Trái ngược với những phụ nữ bị chứng ốm nghén thai kỳ không ăn uống được gì, có không ít thai phụ ăn nhiều hơn so với nhu cầu khuyến nghị dẫn đến dẫn đến thừa cân – béo phì. Điều đáng nói là, thừa cân hay béo phì trong thai kỳ đều có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Thừa cân càng nhiều, biến chứng trong thai kỳ càng lớn. Vì thế, nếu bạn nằm trong số những thai phụ có nguy cơ tăng cân vượt mức bình thường, hãy lưu ý đến những việc cần làm trước và trong suốt giai đoạn mang thai để được “mẹ tròn con vuông”.
Những bà mẹ có nguy cơ cao bị thừa cân khi mang thai như người có chỉ số khối cơ thể (BMI) trước khi mang thai từ 23 trở lên; người có chế độ dinh dưỡng chưa hợp lý, năng lượng nạp vào hàng ngày cao hơn nhu cầu khuyến nghị… cần điều chỉnh chế độ ăn phù hợp trong thai kỳ.
PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, Giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome cho biết, ngay từ khi có ý định mang thai, bạn nên khám tiền sản cũng như đánh giá tình trạng dinh dưỡng để thiết lập chế độ ăn uống, vận động hợp lý nhằm giảm thiểu rủi ro có thể xảy ra lúc mang thai, hướng tới một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn.
Muốn biết bạn có nguy cơ thừa cân trong thai kỳ hay không, cần phải kiểm tra chỉ số khối cơ thể (BMI) trong lần khám thai đầu tiên ở tam cá nguyệt thứ nhất.
Sau khi xác định được tình trạng dinh dưỡng, mẹ bầu sẽ biết mình cần tăng cân bao nhiêu trong thai kỳ:
“Từ tháng thứ 4 của thai kỳ, mẹ bầu nên tăng cân trong khoảng 1.5-2kg/tháng. Nếu tăng cân quá 3kg/tháng, mẹ bầu cần gặp chuyên gia dinh dưỡng để điều chỉnh chế độ ăn kịp thời. Cần lưu ý rằng ‘ăn cho 2 người’ không có nghĩa là mẹ phải ‘ăn gấp đôi’ mà điều quan trọng là mẹ cần ăn đúng, ăn đủ, ăn hợp lý để không tăng cân quá mức gây nhiều hệ lụy cho mình và con”, PGS.TS.BS Lê Bạch Mai nhấn mạnh.
Tình trạng tăng cân vượt chuẩn khuyến nghị trong thai kỳ có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của mẹ và bé, thậm chí gây ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
Nếu chỉ số BMI trước khi mang thai của bạn nằm trên mức bình thường, hãy đến gặp chuyên gia dinh dưỡng ngay để được tư vấn một chế độ ăn hợp lý nhằm hạn chế tình trạng tăng cân quá mức, phòng tránh những rủi ro có thể xảy đến cho mẹ và bé. Theo PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, một số nguyên tắc mà bạn cần tuân thủ là:
* Nói “không” với tất cả các chế độ ăn kiêng
Mang thai chắc chắn không phải giai đoạn thích hợp để bạn ăn kiêng hoặc giảm cân. Việc hạn chế lượng thức ăn nạp vào cơ thể sẽ gây nguy hiểm cho cả mẹ lẫn thai nhi đang phát triển. Do đó, thay vì cố gắng theo đuổi chế độ ăn kiêng, bạn cần hướng tới những thực đơn đủ chất mà không làm mình tăng cân quá nhiều.
* Kiểm soát lượng calo nạp vào
Những thai phụ thừa cân – béo phì không cần thêm calo trong 3 tháng đầu mà chỉ cần thêm 300 – 450 calo mỗi ngày trong 6 tháng còn lại. Chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn thiết kế khẩu phần ăn hợp lý, sao cho vừa đủ cung cấp lượng calo khuyến nghị cho mẹ và thai nhi.
* Làm bạn với chất xơ
Hãy loại bỏ nguồn tinh bột xấu (đến từ gạo trắng, mì, nui, bánh mì trắng…) ra khỏi thực đơn hàng ngày, thay vào đó là thực phẩm giàu chất xơ (chẳng hạn như các loại rau củ quả, gạo lứt, bánh mì nâu, yến mạch, khoai lang…). Không chỉ giúp bạn kiểm soát cân nặng, chế độ ăn này còn giảm thiểu tình trạng táo bón, đầy hơi mà phụ nữ mang thai thường gặp phải.
* Chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp
Mẹ bầu cần có chế độ ăn đa dạng với lượng calo hợp lý theo nhu cầu, đặc biệt ưu tiên các loại thịt nạc, thịt gia cầm cùng các chất béo lành mạnh (như cá hồi, dầu thực vật…) – những thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Bên cạnh đó, cần loại ngay đồ ăn vặt cung cấp năng lượng rỗng chứa nhiều calo như khoai tây chiên, thức ăn nhanh, nước ngọt… ra khỏi thực đơn.
* Uống nhiều nước
Mẹ bầu cần uống từ 2 – 2,5 lít nước/ngày, nhưng không có nghĩa là uống tất cả các loại nước bao gồm nước uống có ga, nước uống có đường, nước tăng lực… làm tăng lượng calo trong khẩu phần ăn hàng ngày. Thức uống bạn nên chọn là nước lọc, nước ép trái cây tươi…
* Bổ sung vitamin trước và trong khi mang thai
Mẹ bầu cần bổ sung axit folic, sắt, kẽm, canxi… theo khuyến nghị của bác sĩ để phòng tránh nguy cơ sức khỏe xảy ra với cả mẹ và bé sau này.
Vận động nhẹ nhàng, hợp lý theo từng giai đoạn thai kỳ không chỉ giúp mẹ bầu tăng cường sức khỏe mà còn giảm tình trạng táo bón, đau lưng, phù nề, đồng thời đem lại cho bạn giấc ngủ ngon cũng như tạo tiền đề cho quá trình chuyển dạ diễn ra thuận lợi. Hãy bắt đầu với 10 phút mỗi ngày, sau đó tăng dần lên khoảng 30 phút/ngày với các môn thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga…
Thấu hiểu những lo lắng và trăn trở của các mẹ bầu làm thế nào để có một thai kỳ khỏe mạnh, an toàn, Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome xây dựng gói khám, tư vấn và chăm sóc dinh dưỡng toàn diện cho phụ nữ mang thai, phòng tránh tình trạng tăng cân quá mức trong thai kỳ.
