Viêm dạ dày HP là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và chẩn đoán

Viêm dạ dày HP là một trong những vấn đề tiêu hóa phổ biến nhưng ít được nhận biết đúng cách. Bệnh không chỉ gây ra các triệu chứng khó chịu mà còn có nguy cơ gây ra biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy, nguyên nhân bị HP dạ dày đến từ đâu? Triệu chứng viêm dạ dày HP ra sao? Người bị HP dạ dày nên được điều trị như thế nào? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Viêm dạ dày HP là gì?

Viêm dạ dày HP là gì? Cơ chế sinh bệnh ra sao?

Viêm dạ dày HP (nhiễm HP bao tử) là tình trạng niêm mạc dạ dày bị viêm do nhiễm phải vi khuẩn Helicobacter pylori (H.pylori), hay còn được gọi là khuẩn HP. Loại vi khuẩn này có thể gây viêm dạ dày thông qua nhiều cơ chế khác nhau, trong đó bao gồm việc:

• Tạo ra enzyme urease: Trong dạ dày, khuẩn HP tiết ra enzyme urease để chuyển đổi ure trong dạ dày thành amoniac và CO₂. Amoniac làm giảm độ axit của môi trường dạ dày, giúp vi khuẩn sống sót trong môi trường axit mạnh. Tuy nhiên, amoniac lại là chất có thể gây tổn thương cho tế bào niêm mạc dạ dày.
• Xâm nhập lớp niêm mạc: HP di chuyển vào lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, làm suy yếu hàng rào bảo vệ này. Khi hàng rào này bị phá vỡ, axit dạ dày tiếp xúc trực tiếp với các tế bào niêm mạc, gây viêm và loét.
• Kích thích phản ứng viêm: Vi khuẩn HP kích hoạt hệ miễn dịch của cơ thể, làm sản sinh ra các cytokine gây viêm như TNF-α và IL-1. Phản ứng viêm kéo dài dẫn đến tổn thương niêm mạc dạ dày, gây đau và loét.
• Tạo ra độc tố: Khuẩn HP còn tiết ra các chất độc, chẳng hạn như CagA và VacA, làm tổn thương tế bào và tăng cường phản ứng viêm, góp phần vào việc gây loét dạ dày và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày.

Những cơ chế này phối hợp lại với nhau, dẫn đến tình trạng viêm dạ dày HP sau khi nhiễm phải vi khuẩn Helicobacter pylori (H.pylori).

Nguyên nhân bị viêm dạ dày HP

Nhiễm vi khuẩn HP là nguyên nhân trực tiếp gây bệnh viêm dạ dày HP. Theo Hội Khoa học Tiêu hóa Việt Nam (VNAGE), Việt Nam có tỷ lệ nhiễm HP dạ dày rất cao. Trung bình cứ 3 người lại có 2 người dương tính với xét nghiệm kháng thể H. pylori trong huyết thanh.

Mặc dù không phải tất cả người nhiễm khuẩn HP đều bị viêm dạ dày. Song, các số liệu thống kê cho thấy, hầu hết (93.96%) những người bị nhiễm khuẩn H. pylori đều bị viêm dạ dày mức độ vừa và nặng.

Ảnh minh họa vi khuẩn Helicobacter pylori trên niêm mạc tiêu hóa

Ai có nguy cơ mắc viêm dạ dày HP?

Tất cả mọi người đều có nguy cơ nhiễm phải vi khuẩn HP bởi vì tỷ lệ lưu hành của loại vi khuẩn này tại Việt Nam rất cao, có thể lên tới 76.8% dân số tại Hà Nội hay thậm chí là 87.7% tại một số khu vực ở TPHCM.

Tuy nhiên, so với phần đông dân số, một số đối tượng đặc biệt có thể có nguy cơ mắc viêm dạ dày HP cao hơn, chẳng hạn như:

• Người sống trong môi trường vệ sinh kém: Vi khuẩn HP có thể lây lan qua thức ăn, nước uống hoặc môi trường sống ô nhiễm, đặc biệt ở những nơi điều kiện vệ sinh kém, nước sạch khó tiếp cận.
• Người sống trong khu vực đông dân, mật độ dân số cao: Vi khuẩn HP dễ lây nhiễm trong môi trường sống đông đúc, nơi dễ tiếp xúc với vi khuẩn qua đường miệng (nước bọt).
• Người có tiếp xúc gần với người bị nhiễm HP: Vi khuẩn HP có thể lây từ người sang người qua nước bọt, chẳng hạn khi dùng chung dụng cụ ăn uống hoặc hôn nhau.
• Trẻ em: Trẻ em có tỷ lệ nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) cao hơn so với người lớn. Nguyên nhân chính là do trẻ em thường tiếp xúc với môi trường không vệ sinh, dễ lây lan vi khuẩn qua tiếp xúc hoặc qua thức ăn, nước uống nhận từ người thân nhiễm bệnh.
• Người lớn tuổi: Nguy cơ mắc vi khuẩn HP thường cao hơn ở người lớn tuổi, do thời gian tiếp xúc với vi khuẩn kéo dài và khả năng miễn dịch suy giảm.

Tất cả những yếu tố này đều góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP và dẫn đến viêm dạ dày​ HP.

Viêm dạ dày HP có lây không? Lây qua đường nào?

Theo Hội Khoa học Tiêu hóa Việt Nam (VNAGE), viêm dạ dày HP có thể lây lan từ người này sang người khác và được coi là một bệnh truyền nhiễm ngay cả khi nó không gây ra triệu chứng hoặc biến chứng.

Con đường lây nhiễm chủ yếu là qua tiếp xúc với nước bọt, dịch tiêu hóa hoặc phân của người nhiễm HP. Cụ thể, khuẩn HP có thể lây qua các đường sau:

• Đường miệng – miệng: Vi khuẩn HP có thể lây qua nước bọt khi dùng chung dụng cụ ăn uống, ly uống nước hoặc hôn. Ví dụ, nếu một thành viên trong gia đình bị nhiễm HP và dùng chung thìa đũa với người khác, vi khuẩn có thể lây lan.
• Đường phân – miệng: HP cũng có thể lây qua thực phẩm hoặc nước uống bị ô nhiễm do không vệ sinh sạch sẽ. Ví dụ, nếu tay bẩn sau khi đi vệ sinh không được rửa kỹ, vi khuẩn từ phân có thể lây sang thức ăn.
• Đường miệng – dạ dày: Tuy hiếm gặp, nhưng vi khuẩn cũng có thể lây qua các dụng cụ y tế không được tiệt trùng kỹ, như dụng cụ nội soi dạ dày.

Do đó, nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân và ăn uống sạch sẽ có thể là một trong nhiều cách hiệu quả để phòng tránh lây nhiễm HP.

Sử dụng chung dụng cụ ăn uống có thể là con đường lây khuẩn Helicobacter pylori

Triệu chứng viêm dạ dày HP

Tình trạng nhiễm khuẩn HP thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào ở khoảng 80% người bệnh. Như vậy, chỉ có khoảng 20% số người bị nhiễm vi khuẩn HP là có xuất hiện triệu chứng. Các dấu hiệu bị HP dạ dày lúc này có thể bao gồm:

• Đau hoặc khó chịu ở vùng thượng vị: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, với cảm giác đau âm ỉ hoặc bỏng rát, thường xuất hiện khi bụng đói.
• Buồn nôn và nôn: Người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, đôi khi nôn ra thức ăn hoặc dịch mật.
• Chướng bụng, đầy hơi: Tình trạng này thường kèm theo cảm giác khó tiêu và đầy hơi sau khi ăn.
• Ợ chua, ợ hơi: Vi khuẩn HP có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, dẫn đến ợ chua hoặc ợ hơi.
• Mất cảm giác thèm ăn: Nhiều người bị viêm dạ dày HP thường giảm cảm giác thèm ăn do khó chịu ở dạ dày.
• Sút cân không rõ nguyên nhân: Do mất cảm giác thèm ăn và tiêu hóa kém, người bệnh có thể bị sút cân nhanh chóng.
• Xuất huyết tiêu hóa: Trong một số trường hợp nghiêm trọng, viêm dạ dày HP có thể gây loét và dẫn đến xuất huyết tiêu hóa, biểu hiện qua phân đen hoặc nôn ra máu.

Lưu ý, các triệu chứng viêm dạ dày HP nêu trên có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nhiễm khuẩn và phản ứng cá nhân của từng người bệnh.

Chẩn đoán viêm dạ dày HP như thế nào?

Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán viêm dạ dày HP được áp dụng phổ biến hiện nay:

Viêm dạ dày HP có nguy hiểm không?

Viêm dạ dày HP có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Nguyên nhân là bởi việc nhiễm HP trong thời gian dài làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển bệnh lý tại một số vị trí cụ thể trên dạ dày, bao gồm cả ung thư.

Theo nghiên cứu, trong số những cá nhân bị nhiễm khuẩn HP, có khoảng 10% phát triển thành bệnh loét dạ dày tá tràng, tiềm ẩn nguy cơ gây xuất huyết tiêu hòa; khoảng 1 – 3% phát triển ung thư biểu mô dạ dày và dưới 0.1% phát triển thành u lympho trên niêm mạc.

Viêm dạ dày HP có thể làm tăng nguy cơ gây ung thư dạ dày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời

HP dạ dày có chữa khỏi được không?

Bệnh HP dạ dày (hay viêm dạ dày HP) có thể được chữa khỏi thông qua một liệu trình điều trị kháng sinh kết hợp với thuốc giảm axit dạ dày (thường là thuốc ức chế bơm proton – PPI). Mục tiêu là loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn HP khỏi dạ dày và giảm tình trạng viêm, loét do HP gây ra.

Thông thường, thời gian điều trị HP kéo dài từ 10 đến 14 ngày với phác đồ kháng sinh kết hợp với thuốc ức chế axit. Sau khi hoàn thành liệu trình, bác sĩ sẽ kiểm tra lại bằng xét nghiệm (xét nghiệm phân, xét nghiệm hơi thở urease, hoặc nội soi) để đảm bảo vi khuẩn HP đã được loại bỏ hoàn toàn.

Phác đồ điều trị viêm dạ dày HP thường có tỷ lệ thành công cao, khoảng 80 – 90% các trường hợp đều được chữa khỏi nếu người bệnh tuân thủ đúng liệu trình dùng thuốc. Tuy nhiên, vi khuẩn HP có thể trở nên kháng thuốc ở một số trường hợp, đòi hỏi phải thay đổi phác đồ hoặc kéo dài thời gian điều trị.

Điều trị viêm dạ dày HP

Dưới đây là bảng tổng hợp các phương pháp điều trị bệnh viêm dạ dày HP phổ biến hiện nay:

Dưới đây là bảng liệt kê một số biện pháp hỗ trợ điều trị bệnh viêm dạ dày HP, giúp tối ưu hóa hiệu quả chữa trị, giảm nhẹ triệu chứng và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh:

Lưu ý:

• Sau khi chữa khỏi, người bệnh vẫn có nguy cơ tái nhiễm vi khuẩn HP. (tỷ lệ tái nhiễm khoảng 1 – 2% / năm). Do đó, người bệnh không nên chủ quan, đặc biệt là khi tiếp xúc gần với nguồn lây nhiễm.
• Vì vậy, điều quan trọng là tuân thủ điều trị và kiểm tra theo dõi sau điều trị để đảm bảo vi khuẩn đã được loại bỏ hoàn toàn​.

Người bệnh cần tiếp tục thăm khám định kỳ sau điều trị để hạn chế nguy cơ tái phát

Biện pháp phòng ngừa viêm dạ dày HP

Không có bất kỳ biện pháp phòng ngừa nào có thể bảo vệ bạn một cách tuyệt đối trước nguy cơ viêm dạ dày HP. Song, vẫn tồn tại một số cách điều chỉnh thói quen ăn uống và lối sống để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh, trong đó bao gồm việc:

• Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để tránh lây nhiễm vi khuẩn qua đường miệng-phân.
• Ăn uống an toàn: Tránh dùng chung bát đũa, ly uống nước với người khác. Sử dụng thực phẩm và nước uống sạch sẽ, đảm bảo vệ sinh để hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn.
• Ăn chín, uống sôi: Đảm bảo thực phẩm được nấu chín kỹ và uống nước đã đun sôi để tránh vi khuẩn HP có thể tồn tại trong thực phẩm hoặc nước.
• Hạn chế tiếp xúc với người nhiễm HP: Tránh dùng chung vật dụng cá nhân và ăn uống chung với người bị nhiễm HP bởi vì vi khuẩn này có thể lây qua đường nước bọt.
• Thăm khám định kỳ: Nếu có dấu hiệu đau dạ dày hoặc có tiền sử viêm dạ dày trong gia đình, bạn nên chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ để tầm soát và điều trị kịp thời.

Những biện pháp trên có thể giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn HP và bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa​.

Nghi mắc bị viêm dạ dày HP: Khi nào đi khám bác sĩ?

Nếu nghi ngờ bản thân bị viêm dạ dày HP, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với gần những người có tiền sử nhiễm HP, bạn có thể đặt lịch hẹn ngay với bác sĩ mà không cần phải chờ đến khi xuất hiện triệu chứng. Bởi lẽ, hầu hết người nhiễm khuẩn HP đều không khởi phát triệu chứng cho đến khi chúng chính thức gây viêm hoặc loét dạ dày.

Đặc biệt, nếu trong thời gian gần đây, bạn nhận thấy bản thân có các dấu hiệu bất thường như đau bụng, khó tiêu, đầy hơi, buồn nôn, chán ăn, ợ chua, việc đặt lịch khám ngay với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa tại cơ sở y tế uy tín là điều cần thiết.

Người bệnh cần đặt lịch khám với bác sĩ ngay khi cảm thấy có dấu hiệu bất thường ở hệ tiêu hóa

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ tin cậy để tầm soát bệnh viêm dạ dày HP, hãy cân nhắc đến với chuyên khoa Tiêu hóa – Gan – Mật – Tụy trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Tại đây, bạn sẽ được trải nghiệm quy trình chẩn đoán chuyên nghiệp cùng các thiết bị nội soi và phân tích hóa sinh hiện đại, giúp phát hiện sớm sự hiện diện của vi khuẩn HP cũng như các dấu hiệu viêm trên niêm mạc dạ dày.

Dựa trên kết quả xét nghiệm, đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ tư vấn và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, phù hợp với tình trạng sức khỏe của mỗi cá nhân.

Để đặt lịch thăm khám viêm dạ dày HP tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể gọi đến số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).

Trên đây là những thông tin cơ bản xoay quanh chủ đề viêm dạ dày HP. Nhìn chung, việc phát hiện sớm viêm dạ dày HP không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị, mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng nghiêm trọng như loét hoặc ung thư dạ dày. Vì thế, việc thăm khám định kỳ và kiểm tra khi có triệu chứng bất thường là vô cùng quan trọng.