Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Giảm cân có giảm mỡ máu không? là câu hỏi phổ biến mà nhiều người bệnh đặt ra khi cố gắng tìm kiếm nhiều cách khác nhau để cải thiện tình trạng máu nhiễm mỡ. Liên hệ giữa cân nặng và mức lipid máu từ lâu đã được nghiên cứu rộng rãi, và kết quả cho thấy một mối tương quan không thể phủ nhận. Vậy, giảm cân có giảm được mỡ máu không? Bạn cần làm gì để giảm cân an toàn và cải thiện mỡ máu hiệu quả? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Giảm cân có giảm mỡ máu không? Thông qua cơ chế gì?
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa thừa cân và béo phì là tình trạng tích tụ mỡ quá mức, xảy ra khi chỉ số khối cơ thể (BMI) của bạn vượt quá 25 kg/m2. Vậy, mối quan hệ giữa thừa cân béo phì và mỡ máu là gì? Giảm cân có giảm mỡ máu không?
Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ, béo phì có thể làm tăng nồng độ của triglyceride (chất béo trung tính), cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu; đồng thời, làm giảm tỷ trọng cholesterol HDL (cholesterol tốt).
Nguyên nhân là vì thông qua việc gia tăng các phản ứng viêm, thừa cân – béo phì được chứng minh có thể kích thích tế bào kháng insulin; qua đó, thúc đẩy gan và tế bào mỡ tăng cường giải phóng nhiều loại chất béo khác nhau vào máu, dẫn đến bệnh tăng mỡ máu.
Điều này lý giải tại sao hiện nay, có đến 60 – 70% người bệnh béo phì cũng đồng thời mắc bệnh mỡ máu cao. Vậy, giảm cân có giảm được mỡ máu không?
Giảm cân HOÀN TOÀN CÓ THỂ làm giảm mỡ máu. Theo nghiên cứu, giảm cân, dù chỉ giảm ít hơn 5% cân nặng, cũng có thể làm giảm mức độ máu nhiễm mỡ ở cả hai giới. Đặc biệt, mức độ giảm mỡ máu càng cao khi bạn giảm cân càng nhiều. Cụ thể như sau:
| Đối tượng | Mức độ giảm cân
(so với cân nặng hiện tại) |
Triglycerides | Cholesterol toàn phần | Cholesterol
LDL |
Cholesterol
HDL |
| Nam giới | <5% | ↓ 48.5% | ↓ 7.8% | ↑ 7% | ↓ 5% |
| 5 – 10% | ↓ 59% | ↓ 22.1% | ↓ 4.6% | ↓ 0.2% | |
| >10% | ↓ 79.5% | ↓ 31.8% | ↓ 16.8% | ↓ 1% | |
| Nữ giới | <5% | ↓ 7.5% | ↓ 6.3% | ↓ 3.3% | ↓ 1.8% |
| 5 – 10% | ↓ 16.4% | ↓ 14.7% | ↓ 9.9% | ↓ 1.6% | |
| >10% | ↓ 30.7% | ↓ 26.6% | ↓ 16.2% | ↓ 5.7% |
Giảm cân có giảm mỡ máu không? Câu trả lời là CÓ. Theo nghiên cứu, giảm cân có thể làm giảm hầu hết các chỉ số lipid máu, bao gồm cả chỉ số triglyceride, cholesterol toàn phần và cholesterol LDL (cholesterol xấu).
Riêng đối với cholesterol HDL (loại cholesterol tốt, cần được duy trì ở nồng độ cao để ngăn ngừa xơ vữa động mạch), tùy thuộc vào cách thức giảm cân (ăn kiêng hay tập thể dục) và khung thời gian quan sát mà kết quả cải thiện có sự khác biệt nhất định.
Giảm cân giúp cải thiện hầu hết các chỉ số lipid máu
Bên cạnh đó, xét về giới tính, mức độ giảm mỡ máu theo cân nặng ở nam giới cho thấy hiệu suất cao hơn nhiều so với ở nữ giới. Cụ thể như sau:
Giảm cân có giảm mỡ máu không? Câu trả lời là CÓ. Mức độ cholesterol toàn phần trong máu có xu hướng giảm tỷ lệ thuận với số cân nặng cải thiện được ở cả hai giới. Cụ thể như sau:
| Giới tính | Mức độ cải thiện cholesterol toàn phần | ||
| Giảm dưới 5% cân nặng | Giảm 5 – 10% cân nặng | Giảm trên 10% cân nặng | |
| Nam | ↓ 7.8% | ↓ 22.1% | ↓ 31.8% |
| Nữ | ↓ 6.3% | ↓14.7% | ↓ 26.6% |
Trong cơ thể người, cholesterol LDL là loại cholesterol có độ bám dính cao. Do đó, chúng dễ dàng bám lên thành động mạch, hình thành nên mảng xơ vữa gây tắc nghẽn mạch máu. Theo thời gian, tình trạng xơ vữa động mạch có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Vì vậy, giảm cân để hạ thấp nồng độ cholesterol LDL trong máu là việc làm đặc biệt quan trọng đối với người bệnh tăng cholesterol máu, giúp phòng ngừa các biến chứng tim mạch.
Theo nghiên cứu, chỉ số cholesterol toàn phần có xu hướng giảm tỷ lệ thuận với số cân nặng cải thiện được ở cả hai giới. Cụ thể như sau:
| Giới tính | Mức độ cải thiện cholesterol LDL (cholesterol xấu) | ||
| Giảm dưới 5% cân nặng | Giảm 5 – 10% cân nặng | Giảm trên 10% cân nặng | |
| Nam | ↓7% | ↓4.6% | ↓16.8% |
| Nữ | ↓3.3% | ↓9.9% | ↓16.2% |
Trái ngược với cholesterol LDL (cholesterol xấu), cholesterol HDL là một loại lipid máu tốt cho sức khỏe tim mạch. Chúng có khả năng vận chuyển các mảng xơ vữa trên thành mạch máu về gan để cơ thể đào thải ra bên ngoài; nhờ đó, hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng tim mạch tiềm ẩn có thể xảy ra khi nồng độ cholesterol LDL tăng cao.
Theo nghiên cứu, khi giảm cân theo phương pháp ăn kiêng, chỉ số cholesterol HDL có sự sụt giảm nhất định (dù không đáng kể) trong khoảng thời gian quan sát là 15 tuần (kể từ thời điểm bắt đầu ăn kiêng). Cụ thể như sau:
| Giới tính | Mức độ giảm cholesterol HDL (cholesterol tốt) khi áp dụng ăn kiêng trong 15 tuần | ||
| Giảm dưới 5% cân nặng | Giảm 5 – 10% cân nặng | Giảm trên 10% cân nặng | |
| Nam | ↓5% | ↓0.2% | ↓1% |
| Nữ | ↓1.8% | ↓1.6% | ↓5.7% |
Tuy nhiên, một nghiên cứu khác lại cho thấy, ở những người ăn kiêng, việc giảm cân có thể làm tăng đáng kể lượng cholesterol HDL trong khoảng thời gian quan sát là 1 năm.
Như vậy, giảm cân có thể làm giảm mức cholesterol HDL (cholesterol tốt) trong ngắn hạn, nhưng góp phần làm tăng nồng độ cholesterol HDL trong dài hạn, từ đó phát huy lợi ích bảo vệ sức khỏe tim mạch về lâu dài.
Giảm cân có giảm mỡ máu không chỉ ở những chỉ số liên quan đến cholesterol, mà còn đúng với chỉ số triglyceride máu.
So với cholesterol, triglyceride là loại lipid máu có thể giảm được nhiều nhất khi bạn cải thiện cân nặng. Nói cách khác, triglyceride là loại chất béo có phản ứng tích cực nhất với việc giảm cân. Cụ thể như sau:
| Giới tính | Mức độ cải thiện triglyceride
(chất béo trung tính) |
||
| Giảm dưới 5% cân nặng | Giảm 5 – 10% cân nặng | Giảm trên 10% cân nặng | |
| Nam | ↓ 48.5% | ↓ 59% | ↓ 79.5% |
| Nữ | ↓7.5% | ↓16.4% | ↓ 30.7% |
Giảm cân giúp giảm mỡ máu thông qua nhiều cơ chế khác nhau, trong đó bao gồm việc:
Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng, được chứng minh có thể gây viêm toàn thân bằng cách giải phóng các hóa chất trung gian gây viêm như yếu tố hoại tử khối u α và interleukin 6, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm do stress oxy hóa.
Điều này làm giảm sản xuất adiponectin – một axit amin hỗ trợ quá trình phân giải đường và oxy hóa chất béo ở gan, từ đó gây tăng lipid máu. Ngược lại, giảm cân giúp tăng cường chức năng gan và hỗ trợ cải thiện mức lipid máu.
Mỡ nội tạng giải phóng các hóa chất gây viêm vào tuần hoàn máu, gián tiếp làm suy giảm chức năng gan
Giảm cân có giảm mỡ máu không chỉ nhờ tác dụng kháng viêm, mà còn nhờ việc làm thay đổi vị trí phân bố mỡ trên cơ thể.
Nghiên cứu cho thấy, mỡ nội tạng, chủ yếu là vùng mỡ bụng (được đo tại rốn), là loại mỡ trực tiếp phóng thích nhiều hợp chất gây viêm vào hệ tuần hoàn, dẫn đến bệnh động mạch vành (xơ vữa động mạch tim). Trong khi đó, vùng mỡ dưới da chưa được chứng minh là có mối liên hệ tương tự đối với các bệnh lý tim mạch.
Giảm cân thường gắn liền với việc giảm lượng mỡ nội tạng (mỡ vòng eo). Nói cách khác, so với mỡ dưới da, mỡ nội tạng thường phản ứng nhanh hơn đối với việc giảm cân. Do đó, thông qua việc cải thiện lượng mỡ nội tạng, giảm cân có thể hỗ trợ cải thiện lipid máu.
Khi bạn giảm khối lượng mỡ thừa trong cơ thể, hiệu quả chuyển hóa lipid của gan cũng cải thiện. Điều này có nghĩa là cơ thể bạn sẽ chuyển hóa chất béo thành năng lượng hiệu quả hơn, gia tăng tốc độ thanh thải lipid và hạ thấp lượng chất béo tồn lưu trong máu.
Nghiên cứu cho thấy, ở người bệnh béo phì, mô mỡ giải phóng ra nhiều axit béo tự do và các cytokine gây viêm. Điều này làm hỏng chức năng nhận biết insulin của tế bào, gây ra tình trạng kháng insulin (giảm độ nhạy với insulin).
Trong cơ thể người, insulin là loại hoóc-môn có nhiệm vụ ra lệnh cho các tế bào hấp thụ glucose từ máu để làm giảm nồng độ đường huyết. Tuy nhiên, khi tế bào kháng insulin, nồng độ glucose máu sẽ liên tục duy trì ở mức cao.
Điều thúc đẩy gan tăng cường tổng hợp triglyceride từ glucose dư thừa và làm tăng triglyceride máu. Do đó, giảm cân có thể giúp tế bào cải thiện độ nhạy insulin, điều hòa đường huyết và cải thiện mức lipid máu.
Nghiên cứu cho thấy, chỉ cần giảm ít hơn 5% cân nặng so với khối lượng hiện tại là đã đủ để bạn làm giảm mỡ máu, nhưng mức giảm cân ít hơn 5% thường không được các bác sĩ chấp nhận là mức có ý nghĩa lâm sàng.
Theo hướng dẫn của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), tiêu chí để công nhận một loại thuốc điều trị béo phì hiệu quả là khi thuốc đó giúp bạn giảm ≥ 5% cân nặng so với các loại giả dược.
Mặt khác, các kết quả thực nghiệm cũng cho thấy, mức độ giảm mỡ máu tỷ lệ thuận với số cân nặng bạn giảm được. Do đó, theo các chuyên gia dinh dưỡng, bạn cần giảm tối thiểu là 5% cân nặng để kết quả giảm mỡ máu thực sự là kết quả có ý nghĩa, mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe.
Giảm cân, dù chỉ giảm 5% khối lượng cũng có thể góp phần làm giảm đáng kể mức lipid máu
Giới tính, tuổi tác, lối sống, chế độ ăn uống và tiền sử bệnh lý cá nhân là những yếu tố có thể ảnh hưởng đến hiệu quả giảm cân giảm mỡ máu. Cụ thể như sau:
Giới tính và tuổi tác có thể ảnh hưởng đến hiệu quả giảm cân giảm mỡ máu bởi vì:
Do đó, việc áp dụng phương pháp giảm cân để giảm mỡ máu cần phải xem xét đến yếu tố giới tình và độ tuổi của mỗi người để điều chỉnh cho phù hợp.
Chế độ ăn ảnh hưởng đến hiệu quả giảm mỡ máu bởi vì khi tiêu thụ một chế độ ăn giàu chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và trans fat, có thể làm tăng cả nồng độ triglyceride và cholesterol trong máu.
Ngược lại, tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ, như rau củ quả, các loại đậu, hạt và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp giảm hấp thụ cholesterol ở ruột, từ đó cải thiện chỉ số cholesterol máu.
Đồng thời, tiêu thụ thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, rong biển và các loại hạt có thể hạn chế quá trình tổng hợp triglyceride ở gan, góp phần giảm lipid máu.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tập thể dục không chỉ giúp giảm lượng triglyceride và cholesterol LDL (cholesterol xấu) trong máu mà còn giúp tăng cholesterol HDL (cholesterol tốt).
Cụ thể hơn, cứ mỗi 10 phút tập thể dục thêm vào lịch trình hàng ngày của bạn có thể giúp tăng mức HDL thêm khoảng 1.4 mg/dL, tương đương với mức tăng khoảng 2.3%. Điều này góp phần làm giảm nguy cơ xơ vữa động mạch một cách hiệu quả.
Đặc biệt, tập thể dục, khi được kết hợp với việc tiêu thụ một chế độ ăn ít chất béo, được chứng minh có thể làm giảm 40.25% mức cholesterol toàn phần và 52.8% cholesterol LDL (xấu) trong máu chỉ sau 6 tuần.
Theo Trường Cao đẳng Y học Thể thao Hoa Kỳ (ACSM), người bệnh rối loạn mỡ máu cần ưu tiên chọn các bài tập vừa sức như đi bộ, đạp xe, bơi lội,… và tập luyện ít nhất 30 – 60 phút mỗi ngày để cải thiện mức mỡ máu.
Tập thể dục giúp điều hòa rối loạn lipid máu hiệu quả
Tiền sử bệnh lý có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả giảm mỡ máu. Cụ thể, các tình trạng sức khỏe như tiểu đường, bệnh gan và bệnh lý rối loạn tuyến giáp có thể gây rối loạn chuyển hóa lipid, làm khó khăn việc kiểm soát mức mỡ trong máu.
Nếu có tiền sử các bệnh này, việc điều chỉnh mỡ máu thường phải kết hợp với việc quản lý bệnh lý cơ bản. Điều này đòi hỏi một kế hoạch điều trị tổng thể và cá nhân hóa để đạt hiệu quả tối ưu.
Để việc giảm cân giúp giảm mỡ máu hiệu quả và an toàn, bạn cần lưu ý những điều sau:
Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn kế hoạch giảm cân hạ mỡ máu an toàn và hiệu quả
Trên đây là những thông cần thiết giúp bạn trả lời cho câu hỏi giảm cân có giảm mỡ máu không. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã hiểu rõ sự thật đằng sau mối liên hệ giữa việc giảm cân và giảm mỡ máu, cũng như các lưu ý quan trọng cần nhớ khi lập kế hoạch giảm cân, để không chỉ đạt được mục tiêu về cân nặng mà còn thực sự khỏe mạnh hơn từ sâu bên trong.
