Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Hiểu rõ về chỉ số đường huyết và biết cách để duy trì mức đường huyết ổn định là cơ sở quan trọng để bảo vệ sức khỏe lâu dài. Bởi lẽ, chỉ số đường huyết, dù tăng cao hay hạ thấp, không chỉ ảnh hưởng đến những người mắc bệnh tiểu đường mà còn tác động đến hệ thống thần kinh, tim mạch, gan, thận,… của cả những người khỏe mạnh. Vậy, chỉ số đường huyết là gì? Chỉ số đường huyết bình thường là bao nhiêu? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Chỉ số đường huyết là gì? Làm thế nào để duy trì mức đường huyết ổn định?
Đường huyết là thuật ngữ dùng để chỉ sự hiện diện của đường glucose trong máu của một người tại một thời điểm nhất định. Vì vậy, thuật ngữ này còn có một tên gọi đồng nghĩa khác, đó là “đường glucose máu”
Trong cơ thể người, glucose là nguồn năng lượng chính cho các tế bào, được cung cấp thông qua thức ăn mà cơ thể tiêu thụ, đặc biệt là các thực phẩm chứa nhiều carbohydrate.
Sau khi ăn, carbohydrate được chuyển hóa thành glucose và hấp thụ vào máu. Lúc này, hệ thống nội tiết, thông qua hoóc-môn insulin, sẽ trực tiếp phát ra “tín hiệu” để kích thích tế bào hấp thụ glucose.
Quá trình này giúp hạ thấp nồng độ glucose trong máu để đảm bảo mức đường huyết luôn ở trạng thái cân bằng, tạo điều kiện cho cơ thể khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả.
Chỉ số đường huyết, hay còn gọi là chỉ số glucose, là đơn vị đo lường nồng độ glucose có trong máu, thường được tính theo milimol trên lít (mmol/L) hoặc milligram trên deciliter (mg/dL).
Chỉ số đường huyết của người bình thường là nhỏ hơn 140 mg/dL (7.8 mmol/l) khi đo vào thời điểm 2 giờ sau khi ăn hoặc nhỏ hơn 100 mg/dL (5.5 mmol/l) khi đo vào sáng sớm (sau một đêm dài nhịn ăn).
Chi tiết hơn, dưới đây là mức đường huyết (định lượng glucose) bình thường theo khuyến nghị của các tổ chức y tế dành cho người bình thường và người mắc bệnh đái tháo đường trong từng bài xét nghiệm. Cụ thể:
Là chỉ số đường huyết được đo vào sáng sớm, sau 1 đêm dài (8 tiếng) nhịn ăn:
Chỉ số đường huyết lúc đói của người khỏe mạnh thường dưới 99 mg/dL
Là chỉ số phản ánh mức dung nạp glucose của cơ thể vào thời điểm 2 giờ sau khi uống một dung dịch lỏng chứa 75g glucose nguyên chất pha loãng với 250 – 300ml nước.
Chỉ số HbA1c là đơn vị đo lường tỷ lệ phần trăm của hemoglobin A1c, một loại protein trong các tế bào hồng cầu có khả năng liên kết với glucose.
Chỉ số HbA1c cao cho thấy lượng glucose trung bình tồn đọng trong máu có xu hướng tăng cao trong suốt khoảng thời gian từ 2 – 3 tháng trước đến thời điểm xét nghiệm. Cụ thể:
Cần lưu ý rằng những chỉ số xét nghiệm trên đây có thể thay đổi tùy thuộc vào cá nhân, tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể. Do đó, người mắc bệnh tiểu đường hoặc những người có nguy cơ tiểu đường nên thảo luận với bác sĩ của mình để xác định mục tiêu đường huyết phù hợp.
Xét nghiệm HbA1c cho biết mức đường huyết trung bình trong vòng 2 – 3 tháng gần nhất
Dưới đây là Bảng chỉ số đường huyết chuẩn theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, được áp dụng trong tất cả các trường hợp xét nghiệm. Bạn có thể sử dụng bảng phân loại này để đánh giá kết quả xét nghiệm và tình hình sức khỏe bất kỳ lúc nào mà không cần phải nhịn ăn trước khi tiến hành thủ tục đo đường huyết. Cụ thể như sau:
| Kết quả chẩn đoán | Chỉ số HbA1c | Kiểm tra đường huyết lúc đói | Kiểm tra dung nạp glucose | Kiểm tra lượng đường trong máu ngẫu nhiên |
| Bệnh tiểu đường | 6.5% | 125 mg/dL | 200 mg/dL | 200 mg/dL |
| Tiền tiểu đường | 5.7 – <6.5% | 100 – <125 mg/dL | 140 – <200 mg/dL | Không áp dụng |
| Bình thường | < 5.7% | <100mg/dL | <140 mg/dL | Không áp dụng |
Lưu ý:
Chỉ số đường huyết không phải là một giá trị được tính toán bởi công thức mà là một chỉ số đo lường được trực tiếp thông qua các thủ tục xét nghiệm máu. Có 2 phương pháp phổ biến để đo lường đường huyết, đó là:
Sử dụng máy đo đường huyết và que thử. Máu được lấy từ ngón tay và đặt lên que thử, sau đó máy đo sẽ hiển thị kết quả xét nghiệm đường huyết thu được từ mẫu máu của bạn.
Đây là phương pháp đo lường đường huyết phổ biến dành cho người mắc bệnh tiểu đường, giúp theo dõi mức đường huyết hàng ngày.
Các phương pháp xét nghiệm đường huyết toàn diện như đo lượng đường huyết lúc đói, đo khả năng dung nạp glucose, đo chỉ số HbA1c,…. thường được thực hiện tại phòng khám hoặc bệnh viện lớn, nơi có hệ thống máy móc phân tích máu hiện đại.
Chỉ số đường huyết được biểu thị theo 2 loại đơn vị đo lường, đó là milimol trên lít (mmol/L) và milligram trên deciliter (mg/dL). Cụ thể:
Để chuyển đổi giữa hai đơn vị này, bạn có thể sử dụng công thức sau:
| Công thức | |
| Quy đổi từ mg/ dl sang mmol/l | mmol/l = mg/dl : 18 |
| Quy đổi từ mmol/ l sang mg/dl | mg/dl = mmol/l x 18 |
Ví dụ:
Tóm lại, mỗi đơn vị đều cung cấp cùng một thông tin về lượng glucose trong máu, chỉ là được biểu thị theo hai hệ thống đo lường khác nhau.
Sử dụng máy đo tại nhà là cách đo chỉ số đường huyết phổ biến hiện nay
Chỉ số đường huyết của một người thay đổi trong suốt cả ngày, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian ăn, loại thức ăn, mức độ hoạt động vận động và tình trạng sức khỏe tổng thể. Dưới đây là mô tả chi tiết về cách mà chỉ số đường huyết thường thay đổi trong một ngày:
Chỉ số đường huyết (glycemic index – GI) là một hệ thống xếp hạng dùng để đo lường tốc độ mà thực phẩm làm tăng lượng đường trong máu 2 giờ sau khi ăn.
Thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) cao sẽ nhanh chóng phóng thích glucose vào máu, dẫn đến sự tăng nhanh và đột ngột của lượng đường huyết. Ngược lại, thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp sẽ phóng thích glucose chậm hơn và ít gây ra sự biến động lớn trong lượng đường huyết.
Chỉ số đường huyết (GI) được tính trên thang điểm từ 0 đến 100. Giá trị 100 trên thang đo này đại diện cho tốc độ phóng thích glucose nhanh nhất, diễn ra sau khi cơ thể dung nạp glucose nguyên chất.
Như vậy, chỉ số đường huyết của mỗi loại thực phẩm cũng chính là thông số cho biết tỷ lệ tương đối giữa tốc độ phóng thích glucose của thực phẩm đó với glucose nguyên chất.
Ví dụ:
Chỉ số đường huyết của khoai tây là 77. Điều này cho biết tốc độ phóng thích glucose vào máu sau khi cơ thể tiêu thụ khoai tây sẽ bằng 77% so với việc dung nạp glucose nguyên chất.
Hệ thống chỉ số đường huyết (GI) phân loại thực phẩm vào 3 nhóm khác nhau dựa trên tốc độ gây gia tăng đường huyết của mỗi loại thực phẩm. Cụ thể:
Nhìn chung, chỉ số đường huyết là một công cụ hữu ích trong việc kiểm soát khẩu phần ăn cho những người mắc bệnh tiểu đường hoặc những ai muốn kiểm soát cân nặng.
Thông số này giúp bạn lựa chọn thực phẩm phù hợp để duy trì mức đường huyết ổn định, hỗ trợ sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa sớm các biến chứng của bệnh đái tháo đường.
Hệ thống Glycemic Index phân loại thực phẩm thành 3 nhóm có chỉ số đường huyết từ thấp, trung bình đến cao.
Chỉ số đường huyết có thể thay đổi do nhiều tác nhân khác nhau, bao gồm:
Những yếu tố trên tương tác phức tạp với nhau, và bất kỳ sự thay đổi nào trong các yếu tố trên cũng có thể gây ảnh hưởng đến chỉ số đường huyết trong cơ thể.
Minh họa mức dao động của đường huyết theo thực phẩm
Ổn định chỉ số đường huyết là điều quan trọng vì nó giúp duy trì sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa các biến chứng liên quan đến cả hạ đường huyết và tăng đường huyết. Cụ thể:
Tóm lại, việc duy trì chỉ số đường huyết ổn định là điều rất quan trọng để ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe, đặc biệt là đối với những người đang điều trị bệnh tiểu đường.
Duy trì chỉ số đường huyết ổn định đòi hỏi bạn phải duy trì một chế độ ăn uống cân đối, thực hành một lối sống lành mạnh và quản lý sức khỏe phù hợp. Cụ thể như sau:
Tăng cường tiêu thụ rau củ quả, protein, các loại đậu, hạt và ngũ cốc nguyên hạt giúp ổn định đường huyết
Lưu ý, mỗi người có thể cần một kế hoạch kiểm soát đường huyết khác nhau dựa trên tình trạng sức khỏe và lối sống hiện tại. Do đó, thảo luận với bác sĩ để xây dựng được một kế hoạch quản lý đường huyết chuyên biệt, “cá nhân hóa” cho bản thân là điều vô cùng cần thiết.
Tóm lại, việc kiểm soát mức đường huyết không chỉ quan trọng đối với người bệnh tiểu đường mà còn là thông số quan trọng để tất cả mọi người duy trì sức khỏe dài lâu. Kết thúc bài viết, hy vọng bạn đã hiểu rõ chỉ số đường huyết là gì cũng như làm thế nào để duy trì được một mức đường huyết bình thường. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe!
