Tinh trùng bình thường như thế nào? Đặc điểm và cách nhận biết

Khả năng sinh sản nam giới phụ thuộc lớn vào số lượng tinh trùng bình thường. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách nhận biết tinh trùng khỏe mạnh và các đặc điểm cần lưu ý. Vậy, tinh trùng bình thường như thế nào được xem là “đạt chuẩn”? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Tinh trùng bình thường là như thế nào?

Tinh trùng là tế bào sinh sản nam, được sản xuất trong tinh hoàn và chứa 23 nhiễm sắc thể đơn bội. Tinh trùng có vai trò quan trọng trong sinh sản, đảm nhận chức năng di chuyển đến trứng, thụ tinh, quyết định giới tính thai nhi và truyền tải thông tin di truyền khác từ người cha. Quá trình này khởi đầu cho sự phát triển của phôi thai, đảm bảo duy trì nòi giống và sự sống. Vậy, tinh trùng như nào là bình thường?

Tinh trùng bình thường là như thế nào?

Tinh trùng bình thường phải có hình dạng đạt chuẩn (có đầu hình bầu dục, thân ngắn chứa ti thể và đuôi dài), tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển động.

Cụ thể, đầu tinh trùng không quá lớn hoặc nhỏ, không có dị dạng như đầu tròn hoặc móp méo. Đuôi cần thẳng và khỏe, không bị cong hoặc gãy. Bất kỳ bất thường nào xảy ra trong hình thái của tinh trùng đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ tinh.

Bên cạnh hình dạng, khả năng di chuyển của tinh trùng cũng là yếu tố quan trọng quyết định khả năng tiếp cận trứng. Tinh trùng bình thường phải có chuyển động mạnh mẽ, tiến thẳng, thay vì di chuyển chậm hoặc lượn vòng.

Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cần có ít nhất 40% tinh trùng trong mẫu cần có khả năng di động, và trong đó tối thiểu 32% di chuyển nhanh về phía trước, mới được xem là tinh trùng có khả năng di chuyển bình thường.

Về mật độ và số lượng, tinh trùng bình thường có mật độ ít nhất 15 triệu tinh trùng/ml tinh dịch và tổng số trong một lần xuất tinh không dưới 39 triệu. Số lượng tinh trùng dưới mức này có thể làm giảm khả năng sinh sản.

Việc đánh giá hình dạng tinh trùng bình thường, khả năng di chuyển và số lượng là các tiêu chí quan trọng để xác định sức khỏe sinh sản nam giới. Nam giới có thể biết được sức khỏe tinh trùng của bản thân bằng thông qua việc thực hiện kiểm tra tinh dịch đồ định kỳ.

Tinh trùng bình thường cần phải có hình dáng khỏe mạnh và khả năng di chuyển tốt

Dấu hiệu nhận biết tinh trùng bình thường

Tinh trùng là tế bào sinh sản nam có kích thước rất nhỏ (50 – 60 micromet) nên không thể quan sát được bằng mắt thường. Tuy nhiên, bạn có thể nhận biết tinh trùng bình thường thông qua các đặc điểm vật lý của tinh dịch – phần dịch nhầy chứa tinh trùng.

Dưới đây là một số dấu hiệu giúp đánh giá sơ bộ sức khỏe của tinh trùng thông qua việc nhận biết đặc điểm của tinh dịch:

• Màu sắc:
  • Tinh dịch bình thường có màu trắng đục hoặc hơi ngả vàng.
  • Nếu tinh dịch có màu khác thường như vàng đậm, xanh, hoặc đỏ, đó có thể là dấu hiệu viêm nhiễm, máu trong tinh dịch hoặc các bệnh lý khác.
• Độ nhớt và kết cấu:
  • Tinh dịch bình thường có độ nhớt vừa phải, ban đầu hơi sệt nhưng sẽ hóa lỏng sau khoảng 20-30 phút sau khi xuất tinh.
  • Tinh dịch không nên quá loãng hoặc vón cục, vì đây có thể là dấu hiệu của bất thường trong sản xuất hoặc vận chuyển tinh trùng.
• Mùi: Tinh dịch bình thường có mùi hơi tanh nhẹ hoặc giống mùi clo, do chứa các enzyme và protein đặc trưng. Mùi nồng, hôi, hoặc bất thường có thể chỉ ra nhiễm trùng hoặc vấn đề về sức khỏe sinh sản.
• Lượng tinh dịch: Một lần xuất tinh trung bình tạo ra khoảng 1.5 – 5 ml tinh dịch. Lượng tinh dịch quá ít hoặc quá nhiều đều có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Mặc dù nhận biết qua cảm quan có thể giúp bạn đánh giá sơ bộ sức khỏe của tinh trùng, nhưng cách này không thể khẳng định chính xác chất lượng tinh trùng như thế nào là bình thường hay tình trùng yếu. Để có kết luận chính xác, nam giới nên thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ tại các cơ sở y tế chuyên khoa.

Tinh dịch khỏe mạnh có màu trắng đục hoặc hơi ngả vàng

Các chỉ số tinh trùng bình thường (theo WHO)

Để đánh giá sức khỏe sinh sản của nam giới, kết quả tinh trùng bình thường được xác định dựa trên các tiêu chí của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Những chỉ số này phản ánh chất lượng tinh dịch và khả năng thụ tinh tự nhiên của tinh trùng. Cụ thể như sau:

• Thể tích tinh dịch:
  • Tinh dịch bình thường có thể tích ≥ 1.5 ml mỗi lần xuất tinh.
  • Thể tích thấp hơn có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn hoặc bất thường trong các tuyến sinh dục.
• Mật độ tinh trùng:
  • Mật độ bình thường ≥ 15 triệu/ml tinh dịch.
  • Số lượng thấp hơn mức này có thể giảm khả năng thụ tinh.
• Tổng số lượng tinh trùng:
  • Tổng số tinh trùng bình thường ≥ 39 triệu/lần xuất tinh.
  • Đây là tổng lượng cần thiết để đảm bảo một số lượng đủ lớn có thể di chuyển đến trứng.
• Tỷ lệ tinh trùng sống (vitality): ≥ 58% tinh trùng sống / lần xuất tinh
• Tỷ lệ tinh trùng di động (motility):
  • Ít nhất 40% tinh trùng có khả năng di chuyển, trong đó tối thiểu 32% di chuyển tiến thẳng.
  • Khả năng di động tốt là yếu tố quan trọng để tinh trùng có thể tiếp cận trứng.
• Hình dạng tinh trùng bình thường:
  • Tỷ lệ ≥ 4% tinh trùng có hình dạng bình thường.
  • Dị dạng quá nhiều có thể làm giảm khả năng thụ tinh.
• Độ pH của tinh dịch: Tinh dịch bình thường có pH nằm trong khoảng 7.2 – 8.0. Điều này giúp bảo vệ tinh trùng trong môi trường âm đạo có tính axit.

Kết quả tinh trùng bình thường đáp ứng các chỉ số này là điều kiện cần để đảm bảo khả năng sinh sản tự nhiên. Nếu một hoặc nhiều chỉ số bất thường, nam giới nên tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm nguyên nhân và hướng điều trị phù hợp.

Minh họa hình ảnh tinh trùng bị dị dạng (abnormal forms) so với tinh trùng bình thường (norm)

Cách kiểm tra tinh trùng có bình thường hay không?

Xét nghiệm tinh dịch đồ là phương pháp chuyên sâu để kiểm tra tinh trùng có bình thường hay không. Sau khi có kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ phân tích các chỉ số quan trọng như số lượng, khả năng di động, hình dạng tinh trùng và chất lượng tinh dịch. Thủ tục tiến hành xét nghiệm tinh dịch đồ như sau:

• Tinh dịch được thu thập bằng cách cho nam giới thủ dâm tại cơ sở y tế. Điều này giúp đảm bảo mẫu đến phòng xét nghiệm trong vòng 1 giờ.
• Trước khi làm xét nghiệm, cần kiêng xuất tinh từ 2-7 ngày và tránh sử dụng rượu bia, thuốc lá.

Kết quả từ xét nghiệm tinh dịch đồ sẽ phản ánh các chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng sinh sản nam giới.

Phân biệt tinh trùng bình thường và bất thường

Nếu kết quả tinh dịch đồ của bạn rơi vào một trong số những trường hợp trên, bạn cần tham khảo bác sĩ để tìm hiểu nguyên nhân và phương pháp điều trị.

Làm thế nào để duy trì tinh trùng khoẻ mạnh bình thường?

Để đảm bảo sức khỏe sinh sản và duy trì chất lượng tinh trùng bình thường, bạn có thể cân nhắc đến việc:

• Xây dựng thực đơn ăn uống khoa học: Ăn nhiều thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, E và omega-3 như hải sản (hàu, cá béo), các loại hạt, rau xanh và trái cây. Những chất dinh dưỡng này có thể hỗ trợ gia tăng số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng, đồng thời bảo vệ chúng khỏi tác hại của gốc tự do.
• Luyện tập thể dục thể thao: Tập thể dục đều đặn, ít nhất 150 phút/tuần, có thể hỗ trợ cải thiện tuần hoàn máu đến cơ quan sinh dục, tăng cường sản xuất testosterone và giảm căng thẳng – các yếu tố quan trọng hỗ trợ quá trình sản xuất tinh trùng.
• Tránh xa các tác nhân có hại: Hạn chế thuốc lá, rượu bia và tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc nhiệt độ cao (như tắm nước nóng lâu hoặc mặc quần áo bó sát), bởi các yếu tố này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sinh tinh, giảm khả năng thụ tinh.
• Cân nhắc sử dụng thực phẩm chức năng: Một số thực phẩm chức năng chứa chiết xuất từ cây mật nhân (Eurycoma longifolia), hàu biển (oyster meat extract) hoặc cây bạch tật lê (Tribulus terrestris)…. có thể hỗ trợ tăng cường testosterone, qua đó cải thiện số lượng và chất lượng tinh trùng. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Bên cạnh việc thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe tinh trùng nêu trên, nam giới cũng cần kết hợp thăm khám sức khỏe định kỳ để đánh giá sức khỏe tinh trùng và đảm bảo phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

Xét nghiệm tinh dịch đồ định kỳ giúp đánh giá sức khỏe tinh trùng và phát hiện các vấn đề tiềm ẩn

Hiện nay, chuyên khoa Tiết niệu – Nam học trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh có cung cấp dịch vụ thăm khám sức khỏe sinh sản nam giới chuyên sâu, với sự phối hợp chặt chẽ giữa 3 khoa Hỗ trợ sinh sản, Phụ sản và Nam học. Sự kết hợp này giúp bệnh viện đưa ra phác đồ điều trị toàn diện, cá nhân hóa trong trường hợp tinh trùng có dấu hiệu bất thường, ảnh hưởng đến quá trình thụ thai.

Tóm lại, tinh trùng khỏe mạnh đóng vai trò quyết định trong khả năng sinh sản của nam giới. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ tinh trùng bình thường như thế nào là “đạt chuẩn”, từ đó có biện pháp chăm sóc tốt sức khỏe sinh sản và phát hiện sớm các bất thường nếu có.