Dịch vụ khám và tư vấn dinh dưỡng phòng ngừa thừa cân trong thai kỳ

Muốn biết bạn có nguy cơ thừa cân trong thai kỳ hay không, cần phải kiểm tra chỉ số khối cơ thể (BMI) trong lần khám thai đầu tiên ở tam cá nguyệt thứ nhất.

• BMI < 18.5: thiếu năng lượng trường diễn (thiếu cân)
• 18.5 ≤ BMI < 23: bình thường
• BMI ≥ 23: thừa cân, béo phì

Sau khi xác định được tình trạng dinh dưỡng, mẹ bầu sẽ biết mình cần tăng cân bao nhiêu trong thai kỳ:

• Mẹ bầu thiếu cân: cần tăng 25% cân nặng trước khi có thai hoặc tăng từ 12,5 – 18kg
• Mẹ bầu có cân nặng trung bình: tăng từ 10 – 12kg (có thể tăng đến 16kg)
• Mẹ bầu thừa cân, béo phì: tăng 15% cân nặng trước khi có thai hoặc từ 5 – 11,5kg

“Từ tháng thứ 4 của thai kỳ, mẹ bầu nên tăng cân trong khoảng 1.5-2kg/tháng. Nếu tăng cân quá 3kg/tháng, mẹ bầu cần gặp chuyên gia dinh dưỡng để điều chỉnh chế độ ăn kịp thời. Cần lưu ý rằng ‘ăn cho 2 người’ không có nghĩa là mẹ phải ‘ăn gấp đôi’ mà điều quan trọng là mẹ cần ăn đúng, ăn đủ, ăn hợp lý để không tăng cân quá mức gây nhiều hệ lụy cho mình và con”, PGS.TS.BS Lê Bạch Mai nhấn mạnh.

Hậu quả khi thai phụ tăng cân vượt chuẩn

Tình trạng tăng cân vượt chuẩn khuyến nghị trong thai kỳ có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của mẹ và bé, thậm chí gây ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

Biến chứng cho mẹ

• Đái tháo đường thai kỳ: được phát hiện trong giai đoạn 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối của thai kỳ. Hệ quả là em bé sinh ra thường có cân nặng cao hơn so với trẻ bình thường (trên 4kg). Tình trạng này khiến thai phụ có thể phải sinh mổ. Nguy hiểm hơn, thai phụ mắc đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ mắc đái tháo đường trong tương lai. Bên cạnh đó, trẻ sau này lớn lên cũng có nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường.
• Tăng huyết áp: làm tăng nguy cơ tiền sản giật trong thai kỳ, lúc chuyển dạ và sau khi sinh. Tiền sản giật tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và bệnh thận đối với thai phụ, đồng thời làm tăng nguy cơ tiền sản giật trong những lần mang thai sau.
• Trong giai đoạn chuyển dạ, sản phụ thừa cân – béo phì có nguy cơ mắc bệnh huyết khối, viêm tĩnh mạch, và nhiễm trùng (đường tiết niệu, sẹo) cao hơn so với các sản phụ có chỉ số khối cơ thể bình thường.
• Trong thời kỳ hậu sản, ở những sản phụ béo phì khi sinh mổ, nguy cơ đông máu (huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc viêm tĩnh mạch và tắc mạch phổi) sẽ tăng cao gấp 30 lần trong 16 tuần sau khi sinh.

Biến chứng cho bé

• Dị tật bẩm sinh: mẹ thừa cân trong thai kỳ khiến con có nguy cơ cao bị khuyết tật ống thần kinh (NTD), dị tật bẩm sinh ở bộ phận sinh dục hay đường tiêu hóa.
• Chấn thương trong lúc sinh, thường gặp nhất là kẹt vai (do em bé quá to nên dễ kẹt phía sau xương mu của mẹ).
• Trẻ được sinh ra từ những người mẹ bị thừa cân – béo phì có nguy cơ thừa cân – béo phì trong tương lai.

Làm thế nào đạt cân nặng lý tưởng trong thai kỳ?

Nếu chỉ số BMI trước khi mang thai của bạn nằm trên mức bình thường, hãy đến gặp chuyên gia dinh dưỡng ngay để được tư vấn một chế độ ăn hợp lý nhằm hạn chế tình trạng tăng cân quá mức, phòng tránh những rủi ro có thể xảy đến cho mẹ và bé. Theo PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, một số nguyên tắc mà bạn cần tuân thủ là:

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

* Nói “không” với tất cả các chế độ ăn kiêng

Mang thai chắc chắn không phải giai đoạn thích hợp để bạn ăn kiêng hoặc giảm cân. Việc hạn chế lượng thức ăn nạp vào cơ thể sẽ gây nguy hiểm cho cả mẹ lẫn thai nhi đang phát triển. Do đó, thay vì cố gắng theo đuổi chế độ ăn kiêng, bạn cần hướng tới những thực đơn đủ chất mà không làm mình tăng cân quá nhiều.

* Kiểm soát lượng calo nạp vào

Những thai phụ thừa cân – béo phì không cần thêm calo trong 3 tháng đầu mà chỉ cần thêm 300 – 450 calo mỗi ngày trong 6 tháng còn lại. Chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn thiết kế khẩu phần ăn hợp lý, sao cho vừa đủ cung cấp lượng calo khuyến nghị cho mẹ và thai nhi.

* Làm bạn với chất xơ

Hãy loại bỏ nguồn tinh bột xấu (đến từ gạo trắng, mì, nui, bánh mì trắng…) ra khỏi thực đơn hàng ngày, thay vào đó là thực phẩm giàu chất xơ (chẳng hạn như các loại rau củ quả, gạo lứt, bánh mì nâu, yến mạch, khoai lang…). Không chỉ giúp bạn kiểm soát cân nặng, chế độ ăn này còn giảm thiểu tình trạng táo bón, đầy hơi mà phụ nữ mang thai thường gặp phải.

* Chọn thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp

Mẹ bầu cần có chế độ ăn đa dạng với lượng calo hợp lý theo nhu cầu, đặc biệt ưu tiên các loại thịt nạc, thịt gia cầm cùng các chất béo lành mạnh (như cá hồi, dầu thực vật…) – những thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp. Bên cạnh đó, cần loại ngay đồ ăn vặt cung cấp năng lượng rỗng chứa nhiều calo như khoai tây chiên, thức ăn nhanh, nước ngọt… ra khỏi thực đơn.

* Uống nhiều nước

Mẹ bầu cần uống từ 2 – 2,5 lít nước/ngày, nhưng không có nghĩa là uống tất cả các loại nước bao gồm nước uống có ga, nước uống có đường, nước tăng lực… làm tăng lượng calo trong khẩu phần ăn hàng ngày. Thức uống bạn nên chọn là nước lọc, nước ép trái cây tươi…

* Bổ sung vitamin trước và trong khi mang thai

Mẹ bầu cần bổ sung axit folic, sắt, kẽm, canxi… theo khuyến nghị của bác sĩ để phòng tránh nguy cơ sức khỏe xảy ra với cả mẹ và bé sau này.

Vận động nhẹ nhàng

Vận động nhẹ nhàng, hợp lý theo từng giai đoạn thai kỳ không chỉ giúp mẹ bầu tăng cường sức khỏe mà còn giảm tình trạng táo bón, đau lưng, phù nề, đồng thời đem lại cho bạn giấc ngủ ngon cũng như tạo tiền đề cho quá trình chuyển dạ diễn ra thuận lợi. Hãy bắt đầu với 10 phút mỗi ngày, sau đó tăng dần lên khoảng 30 phút/ngày với các môn thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga…

Thấu hiểu những lo lắng và trăn trở của các mẹ bầu làm thế nào để có một thai kỳ khỏe mạnh, an toàn, Trung tâm Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome xây dựng gói khám, tư vấn và chăm sóc dinh dưỡng toàn diện cho phụ nữ mang thai, phòng tránh tình trạng tăng cân quá mức trong thai kỳ.