Giảm nồng độ triglyceride và cholesterol xấu: Triglyceride và cholesterol LDL (cholesterol xấu) là những loại mỡ máu không có lợi cho sức khỏe và thường tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh tim mạch. Tuy nhiên, người bệnh có thể điều chỉnh được nồng độ của chúng một phần thông qua các phương pháp kiểm soát khẩu phần, lượng đường, cholesterol và chất béo bão hoà trong thực đơn;
• Kiểm soát cân nặng: Người bệnh mỡ máu cao thường đối mặt với nguy cơ thừa cân, béo phì và ngược lại, có đến 70% người bệnh béo phì cũng bị tăng lipid máu. Do đó, kiểm soát cân nặng thông qua chế độ ăn có thể giúp giảm thiểu rủi ro béo phì, tạo điều kiện để quá trình hạ mỡ máu diễn ra tối ưu;
• Kiểm soát huyết áp: Huyết áp cao là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến các bệnh lý / biến chứng tim mạch nguy hiểm như đau tim, suy tim, đột quỵ. Do đó, bên cạnh việc hỗ trợ giảm mỡ máu, chế độ ăn cho người bị máu nhiễm mỡ cần có thêm tác dụng điều hòa huyết áp để bảo vệ sức khỏe tim mạch. Điều này đặc biệt quan trọng khi khả năng bị đau tim ở những người bị tăng mỡ máu được ước tính có thể cao gấp 3 lần so với những người có chỉ số lipid máu bình thường.

Ăn uống khoa học giúp hạn chế tích tụ mỡ thừa, kiểm soát cân nặng và hỗ trợ cải thiện mức mỡ máu

Nhu cầu dinh dưỡng của người bị máu nhiễm mỡ

Nhu cầu dinh dưỡng của người bị máu nhiễm mỡ được trình bày chi tiết trong bảng sau:

Nguyên tắc chung của chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ

Để tối ưu chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc như tăng cường chất xơ, ưu tiên các axit béo tốt, tránh thực phẩm nhiều đường,… Cụ thể như sau:

1. Tăng cường chất xơ từ ngũ cốc và rau củ quả

Chất xơ hoà tan được chứng minh là có khả năng cải thiện chứng rối loạn lipid máu bằng cách ngăn cản quá trình hấp thụ chất béo quá mức ở ruột, giúp điều hoà cả chỉ số triglyceride lẫn cholesterol máu.

Về lâu dài, bổ sung đầy đủ chất xơ hòa tan cũng có thể được xem là một cách phòng ngừa hiệu quả các bệnh lý tim mạch, đường tiêu hóa và tiểu đường.

Một số nguồn chất xơ hòa tan tốt mà bạn có thể bổ sung vào chế độ ăn cho người bị máu nhiễm mỡ bao gồm: các loại hạt (hạt điều, hạnh nhân, hạt óc chó,…), đậu (đậu nành, đậu Hà Lan, đậu bắp,…), rau lá xanh bất kỳ và ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, mã đề, lúa mạch,…).

2. Luôn ưu tiên chất béo tốt

Chất béo tốt bao gồm các loại axit béo không bão hoà như omega-3, 6, 9, rất có lợi cho người bệnh máu nhiễm mỡ. Trong số đó, omega-3 đã được chứng minh là có khả năng hỗ trợ giảm mỡ máu bằng cách ức chế quá trình sản xuất cholesterol LDL tại gan, đồng thời góp phần ngăn cản gan tổng hợp triglyceride quá mức.

Để bổ sung các loại axit béo kể trên vào chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ, bạn cần ưu tiên tiêu thụ cá béo (cá thu, cá mòi, cá trích cá hồi), dầu thực vật (dầu ô-liu, dầu hạt cải, dầu đậu nành), quả bơ chín hoặc các loại hạt.

3. Chọn nguồn đạm nạc, ít chất béo

Chất đạm, đặc biệt là đạm động vật, đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe và hệ miễn dịch của mỗi người. Tuy nhiên, một số nguồn đạm như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu,… thường chứa hàm lượng chất béo bão hòa và cholesterol tương đối cao, tiềm ẩn nguy cơ tăng mỡ máu nếu tiêu thụ thường xuyên.

Vì vậy, để hạn chế tình trạng này, bạn nên ưu tiên các nguồn đạm ít chất béo (như thịt gia cầm bỏ da, phi lê cá,…) trong chế độ ăn cho người bệnh mỡ máu.

Nạc bò, thịt cá hồi và ức gà bỏ da là những nguồn đạm tốt cho người tăng mỡ máu

4. Tránh thực phẩm chế biến sẵn và thực phẩm nhiều đường

Thực phẩm chế biến sẵn như thịt hộp, xúc xích, thịt hun khói,… có thể chứa hàm lượng cao chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và muối. Nếu tiêu thụ quá thường xuyên, chúng có thể khiến tình trạng mỡ máu cao chuyển biến xấu, kéo theo nhiều biến chứng tim mạch nguy hiểm.

Bên cạnh đó, đồ ăn quá ngọt như bánh, kẹo, mứt, nước ngọt,… cũng là một tác nhân làm tăng mỡ máu (đặc biệt là triglyceride), đồng thời góp phần gây kháng insulin và đái tháo đường ở người bệnh mỡ máu. Vì vậy, loại bỏ hai nhóm thực phẩm kể trên ra khỏi chế độ dinh dưỡng có thể là phương pháp tối ưu, giúp cải thiện tình trạng máu nhiễm mỡ.

5. Hạn chế ăn thức ăn ngoài

Việc thường xuyên ăn ngoài sẽ khiến người bệnh khó kiểm soát hàm lượng dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn, từ đó tiềm ẩn rủi ro mỡ máu tăng cao, khiến tình trạng bệnh lý chuyển biến xấu.

Không những vậy, thực phẩm bên ngoài còn trải qua quá trình chế biến ở nhiệt độ cao nhiều lần, dễ làm chất béo trong động vật chuyển thành trans fat (chất béo chuyển hóa). Do đó, bạn nên tự lựa chọn và chế biến thực phẩm tại nhà, để duy trì một chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ khoa học, lành mạnh.

6. Đọc kỹ nhãn thực phẩm trước khi chọn mua

Nhãn thực phẩm cung cấp những thông tin cần thiết về giá trị dinh dưỡng như calo, chất đạm, chất béo bão hòa, cholesterol, trans fat và đường… Vì vậy, duy trì thói quen đọc kỹ nhãn thực phẩm trước khi chọn mua sẽ là cách tối ưu để kiểm soát chặt chẽ chế độ ăn hàng ngày.

Đọc nhãn thực phẩm giúp bạn biết chính xác hàm lượng chất béo gây hại có mặt trong thực phẩm

Người bị máu nhiễm mỡ nên ăn gì?

Để đáp những nguyên tắc kể trên khi xây dựng chế độ ăn kiêng cho người máu nhiễm mỡ, bạn nên ưu tiên các loại thực phẩm như yến mạch, cá béo, đậu nành, bơ, táo,… Cụ thể:

• Ngũ cốc nguyên hạt: Chất đường bột trong các loại ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, lúa mạch, gạo lứt,… thường thuộc nhóm tinh bột phức hợp, ít có khả năng khiến mỡ máu tăng cao sau khi hấp thụ. Bên cạnh đó, nhóm thực phẩm này cũng rất giàu chất xơ, vitamin E và các chất chống oxy hoá như polyphenols và lignans, hỗ trợ gan chuyển hóa và đào thải lipid dư thừa trong máu một cách hiệu quả;
• Thịt gia cầm bỏ da: Thịt gà, vịt,… là nguồn protein động vật dồi dào với ít chất béo bão hoà (đặc biệt khi loại bỏ phần da). Vì vậy, đây có thể là lựa chọn phù hợp, thay thế cho các loại thịt đỏ trong chế độ ăn kiêng cho người bị bệnh mỡ máu;
• Các loại cá béo: Bên cạnh hàm lượng cao protein cao, các loại cá béo như cá thu, cá mòi, cá trích,… còn là nguồn cung cấp dồi dào các axit béo tốt, bao gồm EPA, DHA. Những dưỡng chất này đều có tác dụng giúp điều hoà quá trình sản xuất cholesterol xấu tại gan và đẩy lùi nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở người mỡ máu cao;
• Các loại đậu: Đậu nành, đậu xanh, đậu đen,… rất giàu protein thực vật – dưỡng chất đã được chứng minh là có khả năng giúp làm giảm nồng độ cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu. Ngoài ra, các loại đậu kể trên sở hữu hàm lượng cao chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch, phòng ngừa nguy cơ bệnh tim mạch;
• Các loại hạt: Hạnh nhân, macca, quả óc chó,… rất giàu chất xơ, đạm và các chống chống oxy hóa. Đặc biệt, các loại hạt còn sở hữu hàm lượng cao omega-3, 6, 9. Đây đều là những dưỡng chất có lợi cho người bệnh mỡ máu, giúp tăng cường chức năng gan và hỗ trợ giảm hấp thu chất béo ở ruột;
• Rau xanh: Cải bó xôi, súp lơ, cải xoăn,… sở hữu hàm lượng cao chất xơ và chất chống oxy hóa, giúp người bệnh kiểm soát hàm lượng chất béo hấp thụ từ chế độ ăn hàng ngày và hạn chế tác động tiêu cực của chúng tới sức khỏe. Về lâu dài, tiêu thụ nhiều rau xanh cũng giúp phòng ngừa nhiều bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, suy gan, suy thận,…

Các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt là nguồn chất xơ dồi dào, hỗ trợ cải thiện mức mỡ máu

Lưu ý trong chế độ ăn uống của người máu nhiễm mỡ hiệu quả

Để tối ưu hiệu quả của chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ, bạn cần ghi nhớ một số lưu ý sau:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng: Khi bắt đầu áp dụng hoặc có bất kỳ thay đổi nào liên quan tới chế độ dinh dưỡng, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Dựa trên tình trạng bệnh thực tế, các chuyên gia sẽ cung cấp cho bạn những chỉ định chi tiết nhằm đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của thực đơn;
• Không bỏ bữa: Áp dụng chế độ ăn kiêng cho người máu nhiễm mỡ không có nghĩa rằng bạn phải bỏ bữa. Thực tế, việc bỏ bữa thường xuyên có thể ảnh hưởng tiêu cực tới thể trạng và quá trình cải thiện mỡ máu. Vì vậy, người bệnh cần đảm bảo ăn đủ 4 – 5 bữa mỗi ngày. Trong mỗi bữa ăn, bạn cần tăng cường hấp thụ các thực phẩm có lợi và hạn chế các món ăn không tốt cho mỡ máu;
• Uống đủ nước: Theo nghiên cứu, nước có vai trò quan trọng đối quá trình chuyển hóa lipid trong cơ thể. Việc thiếu nước có thể làm tăng chỉ số cholesterol xấu (LDL) và hạ nồng độ cholesterol tốt (HDL) trong máu. Vì vậy, việc uống đủ nước, kể cả nước lọc cũng có thể góp phần kiểm soát tình trạng mỡ máu cao;
• Hạn chế muối, gia vị: Ăn quá mặn hoặc quá ngọt cũng là những tác nhân khiến máu nhiễm mỡ chuyển biến xấu, kéo theo các biến chứng về tim mạch, suy đa tạng, đái tháo đường. Vì vậy, bạn nên chú ý hạn chế sử dụng muối, đường và gia vị trong chế độ ăn của người máu nhiễm mỡ. Nếu được, hãy ưu tiên sử dụng các gia vị thảo mộc như húng quế, rau thơm, tỏi,…;
• Theo dõi chỉ số mỡ máu thường xuyên: Đo mỡ máu định kỳ sẽ giúp người bệnh nắm rõ tình trạng bệnh lý. Từ đó, cùng với việc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế, bạn sẽ có những phương pháp điều chỉnh hợp lý, giúp tối ưu hóa tác dụng của chế độ dinh dưỡng;
• Kiên trì: Chỉ số mỡ máu cần thời gian dài để cải thiện. Mặt khác, tình trạng mỡ máu cao cũng không thể chữa dứt điểm hoàn toàn mà chỉ có thể được kiểm soát. Vì vậy, để ổn định các chỉ số mỡ máu, bạn phải áp dụng chế độ ăn uống cho người bị máu nhiễm mỡ trong thời gian dài, thậm chí đến suốt đời.

Tham khảo ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng giúp bạn xây dựng được chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ cân đối và khoa học

Kết hợp thay đổi lối sống và chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ

Chế độ ăn uống cho người bị máu nhiễm mỡ sẽ phát huy hiệu quả tối đa nếu được áp dụng cùng những thói quen sống lành mạnh như tập thể dục thường xuyên, kiểm soát căng thẳng tinh thần,… Trong đó:

• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá được chứng minh có thể làm tăng cường hoạt động của enzyme lipase ở gan, thúc đẩy gan tăng cường tổng hợp cholesterol LDL (cholesterol xấu) một cách quá mức. Do đó, bỏ hút thuốc lá là điều kiện cần thiết để hỗ trợ quá trình giảm mỡ máu diễn ra thuận lợi;
• Tập luyện thường xuyên:
  • Nghiên cứu cho thấy, tập thể dục không những giúp bạn giảm triglyceride và cholesterol xấu (LDL) trong máu, mà còn góp phần làm tăng mức cholesterol tốt (HDL), góp phần bảo vệ sức khỏe tim mạch.
  • Để đạt được lợi ích cải thiện mỡ máu từ việc tập thể dục, bạn cần duy trì chương trình tập ít nhất 120 phút mỗi tuần, thông qua các hoạt động như đi bộ, chạy, bơi lội, đạp xe hoặc thực hiện các bài tập cường độ vừa đến mạnh để hỗ trợ hạ lipid máu.
• Hạn chế căng thẳng tinh thần: Duy trì tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng giúp cân bằng hệ thống nội tiết tố, đặc biệt là những hormone có liên quan đến quá trình trao đổi chất và chuyển hóa chất béo như insulin, glucagon, catecholamines và cortisol; từ đó, góp phần cải thiện mức mỡ máu;
• Ngủ đủ giấc: Tương tự như việc giảm căng thẳng, ngủ đủ giấc cũng giúp bạn cân bằng hệ thống nội tiết tố, hỗ trợ cơ thể phục hồi từ sâu bên trong, tạo điều kiện thuận lợi để cơ thể chuyển hóa và đào thải chất béo hiệu quả.

Trên đây là những thông tin chi tiết về chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ mà bạn có thể tham khảo từ Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu tường tận về mối quan hệ giữa chế độ ăn với mỡ máu, các nguyên tắc khi xây dựng chế độ ăn uống cho người máu nhiễm mỡ, cũng như duy trì lối sống lành mạnh, khoa học.

Thiết kế và áp dụng chế độ ăn kiêng cho người bị bệnh mỡ máu là một quá trình dài, đòi hỏi vốn kiến thức sâu rộng và chính xác. Vì vậy, nếu bạn có bất kì câu hỏi nào liên quan đến chế độ ăn cho người máu nhiễm mỡ, hãy liên hệ ngay tới Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome thông qua số hotline 1900 633 599 để được tư vấn chi tiết. Chúc bạn nhiều sức khỏe!