Tràn dịch khớp là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Tràn dịch khớp không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nguy cơ tổn thương khớp nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách. Vậy, bệnh tràn dịch khớp là gì? Nguyên nhân gây tràn dịch khớp đến từ đâu? Dấu hiệu tràn dịch khớp cụ thể ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Tràn dịch khớp là gì? Dấu hiệu và nguyên nhân ra sao?

Tràn dịch khớp là gì?

Tràn dịch khớp là tình trạng dư thừa dịch khớp tích tụ trong khoang khớp, gây sưng, đau, tạo cảm giác căng tức và có thể làm cứng khớp. Dịch khớp vốn có vai trò bôi trơn, bảo vệ khớp và hỗ trợ vận động trơn tru. Tuy nhiên, khi lượng dịch này tăng quá mức, nó có thể gây áp lực lên mô xung quanh, ảnh hưởng đến phạm vi cử động và gây khó chịu.

Tình trạng này có thể xảy ra ở nhiều khớp trên cơ thể nhưng phổ biến hơn cả là ở khớp gối, khuỷu tay và cổ tay. Nếu không được kiểm soát, tràn dịch khớp có thể ảnh hưởng đến chức năng khớp và gây biến chứng lâu dài.

Dấu hiệu tràn dịch khớp

Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình giúp nhận biết tình trạng tràn dịch khớp:

• Sưng khớp: Khớp bị sưng to hơn bình thường, có thể thấy rõ sự khác biệt so với bên đối diện.
• Đau nhức: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi vận động hoặc ấn vào vùng khớp bị tổn thương.
• Giảm khả năng vận động: Khớp bị cứng, khó duỗi thẳng hoặc gập lại, gây cản trở sinh hoạt hằng ngày.
• Da ấm và đỏ quanh khớp: Khi sờ vào có thể cảm thấy vùng da quanh khớp ấm hơn do tình trạng viêm.
• Có cảm giác căng tức trong khớp: Người bệnh cảm thấy nặng nề, khó chịu do dịch dư thừa gây áp lực lên mô xung quanh.
• Sốt: Tràn dịch khớp có thể gây sốt nếu nguyên nhân do nhiễm trùng.

Nếu có các dấu hiệu trên kéo dài, việc thăm khám và điều trị sớm là cần thiết để tránh các biến chứng ảnh hưởng đến chức năng khớp.

Nguyên nhân gây tràn dịch khớp

Tràn dịch khớp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ chấn thương cơ học đến các bệnh lý viêm khớp hoặc rối loạn chuyển hóa. Cụ thể như sau:

1. Chấn thương

Chấn thương là nguyên nhân phổ biến nhất gây tràn dịch khớp, đặc biệt ở đầu gối. Khi khớp chịu tác động mạnh, hệ miễn dịch phản ứng bằng cách tăng sản xuất dịch khớp để bảo vệ sụn và xương. Một số chấn thương thường gặp, có thể kích thích phản ứng tăng dịch khớp bao gồm:

• Té ngã hoặc va đập mạnh có thể làm tổn thương sụn khớp và mô mềm, gây viêm và tích tụ dịch.
• Bong gân, rách dây chằng làm mất ổn định khớp, khiến dịch khớp tiết ra nhiều hơn để giảm ma sát.
• Gãy xương gần hoặc trong khớp dẫn đến phản ứng viêm mạnh, gây sưng nề và tràn dịch khớp kéo dài.

Chấn thương có thể gây tràn dịch khớp

2. Bệnh lý viêm khớp

Một số bệnh lý gây viêm khớp mãn tính có thể kích thích màng hoạt dịch sản xuất dịch khớp quá mức, làm khớp bị sưng to, đau nhức, chẳng hạn như:

• Viêm khớp dạng thấp: Là bệnh tự miễn, gây viêm màng hoạt dịch, làm tăng tiết dịch khớp bất thường. (1)
• Thoái hóa khớp: Tình trạng sụn khớp bị bào mòn tự nhiên theo tuổi tác có thể kích thích phản ứng viêm, làm tăng sản xuất dịch để giảm ma sát trong ổ khớp.
• Viêm khớp nhiễm khuẩn: Xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp gây viêm, làm tích tụ mủ và dịch viêm.
• Bệnh gout: Do lượng axit uric cao tích tụ trong khớp gây viêm cấp tính, làm khớp sưng đỏ và tràn dịch.

3. Bệnh lý liên quan đến chuyển hóa

Một số rối loạn chuyển hóa làm thay đổi cấu trúc và chức năng của khớp, khiến dịch khớp bị rối loạn điều tiết, chẳng hạn như:

• Tiểu đường: Làm suy yếu hệ miễn dịch và khả năng phục hồi của mô khớp, làm tăng nguy cơ viêm khớp và tràn dịch.
• Béo phì: Áp lực lên khớp tăng cao, làm bào mòn sụn nhanh hơn, gây viêm và kích thích sản xuất dịch khớp quá mức.
• Rối loạn đông máu: Có thể làm rò rỉ máu vào khoang khớp, gây viêm và sưng nề.

4. Nguyên nhân khác

Ngoài chấn thương và bệnh lý xương khớp, một số yếu tố khác cũng có thể gây tràn dịch khớp, trong đó bao gồm:

• Nhiễm trùng khớp: Vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào khớp làm viêm nặng, gây tích tụ dịch có thể chứa mủ.
• U xương: Một số khối u lành tính hoặc ác tính phát triển gần khớp có thể gây kích thích màng hoạt dịch, dẫn đến tràn dịch. (2)
• Dị ứng thuốc hoặc bệnh tự miễn: Một số phản ứng dị ứng hoặc bệnh như lupus có thể gây viêm màng hoạt dịch, làm dịch khớp tiết ra nhiều hơn bình thường.

Các vị trí khớp dễ bị tràn dịch

Tràn dịch khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể, nhưng một số vị trí có nguy cơ cao hơn do tác động của trọng lực, tần suất vận động hoặc các yếu tố bệnh lý, chẳng hạn như:

• Khớp gối: Đây là vị trí dễ bị tràn dịch khớp nhất do chịu trọng lực lớn từ cơ thể và thường xuyên tham gia vào các hoạt động như đi lại, chạy nhảy. Tình trạng này có thể do chấn thương, thoái hóa khớp hoặc viêm khớp kéo dài, khiến dịch khớp tiết ra nhiều hơn mức bình thường.
• Khớp cổ chân: Tràn dịch khớp cổ chân thường xuất hiện sau chấn thương do té ngã, trật khớp hoặc bong gân. Ngoài ra, các bệnh viêm khớp mạn tính cũng có thể làm tăng sản xuất dịch, khiến khớp sưng đau và khó khăn khi di chuyển.
• Khớp háng: Ở người lớn tuổi hoặc người bị thoái hóa khớp, khớp háng dễ bị tổn thương do mất dần sụn khớp và giảm khả năng hấp thụ chấn động. Khi đó, dịch khớp tiết ra nhiều hơn để bảo vệ khớp, nhưng lại gây sưng đau, hạn chế vận động, đặc biệt khi đứng lên hoặc đi lại.
• Khớp khuỷu, cổ tay, vai: Những khớp này thường bị tràn dịch do viêm nhiễm hoặc chấn thương trong quá trình làm việc, chơi thể thao hoặc mang vác nặng. Các bệnh lý như viêm khớp dạng thấp, viêm bao hoạt dịch cũng có thể khiến khớp bị sưng đau, ảnh hưởng đến sự linh hoạt trong vận động hằng ngày.

Khớp gối có nguy cơ cao tràn dịch do tác động của trọng lực và tần suất vận động

Chẩn đoán tràn dịch khớp

Việc chẩn đoán chính xác tình trạng tràn dịch khớp giúp xác định được nguyên nhân, mức độ tổn thương để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng trong chẩn đoán tràn dịch khớp:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ, đau và giới hạn vận động khớp. Ngoài ra, các bài kiểm tra về phạm vi chuyển động của khớp cũng giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình trạng tràn dịch khớp.
• Siêu âm khớp: Kỹ thuật này cho phép bác sĩ đánh giá lượng dịch dư thừa trong ổ khớp một cách chính xác, đồng thời giúp phát hiện các tổn thương mô mềm xung quanh khớp. Đây là phương pháp đơn giản, nhanh chóng và ít xâm lấn.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc khớp, giúp phát hiện không chỉ tổn thương xương mà còn cả mô mềm như sụn, dây chằng, gân và tình trạng tích tụ dịch khớp bất thường. Đây là phương pháp quan trọng để chẩn đoán tràn dịch khớp do tổn thương mô mềm.
• Chụp X-quang: X-quang không thể trực tiếp quan sát dịch khớp trên phim chụp. Do đó, đây là phương pháp giúp đánh giá gián tiếp tổn thương do tràn dịch khớp gây ra trên xương, giúp bác sĩ lựa chọn được hướng điều trị phù hợp.
• Xét nghiệm dịch khớp: Nếu nghi ngờ tràn dịch khớp do nhiễm khuẩn hoặc bệnh lý chuyển hóa như gout, bác sĩ có thể thực hiện chọc hút dịch khớp để kiểm tra dấu hiệu viêm nhiễm, sự hiện diện của vi khuẩn hoặc tinh thể urat (gout). Điều này giúp phân biệt nguyên nhân và đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Tràn dịch khớp có nguy hiểm không?

Có! Tràn dịch khớp không chỉ gây sưng đau, hạn chế vận động mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Khi lượng dịch dư thừa tích tụ trong khớp quá mức, áp lực trong ổ khớp tăng cao, làm tổn thương sụn khớp và mô mềm xung quanh. Nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể gây đau mạn tính, biến dạng khớp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Hệ quả của tràn dịch khớp phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Nếu do viêm nhiễm, không điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiễm trùng khớp, phá hủy mô khớp và thậm chí lan rộng ra các vùng lân cận. Trong trường hợp tràn dịch khớp do gout hoặc thoái hóa khớp, dịch viêm có thể làm tổn thương sụn và xương dưới sụn, dẫn đến thoái hóa khớp nhanh hơn. Một số biến chứng nguy hiểm khác bao gồm cứng khớp, teo cơ do ít vận động và tăng nguy cơ phải can thiệp phẫu thuật thay khớp nếu tổn thương trở nên nghiêm trọng.

Tràn dịch khớp có thể gây biến chứng nguy hiểm nếu không được can thiệp chẩn đoán và điều trị kịp thời

Cách điều trị tràn dịch khớp

Tràn dịch khớp có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ tổn thương. Các phương pháp có thể bao gồm điều trị bảo tồn, chọc hút dịch, tiêm thuốc hoặc can thiệp phẫu thuật nếu cần thiết. Cụ thể như sau:

1. Điều trị bảo tồn

Trong nhiều trường hợp, tràn dịch khớp có thể được kiểm soát bằng các biện pháp bảo tồn, chẳng hạn như khuyến nghị người bệnh nghỉ ngơi, hạn chế vận động khớp, chườm đá lạnh để giảm viêm và sưng. Ngoài ra, việc dùng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, naproxen giúp giảm đau và giảm viêm hiệu quả. Bên cạnh đó, vật lý trị liệu cũng được áp dụng để cải thiện vận động khớp, ngăn ngừa teo cơ và giảm nguy cơ tái phát tràn dịch khớp.

2. Chọc hút dịch khớp

Nếu tràn dịch khớp diễn tiến nặng, gây đau nhiều hoặc hạn chế vận động, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dịch khớp để loại bỏ dịch dư thừa. Thủ thuật này không chỉ giúp giảm áp lực trong khớp, giảm đau mà còn cho phép lấy mẫu dịch để xét nghiệm, xác định nguyên nhân tràn dịch. Chọc hút dịch khớp đặc biệt quan trọng trong các trường hợp nghi ngờ viêm khớp nhiễm khuẩn, gout hoặc viêm khớp dạng thấp.

3. Tiêm thuốc corticosteroid vào khớp

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị tiêm corticosteroid trực tiếp vào khớp để giảm viêm nhanh chóng. Corticosteroid có tác dụng kháng viêm mạnh, giúp cải thiện tình trạng tràn dịch khớp do viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp hoặc gout. Tuy nhiên, việc tiêm thuốc cần thực hiện dưới sự chỉ định và giám sát của bác sĩ chuyên khoa vì lạm dụng có thể làm yếu cấu trúc khớp, tăng nguy cơ thoái hóa sụn.

Người bệnh có thể được chỉ định tiêm thuốc kháng viêm khi có dấu hiệu sưng, đau quá mức

4. Phẫu thuật (trường hợp nặng)

Khi tràn dịch khớp không đáp ứng với các phương pháp điều trị trên, bác sĩ có thể xem xét nội soi khớp để kiểm tra và loại bỏ nguyên nhân gây viêm. Trong các trường hợp nghiêm trọng như đứt dây chằng, tổn thương sụn nghiêm trọng hoặc viêm khớp nhiễm khuẩn không thể kiểm soát, phẫu thuật thay khớp có thể được chỉ định nhằm khôi phục chức năng khớp, giảm đau và ngăn chặn biến chứng lâu dài.

Phòng ngừa tràn dịch khớp

Việc phòng ngừa tràn dịch khớp giúp giảm nguy cơ đau nhức, hạn chế biến chứng và duy trì sự linh hoạt cho khớp. Dưới đây là một số biện pháp quan trọng để bảo vệ sức khỏe khớp:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối, khiến chúng dễ bị tổn thương và tăng nguy cơ tràn dịch khớp. Kiểm soát cân nặng giúp giảm tải trọng lên khớp, ngăn ngừa tình trạng thoái hóa sớm.
• Tập luyện thể dục đúng cách: Thường xuyên tập luyện giúp tăng cường độ dẻo dai và sức mạnh của khớp. Tuy nhiên, cần lựa chọn các bài tập phù hợp như bơi lội, yoga, đạp xe thay vì các môn thể thao có cường độ va chạm cao như bóng đá, bóng rổ để tránh chấn thương khớp.
• Bổ sung dinh dưỡng tốt cho khớp: Chế độ ăn giàu canxi, vitamin D, omega-3 từ sữa, cá béo, rau xanh và các loại hạt giúp duy trì sức khỏe xương khớp, giảm nguy cơ viêm và thoái hóa khớp, từ đó ngăn ngừa tình trạng tràn dịch khớp.
• Hạn chế các hoạt động gây áp lực lên khớp: Tránh ngồi xổm, leo cầu thang quá nhiều hoặc đứng lâu trong thời gian dài, đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao bị bệnh lý xương khớp.
• Sử dụng dụng cụ bảo vệ khớp khi vận động: Với những người thường xuyên chơi thể thao hoặc làm việc nặng, việc đeo đai bảo vệ đầu gối, cổ chân hoặc cổ tay giúp giảm nguy cơ chấn thương và bảo vệ khớp khỏi các tác động mạnh.
• Khám sức khỏe định kỳ: Những người có tiền sử viêm khớp, thoái hóa khớp hoặc từng bị chấn thương khớp nên kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm bất thường và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Duy trì thói quen sinh hoạt khoa học và chăm sóc khớp đúng cách là chìa khóa giúp phòng ngừa tràn dịch khớp, bảo vệ sức khỏe xương khớp lâu dài.

Khám sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe hệ cơ xương khớp

Nghi bị tràn dịch khớp: Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Nếu bạn gặp tình trạng sưng đau khớp kéo dài, cứng khớp hoặc hạn chế vận động, hãy cân nhắc đi khám bác sĩ. Một số dấu hiệu nghiêm trọng cần thăm khám ngay bao gồm:

• Sưng to, đau dữ dội: Khớp bị phù nề nhanh, cơn đau tăng dần, ảnh hưởng đến sinh hoạt.
• Hạn chế vận động: Đầu gối hoặc các khớp khác khó gập duỗi, cử động bị giới hạn.
• Khớp nóng, đỏ, có dấu hiệu nhiễm trùng: Có thể do viêm khớp nhiễm khuẩn, cần điều trị kịp thời.
• Đau kèm sốt, mệt mỏi: Có thể liên quan đến viêm khớp do bệnh lý tự miễn hoặc nhiễm trùng nặng.
• Tái phát nhiều lần: Nếu từng bị tràn dịch khớp và tình trạng lặp lại, cần kiểm tra nguyên nhân gốc rễ.

Nếu bạn đang gặp tình trạng tràn dịch khớp kéo dài, ảnh hưởng đến vận động và chất lượng cuộc sống, hãy cân nhắc thăm khám tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Trung tâm sở hữu đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, kết hợp cùng trang thiết bị hiện đại, giúp chẩn đoán chính xác và đưa ra phác đồ điều trị tối ưu cho từng bệnh nhân.

Với hệ thống máy MRI 1.5-3 Tesla, bác sĩ có thể đánh giá chi tiết tổn thương mô mềm, dây chằng và mức độ tràn dịch trong khớp. Trong khi đó, máy CT 768, 1975 và 100.000 lát cắt hỗ trợ phát hiện những bất thường về cấu trúc xương, viêm khớp hay thoái hóa khớp ở giai đoạn sớm, từ đó can thiệp kịp thời để ngăn ngừa biến chứng.

Trung tâm áp dụng phác đồ điều trị cá nhân hóa, ưu tiên các phương pháp điều trị nội khoa và bảo tồn chức năng khớp tự nhiên như dùng thuốc kháng viêm, vật lý trị liệu, tiêm nội khớp để giảm đau và phục hồi chức năng. Trong những trường hợp nặng, khi khớp bị hư hại nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc thay khớp, nhưng chỉ khi thực sự cần thiết.

Như vậy, thông qua bài viết, bạn đã phần nào hiểu rõ tràn dịch khớp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Do đó, ngay khi xuất hiện các dấu hiệu tràn dịch khớp như sưng đau kéo dài, hạn chế cử động hoặc cảm giác cứng khớp, người bệnh nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và can thiệp sớm, giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm.