Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Kiểm soát cân nặng khi mang thai là vấn đề được rất nhiều mẹ bầu quan tâm bên cạnh chế độ sinh hoạt, vận động khoa học. Hiểu được điều đó, Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome sẽ cùng mẹ bầu tìm hiểu một số cách kiểm soát cân nặng khi mang thai hay cách kiểm soát cân nặng cho bà bầu an toàn, hiệu quả.
Kiểm soát cân nặng khi mang thai giúp bảo vệ sức khỏe mẹ và bé
Kiểm soát cân nặng trong giai đoạn mang thai là rất quan trọng vì nó có thể ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe của mẹ và bé. Trong suốt thai kỳ, cân nặng của mẹ bầu tăng lên để đáp ứng nhu cầu năng lượng, dưỡng chất cho mẹ, cũng như sự phát triển toàn diện của bé và đặc biệt là chuẩn bị cho khoảnh khắc bé chào đời.
Việc không đáp ứng được cân nặng cơ thể cần theo từng giai đoạn có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, trẻ sinh ra bị thiếu cân, hệ miễn dịch kém, dễ mắc bệnh, trong một vài trường hợp có thể gây sinh non hoặc gặp vấn đề trong quá trình sinh nở.
Tuy nhiên, việc tăng vượt quá mức cân tiêu chuẩn cũng có thể tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, biến chứng khi sinh, béo phì sau sinh. Ngoài ra, mẹ bầu tăng cân quá mức cũng khiến trẻ bị dư dưỡng chất, dễ mắc phải các bệnh lý như thừa cân, béo phì.
Để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé, thai phụ cần kiểm soát tốt cân nặng trong suốt quá trình mang thai, đồng thời tham vấn bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng để được hướng dẫn thực đơn dinh dưỡng phù hợp theo từng giai đoạn.
Kiểm soát cân nặng cho bà bầu giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý thai kỳ, dễ dàng sinh nở và nhanh chóng lấy lại vóc dáng sau sinh
Mức tăng cân trong thai kỳ của mỗi người là khác nhau, tùy vào các yếu tố như chỉ số BMI trước khi mang thai, đa thai, nhu cầu dưỡng chất… mà bác sĩ sẽ tư vấn tăng cân phù hợp. (1)
Dưới đây là khuyến nghị mức tăng cân dựa trên chỉ số BMI trước khi mang thai mà chị em có thể tham khảo để kiểm soát cân nặng khi mang thai hiệu quả:
Tam cá nguyệt là mốc thời gian mang thai của mẹ bầu. Dựa trên sự thay đổi về cơ địa và nhu cầu dinh dưỡng mà mức tăng cân sẽ có sự thay đổi nhất định như:
Bảng tăng cân của bà bầu chuẩn theo từng tam cá nguyệt dựa trên khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia
| Giai đoạn mang thai | Nhu cầu năng lượng so với trước khi mang thai | Cân nặng dự kiến | Mục tiêu tăng cân khoa học |
| 3 tháng đầu
(Tuần 1 – 12) |
Tăng 50 – 85 calo / ngày | Tăng khoảng 200 – 330g / tháng. | Cuối tam cá nguyệt thứ nhất chỉ cần tăng thêm 1 kg so với trước khi mang thai. |
| 3 tháng giữa
(Tuần 13 – 27) |
Tăng 250 – 450 calo / ngày | Tăng thêm khoảng khoảng 1 – 1.7 kg / tháng | Cuối tam cá nguyệt thứ hai chỉ cần tăng thêm 4 – 5 kg so với cuối tam cá nguyệt thứ nhất hoặc 5 – 6 kg so với trước khi mang thai. |
| 3 tháng cuối
(Tuần 28 – 40) |
Tăng 450 – 500 calo / ngày | Tăng khoảng 1.75 – 2 kg / tháng | Cuối tam cá nguyệt thứ ba chỉ cần tăng thêm 5 – 6 kg so với cuối tam cá nguyệt thứ hai hoặc 10 – 12kg so với trước khi mang thai. |
Trong tam cá nguyệt thứ nhất, mẹ bầu có thể không tăng cân hoặc tăng rất ít do ốm nghén nhưng vẫn cần đảm bảo dinh dưỡng khoa học và bổ sung thêm vi chất có lợi.
Sang tam cá nguyệt thứ 2, mẹ bầu cần tập trung dinh dưỡng đa dạng, cân bằng các nhóm chất vì đây là thời điểm thai nhi phát triển nhanh chóng.
Cuối cùng, tam cá nguyệt thứ 3 mẹ bầu cần đảm bảo kiểm soát tốt cân nặng, đảm bảo sự tăng trưởng ổn định của thai nhi và chuẩn bị cơ thể thật tốt trước kỳ sinh.
Mẹ bầu nên xác định cân nặng phù hợp theo từng tam cá nguyệt
Nhận biết sớm tình trạng thay đổi cân nặng bất thường ở mẹ bầu giúp can thiệp và cải thiện nhanh chóng các vấn đề liên quan đến sức khỏe của mẹ và bé. Do đó, bà bầu nên lưu ý các dấu hiệu cho thấy cân nặng đang thay đổi bất thường dưới đây nhằm can thiệp kiểm soát cân nặng khi mang thai sớm:
Mức cân nặng tăng khi mang thai tập trung chủ yếu vào ngực, tử cung, nhau thai, nước ối, máu, khối lượng chất lỏng, chất béo dự trữ và cân nặng thai nhi.
Việc tăng cân không đủ có thể gây ra nhiều vấn đề như sinh non, trẻ bị nhẹ cân, suy dinh dưỡng và cơ thể mẹ bầu không được chuẩn bị tốt nhất cho quá trình sinh con và cho con bú.
Tam cá nguyệt đầu tiên là thời điểm cơ thể bắt đầu thay đổi, mẹ bầu bắt đầu cảm thấy ốm nghén, chán ăn, gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dưỡng chất. Do đó, trong 3 tháng đầu, cân nặng của mẹ bầu có thể chỉ giao động nhẹ.
Tuy nhiên, từ tam cá nguyệt thứ 2, thai phụ bắt đầu tăng cân nhiều và ổn định hơn. Trường hợp trong hai tuần liên tiếp không tăng cân hoặc tăng ít hơn 500g mỗi tháng được xem là thiếu cân.
Ngoài ra, chị em cũng cần lưu ý nếu không tăng cân sau 20 tuần hoặc tổng mức tăng cân dưới 5kg cũng được xem là bất thường, cần can thiệp sớm để kiểm soát cân nặng bà bầu một cách tối ưu.
Bên cạnh tăng không đủ cân thì tăng cân quá mức cũng là vấn đề đáng báo động, có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như tiểu đường thai kỳ, rối loạn huyết áp, nguy cơ gặp biến chứng trong quá trình sinh nở do thai nhi quá lớn.
Tăng cân quá mức thường được xác định khi cân nặng tăng hơn 1 – 2 kg / tuần từ tam cá nguyệt thứ 2 hoặc tổng mức cân nặng tăng vượt quá 16 kg so với trước khi mang thai đối với người có chỉ số BMI ở mức bình thường.
Ngay khi nhận thấy tăng cân quá mức, mẹ bầu cần thăm khám, tiếp nhận tư vấn của bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về phương pháp kiểm soát cân nặng khi mang thai để bảo vệ sức khỏe mẹ và bé.
Việc tăng cân đột ngột, thường từ 1 – 2 kg trong vòng 1 tuần có thể làm tăng nguy cơ khiến mẹ bầu mắc phải các vấn đề như tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, hội chứng ngưng thở khi ngủ, tăng nguy cơ sinh non, khó sinh, trẻ sinh ra bị thừa cân và nguy cơ bị béo phì.
Ngoài ra, tăng cân đột ngột còn có thể khiến mẹ bầu khó lấy lại vóc dáng sau sinh hoặc dễ mắc các bệnh lý liên quan đến thừa cân, béo phì. Do đó, thai phụ cần lưu ý can thiệp khi cân nặng tăng đột ngột không rõ nguyên nhân.
Giảm cân bất thường trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là ở tam cá nguyệt thứ 2 hoặc thứ 3 có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm mà mẹ bầu đang gặp phải.
Do đó, trường hợp giảm hơn 5 – 10% trọng lượng cơ thể so với trước khi mang thai trong tam cá nguyệt thứ nhất hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân ở giữa và cuối thai kỳ thì mẹ bầu cần đi khám để được kiểm tra và đưa ra hướng xử lý kịp thời, tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
Việc kiểm soát cân nặng của bà bầu cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Do đó, người bệnh nên thăm khám trực tiếp và điều chỉnh chế độ vận động, sinh hoạt kết hợp với dinh dưỡng phù hợp. Dưới đây là một số lưu ý chung về cách kiểm soát cân nặng cho mẹ bầu:
Dinh dưỡng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình mang thai, giai đoạn này mẹ bầu cần xây dựng chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng các nhóm chất thiết yếu thông qua các thực phẩm dưới đây để kiểm soát cân nặng khi mang thai hiệu quả, tránh tình trạng thừa hoặc thiếu cân:
Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể bổ sung vitamin và khoáng chất theo nhu cầu của cơ thể qua thức ăn, thực phẩm chức năng theo hướng dẫn của bác sĩ.
Mẹ bầu cần ăn uống đầy đủ, cân bằng các nhóm chất
Khi mang thai, rất nhiều người có suy nghĩ phải ăn gấp đôi bình thường để cung cấp đủ dưỡng chất cho bé. Tuy nhiên, đây là suy nghĩ sai lầm, bởi vì việc ăn gấp đôi bình thường có thể khiến mẹ bầu tăng cân bất thường, tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề bất thường về sức khỏe do thừa cân như đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, bong nhau thai sớm, sinh non hoặc thậm chí là sảy thai.
Do đó, trong quá trình mang thai, mẹ bầu chỉ cần tập trung vào đa dạng và đủ các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và sự phát triển của thai nhi.
Việc lên kế hoạch và viết nhật ký ăn uống là phương pháp giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả. Nhật ký ăn uống giúp mẹ bầu ghi lại, theo dõi lượng calo nạp vào cũng như đảm bảo tiêu thụ đủ các nhóm chất thiết yếu. Điều này giúp thai phụ có thể dễ dàng thay đổi, điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp cho từng giai đoạn mang thai nhằm kiểm soát cân nặng khi mang thai tốt hơn.
Mỗi loại thực phẩm sẽ có lượng calo khác nhau phù thuộc vào thành phần dinh dưỡng và cách chế biến. Do đó, mẹ bầu cần tính toán kỹ lượng calo ở mỗi nhóm thực phẩm để đảm bảo nạp đủ năng lượng cho cả mẹ và bé, đồng thời hạn chế tình trạng thừa cân.
Thay vì chỉ ăn 3 bữa chính, mẹ bầu có thể chia nhỏ bữa ăn thành 5 – 6 bữa nhỏ nhằm duy trì năng lượng cho cả ngày dài, giúp hạn chế tình trạng mệt mỏi, uể oải hay khó chịu khi ăn quá no. Mặt khác, việc chia nhỏ khẩu phần ăn còn giúp dễ tiêu hóa, hạn chế nguy cơ đầy bụng, khó tiêu sau bữa ăn, đặc biệt là trong 3 tháng cuối thai kỳ.
Tuy nhiên, mẹ bầu cũng cần lên kế hoạch chi tiết cho các bữa ăn nhằm kiểm soát tình trạng đói quá mức, dẫn đến nạp quá nhiều calo trong một ngày, gây nên vấn đề thừa cân.
Ăn chậm, nhai kỹ là thói quen tốt cho sức khỏe, đặc biệt là mẹ bầu, đối tượng dễ gặp vấn đề về đường ruột như táo bón, đầy hơi, chướng bụng. Thói quen này giúp thai phụ có thể hấp thụ đầy đủ dưỡng chất mà không gây áp lực lên hệ tiêu hóa, giúp hỗ trợ tối ưu việc kiểm soát cân nặng khi mang thai.
Người trưởng thành cần tiêu thụ khoảng 2 lít nước mỗi ngày. Tuy nhiên, nhu cầu bổ sung nước của mẹ bầu có thể cao hơn do nhu cầu trao đổi chất tăng lên, đòi hỏi phải cần nước để hỗ trợ hệ tiêu hóa; giúp hệ thống bài tiết hoạt động tốt hơn nhằm cải thiện tình trạng phù nề do sự tích tụ của độc tố; hỗ trợ làm loãng nước tiểu và đào thải vi khuẩn thường xuyên hơn, tránh nguy cơ nhiễm trùng bàng quang, tiết niệu.
Ngoài ra, uống đủ lượng nước cơ thể cần mỗi ngày còn giúp mẹ bầu cải thiện tình trạng ốm nghén và ngăn ngừa mất nước, táo bón, bệnh trĩ…
Theo khuyến cáo của viện Dinh dưỡng Quốc gia, 3 tháng đầu thai kỳ mẹ bầu nên uống khoảng 1,8 lít / ngày, 3 tháng giữa thai kỳ nên uống khoảng 2 lít / ngày và 3 tháng cuối thai kỳ nên uống khoảng 2,2 lít / ngày để đảm bảo cung cấp đủ nước cho cơ thể.
Thai phụ cần bổ sung đủ lượng nước cơ thể cần mỗi ngày
Thời gian mang thai, mẹ bầu có thể cảm thấy chán ăn, biếng ăn, điều này rất dễ dẫn đến tình trạng không cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu cho mẹ và bé. Để khắc phục vấn đề này, thai phụ cần lên kế hoạch ăn uống rõ ràng cho các bữa ăn và duy trì thói quen ăn uống đều đặn, cân đối. Ngoài ra, mẹ bầu cũng có thể chuẩn bị thêm các món ăn đơn giản cho các bữa phụ nhằm tiết kiệm thời gian và giải quyết vấn đề lười nấu.
Các món ăn vặt nhiều dầu mỡ, chế biến ở nhiệt độ cao, nhiều chất bảo quản như snack, pizza, thạch… có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu. Thay vào đó, mẹ bầu nên chọn các món ăn vặt có giá trị dinh dưỡng cao như sữa chua ít béo, bánh quy nguyên hạt, bơ đậu phộng, trái cây… Những thực phẩm này không chỉ hỗ trợ kiểm soát cân nặng mà còn rất tốt cho sức khỏe của mẹ bầu.
Đây là một trong những phương pháp kiểm soát cân nặng khi mang thai hiệu quả vì trên bao bì sản phẩm thường sẽ có thông tin về calo, thành phần, khối lượng chất dinh dưỡng… giúp mẹ bầu cần nắm rõ các thông tin trên nhằm đưa ra lựa chọn tối ưu cho sức khỏe mẹ và bé, đồng thời giúp kiểm soát cân nặng tốt hơn.
Vận động trước khi sinh là thói quen tốt giúp giảm stress, cải thiện giấc ngủ, ngăn ngừa tăng cân quá mức, kiểm soát các cơn đau chuyển dạ và đảm bảo sức khỏe cho quá trình sinh nở. Tuy nhiên, mẹ bầu cầu lựa chọn kỹ các bài thể dục, ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như tập thiền, đi bộ, thể dục nhịp điệu tác động thấp…
Thai phụ cũng cần lưu ý trước khi vận động cần giãn cơ, khởi động kỹ để tránh tình trạng chuột rút, đau mỏi cơ. Đồng thời, trong quá trình tập luyện cần bổ sung đủ nước để tránh tình trạng mất nước hoặc nhiệt độ cơ thể tăng cao, ảnh hưởng đến sức khỏe.
Mang thai là hành trình thiêng liêng nhưng cũng rất khó khăn do mẹ bầu phải đối mặt với nhiều vấn đề, trong đó có sự thay đổi về ngoại hình trong từng giai đoạn mang thai.
Tuy nhiên, mẹ bầu cần ý thức được việc thân đổi cân nặng, ngoại hình khi mang thai là bước chuẩn bị để chào đón bé con chào đời. Do đó, mẹ bầu cần suy nghĩ tích cực về sự thay đổi này, đồng thời gia đình cũng cần động viên, tạo cảm giác thoải mái, tích cực cho thai phụ trong suốt quá trình mang thai.
Bên cạnh đó, mẹ bầu cũng cần ngủ đủ giấc, nghỉ ngơi đầy đủ để cải thiện thiện tâm trạng, nâng cao sức đề kháng, giúp thai nhi phát triển tốt và giúp mẹ bầu tích cực hơn trong các hoạt động giúp kiểm soát cân nặng khi mang thai hiệu quả.
Mẹ bầu cần tích cực vận động, tập các bài thể dục nhẹ nhàng
Việc thăm khám định kỳ và xin ý kiến từ bác sĩ không chỉ giúp mẹ bầu đạt được mục tiêu cân nặng phù hợp, mà còn tạo điều kiện tốt cho sự phát triển của thai nhi cũng như sức khỏe của thai phụ thông qua chế độ dinh dưỡng, vận động khoa học.
Mang thai là giai đoạn quan trọng, việc kiểm soát cân nặng trong thời gian này cần được thực hiện cần thận để đảm bảo cho cả mẹ và bé. Bên cạnh các thông tin trên, mẹ bầu cũng cần lưu ý các vấn đề sau:
Hiểu rõ các vấn đề cần lưu ý trong kiểm soát tốt cân nặng trong thời gian mang thai không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của bản thân mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển toàn diện của bé cũng như chuẩn bị tốt nhất có thể cho giai đoạn sinh nở thuận lợi.
Tham vấn bác sĩ nếu có bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến cân nặng trong các giai đoạn mang thai
Bài viết đã cung cấp thông tin về cách kiểm soát cân nặng khi mang thai. Trên thực tế, kiểm soát cân nặng khi mang thai cần được cá nhân hóa dựa trên thể trạng của mỗi người. Do đó, để đảm bảo tăng cân an toàn trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu nên thăm khám trực tiếp tại các bệnh viện lớn có chuyên khoa dinh dưỡng hoặc các trung tâm dinh dưỡng uy tín.
Hiện nay, Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome đang cung cấp dịch vụ thăm khám, tư vấn chế độ dinh dưỡng khoa học nhằm tối ưu cân nặng của mẹ bầu. Nếu đang gặp vấn đề về kiểm soát cân nặng khi mang thai, mẹ bầu có thể liên hệ với Trung tâm qua hotline 1900 633 599 để được đặt lịch khám sớm cũng như tư vấn các thông tin liên quan.
