Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Tràn dịch khớp gối có thể xảy ra với tất cả mọi người, ở mọi lứa tuổi (1). Đặc biệt, tình trạng này có thể để lại biến chứng kéo dài nếu không được can thiệp kịp lúc. Vậy, tràn dịch khớp gối là gì? Nguyên nhân tràn dịch khớp gối đến từ đâu? Dấu hiệu nhận biết bị tràn dịch khớp gối ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Tràn dịch khớp gối là gì? Nguyên nhân và triệu chứng ra sao?
Dịch khớp gối là chất lỏng trong suốt, có độ nhớt cao (nhầy) được tiết ra từ màng hoạt dịch bao quanh khớp gối. Thành phần chính gồm nước, axit hyaluronic, protein và một lượng nhỏ tế bào miễn dịch. Dịch khớp đóng vai trò bôi trơn, giảm ma sát giữa các bề mặt sụn khớp, đồng thời nuôi dưỡng sụn và bảo vệ khớp khỏi tổn thương khi vận động.
Ở người trưởng thành khỏe mạnh, lượng dịch khớp gối bình thường dao động từ 1 đến 4 ml. Tuy nhiên, con số này có thể thay đổi tùy theo mức độ hoạt động, tuổi tác hoặc tình trạng viêm khớp, chấn thương, thoái hóa… Nhìn chung, dịch khớp gối dư thừa (tràn dịch) hoặc thiếu hụt (khô dịch) đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng chuyển động tự nhiên của khớp. Vì vậy, duy trì lượng dịch ổn định là yếu tố quan trọng để khớp gối hoạt động trơn tru và lâu bền.
Tràn dịch khớp gối, hay còn gọi là phù nề khớp gối, là tình trạng dịch khớp bị tích tụ bất thường trong ổ khớp, khiến đầu gối sưng to, căng tức, đau và khó cử động. Đây là dấu hiệu cho thấy màng hoạt dịch đang phản ứng với tổn thương hoặc viêm nhiễm. Tràn dịch nếu không được điều trị sớm có thể gây đau kéo dài, hạn chế vận động và làm hỏng cấu trúc khớp.
Tràn dịch khớp gối không phải là một bệnh lý riêng lẻ mà là biểu hiện của nhiều tình trạng khác nhau ảnh hưởng đến khớp gối. Nguyên nhân có thể xuất phát từ yếu tố cơ học như chấn thương, đến các bệnh lý viêm, nhiễm trùng hoặc rối loạn chuyển hóa. Cụ thể như sau:
Tràn dịch khớp gối có thể xuất hiện ngay sau chấn thương như bong gân, rách dây chằng, rạn xương dưới sụn hoặc tổn thương sụn chêm. Khi đó, cơ thể phản ứng bằng cách tăng tiết dịch khớp để bảo vệ cấu trúc khớp, nhưng nếu dịch tiết ra quá nhiều sẽ gây sưng, đau và hạn chế vận động. Ngoài ra, chấn thương cũng có thể gây chảy máu trong khớp, làm dịch khớp chuyển màu đỏ hoặc nâu.
Chấn thương là nguyên nhân phổ biến gây tràn dịch khớp gối
Các bệnh như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, gout hoặc viêm khớp phản ứng có thể gây viêm màng hoạt dịch – nơi sản xuất dịch khớp. Phản ứng viêm khiến màng hoạt dịch tăng tiết dịch, làm khớp sưng đau, đặc biệt là ở gối – khớp chịu lực lớn trên cơ thể. Đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây tràn dịch khớp gối ở người trung niên và cao tuổi.
Khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào khoang khớp qua đường máu, vết thương hở hoặc sau phẫu thuật, cơ thể phản ứng bằng cách tăng tiết dịch và đưa bạch cầu tới khu vực bị nhiễm. Điều này dẫn đến viêm nặng và tích tụ dịch trong khớp. Nếu không điều trị sớm, tràn dịch khớp gối do nhiễm trùng có thể gây phá hủy sụn khớp và để lại biến chứng vĩnh viễn.
Ngoài chấn thương và bệnh lý, tràn dịch khớp gối còn có thể xuất hiện do béo phì (tăng áp lực cơ học lên khớp), rối loạn đông máu (gây xuất huyết trong khớp), u nang Baker (gây ứ đọng dịch khớp) hoặc các bệnh hệ thống như lupus ban đỏ, viêm mạch, bệnh lý chuyển hóa. Những yếu tố này làm rối loạn cơ chế kiểm soát tiết dịch, gây viêm hoặc tích tụ dịch bất thường trong khớp.
Khi bị tràn dịch khớp gối, người bệnh thường cảm thấy đầu gối sưng to, phù nề rõ rệt do lượng dịch tích tụ quá mức trong khoang khớp. Cảm giác đau nhức tăng lên khi vận động, đặc biệt là lúc gập hoặc duỗi chân. Một số trường hợp còn cảm thấy cứng khớp, khó di chuyển linh hoạt, nhất là vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
Ngoài ra, triệu chứng tràn dịch khớp gối còn gây đỏ, nóng vùng da quanh khớp gối nếu nguyên nhân do viêm hoặc nhiễm trùng. Người bệnh cũng có thể kèm theo triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi khi khớp bị nhiễm khuẩn. Một số trường hợp, khi cử động còn nghe tiếng kêu lạo xạo hoặc lạo xạo do bề mặt sụn khớp bị tổn thương cọ sát vào nhau. Nếu các dấu hiệu này kéo dài mà không được điều trị, tràn dịch khớp gối có thể gây tổn thương sụn khớp, giảm chức năng vận động và tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm.
Tràn dịch khớp gối có thể gây nguy hiểm và để lại biến chứng lâu dài nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Cụ thể, dịch khớp tích tụ lâu ngày làm tăng áp lực nội khớp, gây tổn thương sụn, giãn bao khớp và rối loạn chức năng vận động. Nếu kéo dài, người bệnh có thể gặp tình trạng đau mạn tính, hạn chế gập duỗi gối, lâu dần dẫn đến teo cơ, yếu chi, thậm chí mất khả năng vận động bình thường.
Trong các trường hợp do viêm hoặc nhiễm trùng, tràn dịch có thể khiến vi khuẩn lan rộng gây viêm khớp mủ, hoại tử sụn khớp hoặc nhiễm trùng huyết – rất nguy hiểm nếu không được cấp cứu kịp thời. Ngoài ra, tràn dịch tái phát nhiều lần còn làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm, khiến việc điều trị về sau trở nên khó khăn hơn. Do đó, khi có dấu hiệu nghi ngờ tràn dịch khớp gối, cần thăm khám sớm để xác định nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
Tràn dịch khớp gối có thể gây nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời
Để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương, việc chẩn đoán tràn dịch khớp gối cần kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng hiện đại. Dưới đây là những phương pháp thường được bác sĩ chỉ định:
Tràn dịch khớp gối hiếm khi tự khỏi nếu không được điều trị đúng cách. Một số trường hợp tràn dịch nhẹ do vận động quá mức, thường không có triệu chứng, có thể tự cải thiện khi nghỉ ngơi, chườm lạnh và giảm tải khớp đúng cách. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân là chấn thương, viêm khớp, nhiễm trùng hay bệnh lý mạn tính, dịch sẽ tiếp tục tích tụ và gây tổn thương khớp nếu không được can thiệp điều trị kịp thời.
Tràn dịch khớp gối thường không tự khỏi nếu không điều trị đúng nguyên nhân. Tình trạng này có thể nặng dần, gây nhiều biến chứng nguy hiểm
Tùy vào nguyên nhân và mức độ tổn thương, tràn dịch khớp gối có thể được điều trị bằng phương pháp nội khoa hoặc ngoại khoa. Mục tiêu là giảm đau, kiểm soát viêm, loại bỏ dịch dư thừa và xử lý triệt để nguyên nhân gây bệnh để phục hồi chức năng khớp. Cụ thể như sau:
Phương pháp này thường áp dụng cho trường hợp nhẹ hoặc vừa. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) hoặc thuốc đặc trị nếu liên quan đến bệnh gout, viêm khớp dạng thấp… Trường hợp tràn dịch nhiều, bác sĩ sẽ thực hiện chọc hút dịch khớp nhằm giảm áp lực trong khớp, kết hợp tiêm corticoid trong một số trường hợp để giảm viêm cấp tính. Sau đó, người bệnh có thể cần nghỉ ngơi, chườm lạnh, mang nẹp cố định và kết hợp vật lý trị liệu để phục hồi vận động.
Áp dụng khi tràn dịch do tổn thương nặng (rách dây chằng, tổn thương sụn chêm, u nang Baker…) hoặc thất bại với điều trị nội khoa. Phổ biến nhất là nội soi khớp gối để làm sạch khoang khớp, cắt bỏ mô viêm hoặc sửa chữa tổn thương bên trong khớp. Phẫu thuật giúp xử lý tận gốc nguyên nhân và ngăn dịch tái phát. Đây là lựa chọn hiệu quả trong điều trị tràn dịch khớp gối mạn tính hoặc có biến chứng.
Thời gian hồi phục của tràn dịch khớp gối phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương, phương pháp điều trị và khả năng đáp ứng của từng người. Nếu do chấn thương nhẹ hoặc hoạt động quá mức, bệnh có thể cải thiện sau vài ngày đến một tuần với nghỉ ngơi, chườm lạnh và dùng thuốc theo chỉ định.
Tuy nhiên, nếu tràn dịch do viêm khớp, thoái hóa, gout hoặc nhiễm khuẩn, thời gian điều trị có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Trường hợp có chỉ định can thiệp ngoại khoa (như nội soi khớp), quá trình hồi phục có thể cần theo dõi lâu dài hơn và kết hợp vật lý trị liệu.
Để phòng ngừa hiệu quả tràn dịch khớp gối, cần chủ động bảo vệ khớp gối trong sinh hoạt, lao động và luyện tập thể thao. Trước hết, nên tránh các động tác xoay gối đột ngột, vận động quá sức hoặc mang vác vật nặng sai tư thế – những yếu tố dễ gây chấn thương khớp. Khi chơi thể thao, cần khởi động kỹ và sử dụng dụng cụ bảo hộ phù hợp để giảm rủi ro tổn thương dây chằng, sụn chêm – nguyên nhân thường gặp dẫn đến tràn dịch.
Duy trì cân nặng hợp lý cũng là yếu tố quan trọng, vì béo phì làm tăng áp lực lên khớp gối, thúc đẩy thoái hóa và tích tụ dịch khớp. Bên cạnh đó, cần xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D, omega-3 và collagen để nuôi dưỡng sụn khớp và hạn chế viêm.
Đối với người có tiền sử viêm khớp, gout, chấn thương khớp hoặc bệnh lý chuyển hóa, nên tái khám định kỳ và điều trị ổn định để phòng ngừa tái phát tràn dịch khớp gối. Khi có dấu hiệu như sưng, đau gối bất thường, cần đi khám sớm để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, tránh để bệnh chuyển sang mạn tính hoặc gây biến chứng khó phục hồi.
Sử dụng đồ bảo hộ giúp bảo vệ khớp gối khỏi tràn dịch do chấn thương
Bạn nên đến gặp bác sĩ ngay khi khớp gối có dấu hiệu sưng to, đau nhức kéo dài, khó gập duỗi hoặc cảm giác căng tức, nặng nề ở khớp. Đặc biệt, nếu vùng gối đỏ, nóng, kèm theo sốt hoặc không đi lại được bình thường, cần thăm khám sớm để loại trừ nguy cơ nhiễm trùng khớp.
Hiện nay, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình – Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín mà bạn có thể cân nhắc thăm khám. Trung tâm quy tụ đội ngũ bác sĩ đầu ngành về cơ xương khớp, giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các vấn đề liên quan đến khớp gối.
Đặc biệt, trung tâm được trang bị hệ thống máy móc hiện đại như máy chụp cộng hưởng từ MRI 1.5-3 Tesla, cùng công nghệ chụp cộng hưởng từ 768/1975/100.000 lát cắt, cho phép quan sát rõ cả mô mềm lẫn mô cứng. Nhờ đó, các tổn thương nhỏ như rách dây chằng, viêm màng hoạt dịch hay tràn dịch nhẹ cũng được phát hiện chính xác. Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Tóm lại, bệnh tràn dịch khớp gối có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến khả năng vận động nếu không được điều trị đúng cách. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu tràn dịch khớp gối giúp người bệnh chủ động thăm khám, điều trị kịp thời và bảo vệ sức khỏe xương khớp lâu dài. Khi nhận thấy có biểu hiện bất thường tại khớp gối, người bệnh nên thăm khám ngay tại cơ sở y tế uy tín, không nên để quá lâu, tự chữa trị tại nhà hoặc chờ đến khi đau nhiều mới đi khám.
