Viêm dạ dày (bao tử): Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng tránh

Viêm dạ dày là vấn đề tiêu hóa thường gặp, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi song không phải ai cũng hiểu rõ về chúng. Vì vậy, trong bài viết dưới đây, Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome sẽ cung cấp đến bạn những thông tin tổng quan về bệnh lý này, bao gồm nguyên nhân viêm dạ dày, dấu hiệu viêm dạ dày cũng như các phương pháp phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả, Hy vọng thông bài viết, bạn sẽ biết cách để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa cho bản thân và gia đình một cách tối ưu.

Viêm dạ dày là gì? Dấu hiệu và cách phòng tránh?

Viêm dạ dày là gì?

Viêm dạ dày hay viêm bao tử là tình trạng lớp niêm mạc bị tổn thương do sự xuất hiện quá mức của các phản ứng viêm nhiễm, thường đến từ vi khuẩn hoặc do các tác nhân khác (chế độ ăn, lối sống,…).

Niêm mạc dạ dày là một lớp mỏng trên bề mặt của thành dạ dày, có tác dụng bảo vệ cơ quan này khỏi axit, enzyme tiêu hóa và vi khuẩn. Khi bị tấn công bởi các tác nhân nêu trên, niêm mạc dạ dày có thể bị sưng đỏ, phù nề, xung huyết hoặc thậm chí xói mòn, gây khó khăn cho quá trình tiêu hóa.

Phân loại bệnh viêm dạ dày

Bệnh viêm dạ dày thường được phân loại thành viêm dạ dày cấp và viêm dạ dày mạn tính, cụ thể:

1. Viêm dạ dày cấp

Viêm dạ dày cấp là tình trạng viêm nhiễm hoặc kích ứng niêm mạc dạ dày xảy ra đột ngột, thường do các tác nhân như lạm dụng thuốc, rượu bia hoặc căng thẳng tinh thần gây ra.

Bệnh có các triệu chứng như đau phần thượng vị, buồn nôn, nôn mửa, thậm chí là xuất huyết dạ dày. Viêm bao tử cấp thường diễn ra trong thời gian ngắn và có thể được chữa khỏi sau 5 – 7 ngày dùng thuốc nếu nguyên nhân gây bệnh được kiểm soát tốt.

2. Viêm dạ dày mạn tính

Viêm dạ dày mạn tính là tình trạng viêm nhiễm kéo dài, thường do vi khuẩn HP (Helicobacter pylori), lạm dụng rượu bia hoặc tiền sử mắc các bệnh lý tự miễn gây ra.

Bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, bao gồm loét dạ dày, thiếu máu, nguy hiểm hơn là ung thư dạ dày. Các triệu chứng của viêm dạ dày mạn tính thường âm ỉ, kéo dài vài và phần lớn được phát hiện thông qua nội soi dạ dày.

Đối tượng dễ mắc bệnh viêm dạ dày

Viêm bao tử có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng sở hữu tỷ lệ mắc bệnh cao hơn, bao gồm:

• Người thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen, naproxen,…;
• Người uống nhiều rượu bia và đồ uống có cồn;
• Người bị căng thẳng tinh thần kéo dài;
• Người có thường xuyên ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ hoặc ăn ngoài hàng quán…;
• Người nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori;
• Người có tiền sử bệnh lý về dạ dày trong gia đình.

Nguyên nhân viêm dạ dày

Nguyên nhân viêm dạ dày tương đối đa dạng, chủ yếu bao gồm nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, tiêu thụ rượu bia, căng thẳng tâm lý,… Cụ thể như sau:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: HP có thể xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng, di chuyển tới hệ tiêu hóa và lưu trú tại niêm mạc dạ dày. Tại đây, chúng kích thích hệ miễn dịch tạo ra các phản ứng viêm, từ đó gây viêm dạ dày, thường được gọi là viêm dạ dày HP.
• Sử dụng thường xuyên thuốc giảm đau nonsteroid (NSAIDs): Do tác dụng kích thích tăng tiết axit dạ dày và làm giảm tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc, các loại thuốc như aspirin, ibuprofen và naproxen có thể khiến tình trạng viêm dạ dày khởi phát, đặc biệt khi được sử dụng liên tục từ 30 ngày;
• Uống rượu bia quá mức: Cồn trong rượu bia có khả năng kích thích dạ dày sản xuất axit. Nồng độ axit tăng cao về lâu dài sẽ bào mòn niêm mạc, gây ra các vết viêm;
• Căng thẳng tâm lý: Căng thẳng, lo âu có thể khiến lượng máu cung cấp tới dạ dày sụt giảm, đồng thời làm tăng tiết axit dạ dày, từ đó làm tăng khả năng mắc bệnh viêm teo dạ dày;
• Đồ ăn nhiều dầu mỡ hoặc chứa các chất kích thích: Chất béo xấu trong thực phẩm chiên rán; caffeine trong các loại trà, cà phê và axit trong các loại quả chua tuy không phải là nguyên nhân trực tiếp gây viêm nhưng đều có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến viêm dạ dày bằng cách kích thích niêm mạc tăng tiết axit;
• Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh di truyền như hội chứng Zollinger-Ellison, Crohn (viêm ruột xuyên thành mãn tính) hoặc các bệnh tự miễn khác thường có nguy cơ cao đối mặt với viêm dạ dày;
• Các yếu tố khác: Suy yếu miễn dịch do tiền sử hút thuốc lá, dị ứng thực phẩm, tiêu thụ thực phẩm nhiễm khuẩn cũng có thể là nguyên nhân gây viêm dạ dày.

Nhiễm khuẩn Helicobacter pylori là nguyên nhân phổ biến gây viêm dạ dày

Dấu hiệu viêm dạ dày

Một số triệu chứng viêm dạ dày phổ biến có thể kể đến các cơn đau thượng vị, ợ hơi, ợ chua, đầy bụng, khó tiêu,… Cụ thể:

1. Đau tại vùng thượng vị

Thượng vị là phần bụng nằm trên rốn, ngay dưới khung xương sườn. Khi mắc viêm dạ dày, người bệnh thường cảm thấy đau ở vùng này. Đặc biệt các cơn đau có thể xuất hiện dồn dập và kéo dài khi người bệnh đói hoặc vừa ăn no, gây cảm giác khó chịu.

Đau vùng thượng vị là dấu hiệu viêm dạ dày thường gặp

2. Ợ hơi, ợ chua

Viêm có thể làm tăng nồng độ axit trong dạ dày, khiến tình trạng trào ngược dạ dày diễn ra thường xuyên. Đây cũng là lý do mà người bệnh này thường có các cơn ợ hơi, ợ chua, đặc biệt khi đói, sau khi ăn hoặc khi nằm. Tình trạng ợ hơi, ợ chua thường đi kèm cảm giác nóng rát ở ngực và vị chua hoặc đắng trong miệng.

3. Mất ngủ, khó ngủ

Cơn đau vùng thượng vị, cảm giác khó tiêu, nóng rát có thể gây khó chịu, khiến người bệnh không thể ngủ ngon giấc. Ngoài ra, tình trạng lo lắng và căng thẳng tâm lý do viêm bao tử gây ra cũng khiến việc thư giãn trở nên khó khăn, dẫn đến mất ngủ.

4. Các cảm giác đầy bụng, khó tiêu

Người bệnh viêm bao tử có thể cảm thấy bụng căng tức, khó chịu sau khi ăn. Triệu chứng này bắt nguồn từ tình trạng tiêu hóa chậm do suy giảm chức năng dạ dày. Trong một số trường hợp, đầy bụng còn đi kèm với các các triệu chứng như buồn nôn và nôn mửa.

5. Các triệu chứng viêm dạ dày khác

Ngoài những triệu chứng trên, viêm dạ dày còn có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn như buồn nôn, nôn mửa, và chán ăn. Trong một số trường hợp nặng, người bệnh có thể bị xuất huyết dạ dày, biểu hiện qua việc nôn ra máu hoặc đi ngoài ra máu.

Bệnh viêm dạ dày có lây không?

Hầu hết tình trạng viêm dạ dày KHÔNG có khả năng lây nhiễm. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn Helicobacter Pylori, vi khuẩn này có thể lây từ người sang người qua đường nước bọt, đặc biệt là trong các điều kiện vệ sinh kém (sử dụng chung bát đũa, cốc, bàn chải đánh răng,…).

Vì vậy, người bệnh viêm dạ dày (nếu có nguyên nhân gây bệnh liên quan đến vi khuẩn HP) và người thân nên thận trọng, tránh chia sẻ chung dụng cụ ăn uống và thực phẩm để hạn chế trường hợp lây nhiễm chéo vi khuẩn HP.

Viêm dạ dày có nguy hiểm không?

Viêm dạ dày, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, CÓ THỂ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm viêm loét dạ dày, xuất huyết dạ dày và thậm chí là ung thư dạ dày.

Bệnh cũng có khả năng gây ra các vấn đề về tiêu hóa, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm là vô cùng quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Viêm dạ dày có thể làm tăng nguy cơ dẫn đến ung thư khi nguyên nhân gây bệnh có liên quan đến vi khuẩn H. pylori

Chẩn đoán bệnh viêm dạ dày

Chẩn đoán bệnh viêm dạ dày bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào triệu chứng và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

• Nội soi dạ dày: Trong phương pháp này, bác sĩ sẽ sử dụng một ống nội soi mỏng có gắn camera để quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày. Nội soi có thể phát hiện viêm hoặc tổn thương khác trong dạ dày và cho phép lấy mẫu sinh thiết để kiểm tra thêm;
• Xét nghiệm Helicobacter pylori:
  • Đây là xét nghiệm cần thiết để phát hiện vi khuẩn H. pylori, một trong những nguyên nhân chính gây viêm bao tử.
  • Xét nghiệm có thể được thực hiện bằng nhiều cách như xét nghiệm hơi thở với dung dịch ure, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân hoặc sinh thiết (lấy mẫu phần mô bị viêm trong quá trình nội soi để mang đi xét nghiệm);
• X-quang dạ dày: Phương pháp này giúp phát hiện các bất thường trong cấu trúc dạ dày;
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp xác định các dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc thiếu máu do viêm dạ dày gây ra;
• Xét nghiệm phân: Xét nghiệm này giúp kiểm tra sự hiện diện của máu ẩn trong phân, từ đó xác định tình trạng xuất huyết tiêu hóa do viêm dạ dày;
• Kiểm tra hơi thở: Phương pháp này sử dụng xét nghiệm hơi thở ure để phát hiện vi khuẩn H.pylori.

Viêm dạ dày có khỏi được không?

Viêm dạ dày CÓ THỂ được chữa khỏi hoàn toàn nếu người bệnh mắc viêm dạ dày cấp tính do chế độ ăn uống, sinh hoạt, căng thẳng tâm lý, hoặc thói quen sử dụng thuốc. Trong những trường hợp này, việc điều chỉnh thực đơn, lối sống và dùng thuốc đúng chỉ định có thể giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng trong vài ngày đến vài tuần.

Tuy nhiên, nếu người bệnh mắc viêm dạ dày mạn tính, việc chữa khỏi hoàn toàn thường khó khăn hơn. Thay vì loại bỏ bệnh, phần lớn các trường hợp chỉ có thể tập trung kiểm soát bệnh bằng cách làm giảm cường độ và tần suất của các triệu chứng.

Điều trị viêm dạ dày

Điều trị viêm dạ dày, đặc biệt là viêm dạ dày cấp tính, chủ yếu dựa vào phương pháp điều trị nội khoa bằng thuốc đường uống. Tùy thuộc vào triệu chứng lâm sàng cụ thể, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc phù hợp cho từng trường hợp. Các loại thuốc thông dụng trong điều trị viêm bao tử bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng cho các trường hợp viêm dạ dày do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP).
• Thuốc trung hòa axit: Bao gồm thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng H2 histamin, giúp giảm tiết axit dạ dày, hỗ trợ niêm mạc phục hồi tối ưu;
• Thuốc bảo vệ niêm mạc: Giúp tạo một lớp bảo vệ phủ lên thành dạ dày, qua đó làm dịu nhanh các triệu chứng khó chịu và hạn chế tình trạng viêm.

Người bệnh viêm dạ dày chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ

Cách phòng tránh viêm dạ dày như thế nào?

Việc phòng tránh viêm dạ dày phụ thuộc nhiều vào tình trạng sức khỏe mỗi cá nhân. Dưới đây là một biện pháp phòng tránh viêm dạ dày có hiệu quả:

• Thay đổi chế độ ăn uống: Bạn cần hạn chế các thực phẩm kích thích như đồ ăn cay, chua, nhiều dầu mỡ, rượu, cà phê và thức uống có ga. Nên ăn chín uống sôi, ăn uống điều độ, chia nhỏ bữa ăn, tránh ăn quá no hoặc bỏ bữa, và tránh ăn quá muộn vào buổi tối;
• Thay đổi lối sống: Giảm căng thẳng thông qua yoga, thiền, hoặc tập thể dục đều đặn có thể giúp hạn chế phát sinh các triệu chứng bệnh. Đồng thời, ngủ đủ và sâu giấc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh viêm dạ dày;
• Điều chỉnh việc sử dụng thuốc chống viêm: Bạn cần ngừng hoặc thay đổi loại thuốc đang sử dụng dựa trên ý kiến bác sĩ, tránh để tác dụng phụ của thuốc ảnh hưởng tới dạ dày;
• Điều trị các bệnh lý liên quan: Viêm bao tử có thể được gây ra bởi các bệnh tự miễn hoặc các rối loạn di truyền. Do đó, việc điều trị bệnh lý này cần được thực hiện để kiểm soát khả năng mắc viêm dạ dày;
• Theo dõi và tái khám định kỳ: Để giảm tỷ lệ mắc viêm bao tử, bạn nên thăm khám ít nhất 2 lần/ năm, tuân thủ hướng dẫn từ bác sĩ trong điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt và can thiệp y tế nếu cần thiết.

Cách chăm sóc người bệnh viêm bao tử tại nhà

Tương tự các phương pháp phòng tránh viêm dạ dày, người bệnh khi được chăm sóc tại nhà nên được khuyến khích:

• Ăn uống khoa học, điều độ;
• Sử dụng thuốc đúng theo chỉ định:
• Giảm căng thẳng, lo âu;
• Tránh lạm dụng thuốc;
• Hạn chế rượu bia, thuốc lá;
• Theo dõi sức khỏe thường xuyên.

Ngoài ra, để cải thiện sức khỏe tổng thể cũng như hỗ trợ dạ dày phục hồi, bạn có thể tăng cường các dưỡng chất dưới đây cho người bệnh:

• Chất xơ: Có trong rau xanh, trái cây, và ngũ cốc nguyên hạt,… Chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và duy trì môi trường lành mạnh cho dạ dày;
• Probiotics: Các lợi khuẩn có trong sữa chua, kefir, miso và các thực phẩm lên men khác, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và bảo vệ niêm mạc dạ dày;
• Vitamin A: Được tìm thấy trong cà rốt, khoai lang và các loại rau có màu xanh đậm. Vitamin A giúp duy trì và tái tạo lớp niêm mạc dạ dày;
• Vitamin C: Có trong ổi, ớt chuông, anh đào, rau diếp,… Dưỡng chất này giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ dạ dày khỏi vi khuẩn gây hại như Helicobacter pylori;
• Vitamin E: Có nhiều trong hạnh nhân, hạt hướng dương và dầu ô-liu. Đây là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tổn thương do các gốc tự do;
• Omega-3: Có trong cá béo như cá hồi, cá thu và hạt lanh. Omega-3 có đặc tính chống viêm, giúp giảm nguy cơ viêm dạ dày.

Xem thêm:

• Viêm dạ dày nên ăn gì?
• Viêm dạ dày kiêng ăn gì?

Nghi mắc bệnh viêm dạ dày: Khi nào đi khám bác sĩ?

Nếu bạn có các dấu hiệu viêm dạ dày như đau bụng thường xuyên, ợ hơi, ợ chua, buồn nôn và đầy bụng, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đặc biệt, nếu nhận thấy các dấu hiệu nghiêm trọng như nôn ra máu hoặc đi ngoài ra máu, bạn cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được cấp cứu và điều trị. Bởi lẽ, việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp bạn tránh được các biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe dạ dày lâu dài.

Tuy nhiên, đối với người bệnh viêm dạ dày mạn tính, các triệu chứng có thể khó nhận biết hơn. Vì vậy, cách tốt nhất để phát hiện sớm bệnh lý này là khám sức khỏe định kỳ, ít nhất 2 lần / năm.

Người bệnh nên đặt lịch khám ngay khi có các dấu hiệu bất thường ở dạ dày

Trên đây là những thông tin cơ bản về viêm dạ dày. Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng tránh cũng như điều trị bệnh lý này. Nếu còn bất cứ câu hỏi nào liên quan tới bệnh viêm dạ dày, bạn có thể liên hệ tới Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome qua hotline 1900 633 599 để được tư vấn và giải đáp chi tiết.