Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Còi xương là bệnh thường gặp ở trẻ dưới 3 tuổi, vì đây là lứa tuổi có hệ xương đang phát triển mạnh. Hậu quả của bệnh còi xương có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất, vận động và tinh thần của trẻ. Vì thế, phòng ngừa bệnh còi xương cho trẻ là một vấn đề được nhiều bậc phụ huynh quan tâm.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi TS.BS Phạm Thị Thu Hương, Nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng lâm sàng và Tiết chế, Viện Dinh dưỡng Quốc gia; Bác sĩ Trưởng Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng NutriHome.
Bệnh còi xương ở trẻ có thể phòng ngừa bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý
Còi xương là một dạng rối loạn gây giảm khoáng hóa của đĩa sụn tăng trưởng, giảm khoáng hóa xương ở trẻ nhỏ, trẻ em, thanh thiếu niên đang lớn do thiếu vitamin D hoặc khiếm khuyết về chuyển hóa và chức năng của nó, thiếu canxi hoặc phosphat hoặc giảm hoạt động của phosphataza kiềm.
Có 3 loại còi xương:
Còi xương dinh dưỡng là bệnh loạn dưỡng xương do thiếu vitamin D hay rối loạn chuyển hóa vitamin D, ảnh hưởng đến chuyển hóa hấp thu canxi và phospho trong quá trình tạo xương. Còi xương do thiếu vitamin D là bệnh hay gặp ở trẻ em, nếu không được điều trị kịp thời có thể để lại các hậu quả không mong muốn cho trẻ như biến dạng ở xương, răng, ảnh hưởng đến phát triển tầm vóc.
Vitamin D giúp cơ thể hấp thụ canxi và phosphat từ ruột. TS.BS Phạm Thị Thu Hương cho biết: “Khi cơ thể thiếu vitamin D, sự hấp thu và chuyển hóa canxi sẽ bị ảnh hưởng, do đó biểu hiện của thiếu vitamin D chính là biểu hiện của thiếu canxi. Một trong các thể bệnh của thiếu canxi là bệnh còi xương”.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh còi xương ở trẻ em bao gồm:
Bệnh còi xương phổ biến nhất ở trẻ em từ 6 đến 36 tháng tuổi. Đây là giai đoạn tăng trưởng nhanh của trẻ nên cơ thể trẻ cần nhiều canxi và phosphat nhất để củng cố và phát triển xương.
Trẻ có nguy cơ mắc bệnh còi xương cao hơn nếu thực đơn hàng ngày của trẻ không có nhiều thực phẩm giàu canxi và vitamin D như cá, trứng, sữa… Trẻ cũng có nguy cơ bị còi xương nếu gặp khó khăn trong việc tiêu hóa sữa, dị ứng với sữa hoặc bất dung nạp lactose (một loại đường có trong tất cả các loại sữa, kể cả sữa mẹ). Ngay cả khi trẻ sơ sinh được nuôi hoàn toàn bằng sữa mẹ cũng có thể bị thiếu vitamin D nếu sữa mẹ không chứa đủ vitamin D.
Làm sao để biết sữa mẹ có đủ Vitamin D?
TS.BS Phạm Thị Thu Hương cho biết, bằng việc đo lường các chất dinh dưỡng có trong sữa mẹ, bao gồm nồng độ chất béo, năng lượng, khoáng chất, nước…, bác sĩ dinh dưỡng Nutrihome có thêm cơ sở khoa học để đưa ra phác đồ tăng cường dinh dưỡng cho mẹ trong giai đoạn cho con bú, tạo nền tảng phát triển toàn diện cho trẻ trong những năm tháng đầu đời.
Trẻ em gốc Phi, Thái Bình Dương và người gốc Trung Đông có nguy cơ mắc bệnh còi xương cao nhất vì có làn da sẫm màu. Da sẫm màu sẽ làm giảm khả năng tác động của tia cực tím lên da do đó lượng vitamin D được tổng hợp từ da sẽ ít hơn.
Tắm nắng sẽ giúp cơ thể tự tổng hợp vitamin D, bổ sung thêm cho trẻ lượng vitamin D mà thực phẩm chưa đáp ứng đủ. Cơ thể trẻ sản xuất nhiều vitamin D hơn khi được tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thường xuyên. Do đó, trẻ sẽ có nguy cơ bị còi xương cao hơn nếu sống trong khu vực địa lý có ít ánh nắng. Ngoài ra, nếu thường xuyên ở nhà trong nhà mà ít khi tham gia các hoạt động ngoài trời, trẻ cũng dễ thiếu vitamin D.
Có một dạng còi xương là do di truyền, ngăn ngừa thận hấp thụ phosphat.
Các triệu chứng của bệnh còi xương ở trẻ em bao gồm:
Nếu tình trạng còi xương không được điều trị kịp thời, dẫn đến trẻ chán ăn, suy dinh dưỡng, thiếu máu
TS.BS Phạm Thị Thu Hương nhấn mạnh, cách hiệu quả nhất để điều trị và phòng ngừa bệnh còi xương tập trung vào việc bổ sung đủ lượng vitamin D, canxi và phosphat cho trẻ.
Đối với bà mẹ khi mang thai, cần tuân thủ một thực đơn đa dạng nhằm cung cấp đủ nhu cầu canxi (khoảng 1.200mg/ngày) và vitamin D (khoảng 1.000 IU/ngày) cho cả mẹ và thai nhi. Ngoài ra, cần ăn đa dạng thực phẩm, chú trọng các loại thực phẩm dồi dào canxi và vitamin D như sữa và chế phẩm từ sữa, tôm, cua, cá… đảm bảo cho bé chào đời khỏe mạnh.
Đối với trẻ nhỏ, cần tăng cường vitamin qua hai nguồn chủ yếu là ánh nắng mặt trời và thực phẩm.
> Xem thêm: Thực đơn dinh dưỡng cho trẻ còi xương
Vitamin D được tổng hợp tại da chiếm 80% nguồn cung cấp cho cơ thể hàng ngày. Vì thế, bạn hãy tận dụng nguồn ánh sáng tự nhiên từ mặt trời bằng cách cho trẻ phơi nắng mỗi ngày, thời điểm tắm nắng cho trẻ tốt nhất 9h – 15h. Lưu ý phải tắm nắng trực tiếp, không tắm nắng qua cửa kính. Thời gian tắm nắng từ 3-10 phút, phụ thuộc vào cường độ ánh nắng. Nên thay đổi vị trí chiếu nắng mỗi 1 phút, lưu ý che chắn bảo vệ mắt cho trẻ.
Bên cạnh đó, vitamin D, canxi và phosphat còn đến từ nguồn thực phẩm. Một số loại thực phẩm phòng ngừa bệnh còi xương cho trẻ hiệu quả là cá (cá hồi, cá mòi, cá trích, cá thu), gan động vật, sữa, trứng, vừng đen, rau ngót, rau đay, rau muống…
Cá hồi là loại cá có dầu được liệt kê trong nhóm thực phẩm phòng ngừa bệnh còi xương
Bác sĩ cũng có thể chỉ định uống viên thực phẩm bổ sung vitamin D hàng ngày cho những trẻ không thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hoặc không uống đủ 1.000ml sữa công thức/ngày (đối với trẻ dưới 1 tuổi không bú mẹ), Trong quá trình bổ sung vitamin D, cha mẹ cần tham vấn bác sĩ về liều lượng chính xác, vì con số đối với mỗi trẻ là không giống nhau tùy thuộc vào tuổi tác, cân nặng và tình trạng bệnh, không nên tự ý bổ sung cho trẻ.
Dinh dưỡng phòng ngừa bệnh còi xương ở trẻ là một yếu tố quan trọng giúp cung cấp đủ nhu cầu canxi, vitamin D và phosphat cho cơ thể. Làm sao để xây dựng một thực đơn dinh dưỡng với đầy đủ thực phẩm chứa các dưỡng chất cho trẻ còi xương là mối quan tâm của hầu hết các bậc cha mẹ.
Tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng, quy trình khám tư vấn được dựa trên các kết quả xét nghiệm chính xác, với các chuyên gia giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, từ đó đưa ra các phác đồ khoa học bao gồm sử dụng thuốc, sản phẩm hỗ trợ, hướng dẫn tập luyện, xây dựng khẩu phần, thực đơn chuyên biệt, và hướng dẫn chế biến món ăn… Quy trình chuyên nghiệp, bác sĩ tận tâm, máy móc hiện đại, chăm sóc khách hàng chu đáo qua tổng đài/website/fanpage… giúp người bệnh được chăm sóc toàn diện, khoa học, góp phần quan trọng trong quá trình điều trị hiệu quả bệnh còi xương ở trẻ em.
