Người bệnh tiểu đường nên ăn gì, kiêng gì – Kèm chỉ số GI, GL

18/01/2024 Theo dỗi Nutrihome trên google news Tác giả: Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome
Tư vấn chuyên môn bài viết
Chức Vụ: Bác sĩ Dinh dưỡng
Khoa Dinh dưỡng - Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

Tiểu đường nên ăn gì và kiêng gì để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và cân bằng? Câu hỏi này không chỉ quan trọng đối với những người đang mắc bệnh mà còn là mối quan tâm của cả gia đình và người thân chăm sóc họ. Bởi lẽ, biết cách lựa chọn thực phẩm khoa học cũng là một phần quan trọng trong phác đồ điều trị bệnh. Vậy, người bị tiểu đường nên ăn gì và kiêng gì tốt cho sức khỏe? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.

Người bị bệnh tiểu đường nên ăn gì và nên kiêng gì?

Người bệnh tiểu đường nên ăn gì và kiêng gì thì tốt cho sức khỏe?

Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng đến bệnh tiểu đường như thế nào?

Chế độ dinh dưỡng có ảnh hưởng đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định đến hiệu quả điều trị và kiểm soát bệnh tiểu đường.

Cụ thể, đối với những người đang mắc phải căn bệnh này, việc tăng cường tiêu thụ các thực phẩm có tải lượng đường huyết thấp, giàu chất xơ; đồng thời, chứa ít chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và muối, chính là ưu tiên hàng đầu để ngăn ngừa bệnh tiến triển và khởi phát biến chứng.

Một số biến chứng và rủi ro sức khỏe tiềm ẩn mà người bệnh tiểu đường phải đối mặt có thể bao gồm việc tăng nguy cơ đồng mắc bệnh gan nhiễm mỡ, suy gan, suy thận, bệnh mạch vành, suy tim và có thể dẫn đến đột quỵ.

Do đó, hiểu rõ tiểu đường nên ăn gì cũng là một phần quan trọng trong kế hoạch điều trị toàn diện, giúp kiểm soát mức đường huyết để ngăn ngừa sớm những biến chứng kể trên.

Người bị tiểu đường nên ăn gì?

Người bị tiểu đường nên ăn gì có chỉ số đường huyết nhỏ hơn 55 và tải lượng đường huyết nhỏ hơn 20 để không làm đường huyết tăng nhanh quá mức sau khi tiêu thụ, chẳng hạn như:

1. Tiểu đường nên ăn rau lá xanh

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
<55 <15 Thấp

Người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa nhiều rau lá xanh vì chúng rất giàu chất xơ, ít đường và ít calo:

  • Chất xơ: Giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường, qua đó hỗ trợ kiểm soát chỉ số đường huyết hiệu quả.
  • Hàm lượng calo và đường thấp: Giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh, một yếu tố quan trọng trong việc quản lý bệnh tiểu đường.

Một số loại rau lá xanh như cải xoăn, cải bó xôi, rau muống, bông cải xanh,… cũng chứa nhiều chất chống oxy hóa glucosinolates có đặc tính kháng viêm, hỗ trợ kiểm soát tình trạng kháng insulin và ngăn ngừa sớm các biến chứng tim mạch do bệnh tiểu đường gây ra.

2. Khoai lang

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
70 11.3 Trung bình

Người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa khoai lang thay cho các loại tinh bột khác như cơm, bánh mì. Loại củ này có tải đường huyết thấp hơn nhiều nếu so với gạo (GL là 11.3 so với 30-40 của gạo), giúp kiểm soát lượng đường trong máu sau khi ăn.

Không những thế, khoai lang còn chứa nhiều beta-carotene, một dẫn xuất của vitamin A được chứng minh có tác dụng chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ DNA trước các phản ứng viêm khi đường huyết tăng cao; nhờ đó, ngăn ngừa bệnh tiến triển nặng và khởi phát biến chứng.

tiểu đường nên ăn gì, khoai lang

Kéo dài thời gian luộc giúp làm giảm chỉ số đường huyết của khoai lang

3. Quả bơ

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
10 0.9 Thấp

Quả bơ là thực phẩm tốt cho người tiểu đường bởi nghiên cứu cho thấy, ăn bơ có thể giúp hạ thấp nồng độ insulin lúc đói, hỗ trợ người bệnh kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả.

Không những thế, bơ còn chứa nhiều omega-3 – một loại axit béo có đặc tính kháng viêm và chống oxy hóa. Theo nghiên cứu, tăng cường tiêu thụ axit béo tốt (omega-3) cùng với việc cắt giảm axit béo bão hòa (mỡ động vật), có thể giúp kiểm soát mức đường huyết lúc đói, ngăn chặn nguy cơ tăng huyết áp và mắc bệnh tim mạch ở bệnh nhân tiểu đường loại 2.

4. Trứng

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
0 0 Không

Người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa nhiều trứng, bởi lẽ, trứng chứa rất ít carbohydrate, gần như không ảnh hưởng đến mức đường huyết, điều này quan trọng cho việc kiểm soát bệnh tiểu đường.

Không những thế, protein trong trứng còn chứa đủ cả 9 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể người không thể tự tổng hợp. Các axit amin thiết yếu chính là nguồn “nguyên liệu” quan trọng giúp cơ thể tái tạo và sửa chữa tế bào.

5. Hạt chia

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
30 12.6 Trung bình

Hạt chia là thức ăn tốt cho người tiểu đường vì phần lớn hàm lượng carbohydrate chứa trong hạt chia tồn tại dưới dạng chất xơ, giúp làm giảm tốc độ tiêu hóa. Nhờ đó, tiêu thụ hạt chia không làm tăng mức đường huyết lên đáng kể sau khi ăn.

Mặt khác, hạt chia giàu axit béo omega-3 và các chất chống oxy hóa polyphenols, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch. Đây là một lợi ích vô cùng quan trọng vì người bệnh tiểu đường thường có nguy cơ cao bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ cao gấp 4 lần so với người bình thường.

6. Sữa chua Hy Lạp

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
11 0.418 Thấp

Sữa chua Hy Lạp thường có nhiều protein, ít carbs và đường hơn so với sữa chua truyền thống. Đặc biệt, loại sữa chua này còn có phiên bản không đường, giúp bạn giảm tối đa nguy cơ tăng đường huyết sau khi tiêu thụ.

Nghiên cứu cho thấy, có từ 37 – 44.8% bệnh nhân tiểu đường loại 2 bị khởi phát biến chứng loãng xương. Trong khi đó, sữa chua Hy Lạp lại chứa nhiều canxi và vitamin D – hai dưỡng chất quan trọng giúp tăng cường hoạt động của nguyên bào tạo xương. Nhờ đó, tiêu thụ sữa chua Hy Lạp có thể hỗ trợ ngăn ngừa sớm biến chứng loãng xương ở người bệnh tiểu đường.

bệnh tiểu đường nên ăn gì, sũa chua Hy Lạp

Sữa chua Hy Lạp chứa ít carb và đường hơn so với sữa chua truyền thống

7. Bệnh tiểu đường nên ăn các loại cá béo

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
0 0 Không

Cá béo là cá sống ở vùng biển lạnh, bao gồm cá hồi, cá ngừ, cá trích, cá thu,… Người bệnh tiểu đường nên ăn gì có cá béo làm thành phần chính bởi đây là loại thực phẩm giàu omega-3 và protein. Trong đó:

  • Omega-3: Là loại chất béo có đặc tính kháng viêm, được Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến cáo bổ sung vào khẩu phần ăn để làm giảm nguy cơ mắc các biến chứng tim mạch liên quan đến bệnh tiểu đường như bệnh mạch vành, suy tim và đột quỵ.
  • Protein: Cung cấp các axit amin thiết yếu để cơ thể tái tạo và sửa chữa DNA. Ngoài ra, chúng còn giúp bạn cảm thấy no lâu, hạn chế hấp thụ đường từ thực phẩm và hỗ trợ kiểm soát mức đường huyết.

8. Hạt quinoa (diêm mạch)

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
35 7.3 Thấp

Với chỉ số đường huyết là 35, tiêu thụ hạt quinoa sẽ không gây ra sự tăng đột biến lượng đường trong máu. Tất cả là nhờ thành phần hạt quinoa chứa nhiều chất xơ và protein, cả hai đều làm chậm quá trình hấp thụ đường tại ruột non, giúp kiểm soát lượng đường glucose trong máu.

Đặc biệt, không giống như một số nguồn protein thực vật khác, quinoa là một nguồn protein “hoàn chỉnh”, nghĩa là nó chứa tất cả 9 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể con người không thể tự tạo ra. Điều này khiến cho chất lượng protein trong hạt quinoa có giá trị dinh dưỡng cao tương đương đạm động vật, tốt cho sức khỏe của người bệnh tiểu đường.

9. Hạnh nhân

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
15 1.95 Thấp

Hạnh nhân là thực phẩm tốt cho bệnh tiểu đường vì chúng có chỉ số đường huyết thấp. Nghiên cứu cho thấy, tiêu thụ 60g hạnh nhân (45 hạt) mỗi ngày có thể làm hạ thấp mức insulin lúc đói và mức đường huyết lúc đói xuống 4.1% và 0.8%.

Trong bối cảnh bệnh tiểu đường luôn khiến mức đường huyết của người bệnh tăng cao liên tục, việc hạ thấp được nồng độ insulin và lượng đường trong máu sẽ giúp người bệnh kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa sớm các biến chứng liên quan đến tim mạch.

người tiểu đường nên ăn gì, hạnh nhân

Hạnh nhân và bột hạnh nhân là những thực phẩm “thân thiện” với người bệnh tiểu đường

10. Gạo lứt

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
50 36.5 Cao

Trong khi gạo trắng truyền thống có chỉ số đường huyết (GI) là 72 và tải lượng đường huyết (GL) là 56, thì gạo lứt lại có GI thấp hơn 31% (50) và GL thấp hơn 35% (36.5). Tất cả là do gạo lứt chứa nhiều chất xơ và tinh bột phức hợp (tinh bột hấp thu chậm) hơn so với gạo trắng.

Như vậy, dù có mức độ gây tăng đường huyết thuộc nhóm Cao, nhưng việc tiêu thụ gạo lứt vẫn “thân thiện” đối với sức khỏe của người bệnh tiểu đường hơn khi so với gạo trắng. Điều này giúp gạo lứt trở thành một sự lựa chọn lý tưởng để thay thế gạo trắng trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Mặt khác, dưỡng chất alpha lipoic acid chứa trong gạo lứt còn giúp cơ thể hạ thấp nồng độ cholesterol, hỗ trợ ngăn ngừa biến chứng tim mạch. Điều này khiến gạo lứt được Bộ Y Tế khuyến nghị là thực phẩm lý tưởng để thay thế hoàn toàn gạo trắng trong bữa cơm hàng ngày của người bệnh tiểu đường.

11. Hạt lanh

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
35 0.6 Thấp

Bệnh tiểu đường xảy ra khi cơ thể kém nhạy cảm với insulin, một loại hóc-môn giúp cơ thể hạ thấp lượng đường trong máu. Trong khi đó, hạt lanh lại chứa nhiều secoisolariciresinol diglucoside (SDG), một hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ được chứng minh giúp cải thiện độ nhạy với insulin. Vì vậy, người bị tiểu đường nên ăn gì chứa hạt lanh để làm chậm sự phát triển của bệnh tiểu đường tuýp 2.

12. Hạt óc chó

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
15 2 Thấp

So với hầu hết các loại hạt khác, quả óc chó có hàm lượng axit α-linolenic (omega-3) cao hơn cả. Nhờ đó, tiêu thụ 60 – 90g quả óc chó mỗi ngày đã được chứng minh là làm giảm cholesterol trong huyết thanh một cách nhất quán, mang lại tác dụng chống xơ vữa động mạch và ngăn ngừa sớm các biến chứng tim mạch liên quan đến bệnh tiểu đường.

13. Các loại đậu

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
10 – 40 14 – 18 Trung bình

Theo Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ, người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa các loại đậu vì chúng vừa có chỉ số đường huyết thấp, vừa chứa nhiều protein. Trung bình 90 gam đậu có thể chứa hàm lượng protein cao tương đương với khoảng 30g thịt động vật, nhưng lại không hề chứa bất kỳ lượng chất béo bão hòa nào có thể gây hại cho sức khỏe tim mạch.

Đậu cũng là nguồn cung cấp folate (vitamin B9) tuyệt vời, làm giảm mức homocysteine​, một loại protein mà khi hiện diện ở nồng độ ​​cao có thể thúc đẩy chứng xơ vữa động mạch, làm tăng nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ cho người bệnh tiểu đường.

bị tiểu đường nên ăn gì, các loại đậu

Các loại đậu chứa nhiều folate, tốt cho sức khỏe tim mạch

14. Người tiểu đường nên ăn bông cải xanh

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
15 0.48 Thấp

Người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa bông cải xanh bởi chúng có lượng đường huyết thấp, đặc biệt có lợi cho những người cần kiểm soát chặt chẽ lượng đường trong máu.

Nghiên cứu cho thấy, bông cải xanh chứa nhiều chất chống oxy hóa sulforaphane, có khả năng ngăn ngừa tình trạng kháng insulin trở nặng, đồng thời làm giảm đường huyết, mức độ mỡ máu và chống lại các tác nhân gây căng thẳng oxy hóa do bệnh tiểu đường gây ra.

15. Trái cây có múi

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
25 – 43 1.2 – 5 Thấp

Người tiểu đường nên ăn gì chứa các loại trái cây có múi (cam, quýt, bưởi,…) bởi chúng rất giàu vitamin C. Nghiên cứu cho thấy, bổ sung vitamin C có thể giúp hạ thấp lượng đường trong máu sau bữa ăn và hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả.

Không những thế, vitamin C cũng là một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, có vai trò bảo vệ người bệnh tiểu đường khỏi các biến chứng tim mạch bằng cách giảm tác hại do các gốc tự do gây ra.

16. Các loại quả mọng

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
28 – 40 4.8 – 6.4 Thấp

Các loại quả mọng là tên gọi để chỉ chung những loại trái cây thuộc họ Berry, chẳng hạn như mâm xôi, việt quất, phúc bồn tử, dâu tây,… Nhóm trái cây này chứa nhiều anthocyanin, một chất hóa có khả năng có thể làm giảm lượng glucose sản xuất trong gan.

Nhờ đó, tiêu thụ quả mọng có thể hỗ trợ kiểm soát đường huyết; đồng thời, giúp ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ – một biến chứng phổ biến, có thể khởi phát trên 70% những người bệnh tiểu đường hiện nay.

17. Yến mạch

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
60 9 Thấp

Yến mạch chứa nhiều pyridoxine (vitamin B6). Loại vitamin này vừa là một chất chống oxy hóa, cũng đồng thời là chất xúc cho khoảng 150 phản ứng điều chỉnh quá trình chuyển hóa đường, chất béo, axit amin, tổng hợp DNA và chất dẫn truyền thần kinh trong cơ thể.

Nghiên cứu cho thấy, thiếu hụt vitamin B6 vừa là tác nhân thúc đẩy, vừa là hậu quả của bệnh tiểu đường. Do đó, người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa yến mạch để kịp thời bổ sung vitamin B6, giúp bảo vệ DNA và ngăn ngừa biến chứng.

người bị tiểu đường nên ăn gì, yến mạch

Người bệnh tiểu đường nên ưu tiên chọn loại yến mạch cắt thép và cán dẹt thay vì loại ăn liền (instant oats)

18. Dầu ô liu

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
0 0 Không

Theo nghiên cứu, bổ sung dầu ô-liu nguyên chất vào bữa ăn có thể làm giảm đến 50% phản ứng đường huyết sớm sau bữa ăn. Nhờ đó, tiêu thụ dầu ô-liu có thể giúp người bệnh tiểu đường kiểm soát tốt mức đường huyết và ngăn bệnh tiến triển nặng.

19. Nấm

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
10 – 30 <1 Thấp

Nấm là nguồn dồi dào cung cấp beta-glucan, một thành phần được chứng minh là có thể hỗ trợ gia tăng sản xuất insulin bằng cách khôi phục chức năng mô tuyến tụy, dẫn đến giảm mức đường huyết. Do đó, người bệnh tiểu đường nên ăn gì chứa nhiều nấm, chẳng hạn như các món gỏi nấm, lẩu nấm, mì xào nấm,…

20. Người bị tiểu đường nên ăn bún nưa, mì nưa

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
0 0 Không

Bún nưa, mì nưa được làm từ củ khoai nưa (konjac) nên rất giàu glucomannan, một loại chất xơ hòa tan có khả năng hấp thụ nước mạnh mẽ. Nhờ đó, tiêu thụ bún mì nưa tạo cảm giác no lâu, hỗ trợ cơ thể hạn chế hấp thụ đường và kiểm soát đường huyết hiệu quả.

21. Ức gà bỏ da

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
0 0 Không

Thịt gà rất giàu chất dinh dưỡng, protein và ít calo , lý tưởng cho những người mắc bệnh tiểu đường đang cố gắng duy trì cân nặng vừa phải. Việc loại bỏ da gà giúp làm giảm lượng chất béo bão hòa và calo, hỗ trợ người bệnh tiểu đường quản lý cholesterol và cân nặng; từ đó, ngăn ngừa sớm các biến chứng tim mạch.

22. Ngũ cốc nguyên hạt và chế phẩm liên quan

Chỉ số đường huyết (GI) Tải lượng đường huyết (GL) Mức độ gây tăng đường huyết
45 15 – 17 Trung bình

Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều cám và chất xơ, khiến cơ thể mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa. Điều này giúp lượng đường trong máu của bạn tăng chậm hơn và thấp hơn.

Một số loại ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp bạn quản lý bệnh tiểu đường hiệu quả bao gồm: gạo lứt, hạt ngô, yến mạch, kiều mạch, hạt diêm mạch hoặc bánh mì, mì ống và bún mì làm từ bột của các loại ngũ cốc kể trên.

tiểu đường nên ăn gì, các sản phẩm từ ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt và các chế phẩm liên quan là thực phẩm tốt cho người bệnh tiểu đường

Người bệnh tiểu đường kiêng ăn gì?

Người bệnh tiểu đường nên kiêng ăn gì có chỉ số đường huyết và tải lượng đường huyết cao (GI>55 hoặc GL>20). Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần kiêng thực phẩm chứa chất béo bão hòa, muối natri, rượu, bia và thực phẩm siêu chế biến. Cụ thể như sau:

1. Bệnh tiểu đường kiêng ăn thực phẩm giàu carb, GI cao

Người bệnh tiểu đường nên kiêng thực phẩm giàu chất đường bột, đặc biệt là thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) cao vì chúng có thể làm tăng đột biến nồng độ glucose trong máu; từ đó, làm tăng nguy cơ khởi phát biến chứng (tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, viêm khớp, xơ vữa động mạch,…).

Ví dụ về một số thực phẩm có GI cao mà người bệnh tiểu đường nên kiêng có thể bao gồm:

  • Gạo trắng, bột mì tinh chế, tinh bột khoai tây và các chế phẩm liên quan (bánh mì trắng, mì ống, bún, phở, miến, khoai tây chiên,…);
  • Ngũ cốc ăn sáng đóng hộp có bổ sung đường;
  • Nước giải khát đóng chai (nước trái cây đóng hộp, nước tăng lực, nước ngọt có ga,…);
  • Đồ ngọt như bánh, kẹo.

2. Thực phẩm chứa chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa

Cả chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa đều có thể tăng làm tăng nồng độ cholesterol tỷ trọng thấp (cholesterol LDL) trong máu và thúc đẩy bệnh các bệnh lý tim mạch tiến triển. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh người mắc bệnh tiểu đường thường có nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ cao gấp 4 lần so với người bình thường.

Ngược lại, người bệnh tiểu đường kiêng gì chứa hai loại chất kể trên sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch, chẳng hạn như mỡ động vật (chứa trong thịt gia súc, mỡ dưới da gia cầm, bơ và sữa bò) và dầu công nghiệp (chứa trong thức ăn nhanh, đồ ăn đóng hộp, thực phẩm chiên rán,…).

3. Thực phẩm và đồ uống có đường

Thực phẩm và đồ uống có đường làm tăng nhanh mức đường huyết. Đối với người tiểu đường, việc kiểm soát mức đường huyết là rất quan trọng để tránh biến chứng. Do đó, người bệnh tiểu đường nên hạn chế hoặc tránh tiêu thụ các loại thực phẩm và đồ uống chứa đường như nước ngọt có ga; kẹo, bánh ngọt và các sản phẩm chế biến sẵn có thêm đường.

tiểu đường kiêng gì, thực phẩm có nhiều đường

Người bệnh tiểu đường nên kiêng gì chứa nhiều đường

4. Đồ ăn mặn

Đồ ăn mặn là thực phẩm chứa nhiều muối natri và tiềm ẩn nguy cơ gây tăng huyết áp sau khi tiêu thụ. Trong khi đó, theo nghiên cứu, người bệnh tiểu đường vốn đã có sẵn nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp cao hơn gấp 2 lần so với người bình thường.

Hơn nữa, tình trạng tăng huyết áp có thể khiến mức độ kháng insulin tiến triển nặng và làm trầm trọng thêm tình trạng tiểu đường. Do đó, người bệnh tiểu đường kiêng ăn gì quá mặn hoặc chứa nhiều muối natri (đồ ăn đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn) là điều cần thiết.

5. Tiểu đường kiêng rượu, bia

Người bệnh tiểu đường nên kiêng ăn gì chứa nhiều rượu bia vì chúng có thể kích thích gan sản xuất ra nhiều xeton, làm hạ thấp độ pH của máu; đồng thời, làm gia tăng hàm lượng triglycerides máu, gây ra bệnh máu nhiễm mỡ và gia tăng rủi ro đột quỵ.

Hơn nữa, uống nhiều rượu trong trạng thái nhịn ăn có thể gây hạ đường huyết và cuối cùng làm tăng nguy cơ tử vong của bệnh nhân tiểu đường vì nhiều nguyên nhân không liên quan đến vấn đề tim mạch.

6. Tiểu đường kiêng ăn thực phẩm siêu chế biến

Thực phẩm siêu chế biến là những thực phẩm chứa từ 5 chất phụ gia công nghiệp trở lên, bao gồm chất bảo quản, chất nhũ hóa, chất làm ngọt, phẩm màu và hương vị nhân tạo.

Người bệnh tiểu đường nên kiêng ăn thực phẩm siêu chế biến vì chúng thường chứa nhiều muối natri, đường và cả chất béo bão hòa. Tất cả đều có khả năng thúc đẩy biến chứng tim mạch và khiến tình trạng viêm nhiễm trên cơ thể tiến triển nặng, đặc biệt là ở người bệnh tiểu đường có triệu chứng viêm khớp.

Một số thực phẩm siêu chế biến điển hình là nước ngọt, khoai tây chiên, sô cô la, kẹo, kem, ngũ cốc ăn sáng có đường, mì ăn liền, xúc xích và tất cả các loại đồ ăn đóng hộp.

Lưu ý giúp kiểm soát chế độ ăn của người tiểu đường

Để kiểm soát chế độ ăn của người tiểu đường một cách khoa học, ngoài việc hiểu rõ người bệnh tiểu đường nên ăn gì hoặc kiêng gì, bạn cũng cần:

1. Đọc kỹ nhãn thực phẩm

Chú ý đọc nhãn thực phẩm giúp người bệnh tiểu đường lựa chọn thực phẩm phù hợp, hỗ trợ quản lý đường huyết và duy trì sức khỏe tổng thể. Khi đọc nhãn thực phẩm, người bệnh tiểu đường cần chú ý đến thông số “Tổng lượng Đường bột(Total Carbohydrates) bởi đây chính là yếu tố quan trọng nhất giúp quản lý đường huyết hiệu quả.

Khi xem xét tổng lượng carbohydrate, bạn cần xác định rõ trong đó có bao nhiêu phần trăm là đường, chất xơ và các loại carb khác. Nhìn chung, lượng đường càng ít, lượng chất xơ càng cao thì càng tốt cho sức khỏe.

Người bệnh tiểu đường cần đọc nhãn thực phẩm

Người bệnh tiểu đường cần xem kỹ thông số “Total Carbohydrates” trên nhãn thực phẩm

2. Tính toán lượng đường và khẩu phần ăn

Nhìn chung, người bệnh tiểu đường không nên ăn quá 45 – 60g chất đường bột / bữa chính và 15 – 20g chất đường bột / bữa phụ. Chất đường bột bao gồm có đường, chất xơ và tinh bột. Do đó, khi tính toán hàm lượng chất đường bột trong khẩu phần ăn, bạn đừng quên tính luôn cả hàm lượng đường và chất xơ chứa trong chúng.

3. Rải đều carb trong suốt cả ngày

Việc phân bổ đều carb suốt cả ngày giúp tránh sự gia tăng đột ngột của đường huyết sau bữa ăn. Điều này giúp duy trì mức đường huyết ổn định, là yếu tố quan trọng trong việc quản lý tiểu đường.

Mặt khác, carb (chất đường bột) cũng là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Việc rải đều carb giúp kiểm soát cảm giác đói và cung cấp năng lượng liên tục cho suốt ngày dài; từ đó, hỗ trợ duy trì mức năng lượng và sự tập trung.

4. Luôn lắng nghe cơ thể

Mỗi người có cách phản ứng khác nhau với các loại thực phẩm, và việc lắng nghe cơ thể giúp xác định được loại thực phẩm nào tốt hoặc không tốt cho việc kiểm soát đường huyết cá nhân.

Đặc biệt, việc lắng nghe cơ thể còn giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo khi đường huyết tăng quá cao, chẳng hạn như triệu chứng chóng mặt, đau đầu, khát nước liên tục hoặc run rẩy. Sự nhận biết kịp thời này có thể giúp bạn hành động đúng lúc để ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến sức khỏe tim mạch, gan và thận.

Bị tiểu đường cần lắng nghe cơ thể nhiều hơn

Lắng nghe cơ thể giúp bạn nhận biết sớm các dấu hiệu gia tăng đường huyết quá mức

Tóm lại, khi nói về chế độ dinh dưỡng cho người bệnh tiểu đường, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp không chỉ giúp kiểm soát lượng đường trong máu mà còn góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trả lời cho câu hỏi tiểu đường nên ăn gì, các chuyên gia dinh dưỡng đều khuyến nghị bạn hãy tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ, ít đường; đồng thời, hạn chế muối, dầu mỡ và tinh bột.

Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ người bệnh tiểu đường nên ăn gì và kiêng gì thì tốt cho sức khỏe. Nếu cần tư vấn thêm về việc xây dựng thực đơn ăn uống khoa học cho người bệnh tiểu đường, bạn hãy liên hệ đến Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome thông qua số hotline 1900 633 599. Trân trọng kính chào!

5/5 - (1 bình chọn)
12:07 30/05/2025
Nguồn tham khảo
  1. Ma, L., Liu, G., Sampson, L., Willett, W. C., Hu, F. B., & Sun, Q. (2018). Dietary glucosinolates and risk of type 2 diabetes in 3 prospective cohort studies. The American journal of clinical nutrition107(4), 617–625. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqy003
  2. Moreno, J., Leets, I., Puche, R., Salazar, A., Papale, J., Alvarado, G., & García-Casal, M. (2013). Low Dose -Carotene Supplementation Diminishes Oxidative Stress in Type 2 Diabetics and Healthy Individuals. Journal of Pharmacy and Nutrition Sciences3, 206–214. https://pdfs.semanticscholar.org/4687/3b6d9517066d88f86f505a8a7ced2d8b8e95.pdf
  3. ‌Frazier‐Wood, A. C., Goodarzi, M. O., Senn, M., Gadgil, M. D., Graça, G., Allison, M., Tzoulaki, I., Mi, M. Y., Greenland, P., Ebbels, T. M. D., Elliott, P., Tracy, R. P., Herrington, D. M., & Rotter, J. I. (2023). Associations between Metabolomic Biomarkers of Avocado Intake and Glycemia in the Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. The Journal of Nutrition, 153(10), 2797–2807. https://doi.org/10.1016/j.tjnut.2023.07.013
  4. Azadbakht, L., Fard, N. R., Karimi, M., Baghaei, M. H., Surkan, P. J., Rahimi, M., Esmaillzadeh, A., & Willett, W. C. (2011). Effects of the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) eating plan on cardiovascular risks among type 2 diabetic patients: a randomized crossover clinical trial. Diabetes care34(1), 55–57. https://doi.org/10.2337/dc10-0676
  5. Knez Hrnčič, M., Ivanovski, M., Cör, D., & Knez, Ž. (2019). Chia Seeds (Salvia hispanica L.): An Overview-Phytochemical Profile, Isolation Methods, and Application. Molecules (Basel, Switzerland)25(1), 11. https://doi.org/10.3390/molecules25010011
  6. Diabetes and heart disease. (n.d.). Heart Foundation. https://www.heartfoundation.org.au/bundles/your-heart/diabetes-and-heart-disease
  7. Si, Y., Wang, C., Guo, Y., Xu, G., & Ma, Y. (2019). Prevalence of Osteoporosis in Patients with Type 2 Diabetes Mellitus in the Chinese Mainland: A Systematic Review and Meta-Analysis. Iranian Journal of Public Health48(7), 1203–1214. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6708547/
  8. ‌Siscovick, D. S., Barringer, T. A., Fretts, A. M., Wu, J., Lichtenstein, A. H., Costello, R. B., Kris-Etherton, P. M., Jacobson, T. A., Engler, M. B., Alger, H. M., Appel, L. J., & Dariush Mozaffarian. (2017). Omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid (Fish Oil) Supplementation and the Prevention of Clinical Cardiovascular Disease. Circulation135(15). https://doi.org/10.1161/cir.0000000000000482
  9. ‌Sing Chung Li, Yen Hua Liu, Liu, J., Chang, W.-H., Chen, C., & Chen, O. (2011). Almond consumption improved glycemic control and lipid profiles in patients with type 2 diabetes mellitus. Metabolism60(4), 474–479. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2010.04.009
  10. Loan, T. (2021, October 18). Cách sử dụng gạo lứt với người cao tuổi, người đái tháo đường. Báo điện tử Sức khỏe và Đời sống. https://suckhoedoisong.vn/chuyen-gia-dinh-duong-chi-cach-che-bien-gao-lut-cho-nguoi-cao-tuoi-nguoi-benh-dai-thao-duong-169211017023233026.htm
  11. Prasad, K., & Dhar, A. (2016). Flaxseed and Diabetes. Current pharmaceutical design22(2), 141–144. https://doi.org/10.2174/1381612822666151112151230
  12. Feldman E. B. (2002). The scientific evidence for a beneficial health relationship between walnuts and coronary heart disease. The Journal of nutrition132(5), 1062S–1101S. https://doi.org/10.1093/jn/132.5.1062S
  13. What superstar foods are good for diabetes?. (n.d.). American Diabetes Association. https://diabetes.org/food-nutrition/food-and-blood-sugar/diabetes-superstar-foods
  14. Mohammed, A., & Mohammed, H. A. (2023). Beneficial role of broccoli and its active ingredient, sulforaphane in the treatment of diabetes. Phytomedicine Plus3(2), 100431–100431. https://doi.org/10.1016/j.phyplu.2023.100431
  15. Can vitamin C help type 2 diabetes? (2019, February 26). NPS MedicineWise. https://www.nps.org.au/news/can-vitamin-c-help-type-2-diabetes
  16. Stote, K. S., Wilson, M. M., Hallenbeck, D., Thomas, K., Rourke, J. M., Sweeney, M. I., Gottschall-Pass, K. T., & Gosmanov, A. R. (2020). Effect of Blueberry Consumption on Cardiometabolic Health Parameters in Men with Type 2 Diabetes: An 8-Week, Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Trial. Current developments in nutrition4(4), nzaa030. https://doi.org/10.1093/cdn/nzaa030
  17. Diabetes and fatty liver. (n.d.). diabinfo. https://www.diabinfo.de/en/living-with-diabetes/complications/liver.html
  18. Mascolo, E., & Vernì, F. (2020). Vitamin B6 and Diabetes: Relationship and Molecular Mechanisms. International journal of molecular sciences21(10), 3669. https://doi.org/10.3390/ijms21103669
  19. Bozzetto, L., Alderisio, A., Giorgini, M., Barone, F., Giacco, A., Riccardi, G., Rivellese, A. A., & Annuzzi, G. (2016). Extra-Virgin olive oil reduces glycemic response to a High–Glycemic Index meal in patients with Type 1 diabetes: a randomized controlled trial. Diabetes Care, 39(4), 518–524. https://doi.org/10.2337/dc15-2189
  20. Shamim, M. Z., Mishra, A. K., Kausar, T., Mahanta, S., Sarma, B., Kumar, V., Mishra, P. K., Panda, J., Baek, K. H., & Mohanta, Y. K. (2023). Exploring Edible Mushrooms for Diabetes: Unveiling Their Role in Prevention and Treatment. Molecules (Basel, Switzerland)28(6), 2837. https://doi.org/10.3390/molecules28062837
  21. Petrie, J. R., Guzik, T. J., & Touyz, R. M. (2018). Diabetes, Hypertension, and Cardiovascular Disease: Clinical Insights and Vascular Mechanisms. The Canadian journal of cardiology34(5), 575–584. https://doi.org/10.1016/j.cjca.2017.12.005