Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ 0 – Tuổi dậy thì  

Não bộ của trẻ nếu được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ và phù hợp từ giai đoạn bào thai đến tuổi dậy thì sẽ phát triển tối ưu. Điều này lý giải vì sao chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ ngày càng được nhiều bố mẹ quan tâm tìm hiểu.

Bài viết được sự tư vấn chuyên môn của PGS.TS.BS Lê Bạch Mai – Nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia; Giám đốc Y khoa miền Bắc, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome.

Thực hiện chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ bé sẽ giúp não bộ phát triển tối ưu

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ trong bụng mẹ

Theo khuyến cáo, trong thai kỳ, mẹ bầu chỉ nên tăng khoảng 11 – 15kg nếu cân nặng trước sinh bình thường; 7 – 11kg nếu thừa cân và 12 – 18kg nếu thiếu cân. Việc tăng cân quá mức khi mang thai có thể dẫn đến nguy cơ sinh non – được xem là một trong những yếu tố gây suy giảm trí tuệ ở trẻ. Không chỉ thế, trẻ sinh non còn có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cao hơn trẻ sinh thường.

Trong khoảng thời gian 1 – 2 tháng trước khi mang thai, mẹ cần bổ sung đầy đủ dưỡng chất để xây dựng nền tảng cho sự phát triển trí não thai nhi sau này. Theo đó, thực đơn hàng ngày của mẹ cần đa dạng thực phẩm với đủ nhóm chất đạm, bột đường, béo, i-ốt, canxi, sắt, DHA… Đây được xem là những dưỡng chất nên có trong chế độ dinh dưỡng cho bà bầu giúp bé thông minh. Các chất chống oxy hóa có trong rau quả sẽ bảo vệ não của bé khỏi tổn thương mô. Trong khi đó, canxi giúp xây dựng bộ xương vững chắc cho thai nhi, còn protein để xây dựng các tế bào và hormone cho em bé đang phát triển trong bụng mẹ.

Lưu ý, khi mang thai, mẹ cần tránh uống rượu (dù chỉ là một ly nhỏ). Các nghiên cứu cho thấy, mẹ bầu uống rượu có thể dẫn đến suy giảm khả năng học tập, giảm sự chú ý và các kỹ năng xã hội của bé sau này.

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ 0 – 6 tháng tuổi

PGS.TS.BS Lê Bạch Mai cho biết, trẻ được nuôi bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng tuổi có chỉ số IQ cao hơn so với trẻ được nuôi bằng sữa công thức thông thường. Bởi sữa mẹ chứa hỗn hợp các thành phần như axit béo chuỗi dài, protein và các axit amin mà sữa công thức không có được. Những dưỡng chất này giúp thúc đẩy sự phát triển của mô thần kinh, tăng chỉ số IQ, tạo nền tảng vững chắc giúp nâng cao trí thông minh của trẻ trong tương lai.

Trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng thường có chỉ số IQ khá cao

Do đó, ngay khi chào đời, hãy cho bé bú mẹ, nhất là những giọt sữa non đầu đời để giúp trẻ nâng cao trí thông minh, tạo hệ thống miễn dịch hoàn hảo, tăng sức đề kháng với bệnh truyền nhiễm, giảm nguy cơ dị ứng… Ngoài ra, những trẻ được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời còn giảm nguy cơ béo phì trong những năm sau đó.

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ 6 tháng – 2 tuổi

Giai đoạn 6 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ, bé bắt đầu ăn dặm. Lúc này, chế độ ăn giúp trẻ thông minh cần cân đối và đầy đủ các chất dinh dưỡng. Vì thế, mẹ hãy “tô màu” bát bột, cháo của trẻ bằng các nhóm thực phẩm:

• Thực phẩm giàu glucid: bột ngũ cốc, khoai…
• Thực phẩm giàu protein: thịt, cá, các loại đậu…
• Thực phẩm giàu chất xơ và vitamin: rau, trái cây…

Ngoài ra, một dưỡng chất cần thiết giúp hỗ trợ sự phát triển trí não của trẻ trong giai đoạn này chính là chất béo. Chất béo rất giàu năng lượng, là dung môi giúp hòa tan các vitamin A, D, E, K để cơ thể dễ hấp thu. Đặc biệt, một số loại dầu ăn còn là nguồn cung cấp acid béo không no cần thiết cho sự phát triển hệ thần kinh của bé.

Trong sữa mẹ có 50% năng lượng là từ chất béo trong khi bột gạo chỉ có 1 – 3%. Vì vậy, chế độ ăn của trẻ cần phải bổ sung thêm chất béo. Mẹ hãy cho 1 – 2 thìa dầu ăn vào chén bột/cháo của trẻ. Mẹ có thể dùng nhiều loại dầu ăn vì mỗi loại có ưu điểm riêng. Ví dụ, dầu cá và những loại dầu từ hạt như dầu cải, dầu mè, dầu nành, dầu hướng dương… rất giàu omega-3, DHA, EPA, các chất đóng vai trò quan trọng cho sự phát triển não bộ của trẻ.

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ trong giai đoạn 6 tháng – 2 tuổi là rất quan trọng

Lưu ý, trong chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ từ 6 tháng – 2 tuổi, mẹ cũng cần đảm bảo phải cung cấp đủ lượng sắt cho cơ thể bé. Sắt là một khoáng chất quan trọng giúp duy trì đủ số lượng hồng cầu mang oxy đến não. Thiếu sắt gây thiếu máu có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức ở trẻ nhỏ. 

Thực phẩm giàu chất sắt mẹ nên cho bé ăn là thịt đỏ (thịt bò, thịt dê, thịt cừu, thịt bồ câu…), cá, sò, lòng đỏ trứng, huyết, nấm, rong biển, đậu nành và các chế phẩm từ đậu nành như: tàu hũ ky, đậu hũ; rau xanh…

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ mẫu giáo từ 3 – 5 tuổi

Nghiên cứu của các chuyên gia dinh dưỡng cho thấy, trẻ em bị suy dinh dưỡng trong giai đoạn 3 – 5 tuổi có kích thước bộ não nhỏ hơn trẻ bình thường. Não phát triển không toàn diện sẽ dẫn đến các vấn đề về hành vi và nhận thức trong suốt cuộc đời trẻ. Điều này bao gồm chỉ số IQ thấp, phát triển ngôn ngữ và vận động chậm và kết quả học tập kém hơn so với những trẻ nhận được nguồn dinh dưỡng đầy đủ.

Do đó, mẹ cần thiết lập cho trẻ mẫu giáo một thực đơn cân đối và đầy đủ 4 nhóm chất, bao gồm: chất bột đường (có trong cơm, bún, cháo…), chất đạm (thịt, cá, trứng, tôm, đậu nành…), chất béo (dầu mỡ, bơ…), vitamin và khoáng chất (rau củ, trái cây…). Đặc biệt, đây là giai đoạn phát triển và dần dần hoàn thiện não bộ nên chế độ ăn của trẻ cần đảm bảo đủ chất béo cấu trúc (DHA, ARA, Cholesterol) và các vitamin tan trong chất béo (A, D, E, K) có trong các loại thực phẩm như: cá hồi, lòng đỏ trứng, thịt gà, tôm, các loại hạt…

Bên cạnh các bữa ăn chính, sữa vẫn là thực phẩm không thể thiếu với trẻ trong giai đoạn này. Trẻ cần 6 đơn vị sữa (1 đơn vị tương đương 100ml sữa nước, 100g sữa chua hoặc 15g phô mai) mỗi ngày để bổ sung đủ canxi và vi chất, hỗ trợ trẻ tăng trưởng thể chất và trí não toàn diện.

Sữa và chế phẩm từ sữa là nguồn thực phẩm bổ sung canxi và các vi chất có lợi cho sự phát triển trí não trẻ

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ tiểu học 6 – 10 tuổi

Bước vào giai đoạn cắp sách đến trường, trẻ sẽ có những bước phát triển quan trọng cả về thể chất lẫn tinh thần, tạo đà cho thời kỳ tiền dậy thì và dậy thì (8 – 15 tuổi). Do vậy, chế độ dinh dưỡng của trẻ giai đoạn này vẫn cần đảm bảo đầy đủ 4 nhóm chất thiết yếu: bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Thực đơn của trẻ phải gồm 3 bữa chính và 2 – 3 bữa phụ mỗi ngày.

Bên cạnh chất bột đường và chất đạm, chất béo cũng là nguồn cung cấp năng lượng thiết yếu cho trẻ 6 – 11 tuổi. Chất béo giúp tăng hấp thu vitamin A, D, E, K giúp trẻ khỏe mạnh, cao lớn và phát triển trí não. Mẹ cần cân đối bổ sung lượng chất béo vào thực đơn của trẻ (70% chất béo động vật và 30% chất béo thực vật). Đối với nhóm vitamin và khoáng chất, để hỗ trợ trí não trẻ phát triển tối đa, mẹ cần tăng cường chất sắt, lysin, kẽm, i-ốt, vitamin C, omega-3…  

Dưới đây là những thực phẩm dinh dưỡng giúp trẻ thông minh mẹ nên bổ sung trong khẩu phần ăn hàng ngày cho trẻ tiểu học:

• Cá béo: Các loại cá có dầu, chẳng hạn cá hồi, cá mòi, cá trích, cá ngừ… là nguồn thực phẩm giàu vitamin D và axit béo omega-3 cần thiết cho sự phát triển và hoạt động của não (DHA từ axit béo omega-3 là một trong những khối xây dựng chính của não). Trẻ được cung cấp đủ các axit béo trên sẽ có chỉ số IQ cao trong tương lai.
• Thịt bò nạc (hoặc thịt đỏ): Đây là nguồn cung cấp chất sắt tuyệt vời, giúp trẻ duy trì năng lượng và tăng cường khả năng tập trung (đặc biệt với những trẻ ở độ tuổi đi học). Thịt bò cũng là một nguồn cung cấp kẽm tốt giúp tăng cường trí nhớ. 
• Trứng: Trứng là một nguồn protein tuyệt vời. Lòng đỏ trứng cung cấp choline, một chất dinh dưỡng quan trọng cho sự phát triển trí nhớ. 

Cá hồi, rau xanh lá, trứng… là những thực phẩm dinh dưỡng giúp trẻ thông minh mẹ không nên bỏ qua

• Bơ đậu phộng: Hầu hết trẻ em đều thích bơ đậu phộng. Đây là điều tốt vì món ăn nhẹ lành mạnh này giàu vitamin A, E, acid folic, magie, kẽm, sắt (một chất chống oxy hóa bảo vệ màng tế bào thần kinh). Bơ đậu phộng còn cung cấp thiamine (vitamin B1), tốt cho hoạt động chuyển hóa glucose của não. 
• Ngũ cốc nguyên hạt: Các loại ngũ cốc nguyên hạt như bánh mì nâu, yến mạch, gạo lứt… cung cấp glucose – nguồn năng lượng cho hoạt động của não. Ngũ cốc nguyên hạt cũng chứa vitamin B, E, kali, kẽm rất tốt cho hệ thần kinh.
• Quả mọng: Quả mọng đã được chứng minh có khả năng cải thiện trí nhớ với nguồn vitamin C dồi dào cùng các chất chống oxy hóa khác. Hãy thêm dâu tây, anh đào, quả việt quất và quả mâm xôi vào chế độ ăn giúp trẻ thông minh hơn. Lưu ý: Quả mọng càng có màu đậm càng chứa nhiều dinh dưỡng.
• Quả bơ: Bơ chứa nhiều vitamin có lợi cho sức khỏe như protein, vitamin E, vitamin C… Đặc biệt, các chất chống oxy hóa trong quả bơ có tác dụng bảo vệ tế bào não.
• Các loại đậu: Đậu nành, đậu đen, đậu đỏ, đậu thận, đậu cúc… chứa nhiều protein, carbohydrate, chất xơ, vitamin và khoáng chất… cung cấp năng lượng cho hoạt động của bộ não.
• Rau củ nhiều màu sắc: Rau củ nhiều màu sắc là nguồn cung cấp chất chống oxy hóa bảo vệ tế bào não. Một số loại rau mẹ nên cho trẻ ăn thường xuyên là cà chua, khoai lang, bí ngô, cà rốt, cải bó xôi…
• Sữa và các chế phẩm từ sữa: Đây là nguồn cung cấp chất béo, các vitamin tan trong dầu, vitamin nhóm B, các khoáng chất  là các chất cần thiết cho sự phát triển của mô não, chất dẫn truyền thần kinh và enzyme. Lượng sữa khuyến nghị cho trẻ tiểu học là 4 – 6 đơn vị.

Chế độ dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ dậy thì 

Bước vào tuổi dậy thì, trẻ phát triển trí tuệ vượt bậc, chuyển từ suy nghĩ trẻ em sang suy nghĩ người lớn. Bên cạnh đó, lên cấp hai cũng là giai đoạn trẻ gặp nhiều áp lực học tập hơn nên rất cần được bổ sung các chất dinh dưỡng có lợi cho sự phát triển trí não.

Tuổi dậy thì là giai đoạn trẻ phải trải qua những kỳ thi lớn nên cần tăng cường dinh dưỡng hỗ trợ trí não

Trẻ độ tuổi này thường có xu hướng thích ăn các món giàu calo – ít dưỡng chất (như thức ăn nhanh, đồ hộp…). Vì thế, khi xây dựng thực đơn cho trẻ dậy thì, mẹ cần chọn lựa các loại thực phẩm lành mạnh, giàu dinh dưỡng nhưng ít calo. Một chế độ dinh dưỡng phù hợp sẽ thúc đẩy sự phát triển tối ưu của các tế bào não, dây thần kinh và mô, từ đó giúp tăng cường sự tập trung, trí nhớ và trí thông minh của trẻ.

Để tăng chỉ số IQ cho trẻ dậy thì, khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ cần đủ 5 nhóm chất dinh dưỡng, bao gồm:

• Nhóm chất bột đường: 12 – 16 đơn vị ngũ cốc, khoai củ và sản phẩm chế biến (1 đơn vị = 20g glucid).
• Nhóm chất đạm: 5 – 7 đơn vị thịt, cá, trứng và các loại hạt (1 đơn vị ăn = 7g protein).
• Nhóm chất béo: 5 – 6 đơn vị dầu, mỡ (1 đơn vị ăn = 5ml dầu ăn).
• Nhóm vitamin và khoáng chất: 3 – 4 đơn vị rau; 3 đơn vị trái cây (1 đơn vị = 80g); 6 đơn vị sữa và các chế phẩm từ sữa (1 đơn vị = 100mg canxi).

Một số thực phẩm giàu dinh dưỡng nâng cao trí thông minh cho trẻ dậy thì mẹ nên bổ sung cho trẻ: Các loại đường tự nhiên (như mật ong, trái cây khô, chuối, mãng cầu), các loại hạt (như hạnh nhân, quả óc chó, hạt điều, đậu phộng…), sữa và các chế phẩm từ sữa (như sữa tươi, sữa chua, phô mai…), các loại rau lá xanh (như rau chân vịt, súp lơ xanh…), hải sản (bao gồm cá và các loại hải sản có vỏ), thịt (gồm thịt heo, thịt bò, thịt gia cầm…), trứng, bột yến mạch, chocolate đen…

Bên cạnh đó, trẻ dậy thì cần tránh xa các chất tạo ngọt nhân tạo vì chúng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của não bộ và hệ thần kinh như giảm trí nhớ, béo phì, kém thông minh…

Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome có đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng giàu kinh nghiệm trực tiếp thăm khám, tư vấn và đưa ra các phác đồ điều trị dinh dưỡng tốt nhất cho sức khỏe và trí não của trẻ. Với quy trình khám, tư vấn và chăm sóc dinh dưỡng toàn diện cho trẻ từ giai đoạn bào thai đến tuổi dậy thì, nhờ sự hỗ trợ của các thiết bị, máy móc hiện đại bậc nhất, các chuyên gia sẽ xây dựng khẩu phần, thực đơn cụ thể, hướng dẫn ba mẹ chế biến các món ăn dinh dưỡng giúp trẻ thông minh hiệu quả, an toàn. Click ngay để tìm hiểu thêm về Dịch vụ tư vấn Dinh Dưỡng giúp trẻ khoẻ mạnh hơn, thông minh hơn.