Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Bệnh trực tràng là nhóm bệnh lý khá phổ biến nhưng thường bị bỏ qua do triệu chứng dễ nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, một số bệnh có thể gây biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Vậy, bệnh trực tràng bao gồm những vấn đề gì? Dấu hiệu bệnh trực tràng ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.
Bệnh trực tràng thường gặp là gì?
Trực tràng là đoạn cuối cùng của ruột già, nối giữa đại tràng sigma và hậu môn, dài khoảng 12-15 cm. Đây là nơi chứa và tích trữ chất thải (phân) sau khi đã được hấp thụ gần hết nước và chất dinh dưỡng từ thức ăn, trước khi được đẩy ra ngoài cơ thể qua hậu môn.
Trong hệ tiêu hóa, trực tràng đóng vai trò gửi tín hiệu đến não, kích thích phản xạ đại tiện. Bên cạnh đó, trực tràng còn tham gia vào quá trình hấp thụ nước và chất điện giải cuối cùng, góp phần điều chỉnh độ đặc của phân. Vì thế, bất kỳ biểu hiện của bệnh trực tràng nào cũng đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa, bài tiết và chất lượng sống của người bệnh.
Các bệnh về trực tràng bao gồm những vấn đề xảy ra ở trực tràng. Tuy nhiên, trong đó có một số bệnh không bị giới hạn ở trực tràng, mà có thể xảy đến với cả ruột già (đại tràng) hoặc hậu môn. Một số bệnh trực tràng thường gặp bao gồm:
Viêm trực tràng là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc trực tràng, gây ra bởi các yếu tố như nhiễm khuẩn, viêm loét đại tràng hoặc tác dụng phụ của xạ trị, thuốc điều trị. Biểu hiện bệnh trực tràng này có thể bao gồm tiêu chảy kéo dài, phân nhầy lẫn máu, cảm giác mót rặn, đau quặn hậu môn gây khó chịu cho người bệnh.
Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, viêm trực tràng dễ tiến triển thành viêm loét sâu, gây chảy máu, hẹp lòng trực tràng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh cần được thăm khám và điều trị bằng thuốc kháng sinh, chống viêm hoặc điều trị nguyên nhân chính xác gây ra bệnh trực tràng.
Polyp trực tràng là bệnh trực tràng đặc trưng bởi các khối u lành tính phát triển bất thường trên niêm mạc trực tràng. Tuy đa số polyp lành tính nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ hóa ác, đặc biệt với polyp dạng tuyến kích thước lớn hơn 1cm.
Polyp thường không có dấu hiệu rõ ràng nên đa số được phát hiện thông qua nội soi đại trực tràng định kỳ. Việc phát hiện và loại bỏ polyp sớm qua nội soi là cách hiệu quả nhất để phòng ngừa biến chứng ung thư trực tràng. Vì vậy, người bệnh cần nội soi kiểm tra định kỳ để phát hiện và loại bỏ polyp kịp thời, ngăn ngừa nguy cơ tiến triển thành bệnh trực tràng ác tính.
Minh họa hình ảnh những hạt polyp trên niêm mạc trực tràng
Trĩ nội là bệnh trực tràng phổ biến, xảy ra khi các tĩnh mạch ở vùng hậu môn – trực tràng bị phình giãn, hình thành búi trĩ bên trong. Dấu hiệu của bệnh trực tràng này có thể bao gồm chảy máu đỏ tươi trong phân, cảm giác cộm, đau rát, khó chịu khi đại tiện hoặc búi trĩ có thể sa ra ngoài hậu môn nếu bệnh trở nặng.
Nguyên nhân chính của trĩ nội thường do táo bón kéo dài, ngồi nhiều, ít vận động hoặc áp lực trong ổ bụng tăng cao (mang thai, béo phì). Ở giai đoạn nhẹ, bệnh có thể cải thiện bằng thuốc, thay đổi chế độ ăn giàu chất xơ, uống nhiều nước và vận động nhẹ nhàng. Tuy nhiên, nếu bệnh trở nặng, phẫu thuật là cần thiết để loại bỏ búi trĩ.
Sa trực tràng là tình trạng một phần hoặc toàn bộ trực tràng bị đẩy ra ngoài qua hậu môn, thường gặp ở trẻ em suy dinh dưỡng, người cao tuổi hoặc phụ nữ sinh nhiều lần. Biểu hiện điển hình là khi đi đại tiện, người bệnh thấy có khối lòi ra ngoài, kèm cảm giác đau rát, khó chịu, đôi khi rỉ phân gây mất vệ sinh và ảnh hưởng tâm lý.
Sa trực tràng không tự khỏi được và dễ dẫn đến biến chứng hoại tử, nhiễm trùng nặng nếu không được điều trị sớm. Thông thường, người bệnh cần được can thiệp ngoại khoa (phẫu thuật) để cố định trực tràng vào vị trí phù hợp.
Rò hậu môn – áp xe cạnh trực tràng là bệnh trực tràng do nhiễm trùng các tuyến quanh hậu môn, dẫn tới hình thành ổ tụ mủ cạnh trực tràng gây đau đớn dữ dội. Triệu chứng dễ nhận biết là sưng nóng vùng cạnh hậu môn, sốt cao, đau tăng khi đi đại tiện và chảy dịch mủ có mùi hôi.
Nếu ổ áp xe vỡ tự nhiên mà không được dẫn lưu tốt, có thể tạo thành đường rò kéo dài, khó lành và dễ tái phát. Để điều trị triệt để, người bệnh cần được phẫu thuật sớm, dẫn lưu sạch ổ áp xe và cắt bỏ hoàn toàn đường rò, ngăn ngừa tái phát bệnh trực tràng.
Ung thư trực tràng là bệnh lý ác tính, thuộc nhóm ung thư phổ biến hàng thứ 3 tại Việt Nam. Nguyên nhân chính liên quan đến chế độ ăn nhiều thịt đỏ, ít chất xơ, cùng với việc tồn tại các polyp trực tràng lâu năm không được xử lý.
Triệu chứng đặc trưng của bệnh là rối loạn đại tiện với tình trạng táo bón, tiêu chảy xen kẽ, phân nhỏ dẹt lẫn máu, sụt cân nhanh, thiếu máu và cảm giác mót rặn thường xuyên. Ung thư trực tràng cần được phát hiện và điều trị sớm thông qua các phương pháp như phẫu thuật cắt bỏ khối u, kết hợp hóa trị và xạ trị để kiểm soát và ngăn ngừa di căn, từ đó nâng cao tỷ lệ sống cho người mắc bệnh trực tràng.
Ung thư đại trực tràng là loại ung thư phổ biến thứ 3 tại Việt Nam
Rectocele là bệnh trực tràng đặc trưng bởi tình trạng sa thành trước trực tràng vào thành sau âm đạo, thường gặp ở phụ nữ sau sinh, lớn tuổi hoặc người bị táo bón mãn tính. Rectocele hình thành khi các cơ và mô nâng đỡ giữa âm đạo và trực tràng yếu đi, tạo thành túi phồng làm ứ đọng phân, gây khó khăn trong đại tiện.
Người bệnh thường xuyên cảm thấy mót rặn nhưng khó đi ngoài, cảm giác không hết phân, thậm chí phải dùng tay hỗ trợ khi đi cầu. Điều trị bệnh trực tràng này thường kết hợp thay đổi chế độ ăn nhiều chất xơ, tập các bài tập phục hồi sàn chậu; trường hợp nặng hơn cần can thiệp ngoại khoa để khôi phục cấu trúc giải phẫu bình thường.
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là rối loạn chức năng tiêu hóa mãn tính, gây khó chịu kéo dài và ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống. Bệnh trực tràng này tuy không nguy hiểm tính mạng nhưng gây ra các triệu chứng dai dẳng như đau bụng quặn từng cơn, đầy hơi, tiêu chảy xen kẽ táo bón, đi cầu không hết phân.
Nguyên nhân chính xác của IBS chưa rõ, nhưng stress tâm lý, rối loạn hệ thần kinh ruột và mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột được xem là những yếu tố chính. Điều trị chủ yếu là điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm căng thẳng, dùng thuốc giảm co thắt ruột, dùng men vi sinh để ổn định triệu chứng và cải thiện cuộc sống người mắc bệnh trực tràng.
Bệnh trực tràng ngày càng phổ biến, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và chất lượng sống. Hiểu rõ các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh có thể giúp người bệnh phòng ngừa và điều trị bệnh hiệu quả hơn. Cụ thể, nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh trực tràng có thể bao gồm:
Chế độ ăn ít chất xơ là nguyên nhân hàng đầu gây táo bón kéo dài, dẫn đến áp lực cao lên trực tràng và hậu môn, từ đó làm tăng nguy cơ mắc trĩ nội, polyp trực tràng và ung thư trực tràng. Chất xơ đóng vai trò quan trọng giúp làm mềm phân, thúc đẩy quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi, tránh tồn đọng chất thải gây tổn thương niêm mạc. Do vậy, người có chế độ ăn uống thiếu rau củ quả thường dễ mắc các bệnh trực tràng.
Thói quen ăn uống thiếu chất xơ có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trực tràng
Lười vận động hoặc ngồi lâu một chỗ khiến máu lưu thông kém, gây ứ trệ máu tại vùng hậu môn – trực tràng. Điều này làm tăng áp lực lên tĩnh mạch, dẫn tới nguy cơ trĩ nội, sa trực tràng và hội chứng ruột kích thích (IBS). Ngoài ra, ít vận động còn khiến nhu động ruột giảm, tăng nguy cơ táo bón, tạo môi trường thuận lợi cho polyp và ung thư trực tràng phát triển. Do đó, duy trì lối sống năng động là biện pháp phòng tránh hiệu quả bệnh trực tràng.
Nhiễm khuẩn đường ruột như Salmonella, Shigella, E. coli hay virus như Cytomegalovirus (CMV) có thể gây viêm nhiễm cấp tính niêm mạc trực tràng, dẫn đến tình trạng viêm trực tràng cấp hoặc áp xe cạnh trực tràng. Các tác nhân này khi xâm nhập vào niêm mạc sẽ gây tổn thương, tạo ổ viêm nhiễm, mưng mủ. Nếu không điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể diễn tiến nghiêm trọng thành rò hậu môn, trở thành bệnh trực tràng mãn tính.
Di truyền và các bệnh lý nền như viêm loét đại trực tràng, hội chứng đa polyp (FAP), hội chứng Lynch… có thể làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh trực tràng nguy hiểm như ung thư trực tràng, polyp trực tràng ác tính. Các yếu tố này gây ra những bất thường về cấu trúc niêm mạc hoặc biến đổi gene khiến tế bào tăng sinh mất kiểm soát, dễ dàng chuyển thành tổn thương ác tính. Vì vậy, người có tiền sử gia đình mắc bệnh lý tiêu hóa cần tầm soát sớm để phát hiện kịp thời bệnh trực tràng.
Các dấu hiệu của bệnh trực tràng thường dễ bị bỏ qua do nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, nếu gặp tình trạng chảy máu hậu môn kéo dài hoặc thay đổi thói quen đại tiện bất thường hơn 2 tuần (như tiêu chảy xen kẽ táo bón), bạn cần cảnh giác bởi đây có thể là triệu chứng cảnh báo bệnh trực tràng như viêm loét, polyp hoặc ung thư trực tràng.
Ngoài ra, phân nhỏ bất thường, có máu hoặc chất nhầy cho thấy khả năng xuất hiện khối u hoặc viêm nhiễm trong trực tràng. Bên cạnh đó, cảm giác mót rặn liên tục dù đã đại tiện nhiều lần, kèm sụt cân không rõ lý do, thiếu máu và mệt mỏi kéo dài cũng là dấu hiệu nghiêm trọng. Những triệu chứng này đều không đặc hiệu nhưng có thể phản ánh các bệnh trực tràng tiềm ẩn nguy hiểm, cần được phát hiện và điều trị kịp thời.
Người bệnh cần thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường tại trực tràng
Chẩn đoán sớm và chính xác bệnh trực tràng là yếu tố quyết định để xây dựng kế hoạch điều trị hiệu quả. Các bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp khác nhau tùy thuộc vào triệu chứng và nghi ngờ cụ thể:
Bệnh trực tràng có thể trở nên nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một số bệnh như viêm trực tràng, polyp hay trĩ ở giai đoạn đầu có thể điều trị bảo tồn, nhưng nếu kéo dài, chúng có thể dẫn đến biến chứng như loét, chảy máu, nhiễm trùng, thậm chí hóa ung thư. Đặc biệt, ung thư trực tràng là một trong những ung thư tiêu hóa phổ biến, có khả năng di căn nếu chẩn đoán muộn.
Ngoài ra, các bệnh trực tràng còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống như đau rát, mót rặn liên tục, khó kiểm soát đại tiện, gây mệt mỏi, thiếu máu và suy dinh dưỡng. Vì vậy, không nên chủ quan với bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại vùng hậu môn – trực tràng, đặc biệt khi có yếu tố nguy cơ mắc bệnh trực tràng. Việc thăm khám và tầm soát định kỳ là cách tối ưu để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.
Tùy vào loại bệnh trực tràng cụ thể và mức độ tiến triển, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp nhằm kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và phục hồi chức năng tiêu hóa. Dưới đây là các hướng điều trị phổ biến:
Phẫu thuật là phương pháp điều trị phổ biến cho các bệnh trực tràng tiến triển nặng
Phòng ngừa bệnh trực tràng hiệu quả không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hỗ trợ duy trì sức khỏe tiêu hóa lâu dài. Dưới đây là một số cách phòng bệnh khoa học nên áp dụng:
Nếu bạn đang gặp các vấn đề liên quan đến trực tràng như đi ngoài ra máu, đau hậu môn, rối loạn đại tiện hoặc nghi ngờ có tổn thương bên trong nhưng chưa chẩn đoán rõ ràng, đừng chủ quan. Đây có thể là triệu chứng bệnh trực tràng cần được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là địa chỉ uy tín mà bạn có thể cân nhắc. Trung tâm quy tụ đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực tiêu hóa, với khả năng chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa cho từng người bệnh.
Đặc biệt, trung tâm ứng dụng công nghệ nội soi không đau thế hệ mới Olympus Evis X1 CV-1500, tích hợp trí tuệ nhân tạo AI, giúp phóng to hình ảnh niêm mạc trực tràng lên đến 145 lần, phát hiện sớm tổn thương dù rất nhỏ. Nhờ đó, việc điều trị được thực hiện sớm, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao hiệu quả hồi phục.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn vui lòng liên hệ 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Tóm lại, bệnh trực tràng không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hằng ngày mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không điều trị đúng cách. Khi có các triệu chứng của bệnh trực tràng, người bệnh nên đến khám sớm để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp và an toàn.
