Bầu ăn sữa chua được không và ăn thế nào cho tốt?

10/09/2024 Theo dỗi Nutrihome trên google news Tác giả: Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome
Tư vấn chuyên môn bài viết
Chức Vụ: Bác sĩ Dinh dưỡng
Khoa Dinh dưỡng Tiết chế, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

Có bầu ăn sữa chua được không là câu hỏi được nhiều mẹ bầu đặt ra khi tìm kiếm các thực phẩm an toàn và bổ dưỡng trong thai kỳ. Sữa chua từ lâu đã được cho là một nguồn dồi dào dưỡng chất, nhưng liệu nó có phù hợp và an toàn cho phụ nữ mang thai? Trong bài viết sau, các chuyên gia tại Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome sẽ giúp bạn trả lời thắc mắc bà bầu có ăn được sữa chua không, đồng thời cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách ăn sữa chua sao cho an toàn.

bầu ăn sữa chua được không

Mẹ bầu ăn sữa chua được không?

Thành phần dinh dưỡng của sữa chua

Trước khi biết rõ bà bầu ăn sữa chua được không, mẹ bầu cần tìm hiểu sơ lược về thành phần dinh dưỡng của loại thực phẩm này.

Sữa chua là một chế phẩm lên men vô cùng phổ biến, được làm từ sữa và các vi khuẩn lên men có lợi cho sức khỏe. Quá trình lên men này tạo ra một sản phẩm có hương vị chua nhẹ, kết cấu sánh mịn giống như kem, giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa.

Nhìn chung, thành phần dinh dưỡng chung của sữa chua (trên 100g) bao gồm:

  • Kcal: Khoảng 60 – 100 kcal, tùy thuộc vào loại sữa chua (nguyên chất, ít béo, không béo).
  • Carbohydrates: Khoảng 4 – 6g, chủ yếu từ đường tự nhiên lactose có trong sữa.
  • Protein: Khoảng 3 – 6g, cung cấp các axit amin thiết yếu cho cơ thể.
  • Fat: Khoảng 0.5 – 4g, tùy thuộc vào loại sữa chua (nguyên chất, ít béo hoặc không béo).

Ngoài ra, sữa chua còn là một nguồn dồi dào vitamin và khoáng chất, với khoảng 12 vitamin và 11 loại khoáng chất khác nhau. Trong đó, nổi bật hơn cả là hàm lượng lớn vitamin B12, D, E, K cùng một số loại khoáng chất như canxi, phốt-pho, kẽm và selen. Vậy, phụ nữ có bầu ăn sữa chua được không?

Bà bầu ăn sữa chua được không?

Bà bầu ĐƯỢC ĂN sữa chua, miễn là tiêu thụ loại được làm từ sữa tiệt trùng và ăn ở lượng vừa phải. Nguyên nhân là bởi sữa chua (loại được làm từ sữa tiệt trùng) không hề chứa bất kỳ thành phần nào có thể gây bất lợi cho sức khỏe của mẹ cũng như sự phát triển toàn diện của trẻ.

Trên thực tế, sữa chua tiệt trùng hoàn toàn có thể trở thành một phần quan trọng trong chế độ ăn hàng ngày của mẹ bầu, miễn là tiêu thụ ở lượng cân đối, kết hợp cùng một chế độ ăn uống đa dạng và khoa học.

Bà bầu ăn sữa chua được không?

Mẹ bầu được ăn sữa chua tiệt trùng với lượng vừa phải

Có bầu ăn sữa chua có tốt không?

Mẹ bầu ăn sữa chua không chỉ TỐT cho sức khỏe của mẹ mà còn hỗ trợ sự phát triển toàn diện ở thai nhi. Nguyên nhân là bởi sữa chua là một nguồn dồi dào men vi sinh, vitamin và khoáng chất thiết yếu, không thể thiếu trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Cụ thể như sau:

Dưỡng chất Lợi ích sức khỏe
Với mẹ bầu Với thai nhi
Hệ khuẩn Lactobacillus bulgaricus và Streptococcus thermophilus Bảo vệ âm đạo chống lại các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn từ đường sinh dục bằng cách sản xuất các hợp chất kháng khuẩn như hydrogen peroxide và bacteriocin. (1, 2) Hỗ trợ duy trì tử cung khỏe mạnh để thai nhi phát triển tối ưu.
Protein Giúp duy trì / sửa chữa các mô và cung cấp năng lượng. Hỗ trợ phát triển cơ bắp, mô và tất cả cơ quan của thai nhi.
Vitamin B12 Ngăn ngừa bệnh thiếu máu. Hỗ trợ sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của thai nhi.
Vitamin D Hỗ trợ cân bằng nội tiết tố, làm giảm rủi ro sinh non, tiền sản giật hoặc suy sinh sản (khó thụ thai). (3) Giúp phát triển xương, răng và đảm bảo thai nhi có tốc độ tăng trưởng đạt chuẩn. (4)
Vitamin E Bảo vệ tế bào khỏi tổn thương oxy hóa, ngăn ngừa biến chứng thai kỳ (sinh non, sảy thai, tiền sản giật). Bảo vệ các tế bào phát triển trong cơ thể thai nhi, đặc biệt là hệ thần kinh trong giai đoạn đầu phát triển phôi thai. (5)
Vitamin K Ngừa chảy máu quá mức sau sinh, giúp vết thương nhanh lành. Hỗ trợ quá trình đông máu và sự phát triển xương của thai nhi.
Canxi Điều hòa huyết áp, giảm nguy cơ tiền sản giật và sảy thai. (6) Cần thiết cho sự phát triển xương và răng của thai nhi.
Phốt-pho Hỗ trợ co cơ, đông máu và duy trì nhịp tim bình thường. (7)
Kẽm Tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ sinh non. (8) Hỗ trợ việc xây dựng các tế bào, enzyme và DNA của thai nhi.
Selen Chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương, hỗ trợ chức năng tuyến giáp và giảm tỷ lệ sảy thai. (9) – Ngừa tổn thương hệ thần kinh.

– Giảm nguy cơ trẻ sinh ra nhẹ cân.

Phụ nữ mang thai ăn sữa chua sao cho đúng?

Để tận dụng được tối đa lợi ích dinh dưỡng từ sữa chua, đồng thời vẫn đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi, mẹ bầu cần lưu ý một số điều sau:

1. Ăn có giới hạn

Bà bầu ăn sữa chua được không đồng nghĩa với việc nên ăn chúng quá mức cần thiết. Theo khuyến cáo của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, mẹ bầu trong:

  • 3 tháng đầu: Nên ăn dưới 300g sữa chua / ngày;
  • 3 tháng giữa: Nên ăn dưới 500g sữa chua / ngày;
  • 3 tháng cuối: Nên ăn dưới 600g sữa chua / ngày.

2. Chỉ ăn sữa chua tiệt trùng

Tiêu thụ sữa chua tiệt trùng giúp mẹ tránh được nguy cơ nhiễm trùng máu từ việc ăn phải sữa chưa qua xử lý, điều có thể làm tăng rủi ro sảy thai nếu không may mắc phải.

Phụ nữ mang thai ăn sữa chua sao cho đúng?

Mẹ bầu chỉ nên ăn sữa chua tiệt trùng để tránh bị nhiễm khuẩn gây ngộ độc thực phẩm

3. Ưu tiên loại sữa chua không đường hoặc sữa chua Hy Lạp

Sữa chua không đường giúp hạn chế lượng đường tiêu thụ, tốt cho việc kiểm soát đường huyết, góp phần làm giảm nguy cơ tiểu đường thai kỳ.

Trong khi đó, sữa chua Hy Lạp chứa nhiều protein hơn sữa chua truyền thống, giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho mẹ và thai nhi.

3. Ăn sữa chua với thực phẩm giàu chất xơ và chất béo tốt

Kết hợp sữa chua với các loại hạt, trái cây tươi hoặc ngũ cốc nguyên hạt giúp bổ sung chất xơ và chất béo tốt (omega-3, 6, 9), thành phần vốn còn thiếu trong sữa chua.

Điều này giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, duy trì năng lượng và tăng cường sức khỏe tim mạch.

4. Hỏi ý kiến bác sĩ về việc tiêu thụ sữa chua

Hỏi ý kiến bác sĩ giúp bạn biết rõ có bầu ăn sữa chua được không, đồng thời đảm bảo rằng việc tiêu thụ sữa chua là an toàn, phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân và nhu cầu dinh dưỡng đặc biệt trong thai kỳ.

Tác hại của việc mẹ bầu ăn sữa chua không đúng cách

Việc mẹ bầu ăn sữa chua không đúng cách có thể dẫn đến một số tác hại như:

  • Nguy cơ nhiễm khuẩn: Tiêu thụ sữa chua chưa qua tiệt trùng có thể chứa nhiều vi khuẩn gây hại như Listeria, Salmonella hoặc E. coli, gây nhiễm trùng máu nghiêm trọng cho mẹ và thai nhi.
  • Tăng cân không kiểm soát: Ăn sữa chua quá mức, đặc biệt là loại chứa nhiều đường, có thể dẫn đến tăng cân mất kiểm soát, đồng thời làm tăng nguy cơ tiểu đường thai kỳ và các biến chứng sức khỏe khác.
  • Dị ứng và không dung nạp lactose: Nếu mẹ bầu có tiền sử bị dị ứng sữa hoặc không dung nạp lactose, tiêu thụ qua nhiều sữa chua có thể gây ra triệu chứng khó chịu như đầy hơi, tiêu chảy hoặc dị ứng.
  • Rối loạn tiêu hóa: Một số phụ nữ có thể gặp các vấn đề về tiêu hóa như táo bón, ợ chua, trào ngược thực quản sau khi tiêu thụ sữa chua, mặc dù những vấn đề này thường nhẹ và tạm thời.
  • Mất cân bằng dinh dưỡng: Chỉ ăn sữa chua mà bỏ qua các thực phẩm khác có thể dẫn đến mất cân bằng dinh dưỡng, thiếu hụt các vitamin và khoáng chất quan trọng khác.

Để tránh các tác hại trên, mẹ bầu nên tuân thủ hướng dẫn tiêu thụ sữa chua đúng cách, như chọn các loại sữa chua tiệt trùng, ít đường và cân nhắc kết hợp với các thực phẩm khác, đồng thời luôn cân nhắc hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo chế độ ăn uống phù hợp và an toàn.

Công thức đồ ăn từ sữa chua đổi vị cho bà bầu

Bà bầu ăn sữa chua được không? Câu trả lời là được. Bên cạnh việc ăn sữa chua theo cách truyền thống, mẹ bầu còn có thể chế biến món ăn này thành nhiều biến thể khác nhau, chẳng hạn như:

1. Sữa chua matcha

Nguyên liệu (phần cho 4 người):

  • 1/2 hộp sữa đặc (200 ml);
  • 420 ml nước;
  • 250 ml sữa tươi không đường;
  • 5g bột trà xanh (matcha);
  • 200g sữa chua không đường.

Hướng dẫn thực hiện

  • Pha hỗn hợp matcha: Trước tiên, đun sôi 100ml nước rồi cho vào bát, thêm 5g bột matcha và khuấy đều để bột trà xanh tan hoàn toàn. Sau đó, để hỗn hợp matcha nguội.
  • Pha hỗn hợp sữa đặc và sữa chua:
    • Trong một bát lớn, đổ 200 ml sữa đặc vào, thêm 300 ml nước sôi vào và khuấy đều cho sữa đặc tan hoàn toàn.
    • Sau đó, thêm 250 ml sữa tươi và 200g sữa chua không đường vào hỗn hợp và tiếp tục khuấy đều.
    • Cuối cùng, đổ từ từ hỗn hợp matcha đã nguội vào và khuấy đều cho tất cả hòa quyện.
  • Ủ sữa chua: Rót hỗn hợp sữa chua vào các hũ nhỏ, đậy kín nắp. Đặt các hũ sữa chua vào nồi, đổ nước ấm vào nồi sao cho nước ngập 2/3 chiều cao của hũ sữa chua. Đậy kín nồi và ủ sữa chua trong khoảng 6 – 8 giờ, đến khi sữa chua đặc lại.
  • Bảo quản và thưởng thức: Sau khi sữa chua đã ủ đủ thời gian, lấy ra và để vào ngăn mát tủ lạnh ít nhất 2 giờ trước khi thưởng thức. Sữa chua matcha có thể ăn kèm với trái cây tươi hoặc các loại hạt để tăng thêm hương vị.
Sữa chua matcha tốt cho mẹ bầu

Hương vị thơm nồng từ matcha hòa quyện cùng vị béo ngậy từ sữa chua tạo thành món ăn hấp dẫn

2. Sữa chua dẻo

Nguyên liệu (phần cho 4 người):

  • 1/2 hộp sữa đặc (200 ml);
  • 670 ml lít sữa tươi không đường;
  • 1 hộp sữa chua cái (để làm men, khoảng 100g);
  • 5g bột rau câu;
  • 500 ml nước.

Hướng dẫn thực hiện

  • Pha hỗn hợp bột rau câu: Hòa tan 5g bột rau câu vào 500 ml nước, khuấy đều và đun nhỏ lửa cho đến khi hỗn hợp sánh lại (khoảng 50 – 60 độ C). Nhớ khuấy đều để tránh bột rau câu bị vón cục.
  • Pha hỗn hợp sữa: Trong một nồi lớn, đun nóng 0.67 lít sữa tươi không đường, không để sôi. Thêm 200 ml sữa đặc vào nồi, khuấy đều cho đến khi sữa đặc hòa tan hoàn toàn.
  • Trộn các hỗn hợp: Đổ từ từ hỗn hợp bột rau câu đã đun vào nồi sữa, khuấy đều cho hỗn hợp hoà quyện hoàn toàn. Tiếp tục đun nhỏ lửa và khuấy đều để tránh bị vón cục.
  • Thêm men sữa chua: Khi hỗn hợp sữa đạt nhiệt độ khoảng 40 – 50 độ C (ấm, không quá nóng), thêm 1 hộp sữa chua (đã để ở nhiệt độ phòng) vào nồi. Khuấy đều nhẹ nhàng để sữa chua hòa quyện vào hỗn hợp sữa.
  • Ủ sữa chua: Rót hỗn hợp sữa chua vào các hũ nhỏ, đậy kín nắp. Đặt các hũ sữa chua vào nồi, thùng xốp hoặc máy ủ sữa chua trong 5 – 8 giờ.
  • Làm lạnh và thưởng thức: Sau khi ủ, cho các hũ sữa chua vào ngăn mát tủ lạnh ít nhất 2 giờ trước khi thưởng thức. Sữa chua dẻo có thể ăn kèm với trái cây tươi, siro hoặc các loại hạt để tăng thêm hương vị.

3. Sữa chua yến mạch

Nguyên liệu (phần cho 1 người):

  • 2 muỗng canh yến mạch;
  • 1 muỗng súp mật ong;
  • 1 trái chuối;
  • 1 hũ sữa chua (100g);
  • 3g nho khô;
  • 2g hạnh nhân;
  • 2g hạt hố đào.

Hướng dẫn thực hiện

  • Chuẩn bị hỗn hợp yến mạch: Cho yến mạch và mật ong vào một bát lớn. Thêm một ít nước ấm đủ để ngâm yến mạch. Khuấy đều và để yến mạch ngấm nước trong khoảng 10 – 15 phút cho mềm. Trong thời gian này, chuẩn bị các nguyên liệu khác.
  • Chuẩn bị trái cây và hạt: Lột vỏ chuối và thái lát mỏng. Chuẩn bị các loại hạt và nho khô. Hạnh nhân và hạt hố đào có thể được rang sơ qua nếu bạn thích.
  • Kết hợp các nguyên liệu:
    • Sau khi yến mạch đã ngấm nước và mềm, thêm sữa chua vào bát yến mạch. Khuấy đều để sữa chua hòa quyện vào yến mạch.
    • Tiếp theo, thêm các lát chuối vào hỗn hợp. Rắc nho khô, hạnh nhân và hạt hố đào lên trên. Khuấy nhẹ để các nguyên liệu phân bố đều.
  • Thưởng thức: Sữa chua yến mạch có thể được ăn ngay hoặc để lạnh trong tủ lạnh 30 phút trước khi ăn để tăng thêm hương vị. Món này rất thích hợp cho bữa sáng hoặc bữa ăn nhẹ giữa ngày.
Sữa chua yến mạch tốt cho phụ nữ mang thai

Yến mạch giúp bổ sung nhiều chất xơ, hỗ trợ ngăn ngừa tiểu đường thai kỳ

4. Kem sữa chua việt quất

Nguyên liệu (phần cho 2 người):

  • 500g việt quất;
  • 100g đường trắng;
  • 2 muỗng canh nước cốt chanh;
  • 1/4 muỗng cà phê muối;
  • 2 hũ sữa chua (100g mỗi hũ);
  • 250 ml sữa tươi.

Hướng dẫn thực hiện:

  • Chuẩn bị hỗn hợp việt quất: Trong một chảo vừa, cho 500g việt quất, 100g đường, 2 muỗng canh nước cốt chanh và 1/4 muỗng cà phê muối vào. Đun nóng ở nhiệt độ trung bình và khuấy đều cho đến khi đường tan hoàn toàn và việt quất bắt đầu mềm.
  • Nghiền nhuyễn việt quất: Sử dụng tay nghiền hoặc máy xay để nghiền nhuyễn việt quất. Nếu dùng máy xay, xay đến khi hỗn hợp mịn.
  • Để nguội: Tắt bếp và để hỗn hợp nguội trong khoảng 20 phút.
  • Kết hợp sữa chua và sữa tươi: Sau khi hỗn hợp việt quất đã nguội, thêm 2 hũ sữa chua và 250 ml sữa tươi vào. Khuấy đều cho đến khi hỗn hợp hòa quyện hoàn toàn.
  • Làm lạnh hỗn hợp: Đổ hỗn hợp vào một hộp đựng có nắp đậy kín và để trong ngăn mát tủ lạnh ít nhất 2 giờ hoặc qua đêm để hỗn hợp thật lạnh.
  • Làm kem:
    • Sau khi hỗn hợp đã lạnh, đổ vào máy làm kem và làm theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
    • Nếu không có máy làm kem, đổ hỗn hợp vào một hộp đựng có nắp đậy kín và đặt vào ngăn đá tủ lạnh. Cứ mỗi 30 phút, lấy hỗn hợp ra và khuấy đều để phá vỡ các tinh thể đá. Lặp lại quá trình này khoảng 3 – 4 lần cho đến khi hỗn hợp đạt độ mịn như kem.
  • Làm đông và bảo quản: Sau khi kem đạt độ mịn mong muốn, đổ kem vào hộp đựng có nắp đậy kín và để trong ngăn đá tủ lạnh ít nhất 2 giờ trước khi thưởng thức.
  • Thưởng thức: Khi kem đã đủ độ đông, múc kem ra ly và thưởng thức. Bạn có thể trang trí bằng một ít việt quất tươi hoặc lá bạc hà để tăng thêm hương vị và màu sắc.

5. Sữa chua uống vị hoa quả

Nguyên liệu (phần cho 4 người):

  • 250 ml sữa tươi;
  • 1 hũ sữa chua (100g);
  • 500 ml nước;
  • 1/2 hộp sữa đặc (200 ml);
  • 2 trái kiwi;
  • 500g dâu tây;
  • 1 muỗng canh đường siro.

Hướng dẫn thực hiện:

  • Pha hỗn hợp sữa chua:
    • Trong một nồi lớn, đổ 500 ml nước vào và đun sôi. Sau đó, thêm 1/2 hộp sữa đặc vào và khuấy đều cho đến khi sữa đặc hòa tan hoàn toàn.
    • Tiếp theo, thêm 250 ml sữa tươi vào nồi và khuấy đều. Khi hỗn hợp nguội xuống khoảng 40 độ C, thêm 1 hũ sữa chua vào và khuấy đều để sữa chua hòa quyện hoàn toàn.
  • Ủ sữa chua: Rót hỗn hợp sữa chua vào các hũ nhỏ hoặc chai, đậy kín nắp và ủ trong môi trường ấm (khoảng 40-45 độ C) từ 6 – 8 giờ hoặc qua đêm. Bạn có thể ủ sữa chua trong thùng xốp có đổ nước ấm hoặc trong lò ủ sữa chua chuyên dụng để nhiệt độ ổn định.
  • Chuẩn bị trái cây:
    • Rửa sạch kiwi và dâu tây. Gọt vỏ kiwi và cắt nhỏ. Dâu tây cắt bỏ cuống và cắt nhỏ.
    • Cho trái cây vào máy xay sinh tố, thêm 1 muỗng canh đường siro và xay nhuyễn. Nếu không có máy xay, bạn có thể dùng muỗng để nghiền nhuyễn trái cây.
  • Kết hợp sữa chua và trái cây: Sau khi sữa chua đã ủ xong, cho hỗn hợp sữa chua vào chai lớn hoặc ly, thêm hỗn hợp trái cây xay nhuyễn vào và khuấy đều. Nếu thích uống lạnh, bạn có thể thêm đá viên vào và khuấy đều.
  • Thưởng thức: Sữa chua uống trái cây có thể được uống ngay sau khi pha hoặc để trong ngăn mát trước khi uống lạnh.
Sữa chua uống vị hoa quả thơm ngon cho mẹ bầu

Sữa chua uống vị hoa quả có nhiều hương vị khác nhau, góp phần đa dạng hóa chế độ ăn hàng ngày

Tóm lại, trả lời câu hỏi có bầu ăn được sữa chua không, các chuyên gia đều cho rằng sữa chua có thể là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống khoa học trong thai kỳ, nếu được tiêu thụ đúng cách.

Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn sức khỏe, mẹ bầu hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thêm sữa chua vào chế độ ăn uống hàng ngày. Nếu cần được tư vấn sâu hơn về chủ đề có bầu ăn sữa chua được không, bạn có thể liên hệ đến Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome thông qua số hotline 1900 633 599 để được hỗ trợ kịp thời. Chúc mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh và hạnh phúc!

Đánh giá bài viết
09:13 10/09/2024
Nguồn tham khảo
  1. Dobrut, A., Gosiewski, T., Pabian, W., Bodaszewska-Lubas, M., Ochonska, D., Bulanda, M., & Brzychczy-Wloch, M. (2018). The dynamics of vaginal and rectal Lactobacillus spp. flora in subsequent trimesters of pregnancy in healthy Polish women, assessed using the Sanger sequencing method. BMC Pregnancy and Childbirth, 18(1). https://doi.org/10.1186/s12884-018-1987-7
  2. Yeruva, T., Rajkumar, H., & Donugama, V. (2017). Vaginal lactobacilli profile in pregnant women with normal & abnormal vaginal flora. PubMed, 146(4), 534–540. https://doi.org/10.4103/ijmr.ijmr_774_16
  3. Wagner, C. L., & Hollis, B. W. (2018). The Implications of Vitamin D Status During Pregnancy on Mother and her Developing Child. Frontiers in endocrinology, 9, 500. https://doi.org/10.3389/fendo.2018.00500
  4. Wagner, C. L., Taylor, S. N., Johnson, D. D., & Hollis, B. W. (2012). The role of vitamin D in pregnancy and lactation: emerging concepts. Women’s health (London, England), 8(3), 323–340. https://doi.org/10.2217/whe.12.17
  5. Berry, A. L. A., & Hanson, C. K. (2019). The role of vitamin E in pregnancy. In Springer eBooks (pp. 405–417). https://doi.org/10.1007/978-3-030-05315-4_28
  6. Guideline: Calcium supplementation in pregnant women. (2013). WHO Institutional Repository for Information Sharing. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/85120/9789241505376_eng.pdf
  7. De Burca, J. (2020, June 24). Phosphorus in pregnancy | Why you need phosphorus & where you can find phosphorus. Merrion Ultrasound. https://merrionultrasound.ie/phosphorus-in-pregnancy/
  8. Ota, E., Mori, R., Middleton, P., Tobe-Gai, R., Mahomed, K., Miyazaki, C., & Bhutta, Z. A. (2015). Zinc supplementation for improving pregnancy and infant outcome. The Cochrane database of systematic reviews, 2015(2), CD000230. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000230.pub5
  9. Pieczyńska, J., & Grajeta, H. (2015). The role of selenium in human conception and pregnancy. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology, 29, 31–38. https://doi.org/10.1016/j.jtemb.2014.07.003