Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Stress ngày càng trở nên phổ biến trong cuộc sống hiện đại do áp lực học tập, công việc, tài chính và các mối quan hệ. Một mức độ stress vừa phải có thể giúp bạn làm việc hiệu quả hơn, nhưng khi kéo dài, stress có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực. Vậy, bị stress là gì? Bệnh stress xuất phát từ đâu? Dấu hiệu nhận biết và cách kiểm soát ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Stress là gì? Nguyên nhân gây stress đến từ đâu?
Stress (căng thẳng) là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước áp lực hoặc những tình huống đòi hỏi sự thích nghi. Khi gặp stress, cơ thể sẽ kích hoạt hệ thần kinh và giải phóng hormone như cortisol, adrenaline, giúp tăng cường sự tỉnh táo và tốc độ phản ứng.
Tuy nhiên, nếu stress kéo dài, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, thể chất và hành vi. Vì thế, việc kiểm soát stress là điều quan trọng để duy trì sự cân bằng và cải thiện chất lượng sống.
Stress có thể xuất phát từ nhiều yếu tố trong cuộc sống, từ áp lực công việc, tài chính, mối quan hệ đến những tác động từ môi trường sống và sức khỏe. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến stress mà nhiều người gặp phải:
Áp lực công việc và học tập là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây stress. Khi khối lượng công việc quá lớn, deadline dày đặc, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, khiến hệ thần kinh liên tục hoạt động ở mức cao, làm tăng mức cortisol, dẫn đến cảm giác mệt mỏi và lo lắng.
Bên cạnh đó, những mâu thuẫn trong môi trường làm việc như xung đột với đồng nghiệp, áp lực từ cấp trên hoặc cảm giác công việc không phù hợp với năng lực có thể gây ra stress tâm lý. Stress kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến năng suất lao động mà còn làm giảm khả năng tập trung, mất động lực và thậm chí gây rối loạn giấc ngủ, tạo thành vòng lặp “stress – mất ngủ – stress” khó dứt điểm.
Tài chính không ổn định là một yếu tố gây stress nghiêm trọng, đặc biệt khi người bệnh phải đối mặt với áp lực chi tiêu, nợ nần hoặc mất việc làm. Khi lo lắng về tiền bạc, não bộ kích hoạt phản ứng căng thẳng, khiến cơ thể liên tục ở trong trạng thái cảnh giác, làm tăng nguy cơ cao huyết áp, mất ngủ và lo âu kéo dài.
Ngoài ra, căng thẳng tài chính còn ảnh hưởng đến các quyết định chi tiêu, khiến một số người có xu hướng cắt giảm những nhu cầu thiết yếu như dinh dưỡng hoặc chăm sóc sức khỏe. Điều này có thể dẫn đến suy giảm thể chất, tinh thần và làm cho stress căng thẳng trở nên nghiêm trọng hơn.
Gặp khó khăn về tài chính là lý do phổ biến gây stress
Các mối quan hệ trong gia đình, tình cảm hoặc xã hội có ảnh hưởng mạnh mẽ đến tâm lý con người. Mâu thuẫn với người thân, bạn bè, hay căng thẳng trong đời sống hôn nhân có thể gây ra stress kéo dài. Khi xảy ra xung đột, cơ thể tiết ra các hormone căng thẳng như cortisol và adrenaline, làm gia tăng cảm giác tức giận, buồn bã hoặc thậm chí trầm cảm.
Đặc biệt, những sự kiện như chia tay, ly hôn hoặc mất người thân có thể tạo ra một cú sốc tâm lý lớn, khiến người bệnh rơi vào trạng thái tổn thương tinh thần kéo dài. Nếu không được giải tỏa kịp thời, stress do các mối quan hệ có thể dẫn đến trầm cảm, rối loạn giấc ngủ và suy giảm hệ miễn dịch.
Môi trường sống cũng là một yếu tố quan trọng gây stress, đặc biệt là ở những khu vực đô thị đông đúc. Ô nhiễm không khí, tiếng ồn giao thông, tình trạng tắc đường có thể làm gia tăng cảm giác mệt mỏi, khó chịu, dẫn đến căng thẳng kéo dài.
Bên cạnh đó, sự phát triển của công nghệ và mạng xã hội cũng góp phần tạo áp lực tâm lý. Việc tiếp xúc với quá nhiều thông tin tiêu cực, so sánh bản thân với người khác hoặc phải duy trì hình ảnh trên mạng có thể khiến não bộ rơi vào trạng thái căng thẳng liên tục, làm giảm khả năng thư giãn và phục hồi của cơ thể.
Tình trạng sức khỏe không ổn định cũng là một nguyên nhân phổ biến gây stress. Những người mắc bệnh mãn tính hoặc phải điều trị dài ngày thường có nguy cơ cao bị căng thẳng do lo lắng về tình trạng bệnh, chi phí y tế hoặc tác dụng phụ của thuốc.
Ngoài ra, thiếu ngủ cũng là một trong những yếu tố quan trọng làm tăng mức độ stress. Khi cơ thể không được nghỉ ngơi đầy đủ, hormone cortisol tăng cao, gây ảnh hưởng đến tâm trạng và khả năng xử lý tình huống. Thêm vào đó, chế độ ăn uống không lành mạnh, thiếu hụt dinh dưỡng có thể làm suy giảm chức năng thần kinh, khiến cơ thể dễ bị căng thẳng hơn.
Stress có thể ảnh hưởng đến cả tâm lý, thể chất và hành vi của con người. Nếu không kiểm soát kịp thời, stress có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến của stress mà bạn cần lưu ý:
Stress có tác động mạnh đến tâm lý, làm suy giảm khả năng kiểm soát cảm xúc và nhận thức, dễ kích thích các phản ứng tiêu cực. Những người bị stress thường cảm thấy lo lắng, bất an ngay cả khi không có lý do cụ thể. Cảm xúc tiêu cực dễ dàng chi phối suy nghĩ, khiến họ dễ cáu gắt, nóng giận với những tình huống nhỏ nhặt.
Ngoài ra, stress kéo dài còn khiến người bệnh chán nản, mất động lực, làm giảm hứng thú với các hoạt động thường ngày. Không những thế, stress còn ảnh hưởng đến khả năng tập trung. Người bị stress có thể mất tập trung, suy giảm trí nhớ, khó xử lý công việc hiệu quả, dẫn đến năng suất giảm sút và vòng luẩn quẩn của căng thẳng ngày càng kéo dài.
Stress có thể kích hoạt những phản ứng tiêu cực
Bên cạnh những ảnh hưởng về tâm lý, stress cũng biểu hiện rõ rệt qua các triệu chứng thể chất. Khi căng thẳng, hệ thần kinh giao cảm kích hoạt phản ứng “chiến đấu”, làm tim đập nhanh, cơ bắp căng cứng và tăng áp lực lên hệ tuần hoàn.
Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là đau đầu, căng cơ, do sự co thắt mạch máu và cơ bắp khi mức độ stress cao. Ngoài ra, stress kéo dài còn gây rối loạn giấc ngủ, khiến người bệnh khó đi vào giấc ngủ hoặc thức giấc nhiều lần trong đêm, làm cơ thể mệt mỏi hơn vào ngày hôm sau. (1)
Hệ tim mạch cũng bị ảnh hưởng khi tim đập nhanh, huyết áp tăng, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch nếu stress không được kiểm soát. Ngoài ra, tình trạng mệt mỏi kéo dài do stress khiến cơ thể suy kiệt, giảm sức đề kháng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm.
Không chỉ tác động đến sức khỏe thể chất và tinh thần, stress còn ảnh hưởng đến cách con người phản ứng với môi trường xung quanh. Khi stress, nhiều người có xu hướng tránh né giao tiếp xã hội, hạn chế tiếp xúc với bạn bè, đồng nghiệp và gia đình. Điều này có thể dẫn đến cảm giác cô lập, làm gia tăng mức độ stress.
Ngoài ra, một số người tìm đến rượu, bia, thuốc lá như một cách giải tỏa căng thẳng tạm thời. Tuy nhiên, những thói quen này có thể làm trầm trọng hơn tình trạng stress, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tâm lý. Một số khác lại làm việc quá mức hoặc mất hứng thú làm việc, cố gắng bù đắp cảm giác căng thẳng bằng cách lao vào công việc, nhưng thực tế lại khiến họ kiệt sức nhanh hơn.
Bên cạnh đó, stress còn gây ảnh hưởng đến thói quen ăn uống, khiến một số người ăn uống vô độ để giảm stress, trong khi những người khác lại chán ăn, bỏ bữa. Cả hai thái cực này đều có thể gây mất cân bằng dinh dưỡng, làm suy giảm sức khỏe tổng thể.
Stress có thể gây trầm cảm, khiến người bệnh tránh né các hoạt động xã hội
Stress không chỉ gây cảm giác căng thẳng tạm thời mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần nếu kéo dài. Dưới đây là những hậu quả nguy hiểm của stress đối với sức khỏe:
Để kiểm soát và giảm stress, cần áp dụng các phương pháp phù hợp, từ thư giãn tinh thần, thay đổi lối sống đến quản lý thời gian hiệu quả. Dưới đây là những cách giúp bạn giảm căng thẳng và duy trì trạng thái tinh thần cân bằng:
Hít thở sâu là một trong những phương pháp giảm stress đơn giản nhưng hiệu quả, giúp tăng cường oxy lên não, từ đó cải thiện tâm trạng và giảm lo lắng. Bên cạnh đó, thiền và yoga cũng giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm mức cortisol – hormone gây stress, từ đó giúp tâm trí thư giãn hơn. Ngoài ra, nghe nhạc nhẹ có thể giúp điều hòa cảm xúc, giảm căng thẳng, đặc biệt với những người dễ bị stress do áp lực công việc hoặc học tập.
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hormone và phục hồi cơ thể, vì vậy cần đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày để giảm căng thẳng. Bên cạnh đó, tập thể dục thường xuyên giúp cơ thể giải phóng endorphin – loại hormone có tác dụng cải thiện tâm trạng và giảm mức cortisol, giúp bạn cảm thấy thư giãn hơn.
Việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh cũng rất quan trọng, hạn chế caffeine, rượu bia và tăng cường thực phẩm giàu magie, vitamin nhóm B, omega-3 sẽ giúp giảm căng thẳng và ổn định hệ thần kinh.
Tập thể dục giúp làm giảm căng thẳng tâm lý
Áp lực stress đến từ công việc và học tập là một trong những nguyên nhân phổ biến gây stress. Nếu không biết cách sắp xếp thời gian hợp lý, bạn có thể rơi vào tình trạng quá tải, mất kiểm soát công việc và dẫn đến stress kéo dài.
Lập kế hoạch làm việc rõ ràng giúp bạn xác định thứ tự ưu tiên và tránh tình trạng ôm đồm quá nhiều việc cùng lúc. Ngoài ra, việc dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý sau mỗi giờ làm việc giúp não bộ có thời gian phục hồi, tăng hiệu suất làm việc và hạn chế căng thẳng. Khi biết cân bằng giữa công việc và cuộc sống, bạn sẽ kiểm soát stress tốt hơn.
Cách bạn nhìn nhận vấn đề có thể ảnh hưởng lớn đến mức độ stress. Nếu bạn luôn cảm thấy lo lắng về những điều không thể kiểm soát, căng thẳng sẽ ngày càng gia tăng. Học cách chấp nhận những điều ngoài tầm kiểm soát giúp bạn giảm bớt áp lực không cần thiết.
Ngoài ra, rèn luyện tư duy tích cực giúp bạn tập trung vào những điều tốt đẹp thay vì những khó khăn. Thay vì bị cuốn vào vấn đề, hãy tập trung vào giải pháp để tìm cách khắc phục. Khi bạn thay đổi cách nhìn nhận và đối diện với thử thách bằng thái độ chủ động, stress sẽ giảm đi đáng kể.
Không ai có thể tự mình giải quyết mọi vấn đề, đặc biệt khi đối diện với stress kéo dài. Việc chia sẻ với gia đình, bạn bè giúp giảm bớt gánh nặng tâm lý, đồng thời nhận được sự hỗ trợ tinh thần cần thiết.
Nếu stress kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, bạn nên cân nhắc nhờ đến chuyên gia tâm lý để được tư vấn và hướng dẫn phương pháp kiểm soát stress hiệu quả. Nhận sự hỗ trợ từ người khác không chỉ giúp bạn giải tỏa cảm xúc mà còn mang lại những góc nhìn mới để giải quyết vấn đề một cách nhẹ nhàng hơn.
Nếu tình trạng căng thẳng kéo dài khiến bạn mất ngủ, đau đầu, chán ăn, rối loạn lo âu/cảm xúc hay mất tập trung, hãy cân nhắc đến thăm khám tại Trung tâm Khoa học Thần kinh thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Nơi đây là địa chỉ uy tín, quy tụ đội ngũ bác sĩ thần kinh giàu kinh nghiệm, giúp bạn chẩn đoán chính xác và tìm ra phương pháp điều trị stress phù hợp.
Tại đây, các bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp điều trị đa mô thức, kết hợp giữa dùng thuốc, trị liệu tâm lý và ứng dụng công nghệ hiện đại. Cụ thể, trung tâm được trang bị máy kích thích từ trường xuyên sọ (TMS) giúp điều hòa hoạt động não bộ, hỗ trợ điều trị trầm cảm, đau đầu, mất ngủ, rối loạn lo âu do căng thẳng; máy đo đa ký giấc ngủ hỗ trợ đánh giá chất lượng giấc ngủ; máy đo đa ký hô hấp giúp kiểm tra các rối loạn liên quan đến hô hấp khi ngủ.
Minh họa cảnh người bệnh được điều trị bằng máy kích thích từ trường xuyên sọ (TMS). Ảnh: BVĐK Tâm Anh
Với hệ thống trang thiết bị hiện đại và phương pháp điều trị toàn diện, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cam kết giúp người bệnh cải thiện tình trạng căng thẳng, lấy lại tinh thần thoải mái và nâng cao chất lượng cuộc sống. Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Dù stress có thể xuất hiện trong nhiều tình huống khác nhau, điều quan trọng là bạn cần biết cách kiểm soát để tránh những biến chứng tiêu cực. Bằng cách thăm khám và nhận sự tư vấn từ chuyên gia, bạn có thể tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, từ đó cải thiện tinh thần và tăng cường sức khỏe toàn diện.
