Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Người bị đột quỵ nên ăn gì để hỗ trợ hồi phục và ngăn ngừa tái phát là mối quan tâm lớn của nhiều gia đình. Vậy, người đột quỵ nên ăn gì để đảm bảo cơ thể nhận đủ dinh dưỡng, hỗ trợ tốt quá trình phục hồi cũng như kiểm soát hiệu quả các yếu tố nguy cơ? Lựa chọn thực phẩm cho người sau đột quỵ cần tuân thủ theo những tiêu chí nào? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Người bị đột quỵ nên ăn gì tốt cho sức khỏe?
Dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình điều trị và phục hồi chức năng sau đột quỵ, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ hồi phục và khả năng tái hòa nhập cuộc sống của người bệnh thông qua các tác động sau:
Tóm lại, một chế độ dinh dưỡng khoa học không chỉ giúp người bệnh hồi phục sức khỏe một cách tối ưu, mà còn hỗ trợ phòng ngừa tái phát và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Xem thêm:
Để xây dựng chế độ ăn uống khoa học dành cho người bị đột quỵ, bạn cần lưu ý đến các nguyên tắc sau:
Sau đột quỵ, người bệnh thường gặp các thách thức dinh dưỡng như khó nuốt, chán ăn, hoặc trao đổi chất không hiệu quả. Những vấn đề này làm tăng nguy cơ suy dinh dưỡng, cản trở quá trình phục hồi.
Ăn uống đủ chất không chỉ giúp cung cấp năng lượng, hỗ trợ tái tạo tế bào não và cơ bắp, mà còn kiểm soát các yếu tố nguy cơ như mỡ máu và huyết áp, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Dưới đây là bảng nhu cầu dinh dưỡng chung cho người phục hồi sau đột quỵ mà bạn có thể tham khảo:
| Dưỡng chất | Nhu cầu khuyến nghị |
| Carbohydrate | – 225 – 325 g/ngày (hoặc 45 – 65% tổng năng lượng/ngày).
– Đường: không quá 25 g/ngày. |
| Protein | 1.2 – 1.5 g/kg/ngày (tương đương 70 – 105 g/ngày cho người nặng 60 – 70 kg). |
| Chất béo | Không quá 65g / ngày (20 – 35% tổng năng lượng/ngày), trong đó: |
| Cholesterol: không quá 200 mg/ngày. | |
| Chất béo bão hòa: không quá 13.5g/ngày (5-6% tổng năng lượng/ngày). | |
| Chất xơ | Tối thiểu 20 – 30 g/ngày để hỗ trợ tiêu hóa và kiểm soát mỡ máu. |
| Nguyên tố vi lượng | Natri: dưới 1.5 – 2.3 g/ngày Kali: tối thiểu 4.7 g/ngày |
Lưu ý: Việc xây dựng chế độ dinh dưỡng cụ thể cho người bệnh sau đột quỵ cần sự tư vấn chuyên sâu từ bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Do đó, người bệnh sau đột quỵ không nên tự ý ăn theo định lượng nêu trên khi chưa nhận được sự cho phép từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng cá nhân.
Người bệnh sau đột quỵ nên ăn đủ protein, chất đường bột, chất béo và chất xơ
Người bệnh sau đột quỵ cần dung nạp khoảng 2000 – 2500 calo/ngày, tùy thuộc vào mức độ hoạt động và tình trạng cơ thể. Cung cấp đầy đủ năng lượng giúp ngăn ngừa tình trạng suy dinh dưỡng protein-năng lượng, một vấn đề phổ biến ở người sau đột quỵ, đặc biệt khi họ bị yếu liệt hoặc ít vận động.
Suy dinh dưỡng không chỉ làm chậm quá trình phục hồi mà còn dẫn đến teo cơ, làm tăng nguy cơ viêm loét do nằm lâu, giảm sức đề kháng và làm trầm trọng thêm các bệnh lý nền. Vì vậy, xây dựng một chế độ ăn giàu năng lượng cũng là yếu tố cần thiết để hỗ trợ quá trình hồi phục toàn diện.
Người bị đột quỵ nên chia cữ ăn thành 4 – 5 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì chỉ ăn 2 – 3 bữa lớn. Chia nhỏ bữa ăn giúp giảm áp lực tiêu hóa, đặc biệt với những bệnh nhân gặp khó khăn trong nuốt hoặc tiêu hóa chậm. Ngoài ra, điều này giúp cung cấp năng lượng đều đặn suốt ngày, tránh tình trạng tụt đường huyết và đảm bảo cơ thể nhận đủ dinh dưỡng.
Các bữa nhỏ cũng giảm nguy cơ đầy hơi, khó tiêu, và cải thiện khả năng hấp thụ dưỡng chất. Đồng thời, việc duy trì thói quen này còn giúp kiểm soát đường huyết và mỡ máu, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ, mang lại lợi ích toàn diện cho sức khỏe người bệnh.
Người bị đột quỵ nên ăn gì mềm; giàu omega-3, chất chống oxy hóa, protein và chất xơ. Cụ thể như sau:
Người bị đột quỵ nên ăn gì mềm bởi sau đột quỵ, người bệnh thường gặp khó khăn trong việc nuốt và tiêu hóa thực phẩm, do đó cần ưu tiên các loại thức ăn mềm, dễ tiêu hóa để đảm bảo cơ thể hấp thụ đầy đủ dinh dưỡng mà không gây áp lực cho hệ tiêu hóa, từ đó giảm nguy cơ sặc, đầy hơi, hoặc khó chịu ở dạ dày.
Một số thực phẩm dễ tiêu hóa tốt cho người bệnh sau đột quỵ có thể bao gồm cháo loãng, súp rau củ, bột ngũ cốc, rau củ luộc, sữa không đường và khoai tây nghiền.
Sau đột quỵ, người bệnh nên ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa
Người bị đột quỵ nên ăn gì chứa nhiều omega-3 bởi đây là loại axit béo thiết yếu có khả năng giảm viêm, hỗ trợ sức khỏe não bộ và cải thiện chức năng tim mạch, rất quan trọng cho người bị đột quỵ. Đặc biệt, omega-3 còn giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông và kiểm soát mỡ máu, từ đó hỗ trợ ngăn ngừa rủi ro đột quỵ tái phát.
Theo nghiên cứu, người bệnh sau đột quỵ cần bổ sung khoảng 1.3 – 2.7g omega-3/ngày (hoặc 0.6 – 1.2% tổng năng lượng trong chế độ ăn hàng ngày) bằng cách tăng cường tiêu thụ cá hồi, cá thu, cá ngừ, cá trích, cá mòi, các loại hạt (chia, óc chó, vừng, điều,…) và dầu ô-liu.
Người bị đột quỵ nên ăn gì chứa nhiều chất chống oxy, chẳng hạn như các loại quả mọng (việt quất, dâu tây,…), rau lá xanh và củ quả nhiều màu sắc. Bởi lẽ, chất chống hóa trong các loại thực phẩm nêu trên có thể giúp trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào não và mạch máu khỏi tổn thương, đồng thời tăng cường khả năng phục hồi sau đột quỵ. Mặt khác, nhóm thực phẩm này cũng giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ viêm trong cơ thể.
Protein là dưỡng chất quan trọng giúp tái tạo và duy trì cơ bắp, đặc biệt cần thiết cho người bị yếu liệt hoặc ít vận động sau đột quỵ. Bổ sung protein đầy đủ giúp ngăn ngừa teo cơ và hội chứng suy dinh dưỡng protein-năng lượng, từ đó tạo điều kiện để cơ thể phục hồi một cách tối ưu.
Do đó, người bị đột quỵ nên ăn gì chứa nhiều protein, điển hình như ức gà bỏ da, phi-lê cá béo / da trơn, trứng, đậu phụ, đậu lăng, sữa chua không đường và phô mai ít béo.
Chất xơ giúp kiểm soát cholesterol, duy trì huyết áp ổn định, và cải thiện sức khỏe tim mạch, yếu tố then chốt trong phòng ngừa đột quỵ tái phát. Chất xơ cũng hỗ trợ tiêu hóa, giảm nguy cơ táo bón – vấn đề phổ biến ở người bị hạn chế vận động.
Do đó, người bị đột quỵ nên ăn gì chứa nhiều chất xơ, điển hình như các loại ngũ cốc (yến mạch, gạo lứt…), các loại đậu (đậu xanh, đậu nành…), rau lá xanh (cải bó xôi, cải xoăn…), củ quả (ớt chuông, khoai lang…) và trái cây tươi (bưởi, lê, chuối…).
Chất xơ chứa nhiều trong rau lá xanh, củ quả và trái cây tươi
Dưới đây là danh sách một số thực phẩm giàu dinh dưỡng mà người bệnh sau đột quỵ có thể cân nhắc bổ sung vào thực đơn ăn uống hàng ngày:
Hầu hết các loại rau lá xanh đậm đều chứa nhiều vitamin A, C, E và chất chống oxy hóa flavonoids. Những dưỡng chất này giúp bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương do gốc tự do, đồng thời hỗ trợ tái tạo các mô bị tổn thương sau đột quỵ.
Đặc biệt, glucosinolates, hợp chất chống oxy hóa có trong các loại rau họ Cải (cải bó xôi, bắp cải, bông cải xanh…) còn có tác dụng kháng viêm, hỗ trợ sức khỏe mạch máu và giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Quả mọng như việt quất, dâu tây và mâm xôi chứa hàm lượng cao anthocyanins – một loại flavonoid được chứng minh có tác dụng chống oxy hóa mạnh, giúp giảm viêm, tăng cường chức năng mạch máu và hỗ trợ ngăn ngừa đột quỵ.
Ngoài ra, quả mọng còn chứa ít đường hơn so với các loại trái cây khác. Điều này giúp kiểm soát đường huyết, một yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa rủi ro tái phát đột quỵ.
Ngũ cốc nguyên hạt rất giàu chất xơ, vitamin nhóm B và khoáng chất như magie. Chất xơ giúp kiểm soát cholesterol và huyết áp, hai yếu tố nguy cơ chính của đột quỵ. Vitamin B và magie hỗ trợ chức năng thần kinh và cải thiện sức khỏe tim mạch, từ đó hỗ trợ cơ thể hồi phục sau tai biến.
Nghiên cứu cho thấy, việc thay thế ngũ cốc tinh chế bằng ngũ cốc nguyên hạt dù chỉ 1 khẩu phần mỗi ngày cũng có thể mang lại lợi ích đáng kể trong việc giảm nguy cơ đột quỵ nhồi máu não. Vì vậy, người bị đột quỵ nên ăn gì đến từ ngũ cốc nguyên hạt, chẳng hạn như yến mạch, gạo lứt, kiều mạch và lúa mạch.
Cá và thịt gia cầm là nguồn protein nạc dồi dào, cần thiết cho việc tái tạo cơ bắp và phục hồi sức khỏe. Bên cạnh hàm lượng cao protein, thịt gà còn chứa tryptophan – một loại axit amin giúp điều hòa căng thẳng tâm lý, trong khi cá cung cấp lượng omega-3 vừa đủ để hỗ trợ duy trì sức khỏe não bộ và tim mạch.
Thêm vào đó, cả cá và nạc gia cầm đều là những thực phẩm dễ tiêu hóa, phù hợp với chế độ ăn của người bị yếu liệt hoặc khó nuốt sau đột quỵ.
Phi-lê cá và nạc gia cầm là nguồn protein lý tưởng cho người bệnh đột quỵ
Đậu xanh, đậu lăng, và đậu nành là nguồn protein thực vật giàu chất xơ, folate, và kali. Chất xơ giúp kiểm soát cholesterol, trong khi folate cải thiện lưu lượng máu đến não, còn kali hỗ trợ điều hòa huyết áp, từ đó giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Bên cạnh đó, các loại đậu cũng dễ chế biến thành các món ăn mềm, chẳng hạn như đậu hầm hoặc đậu xào, phù hợp với người bệnh gặp vấn đề khó nuốt sau đột quỵ.
Bơ là nguồn cung cấp chất béo không bão hòa đơn omega-9, giúp giảm cholesterol xấu và tăng cholesterol tốt, cải thiện sức khỏe tim mạch và hỗ trợ ngăn ngừa nguy cơ hình thành cục máu đông – nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ.
Mặt khác, bơ còn chứa nhiều kali, giúp duy trì huyết áp ổn định, và vitamin E, một chất chống oxy hóa hỗ trợ bảo vệ tế bào não khỏi tổn thương.
Dầu ô-liu là lựa chọn tuyệt vời để thay thế chất béo bão hòa (mỡ động vật) trong chế độ ăn hàng ngày bởi chúng chứa nhiều chất béo không bão hòa đơn (omega-9), có thể giúp giảm viêm và tăng cường sức khỏe mạch máu.
Ngoài ra, dầu ô-liu còn chứa nhiều chất chống oxy hóa polyphenols, giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.
Do đó, tiêu thụ dầu ô-liu cũng đã được chứng minh có khả năng giúp giảm nguy cơ hình thành cục máu đông – nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ, đặc biệt là ở người có tiền sử mắc bệnh tim mạch.
Người bị đột quỵ nên ăn gì có thành phần đến từ các loại cá béo, chẳng hạn như cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá mòi, bởi vì đây là nguồn dồi dào omega-3, dưỡng chất được chứng minh có đặc tính kháng viêm và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Mặt khác, omega-3 cũng giúp tăng cường chức năng não bộ, hỗ trợ khả năng phục hồi của tế bào thần kinh sau đột quỵ.
Hạt óc chó giàu axit alpha-linolenic (ALA) cao, một loại axit béo omega-3 có khả năng giúp hạ huyết áp, cải thiện lưu lượng máu và giảm viêm, tất cả đều là những yếu tố góp phần gây ra nguy cơ đột quỵ.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), tiêu thụ hạt óc chó còn giúp làm giảm nồng độ cholesterol xấu (cholesterol LDL) trong máu, từ đó giảm nguy cơ hình thành mảng xơ vữa gây tắc nghẽn mạch máu và dẫn đến đột quỵ.
Bên cạnh đó, hạt óc chó còn chứa magie, hỗ trợ chức năng thần kinh và giảm nguy cơ tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ quan trọng có thể kích thích đột quỵ tái phát.
Hạt óc chó giàu omega-3, tốt cho sức khỏe tim mạch
Đột quỵ ăn gì tốt cho sức khỏe? Câu trả lời có thể đến từ gừng, loại củ có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh, giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Đặc biệt, hợp chất gingerol trong gừng còn được chứng minh có tác dụng điều hòa huyết áp, hỗ trợ sức khỏe mạch máu và giảm nguy cơ đột quỵ nhồi máu não do tăng huyết áp.
Danh sách thực phẩm cho người sau đột quỵ không thể thiếu nghệ, bởi vì nghệ chứa nhiều curcumin, một chất chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ. Curcumin giúp giảm viêm, bảo vệ tế bào não và cải thiện tuần hoàn máu. Vì thế, người bị đột quỵ ăn gì chứa nghệ có thể hỗ trợ cơ thể tái tạo các mô tổn thương sau đột quỵ, giúp quá trình phục hồi diễn ra hiệu quả hơn.
Tỏi là thực phẩm tốt cho người bị đột quỵ bởi loại củ này chứa nhiều allicin, một hợp chất được chứng minh có tác dụng giảm cholesterol xấu và kiểm soát huyết áp. Do đó, tiêu thụ tỏi có thể giúp ngăn ngừa sự hình thành cục máu đông và bảo vệ mạch máu não, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Trên đây là danh sách 12 thực phẩm tốt cho người bị đột quỵ. Bên cạnh việc tiêu thụ thực phẩm tự nhiên, người bệnh đột quỵ có thể cân nhắc hỏi ý kiến bác sĩ về việc bổ sung thực phẩm chức năng chứa tinh chất GDL-5 (policosanol), hay còn gọi là chiết xuất từ phấn mía Nam Mỹ.
Theo nghiên cứu, GDL-5 có khả năng hỗ trợ ngăn ngừa xơ vữa động mạch thông qua việc giảm cholesterol xấu (LDL) và tăng cholesterol tốt (HDL) trong máu, từ đó hạn chế tích tụ mảng xơ vữa bám trên thành mạch và hỗ trợ giảm nguy cơ đột quỵ.
Người bị đột quỵ nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều muối, đường, chất béo bão hòa, cồn và các chất kích thích. Cụ thể như sau:
Thực phẩm chứa nhiều muối làm tăng nguy cơ cao huyết áp, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ. Khi tiêu thụ quá nhiều muối, cơ thể giữ lại nước, gây áp lực lên thành mạch máu và tim. Điều này không chỉ làm mạch máu yếu dần mà còn tăng nguy cơ tái phát đột quỵ.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), người bệnh sau đột quỵ nên hạn chế muối dưới 3.75g/ngày. Thay vì sử dụng muối, người bệnh nên cân nhắc sử dụng gia vị tự nhiên như tỏi, gừng, nghệ hoặc các loại thảo mộc để gia tăng hương vị món ăn mà vẫn đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Cholesterol xấu có trong mỡ động vật, nội tạng và thực phẩm chiên rán có thể làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và hình thành cục máu đông. Điều này dẫn đến tắc nghẽn mạch máu, gây nhồi máu não hoặc tái phát đột quỵ tim. Do đó, người bị đột quỵ nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol xấu, điển hình thức ăn nhanh, đồ ăn đóng hộp hoặc chế biến sẵn.
Người bệnh sau đột quỵ nên hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn
Đường bổ sung trong đồ uống ngọt, bánh kẹo và thực phẩm chế biến sắn không chỉ gây tăng cân mà còn làm tăng nguy cơ tiểu đường, một yếu tố nguy cơ lớn của đột quỵ. Lượng đường cao khiến mạch máu mất đàn hồi, tăng nguy cơ tổn thương mạch máu não.
Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), mỗi người nên giới hạn lượng đường tiêu thụ xuống dưới mức 25 – 36g/ngày để kiểm soát đường huyết, duy trì sức khỏe mạch máu và giảm nguy cơ đột quỵ.
Rượu bia và thuốc lá có thể gây tổn thương trực tiếp đến mạch máu và hệ thần kinh. Rượu làm tăng huyết áp đột ngột, trong khi thuốc lá làm hẹp mạch máu và thúc đẩy hình thành cục máu đông. Cả hai đều làm tăng nguy cơ tái phát đột quỵ hoặc các biến chứng nghiêm trọng hơn.
Ngược lại, kiêng hoàn toàn các chất kích thích này giúp mạch máu phục hồi tốt hơn, duy trì sức khỏe tim mạch ổn định và giảm nguy cơ tái phát đột quỵ.
Trong quá trình chăm sóc người bệnh sau đột quỵ, bạn cần ghi nhớ một số lưu ý sau:
Tái khám định kỳ giúp hạn chế rủi ro tái phát đột quỵ
Tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ điều trị và phục hồi chức năng sau đột quỵ một cách toàn diện. Với sự hỗ trợ của đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng giàu kinh nghiệm, bệnh viện cam kết tận tâm đồng hành cùng người bệnh trên hành trình hồi phục.
Bên cạnh đó, phác đồ trị liệu sau đột quỵ tại Tâm Anh được thiết kế cá nhân hóa, dựa trên tình trạng sức khỏe và mức độ phục hồi của từng bệnh nhân. Kết hợp các liệu pháp vật lý trị liệu hiện đại với kế hoạch dinh dưỡng và chăm sóc chuyên sâu, bệnh viện Đa khoa Tâm Anh không chỉ giúp người bệnh cải thiện vận động mà còn tăng khả năng tái hòa nhập cuộc sống một cách tối ưu.
Đặc biệt, dịch vụ chăm sóc tại Tâm Anh đạt tiêu chuẩn 5 sao với môi trường điều trị thân thiện, hiện đại. Chúng tôi cam kết mang đến sự thoải mái tối đa cho bệnh nhân và gia đình, tạo điều kiện tối ưu để quá trình phục hồi diễn ra nhanh chóng và an toàn.
Để đặt lịch chăm sóc và phục hồi chức năng sau đột quỵ tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể gọi đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Tuy nhiên, nếu vẫn còn nhiều thắc mắc xoay quanh việc xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học cho người bệnh đột quỵ, bạn có thể liên hệ đến Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome thông qua số hotline 1900 633 599 để được giải đáp kịp thời. Tại đây, các chuyên gia không chỉ giúp bạn giải đáp người bị đột quỵ nên ăn gì, kiêng ăn gì tốt cho sức khỏe, mà còn hỗ trợ “cá nhân hóa” thực đơn để phù hợp với sở thích ăn uống và nhu cầu dinh dưỡng chuyên biệt của từng người bệnh.
