Bệnh mất trí nhớ ở người già: Cách điều trị và phòng ngừa

Bệnh mất trí nhớ ở người già không chỉ là một vấn đề sức khỏe cá nhân mà còn là một thách thức lớn đối với gia đình và cộng đồng. Đối mặt với căn bệnh đãng trí của người già, điều quan trọng là bạn cần phải hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh để có thể lựa chọn được phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả. Vậy, bệnh mất trí nhớ của người già là gì? Bạn cần làm gì để phòng ngừa và cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ ở người già? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm kiếm lời giải đáp ngay trong bài viết sau.

Suy giảm trí nhớ ở người già là bệnh gì?

Bệnh mất trí nhớ ở người già là gì?

Bệnh mất trí nhớ ở người già, hay còn gọi là đãng trí hoặc suy giảm trí nhớ, không phải là một bệnh lý cụ thể mà chỉ là một hội chứng lâm sàng, liên quan đến tất cả các tình trạng suy giảm khả năng ghi nhớ, suy nghĩ, phán đoán,… có thể gây cản trở đến việc thực hiện các hoạt động sống thường ngày.

Bệnh mất trí nhớ ở người già thường bắt đầu thầm lặng, tiến triển chậm và trở nặng theo thời gian. Nếu không được phát hiện kịp thời, tình trạng này có thể làm suy giảm khả năng làm việc, tương tác xã hội và các mối quan hệ trong đời sống.

Bệnh mất trí nhớ ở người già có thể là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, mà cũng có thể là dấu hiệu (triệu chứng) của những vấn đề thần kinh khác, điển hình như Alzheimer, bệnh sa sút trí nhớ do sự mất dần của các nơ-ron thần kinh và synap ở bên trong vỏ não hoặc ở một số vùng nằm bên dưới vỏ não.

Nguyên nhân bệnh đãng trí người già

Trong phần lớn trường hợp, nguyên nhân chính gây bệnh đãng trí ở người già là do não bộ bị thoái hóa theo thời gian. Điều này xảy ra khi số lượng các tế bào thần kinh trong não bị suy giảm hoặc mất dần các liên kết giữa chúng.

Nói cách khác, hầu hết các trường hợp suy giảm trí nhớ ở người già thực chất không phải là bệnh lý, mà chỉ là một dấu hiệu tự nhiên của quá trình lão hóa.

Cụ thể, nghiên cứu cho thấy, mỗi ngày não bộ có khoảng 85.000 tế bào thần kinh mất đi.Quá trình này bắt đầu từ độ tuổi 20 đến 25 và trở nên nhanh chóng hơn khi chúng ta đạt đến độ tuổi 60.

Tính đến năm 93 tuổi, chúng ta có thể bị mất đến 9.5% tổng số lượng tế bào thần kinh mà não bộ sở hữu. Chính vì lý do này, vấn đề về sa sút trí nhớ thường xảy ra ở người cao tuổi và có xu hướng tiến triển nặng dần theo thời gian.

Thoái hóa thần kinh là nguyên nhân chính gây suy giảm trí nhớ ở người già

Bên cạnh nguyên nhân lão hóa, bệnh đãng trí ở người già cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, chẳng hạn như:

• Thiếu vitamin và dinh dưỡng: Thiếu hụt nghiêm trọng một số loại vitamin, đặc biệt là vitamin B12, D, E,… có thể gây bệnh mất trí nhớ ở người già;
• Thiếu máu não: Thiếu máu cung cấp cho não (do xơ vữa động mạch hoặc các vấn đề về tuần hoàn) có thể gây suy giảm trí nhớ.
• Bệnh Alzheimer: Là nguyên nhân phổ biến nhất gây bệnh mất trí nhớ ở người già. Alzheimer xảy ra khi các tế bào thần kinh bị thoái hóa, làm suy giảm số lượng tế bào não và ảnh hưởng tiêu cực đến trí nhớ;
• Rối loạn thần kinh: Các bệnh thần kinh khác như bệnh Parkinson, bệnh Huntington, hoặc bệnh Creutzfeldt-Jakob cũng có thể gây ra suy giảm trí nhớ.
• Rối loạn tâm thần: Trầm cảm, lo âu và các rối loạn tâm thần khác có thể gây ra các triệu chứng suy giảm trí nhớ.
• Chấn thương não: Chấn thương đầu có thể gây ra những tổn thương vĩnh viễn cho não, dẫn đến suy giảm trí nhớ.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là các loại thuốc có tác dụng an thần, trị rối loạn giấc ngủ hoặc chống trầm cảm, có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng suy giảm trí nhớ.
• Rối loạn giấc ngủ: Ngủ không đủ giấc hoặc mắc các vấn đề liên quan đến bệnh rối loạn giấc ngủ như Hội chứng Ngưng thở khi ngủ, Hội chứng Chân không yên,…. cũng có thể gây ảnh hưởng đến trí nhớ.
• Vấn đề về thính giác và thị giác: Lãng tai, mờ mắt do đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng,… là những vấn đề phổ biến ở người cao tuổi, có thể hạn chế lượng thông tin mà não bộ nhận được, khiến ký ức trở nên nhạt nhòa, làm cho người cao tuổi gặp nhiều khó khăn để ghi nhớ;

Tóm lại, suy giảm trí nhớ có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, nên việc chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh là điều rất quan trọng. Trong một số trường hợp, việc kiểm soát tốt các nguyên nhân gây bệnh cũng có thể hỗ trợ cải thiện hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh mất trí nhớ ở người già.

Căng thẳng quá mức có thể gây trầm cảm, lo âu và góp phần làm suy giảm trí nhớ

Dấu hiệu nhận biết bệnh suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi

Dấu hiệu nhận biết bệnh mất trí nhớ ở người già bao gồm một loạt các biểu hiện khác nhau, có mức độ diễn tiến từ nhẹ đến nặng. Dưới đây là một số dấu hiệu và triệu chứng phổ biến:

• Quên lãng: Là triệu chứng phổ biến nhất, bao gồm việc quên đi thông tin quan trọng (thời gian, địa điểm, bối cảnh,…) của các sự kiện. Triệu chứng này biểu hiện qua việc người già thường hỏi đi hỏi lại những câu giống nhau, hay đánh mất đồ đạc do quên mất bản thân đã cất chúng ở đâu. Ban đầu, các dấu hiệu quên lãng chỉ xuất hiện một cách thỉnh thoảng, nhưng về sau, tần suất hay quên có thể ngày càng tăng cao.
• Mất khái niệm về thời gian và địa điểm: Người bệnh có thể hay quên / lẫn lộn về ngày, tháng, năm hoặc không biết mình đang ở đâu và làm thế nào để tìm đường về nhà;
• Khó khăn trong việc hiểu hình ảnh và không gian: Bao gồm vấn đề về đánh giá khoảng cách, màu sắc, hoặc ghi nhớ các ký hiệu;
• Khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ: Bao gồm việc quên những từ thông dụng khi nói, gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ phù hợp, theo dõi cuộc hội thoại hoặc tham gia vào cuộc thảo luận.
• Khó hoàn thành mục tiêu: Bao gồm việc gặp nhiều khó khăn khi biên soạn một kế hoạch hoặc làm theo các bước để hoàn thành một nhiệm vụ (nấu ăn, học hỏi một kỹ năng mới,…);
• Thay đổi trong cách phán đoán hoặc quyết định: Có thể bao gồm những quyết định không hợp lý hoặc thay đổi đột ngột trong cách xử lý vấn đề, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tài chính;
• Thay đổi trong tâm trạng và hành vi: Bao gồm sự thay đổi đột ngột về tính cách, trầm cảm, lo âu, hay thậm chí là kích động.

Khi nhận thấy các dấu hiệu nêu trên, điều quan trọng là bạn cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ để có thể được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Bởi lẽ, suy giảm trí nhớ có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế kịp thời.

Quên mất ngày tháng năm là dấu hiệu suy giảm trí nhớ phổ biến ở người cao tuổi

Cách điều trị bệnh mất trí nhớ ở người già

Để điều trị bệnh mất trí nhớ ở người già, bác sĩ cần xác định chính xác nguyên nhân gây bệnh. Bởi lẽ, mỗi nguyên nhân gây bệnh khác nhau sẽ có cách điều trị khác nhau. Cụ thể như sau:

1. Điều trị bệnh đãng trí người già do tuổi tác

Bệnh mất trí nhớ ở người già, trong trường hợp là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, thì không nhất thiết phải điều trị bằng thuốc. Thay vào đó, người bệnh có thể cân nhắc áp dụng các biện pháp như:

• Xây dựng lối sống khoa học: Hình thành các thói quen như để đồ vật cá nhân (như mũ, chìa khóa) ở cùng một nơi, hoặc lặp lại tên của người mới gặp để giúp nhớ lâu hơn, hoặc cất giữ tài liệu quan trọng ở nơi dễ tìm;
• Lập kế hoạch hàng ngày: Viết ra danh sách các công việc cần làm mỗi ngày giúp bạn dễ dàng quản lý hiệu suất, giảm nguy cơ quên lãng và đảm bảo công việc được hoàn thành;
• Đọc sách và kích thích trí não: Tham gia các hoạt động như đọc sách, báo, hoặc chơi các trò chơi trí tuệ như cờ vua, rubik,… giúp kích thích não bộ tăng cường số lượng liên kết giữa các tế bào thần kinh; từ đó, hỗ trợ cải thiện trí nhớ;
• Tích cực kết nối xã hội: Tham gia các hoạt động xã hội cũng rất quan trọng, như gặp gỡ bạn bè, sum vầy bên con cháu, hòa mình vào các hoạt động cộng đồng,… giúp cải thiện tâm trạng và hỗ trợ cải thiện trí nhớ;
• Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn giúp tăng cường tuần hoàn máu lên não, từ đó hỗ trợ cải thiện trí nhớ.

Tóm lại, việc áp dụng những biện pháp kể trên không chỉ giúp cải thiện trí nhớ mà còn góp phần duy trì một lối sống lành mạnh cho người cao tuổi.

Cất giữ đồ vật ở nơi dễ tìm giúp người cao tuổi hạn chế tình trạng “quên trước quên sau”

2. Điều trị bệnh mất trí nhớ ở người già do bệnh lý

Khi suy giảm trí nhớ ở người già là do bệnh lý, việc điều trị cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Bởi lẽ, bệnh lý phải được kiểm soát tốt, hoặc được điều trị dứt điểm thì trí nhớ mới có thể phục hồi một cách tối ưu.

Việc phát hiện sớm nguồn gốc bệnh lý gây suy giảm trí nhớ nếu không giúp tăng cường tiên lượng thành công khi điều trị bệnh mất trí nhớ ở người già, thì cũng góp phần làm chậm tốc độ tiến triển của bệnh.

Mỗi loại bệnh lý cần một cách điều trị khác nhau. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng các loại thuốc đặc biệt hoặc các phương pháp điều trị chuyên biệt. Do đó, người bệnh cần thăm khám bác sĩ định kỳ để theo dõi bệnh và tuân thủ đúng phác đồ điều trị để quản lý bệnh và cải thiện trí nhớ hiệu quả.

Bên cạnh việc uống thuốc theo chỉ định, duy trì một chế độ ăn uống cân đối cũng rất quan trọng. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, chế độ ăn cho người cao tuổi bị suy giảm trí nhớ nên ưu tiên chất sắt, phốt pho, kẽm, vitamin B12, D, E và các loại chất béo tốt cho sức khỏe như omega-3, omega-6.

Đồng thời, người bệnh cũng cần tránh tiếp xúc với các tác nhân gây căng thẳng, lo âu và đảm bảo ngủ đủ giấc (ít nhất 7 giờ / đêm) để hỗ trợ cải thiện trí nhớ.

Cách chăm sóc người thân bị bệnh mất trí nhớ ở người già

Khi có người thân mắc bệnh mất trí nhớ ở người già, bạn cần kiên nhẫn, đồng cảm và tích cực học hỏi những kiến thức mới để có thể chăm sóc họ một cách tốt nhất. Cụ thể, bạn cần:

• Tạo môi trường an toàn: Đảm bảo môi trường sống an toàn cho người bệnh bằng cách loại bỏ các nguy cơ gây chấn thương như sàn nhà trơn trượt, dây điện lộn xộn, hoặc đồ vật sắc nhọn.
• Chế độ dinh dưỡng cân đối: Đảm bảo người bệnh có chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất và cân đối, đặc biệt là vitamin B12, D, E và các axit béo omega-3, 6, 9.
• Tăng cường giao tiếp: Nói chuyện với họ một cách nhẹ nhàng, rõ ràng và kiên nhẫn. Hãy sử dụng câu ngắn gọn và dễ hiểu, tránh gây nhầm lẫn hoặc gây căng thẳng;
• Duy trì thói quen hàng ngày: Giữ nguyên thói quen hàng ngày của họ càng nhiều càng tốt để giảm bớt sự hoang mang và căng thẳng;
• Tăng cường hoạt động thể chất và tinh thần: Khuyến khích người bệnh tham gia các hoạt động thể chất và tinh thần phù hợp, như đi dạo, làm vườn, nghe nhạc, hoặc giải câu đố đơn giản;
• Hỗ trợ tâm lý: Thường xuyên lắng nghe và chia sẻ với người bệnh để giảm bớt cảm giác cô đơn hoặc lo lắng;
• Quản lý thuốc: Đảm bảo người bệnh uống thuốc đúng liều lượng và đúng phác đồ bởi một số loại thuốc, khi tiêu thụ quá liều, có thể góp phần gây bệnh mất trí nhớ ở người già;
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ để theo dõi tình trạng sức khỏe và điều chỉnh phác đồ điều trị khi cần thiết;

Tóm lại, chăm sóc người mất trí nhớ không chỉ là vấn đề về thể chất mà còn liên quan đến sức khỏe tinh thần của họ. Vì vậy, “chìa khóa” quan trọng khi có người thân mắc bệnh đãng trí của người già là cần tạo ra một môi trường an toàn và đầy ắp tình yêu thương.

Để chăm sóc người bệnh suy giảm trí nhớ, bạn cần kiên nhẫn và tận tâm

Cách phòng chống bệnh đãng trí của người già

Để phòng chống bệnh đãng trí ở người già, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Bao gồm việc ăn uống cân đối, giàu chất dinh dưỡng (đặc biệt là vitamin B12, D, E và các axit béo omega); đồng thời, hạn chế rượu bia, chất béo bão hòa và đường;
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp cải thiện tuần hoàn máu lên não; đồng thời, giúp não bộ sảng khoái, tập trung và ghi nhớ tốt hơn;
• Kích thích não bộ: Tham gia các hoạt động như đọc sách, giải đố, hoặc học một kỹ năng mới để kích thích não bộ hình thành các liên kết thần kinh mới;
• Kiểm soát các yếu tố nguy cơ: Theo dõi và kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính như cao huyết áp, tiểu đường và cholesterol máu cao giúp hạn chế tối đa nguy cơ bị suy giảm trí nhớ do bệnh lý;
• Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ ít nhất 7 giờ mỗi đêm để não bộ có thể tự tái tạo và phục hồi, đặc biệt là quá trình thanh lọc amyloid, một loại axit amin mà khi tích tụ quá mức có thể góp phần gây bệnh Alzheimer – bệnh sa sút trí nhớ do tuổi tác;
• Giao tiếp xã hội: Duy trì các mối quan hệ xã hội, tham gia cộng đồng để giảm cảm giác cô đơn, trầm cảm, góp phần cải thiện trí nhớ.

Nhìn chung, việc tuân thủ đầy đủ các biện pháp kể trên không chỉ giúp phòng chống bệnh mất trí nhớ ở người già mà còn góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Người cao tuổi nên tham gia các trò chơi kích thích não bộ để cải thiện hoặc làm chậm tốc độ suy giảm trí nhớ

Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của bệnh mất trí nhớ ở người già, hãy liên hệ ngay tới Trung tâm Khoa học Thần kinh trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Tại đây, chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ y tế chất lượng cao, với một quy trình thăm khám toàn diện, từ việc đánh giá ban đầu đến các phương pháp điều trị tiên tiến, được cá nhân hóa riêng cho từng người bệnh.

Trung tâm Khoa học Thần kinh tại BVĐK Tâm Anh không chỉ nổi bật với đội ngũ chuyên gia và bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, mà còn được trang bị hệ thống máy móc tiên tiến hàng đầu thế giới.

Sự kết hợp giữa chuyên môn cao và công nghệ hiện đại này là nền tảng vững chắc cho việc thăm khám, chẩn đoán và điều trị hiệu quả các bệnh lý thần kinh liên quan đến tình trạng suy giảm trí nhớ.

Trên đây là những thông tin quan trọng xoay quanh chủ đề bệnh mất trí nhớ ở người già. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã biết cách nhận biết sớm các dấu hiệu của suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi để có biện pháp can thiệp kịp thời. Chúc bạn và người thân thật nhiều sức khỏe!