Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì để cơ thể nhanh hồi phục, ít gặp biến chứng là câu hỏi thường gặp. Bởi lẽ, dinh dưỡng đóng vai trò như một phần của “liệu trình hỗ trợ”, giúp người bệnh lấy lại sức khỏe hiệu quả và bền vững hơn. Vậy, người sau mổ ung thư trực tràng nên ăn gì? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Người bệnh sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì tốt cho sức khỏe?
Sau phẫu thuật, cơ thể người bệnh cần được cung cấp đầy đủ năng lượng và dưỡng chất để phục hồi vết mổ, hạn chế biến chứng và chuẩn bị thể trạng tốt cho các đợt hóa trị hoặc xạ trị tiếp theo. Ăn uống đúng cách giúp tái tạo mô nhanh hơn, tăng cường miễn dịch và phòng tránh nhiễm trùng hậu phẫu – yếu tố dễ xảy ra khi hệ miễn dịch bị suy giảm. Đồng thời, chế độ ăn hợp lý còn giúp giảm nguy cơ táo bón, tiêu chảy và chướng bụng – những triệu chứng thường gặp sau mổ do ruột bị can thiệp.
Nếu không được bổ sung dinh dưỡng đúng cách, người bệnh rất dễ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng protein-năng lượng – một biến chứng phổ biến, ảnh hưởng đến hơn 85% người mắc ung thư. Khi thiếu hụt dưỡng chất, vết mổ sẽ lâu lành, cơ thể mệt mỏi, dễ sụt cân và giảm khả năng chống đỡ với vi khuẩn. Ngoài ra, rối loạn tiêu hóa kéo dài cũng khiến người bệnh không hấp thu được dưỡng chất cần thiết, làm giảm hiệu quả điều trị. Vì vậy, việc xác định rõ sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì là bước quan trọng để cải thiện toàn diện sức khỏe và tăng cơ hội hồi phục.
Sau phẫu thuật, hệ tiêu hóa đang trong giai đoạn dễ tổn thương nên người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc ăn uống phù hợp theo từng giai đoạn để đảm bảo an toàn, hỗ trợ quá trình phục hồi. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng, giúp bạn hiểu rõ sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì và nên ăn như thế nào. Cụ thể:
Sau mổ, ruột cần thời gian để phục hồi chức năng nhu động và hấp thu. Nếu ăn thô quá sớm hoặc ăn đồ cứng ngay sau mổ có thể gây áp lực lên niêm mạc, đặc biệt là những mô tổn thương ở vùng mổ, góp phần dẫn đến tình trạng đầy hơi, buồn nôn hay rối loạn tiêu hóa. Vì vậy, người bệnh quan tâm sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì cần phải tuân thủ đúng nguyên tắc ăn từ loãng đến đặc, giúp cơ thể thích nghi dần để hạn chế nguy cơ biến chứng.
Trong giai đoạn phục hồi, các thực phẩm gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa như đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, lên men, đồ sống hoặc khó tiêu (chứa nhiều chất xơ không hòa tan) có thể khiến vùng ruột tổn thương bị viêm. Điều này góp phần gây đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài. Những tác động này không chỉ ảnh hưởng đến việc hấp thu mà còn làm vết mổ lâu lành. Do đó, nếu quan tâm sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, người bệnh cũng cần chú ý tránh các thực phẩm có nguy cơ gây kích ứng cao.
Thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ có thể kích ứng ruột
Giai đoạn hậu phẫu là lúc cơ thể cần tái tạo mô, phục hồi tổn thương và tăng cường miễn dịch. Vì vậy, nên ưu tiên thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, rau củ quả/ngũ cốc/các loại đậu nấu mềm, kết hợp với nguồn đạm từ đậu phụ, cá, thịt nạc, trứng được nấu chín kỹ. Trong đó:
Nhìn chung, những thực phẩm này giúp cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất mà không làm đường ruột “quá tải”. Do đó, trả lời câu hỏi sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, người bệnh cần tập trung vào nhóm thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu chất xơ hòa tan và protein như được nêu trên.
Trả lời câu hỏi sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, không thể bỏ qua các nguồn đạm dễ tiêu như trứng luộc, cá hấp, đậu hũ và các loại đậu nấu chín kỹ. Đây là nhóm thực phẩm giàu protein hoàn chỉnh, cung cấp đầy đủ 9 loại axit amin cần thiết để cơ thể chữa lành biểu mô trực tràng đang bị tổn thương.
Đặc biệt, khác với thịt đỏ (heo, bò, cừu, dê…), các nguồn protein này chứa ít chất béo bão hòa, không gây áp lực phân giải chất béo lên đường ruột, giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất dễ dàng hơn.
Người bệnh cần bổ sung năng lượng từ tinh bột hấp thụ chậm, giàu chất xơ như yến mạch nấu nhừ, cơm gạo lứt, khoai lang hấp, khoai tây nghiền… để duy trì năng lượng ổn định cho cơ thể trong suốt ngày dài, hạn chế tình trạng mệt mỏi, uể oải. Đồng thời nhóm tinh bột này cũng ít có nguy cơ gây đầy hơi, khó tiêu như tinh bột hấp thụ nhanh (trong cơm trắng, bánh mì trắng, hủ tiếu, phở…). Vì vậy, khi cân nhắc sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, tinh bột hấp thụ chậm, giàu chất xơ là lựa chọn phù hợp.
Cháo yến mạch giàu tinh bột hấp thụ chậm và chất xơ hòa tan, giúp người bệnh dễ tiêu hóa
Các loại rau củ quả như mồng tơi, bí đỏ, cà rốt, khoai lang, khoai tây… nên được nấu thật mềm để tăng khả năng tiêu hóa, đồng thời cung cấp chất xơ hòa tan giúp nhuận tràng, giảm nguy cơ táo bón – một tình trạng thường gặp sau mổ. Nhóm rau này còn cung cấp nhiều vitamin (A, C, E…) và khoáng chất cần thiết (kẽm, magiê, sắt…), giúp tăng cường sức đề kháng, cần thiết cho quá trình hồi phục. Do đó, trả lời câu hỏi sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, rau củ chín kỹ là lựa chọn không thể thiếu.
Trái cây như chuối chín, đu đủ, lê, bơ, thanh long… có kết cấu mềm, giàu chất xơ hòa tan và chứa ít axit, hạn chế nguy cơ gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa. Vào đến ruột, chất xơ hòa tan có thể tạo thành một lớp gel nhầy bám lên thành ruột, đem tới tác động “bôi trơn” lòng ruột, hỗ trợ phòng ngừa táo bón, đồng thời bảo vệ niêm mạc trực tràng khỏi tổn thương do ma sát quá mức với phân.
Ngoài ra, nhóm trái cây này còn chứa nhiều vitamin C, A, kali và chất chống oxy hóa giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ cơ thể phục hồi tối ưu. Sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì nếu muốn dễ tiêu mà vẫn đảm bảo dưỡng chất, trái cây mềm, ít axit chính là lựa chọn lý tưởng.
Lựa chọn sữa chua ít đường và sữa không chứa lactose như sữa hạt, sữa đậu… giúp cơ thể bổ sung đạm mà không gây khó tiêu. Bên cạnh đó, sữa chua còn chứa nhiều men vi sinh (probiotics) giúp cân bằng hệ lợi khuẩn trong ruột. Khi hệ vi sinh trong ruột được cân bằng, điều này giúp giảm tiêu chảy và táo bón – triệu chứng thường gặp sau hóa trị.
Đặc biệt, nghiên cứu cho thấy, lợi khuẩn probiotic trong sữa chua có thể kích thích các tế bào miễn dịch đường ruột, từ đó giúp cân bằng miễn dịch trên phạm vi toàn thân, hỗ trợ vết thương sau mổ mau lành. Do đó, bổ sung sữa chua là lựa chọn dinh dưỡng lý tưởng, giúp bạn hiểu rõ sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì tốt cho sức khỏe.
Chất béo là đại dưỡng chất (macronutrient) không thể thiếu trong khẩu phần ăn hàng ngày của người bệnh ung thư. Trong đó, dầu ô-liu, dầu mè hoặc dầu hạt lanh đều là những nguồn chất béo tốt cho sức khỏe, giàu axit béo không bão hòa (omega-3, 6, 9) có đặc tính chống viêm, hỗ trợ vết thương mau lành.
Đồng thời, các loại dầu này còn giúp cơ thể dễ dàng hấp thu các vitamin tan trong dầu như A, D, E, K; từ đó hỗ trợ tăng cường miễn dịch, điều hòa nội tiết tố và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi. Chất béo tốt cũng hỗ trợ cung cấp năng lượng cho cơ thể, hạn chế tình trạng mệt mỏi, uể oải thường gặp sau phẫu thuật. Do đó, trả lời câu hỏi sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, bổ sung đầy đủ chất béo tốt là điều được chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị.
Dầu ô-liu giàu chất béo omega-9 có đặc tính kháng viêm
Tiêu thụ đầy đủ chất lỏng là nền tảng để ngăn ngừa táo bón, hỗ trợ tiêu hóa và ổn định tuần hoàn máu, giúp cơ thể phục hồi tối ưu. Ngoài nước lọc, người bệnh có thể bổ sung chất lỏng từ những nguồn khác như nước dừa, nước trái cây tự nhiên không bổ sung đường, nước hầm xương. Đặc biệt, nước dừa và nước hầm xương còn chứa nhiều khoáng chất quan trọng như natri, kali, magiê… giúp cân bằng điện giải và hỗ trợ phục hồi sức khỏe. Vậy nên, sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, uống gì để bù nước và hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng, nhóm chất lỏng là một phần quan trọng trong thực đơn hằng ngày.
Sau phẫu thuật, hệ tiêu hóa cần thời gian hồi phục, vì vậy việc ăn uống cần được điều chỉnh theo từng giai đoạn để đảm bảo an toàn, hiệu quả và không làm tổn thương vùng ruột đang lành. Việc phân chia chế độ ăn theo mốc thời gian sẽ giúp người bệnh hiểu rõ hơn sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, từ đó xây dựng thực đơn phù hợp với khả năng tiêu hóa.
Sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì trong 1–3 ngày đầu là câu hỏi quan trọng, bởi đây là giai đoạn ruột cần nghỉ hoàn toàn để hồi phục. Lúc này, người bệnh chỉ nên dùng nước lọc ấm, nước cháo loãng, nước gạo rang pha chút đường đường đun sôi để nguội, uống với lượng nhỏ và chia thành nhiều lần trong ngày. Mục tiêu chính là cung cấp nước và năng lượng tối thiểu, tránh gây áp lực lên ruột. Giai đoạn này cũng giúp theo dõi khả năng tiêu hóa trở lại như có trung tiện hay đi tiêu trở lại hay chưa.
Khi ruột bắt đầu hoạt động trở lại, người bệnh có thể chuyển sang chế độ ăn lỏng, ít chất xơ. Cháo loãng, súp mịn, rau củ quả nghiền, sữa không lactose là những thực phẩm phù hợp. Trong giai đoạn này, cần tránh sữa động vật, rau sống, trái cây chua và các thực phẩm gây sinh hơi như bắp cải sống, đậu nguyên vỏ. Việc chọn đúng thực phẩm sẽ giúp người bệnh tránh đầy hơi, đau bụng. Do đó, khi tìm hiểu sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, cần “giới thiệu” lại thực phẩm một cách chậm rãi để giúp ruột làm quen dần với thức ăn, đặc biệt là những món có nhiều chất xơ không hòa tan và chất béo.
Cháo loãng là thực phẩm lý tưởng cho người bệnh sau mổ 3-7 ngày
Sau khoảng một tuần, người bệnh có thể dần chuyển sang ăn bán đặc, tăng dần lượng đạm và năng lượng trong khẩu phần. Các món như cháo đặc, cơm nát, trứng luộc, thịt nạc xay, cá hấp là lựa chọn phù hợp. Rau củ nấu mềm, giàu chất xơ hòa tan như bí đỏ, cà rốt, khoai tây và trái cây mềm như đu đủ, lê hấp, chuối chín cũng có thể được bổ sung từ từ. Trong khi đó, chất xơ không hòa tan nên được giới thiệu vào thực đơn một cách chậm rãi, tránh tăng đột ngột gây khó tiêu.
Người bệnh sau phẫu thuật ung thư trực tràng không nên ăn gì chứa nhiều các loại thịt đỏ và thịt chế biến sẵn như bò, cừu, thịt heo mỡ, lạp xưởng, xúc xích, thịt xông khói. Bởi lẽ, nhóm này chứa nhiều chất béo bão hòa, có thể kích thích các phản ứng viêm đồng thời gây khó tiêu, dễ làm đầy bụng và kéo dài thời gian hồi phục. Ngoài ra, quá trình chế biến ở nhiệt độ cao các loại thịt này còn sản sinh ra một số hợp chất có nguy cơ gây ung thư, góp phần khiến ung thư tái phát.
Thực phẩm chiên rán như khoai chiên, gà rán… thường sinh ra các chất oxy hóa và chất béo chuyển hóa (trans fat) khi nấu ở nhiệt độ cao. Những chất này góp phần gây viêm, kéo dài thời gian phục hồi, đồng thời gây khó tiêu và tạo cảm giác nặng bụng – điều không có lợi cho hệ tiêu hóa đang hồi phục.
Rau sống, sushi, thịt tái, trứng lòng đào… là những nguồn thực phẩm dễ mang vi khuẩn, ký sinh trùng gây hại. Khi miễn dịch suy giảm sau phẫu thuật, việc ăn các món này có thể làm tăng nguy cơ gây tiêu chảy, nhiễm trùng đường ruột hoặc nặng hơn là nhiễm trùng máu. Đây là lý do tại sao rau sống, đồ sống, thịt tái không phải là thực phẩm mà các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị khi được hỏi sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì.
Trái cây nhiều axit (có vị chua) như cam, chanh, dứa, xoài xanh… chứa nhiều axit hữu cơ như axit citric, axit malic…, có thể gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa, làm trầm trọng thêm tình trạng khó tiêu, đau quặn bụng sau phẫu thuật. Vì thế, người bệnh cần hạn chế nhóm thực phẩm này để đảm bảo để tránh kích hoạt các triệu chứng khó chịu, giúp cơ thể phục hồi tối ưu.
Cam, chanh, bưởi, quýt… là những trái cây chứa nhiều axit
Các loại đồ uống này chứa cồn hoặc caffeine, có thể gây kích thích đường ruột, làm mất nước, tăng nhu động ruột, dẫn đến tiêu chảy hoặc mất ngủ. Cồn và caffeine cũng ảnh hưởng xấu đến gan và tim mạch nếu sử dụng lâu dài. Do đó, nếu bạn đang tìm hiểu sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, hãy loại trừ nhóm đồ uống này khỏi khẩu phần.
Gia vị cay nồng như ớt, tiêu, sa tế có thể gây kích ứng niêm mạc tiêu hóa, làm trầm trọng thêm các triệu chứng như nóng rát, đau quặn hoặc thậm chí có thể gây rối loạn tiêu hóa nếu tiêu thụ quá mức.
Sữa tươi nguyên kem chứa hàm lượng cao đường lactose, có thể gây đầy bụng, tiêu chảy ở người có rối loạn dung nạp lactose. Việc tiêu hóa kém sẽ ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng. Do đó, khi xây dựng thực đơn sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, cần ưu tiên chọn sữa không lactose hoặc sữa thực vật để thay thế.
Sau mổ, người bệnh cần xây dựng thực đơn ăn uống hợp lý, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày để hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp đủ năng lượng phục hồi thể trạng. Việc kết hợp giữa thức ăn mềm, dễ tiêu và thực phẩm đặc ở mức vừa phải là cách tiếp cận phù hợp. Nếu bạn đang băn khoăn sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì, thực đơn gợi ý dưới đây có thể là lựa chọn tham khảo hữu ích:
Thực đơn cho người bệnh sau mổ cần ưu tiên món mềm, dễ tiêu hóa
Sau mổ ung thư trực tràng, hệ tiêu hóa còn yếu và vết mổ cần thời gian để hồi phục. Do đó, người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc ăn uống phù hợp để tránh biến chứng và hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả. Dưới đây là những lưu ý thiết thực giúp bạn hiểu rõ hơn sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì và ăn như thế nào cho đúng:
Nếu bạn hoặc người thân đang phân vân chưa biết ung thư trực tràng nên ăn gì và mong muốn được tư vấn sâu hơn, có thể cân nhắc đến chuyên khoa Dinh dưỡng Tiết chế thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Tại đây, người bệnh sẽ được thăm khám bởi đội ngũ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm, kết hợp sử dụng thiết bị hiện đại như máy sắc ký lỏng hiệu năng cao (UPLC) để đánh giá chính xác tình trạng dinh dưỡng ở mỗi cá nhân.
Từ đó, các chuyên gia có thể thiết kế thực đơn cá nhân hóa theo đúng thể trạng và mục tiêu điều trị ở từng người bệnh. Đặc biệt, nhờ phối hợp chặt chẽ với các bác sĩ chuyên khoa Ung bướu, mọi chế độ ăn được xây dựng đều đảm bảo cân bằng giữa dinh dưỡng – điều trị – ngon miệng, giúp nâng cao chất lượng sống cho người bệnh sau phẫu thuật và hỗ trợ phòng ngừa ung thư tái phát.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Tóm lại, hiểu rõ sau phẫu thuật ung thư trực tràng nên ăn gì là bước đầu quan trọng giúp người bệnh phục hồi nhanh, hạn chế biến chứng và tăng hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, mỗi người có thể trạng và mức độ bệnh lý khác nhau, vì vậy cần được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng tư vấn để xây dựng thực đơn cá nhân hóa, an toàn, hỗ trợ quá trình hồi phục một cách tối ưu.
