Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Xây dựng một chế độ ăn cho người mỡ máu cao không chỉ giúp kiểm soát lượng mỡ trong máu mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch. Vậy, chế độ ăn của người mỡ máu cao cần đáp ứng những nguyên tắc dinh dưỡng nào? Đâu là cách ăn uống cho người mỡ máu cao được nhiều chuyên gia khuyến nghị? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Xây dựng chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần đáp ứng những nguyên tắc nào?
Dinh dưỡng và bệnh mỡ máu cao có mối quan hệ trực tiếp với nhau. Cụ thể, tiêu thụ một chế độ ăn uống không lành mạnh (chứa nhiều chất béo bão hòa, trans fat, đường và carbohydrate tinh chế) có thể làm tăng lượng cholesterol và triglycerides trong máu, góp phần dẫn đến bệnh mỡ máu cao.
Ngược lại, xây dựng một chế độ ăn giàu chất béo không bão hòa (như omega 3, 6, 9), chất xơ hòa tan, đồng thời hạn chế hấp thụ các loại chất béo có hại có thể góp phần làm giảm nồng độ cholesterol LDL (cholesterol xấu) và tăng cholesterol HDL (cholesterol tốt), hỗ trợ điều trị bệnh mỡ máu hiệu quả.
Tóm lại, việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối, khoa học và hạn chế chất béo không lành mạnh chính là “chìa khóa vàng” để kiểm soát và phòng ngừa bệnh mỡ máu cao, góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể, đặc biệt là sức khỏe tim mạch.
Nhu cầu dinh dưỡng đặc thù của người bị mỡ máu cao được trình bày chi tiết trong bảng sau:
Nhóm dưỡng chất
| Nhóm dưỡng chất | Thành phần | Giới hạn bổ sung / Nhu cầu khuyến nghị |
| Cần hạn chế (kiểm soát) | Chất béo toàn phần | – Dưới 30% tổng năng lượng trong khẩu phần ăn |
| Chất béo bão hòa | – Dưới 14g / ngày (hoặc dưới 6% tổng lượng calo trong khẩu phần ăn) | |
| Trans fat (chất béo chuyển hóa) | – Dưới 2g / ngày (hoặc 1% tổng lượng calo trong khẩu phần ăn) | |
| Cholesterol | – Dưới 200 mg / ngày | |
| Đường bổ sung | – Dưới 25 – 50g / ngày tùy vào mức độ tăng triglyceride máu và nguy cơ tim mạch. | |
| Cần tăng cường | Omega 3 | – Ăn ít nhất 180g cá hồi / cá ngừ mỗi tuần;
– Các ngày còn lại bổ sung thực phẩm chức năng chứa từ 2 – 4g omega 3 / ngày dưới dạng EPA và DHA (cân nhắc ý kiến bác sĩ trước khi dùng). |
| Chất xơ hòa tan | – Tối thiểu 5 – 10g chất xơ hòa tan / ngày;
– Tối ưu nhất là 20 – 30g chất xơ hòa tan / ngày. |
Chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần đáp ứng 6 nguyên tắc dinh dưỡng sau:
Tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa và trans fat có thể làm tăng mức triglycerides trong máu. Triglycerides cao thường đi kèm với mức cholesterol LDL (xấu) cao và cholesterol HDL (tốt) thấp.
Do đó, hạn chế tiêu thụ chất béo bão hòa và trans fat có thể hỗ trợ làm giảm lượng chất béo trung tính (triglycerides) và cholesterol LDL (xấu) trong máu.
Chất béo bão hòa thường có trong thịt đỏ (heo, bò, cừu, dê,…), sữa và chế phẩm từ sữa nguyên kem, còn trans fat thường tìm thấy trong thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp và một số loại dầu thực vật hydro hóa.
Chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần chứa đủ cả chất béo không bão hòa đơn (omega 9) và đa (omega 3 và omega 6).
Tiêu thụ nhóm chất béo này được chứng minh có thể làm giảm mức cholesterol LDL (xấu) trong máu xuống 12 – 18%, hỗ trợ cải thiện bệnh mỡ máu hiệu quả.
Chất béo không bão hòa đơn thường chứa nhiều trong quả bơ chín, dầu bơ (avocado oil), dầu ép từ các loại hạt và dầu ô-liu nguyên chất. Trong khi đó, chất béo không bão hòa đa chứa nhiều trong mỡ / dầu từ các loại cá béo (cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá thu,…)
Cholesterol trong thực phẩm có thể trực tiếp làm tăng mức cholesterol trong máu. Vì vậy, chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần cần hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol như trứng (không quá 1 lòng đỏ trứng / ngày) và các loại thịt gia súc / gia cầm (không quá 250g / ngày).
Các thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế và đường bổ sung có thể nhanh chóng làm tăng nồng độ glucose trong máu, thúc đẩy gan tăng cường tổng hợp triglycerides và gây bệnh mỡ máu.
Do đó, chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần hạn chế tối đa việc tiêu thụ cơm trắng, bánh mì trắng, mì ống, bún, miến, phở, xôi, bánh kẹo ngọt, các loại mứt và đồ uống có đường.
Chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan, giúp cơ thể hạn chế hấp thụ cholesterol bằng cách tạo thành một dung dịch “nhờn” bao quanh thành ruột.
Các nguồn chất xơ tốt trong chế độ ăn cho người mỡ máu cao bao gồm ngũ cốc nguyên hạt (vỏ mã đề, yến mạch, lúa mạch,…), rau lá xanh và hoa quả tươi.
Bột vỏ mã đề (psyllium husk) chứa nhiều chất xơ hòa tan, giúp hạn chế hấp thụ cholesterol và cải thiện tình trạng mỡ máu
Ăn với khẩu phần vừa phải giúp kiểm soát cân nặng, duy trì mức BMI (chỉ số khối cơ thể) trong mức lý tưởng (18.5 – 24.9) bởi tình trạng thừa cân – béo phì là nguy cơ hàng đầu làm tăng mức cholesterol máu và thúc đẩy các biến chứng tim mạch khởi phát.
Để áp dụng những nguyên tắc dinh dưỡng kể trên vào chế độ ăn uống cho người mỡ máu cao, bạn cần:
Chế độ ăn của người mỡ máu cao cần ưu tiên chọn nguồn protein nạc thay vì thịt có lẫn mỡ (thịt ba chỉ, thịt gia cầm liền da,…) vì thịt nạc chứa ít chất béo bão hòa và cholesterol hơn.
Đây cũng chính là hai yếu tố phổ biến góp phần làm tăng nồng độ cholesterol LDL (xấu) và triglycerides trong máu, từ đó làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và đột quỵ ở người cao tuổi.
Ngược lại, tiêu thụ thịt nạc giúp cung cấp nguồn protein dồi dào cho cơ thể mà không làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đồng thời giúp kiểm soát cân nặng và hỗ trợ điều trị bệnh mỡ máu hiệu quả.
Chế độ ăn cho người bị mỡ máu cao cần ưu tiên tiêu thụ trái cây, rau củ, và ngũ cốc nguyên hạt vì các loại thực phẩm này giàu chất xơ hòa tan, giúp giảm hấp thụ cholesterol trong ruột và thúc đẩy quá trình loại bỏ cholesterol ra khỏi cơ thể.
Đồng thời, chế độ ăn giàu trái cây và rau củ còn cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường sức khỏe tổng thể, từ đó hỗ trợ giảm nguy cơ phát triển các biến chứng tim mạch liên quan đến bệnh mỡ máu cao.
Người bệnh mỡ máu cao cần ưu tiên tiêu thụ chất béo không bão hòa vì loại chất béo này có thể giúp cải thiện thành phần lipid máu và hỗ trợ dự phòng các biến chứng tim mạch nguy hiểm.
Cụ thể, chất béo không bão hòa, bao gồm chất béo không bão hòa đơn (như trong dầu ô-liu, dầu hạt cải, quả bơ chín) và chất béo không bão hòa đa (như trong dầu cá), giúp giảm mức cholesterol LDL (xấu) và triglycerides trong máu, đồng thời có thể tăng mức cholesterol HDL (tốt). Trong đó:
Ngoài ra, chất béo không bão hòa còn giúp giảm viêm và cải thiện độ nhạy của insulin, từ đó hỗ trợ kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, tất cả đều là các biến chứng sức khỏe phổ biến đối với người bệnh mỡ máu cao.
Người bệnh mỡ máu cao nên tăng cường bổ sung thực phẩm giàu omega-3
Chế độ ăn cho người mỡ máu cao cần tránh đồ uống có đường và thực phẩm chế biến sẵn vì:
Người bệnh mỡ máu cao không nên tiêu thụ thực phẩm chiên (rán), chứa nhiều đường, carbohydrate tinh chế và mỡ động vật
Chế độ dinh dưỡng cho người mỡ máu cao cần hạn chế tiêu thụ đồ ăn đường phố và ưu tiên thực phẩm tươi sống được nấu chín tại nhà.
Nguyên nhân là vì thực phẩm ăn ngoài hàng quán thường chứa nhiều chất béo bão hòa, trans fat cùng hàm lượng calo cao, góp phần làm tăng cholesterol xấu (LDL) và triglycerides trong máu.
Trong khi đó, nấu ăn tại nhà giúp bạn chủ động lựa chọn được những nguồn nguyên liệu lành mạnh, giàu chất béo không bão hòa và chất xơ, điển hình như ngũ cốc nguyên hạt, rau lá xanh, các loại đậu, hạt và các béo.
Điều này vừa giúp người bệnh duy trì một chế độ ăn cân đối, kiểm soát tốt mức độ mỡ máu, vừa hỗ trợ dự phòng biến chứng tim mạch.
Người bệnh mỡ máu cao cần đọc kỹ nhãn thực phẩm trước khi mua để hiểu rõ về hàm lượng calo, chất béo toàn phần, chất béo bão hòa, đường, cholesterol có trong sản phẩm.
Điều này giúp họ tránh được những thực phẩm giàu chất béo bão hòa, trans fat và đường – các chất có thể làm tăng cholesterol xấu (LDL) và triglycerides trong máu.
Mặt khác, việc kiểm tra nhãn thực phẩm cũng hỗ trợ người bệnh tìm mua được loại thực phẩm giàu chất xơ và chất béo không bão hòa, hỗ trợ quá trình điều trị bệnh.
Đọc nhãn sản phẩm giúp bạn nhận biết được những thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa
Dưới đây là danh sách gợi ý các nhóm thực phẩm nên xuất hiện trong chế độ ăn cho người mỡ máu cao, được các chuyên gia tại Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khuyến nghị:
| Nhóm thực phẩm | Dưỡng chất hỗ trợ giảm mỡ máu | Đại diện điển hình |
| Ngũ cốc nguyên hạt, đậu và rau củ quả | – Chất xơ;
– Vitamin, khoáng chất và các chất chống oxy hóa |
– Yến mạch, các loại đậu (đậu nành, đậu xanh,…), lúa mạch, mướp, rau đay, chuối, quả bơ chín,… |
| Protein nạc | – Protein chất lượng cao, ít chất béo bão hòa | – Các loại cá béo liền da như cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá thu,…
– Ức gà không da, đậu phụ, thịt bò nạc, trứng |
| Các loại hạt | – Omega-3 và chất xơ | – Hạt óc chó, hạt hạnh nhân, hạt lanh, hạt chia, hạt bí ngô |
Để giảm mỡ máu, ngoài việc hiểu rõ bản thân nên hoặc không nên ăn thực phẩm nào, người bệnh còn cần phải xây dựng một thói quen ăn uống khoa học, trong đó bao gồm việc:
Người bệnh mỡ máu cao nên hạn chế việc tiêu thụ muối quá mức để bảo vệ sức khỏe tim mạch
Bên cạnh việc điều chỉnh chế độ ăn uống, người bệnh mỡ máu cao cũng nên xây dựng một thói quen quản lý bệnh khoa học để tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Cụ thể như sau:
Việc kiểm tra định kỳ mức cholesterol và triglyceride trong máu mỗi 2 – 3 tháng / lần có thể giúp bạn biết rõ kết quả của việc điều trị, từ đó có kế hoạch điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc phương pháp điều trị khi cần thiết.
Việc cải thiện chỉ số mỡ máu thường đòi hỏi thời gian và sự kiên trì. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống không phải lúc nào cũng mang lại kết quả ngay lập tức, nhưng việc duy trì những thay đổi lành mạnh có thể dẫn đến cải thiện đáng kể về sức khỏe trong dài hạn.
Trước khi thực hiện bất kỳ thay đổi lớn nào trong chế độ ăn, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn có tiền sử đồng mắc nhiều bệnh lý nền cùng lúc, đang trong giai đoạn dùng thuốc để điều trị bệnh hoặc muốn bổ sung thực phẩm chức năng để cải thiện tình trạng mỡ máu.
Một số loại thực phẩm chức năng hiện nay (điển hình như viên uống FAZ) có chứa policosanol (GDL-5) – tinh chiết phấn mía Nam Mỹ. Đây là thành phần được chứng minh có thể hỗ trợ làm giảm 27.4% mức cholesterol LDL (xấu) trong máu chỉ sau 24 tuần sử dụng.
Do đó, nếu bạn có nhu cầu bổ sung thực phẩm chức năng, hãy cân nhắc hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để tránh những tương tác bất lợi với các loại thuốc kê đơn mà bạn đang sử dụng.
Bằng cách tuân thủ những lưu ý này, người bị mỡ máu cao có thể giảm nguy cơ khởi phát các biến chứng sức khỏe liên quan và hướng tới một cuộc sống khỏe mạnh hơn.
Viên uống FAZ chứa hoạt chất policosanol (GDL-5), hỗ trợ cải thiện bệnh mỡ máu hiệu quả
Kết hợp thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng giúp người mỡ máu cao cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ phát triển các bệnh liên quan đến tim mạch. Dưới đây là một số biện pháp quan trọng:
Tập luyện thể chất ít nhất 150 phút mỗi tuần giúp cải thiện thành phần lipid máu
Tóm lại, thay đổi lối sống và áp dụng đúng cách ăn uống cho người mỡ máu cao chính là bước đầu quan trọng giúp kiểm soát bệnh, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.
Trên đây là những thông tin quan trọng xoay quanh chủ đề chế độ ăn cho người mỡ máu cao. Hy vọng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp bạn lựa chọn được thực phẩm phù hợp và xây dựng một chế độ ăn uống cân đối, khoa học.
