Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Thỉnh thoảng táo bón thì nguyên nhân có thể là do bạn ăn uống khô khan, thiếu chất xơ, hay ít uống nước. Thế nhưng, táo bón lâu ngày trong nhiều tuần liền thì có thể gây biến chứng nghiêm trọng đến sức khỏe. Cùng Nutrihome và ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng, Trợ lý Giám đốc Y khoa, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu Táo bón lâu ngày kéo dài là gì, nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa.
Táo bón lâu ngày là tình trạng đi vệ sinh dưới 3 lần mỗi tuần, kéo dài trong nhiều tuần, gây hại cho đường tiêu hóa và sức khỏe. Táo bón kéo dài là dấu hiệu phổ biến của bệnh trĩ.
Táo bón được xác định khi giảm số lần đi ngoài mỗi tuần, đau, khó khăn khi đi ngoài, đi ngoài không được trọn vẹn, phân có hiện tượng nhỏ hoặc cứng. Trong số các triệu chứng này, dựa vào số lần đi ngoài trong tuần là dễ xác định nhất. Thông thường, táo bón thường được định nghĩa là dưới 3 lần đi ngoài mỗi tuần.
Tuy nhiên, táo bón cũng được xác định với những người đi nhiều lần trong ngày, nhưng phân nhỏ hoặc cứng.
Nếu táo bón lâu ngày, tình trạng nặng thêm mà không có biện pháp chữa trị kịp thời sẽ dễ dàng dẫn đến trĩ hoặc các bệnh lý nguy hiểm khác liên quan đến đường tiêu hóa.
Đối với những người cao tuổi, những người có chế độ sinh hoạt và ăn uống không hợp lý hay thường xuyên ngồi quá lâu sẽ dễ bị táo bón mạn tính hơn bình thường.
Táo bón lâu ngày nếu như không chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến nhiều biến chứng
Những triệu chứng táo bón kéo dài phổ biến bao gồm:
Theo các chuyên gia, cần chú ý tới tần suất đi đại tiện cũng như đặc điểm của phân để phát hiện ra những bất thường, biểu hiện của chứng táo bón kéo dài. Từ đó, kịp thời có các phương pháp điều trị phù hợp cũng như đề phòng những biến chứng nguy hiểm khác đến sức khỏe do táo bón lâu ngày gây ra.
Dưới đây là 3 nhóm nguyên nhân chính của chứng táo bón lâu ngày:
Tình trạng táo bón là sự cảnh báo rõ ràng nhất cho thấy lối sống của bạn đang kém lành mạnh, điển hình như: ăn chiều thực phẩm nhanh, ăn ít chất xơ, uống ít nước, lười hoạt động thể chất,… Đây cũng là hậu quả của lối sống hiện đại của giới trẻ ngày nay, không những gây táo bón lâu ngày mà còn ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe chung của cơ thể. (1)
Dưới đây là những thói quen xấu trong lối sống và chế độ ăn uống không lành mạnh dẫn tới táo bón bạn cần cải thiện:
>> Xem thêm: 11 thực phẩm gây táo bón hàng đầu mà bạn cần hạn chế
Tình trạng táo bón lâu ngày có thể xuất phát từ những nguyên nhân bệnh lý bao gồm:
Ở một số người, việc thiếu hụt hoặc dư thừa nhóm dinh dưỡng nhất định có thể gây ra tình trạng táo bón lâu ngày như:
Dư thừa canxi cũng gây ra tình trạng táo bón lâu ngày
Mặc dù không phải là nguyên nhân trực tiếp song các yếu tố dưới đây cũng góp phần gây ra táo bón lâu ngày, cần kiểm soát để ngăn ngừa tình trạng bệnh.
Tuy chưa xác định được chính xác mối quan hệ giữa hội chứng ruột kích thích với tình trạng táo bón lâu ngày song đây cũng được xem là yếu tố có nguy cơ cao. Ngoài táo bón, người bệnh còn có các triệu chứng điển hình như: đau bụng, đầy hơi, đi phân lỏng, chuột rút, … (2)
Khi bạn bị căng thẳng, lo lắng, cơ thể sẽ tự động ưu tiên các chức năng thần kinh, nội tiết và tuần hoàn, vì thế chức năng tiêu hóa có khả năng bị đình trệ. Đặc biệt là đối với những người mắc chứng rối loạn lo âu, tình trạng lo lắng này không thể biến mất nên chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng khá nhiều, dẫn tới táo bón lâu ngày.
Trầm cảm là một trong những bệnh lý tâm lý nguy hiểm, khiến cho người bệnh luôn trong trạng thái mệt mỏi, lười vận động, suy nghĩ theo hướng tiêu cực, thay đổi thói quen ăn uống. Đây đều là những lí do khiến người mắc bệnh trầm cảm dễ mắc táo bón hơn. (3)
Mang thai khiến nội tiết tố trong cơ thể người mẹ có nhiều thay đổi, đặc biệt là sự gia tăng của hormone progesterone khiến cho cơ ruột khó co lại hơn. Đây là nguyên nhân chính khiến tình trạng táo bón lâu ngày rất thường gặp ở những phụ nữ mang thai, trung bình với tỉ lệ 2/5.
>> Xem thêm: Bà bầu bị táo bón: Nguyên nhân và cách trị táo bón hiệu quả
Tương tự như chứng suy giáp, bệnh đái tháo đường cũng là một vấn đề có liên quan đến nội tiết tố trong cơ thể. Cơ chế của bệnh lý này là do cơ thể không sản xuất đủ hormone insulin để phân hủy lượng đường có trong máu.
Khi lượng đường trong máu tăng cao sẽ làm ảnh hưởng đến các dây thần kinh. Trong đó, nếu các dây thần kinh kiểm soát đường tiêu hóa bị tổn thương sẽ dẫn đến táo bón. Bệnh đái tháo đường bắt buộc phải được chẩn đoán bởi các bác sĩ và điều trị càng sớm càng tốt bởi các triệu chứng sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu không được điều trị phù hợp.
Tuyến giáp là một tuyến nhỏ nằm ở phía trước cổ. Tuyến giáp một khi bị suy giảm chức năng sẽ dẫn đến việc sản xuất không đủ hormone, có thể tác động mạnh đến sự trao đổi chất của cơ thể. Khi quá trình trao đổi chất diễn ra chậm sẽ khiến toàn bộ quá trình tiêu hóa cũng bị chậm lại, từ đó gây ra chứng táo bón.
Các triệu chứng của suy giáp thường phát triển khá chậm theo thời gian. Ngoài bị táo bón lâu ngày, bệnh nhân còn có thể gặp phải một vài biểu hiện như mệt mỏi, tăng nhạy cảm với ánh sáng, khô da, trí nhớ kém, tăng cân, tóc mỏng, móng tay móng chân yếu,…
Đôi khi, việc bị táo bón lâu ngày có thể không phải là do các vấn đề về sức khỏe mà lại do các loại thuốc được sử dụng để điều trị các bệnh khác. Dưới đây là một số thuốc có khả năng gây táo bón:
Một khi nhận thấy sự thay đổi về tần suất hoặc chất lượng đi tiêu sau khi bắt đầu dùng một trong số các loại thuốc trên, hãy liên lạc ngay với bác sĩ để được hướng dẫn thêm. Bạn có thể được điều chỉnh thuốc hay chuyển sang một loại thuốc mới để có thể kiểm soát tình trạng táo bón.
Táo bón không phải bệnh quá nguy hiểm. Song nếu tình trạng táo bón lâu ngày kéo dài sẽ dẫn đến một số biến chứng sau:
Khi cơ thể bị táo bón, việc đi ngoài trở nên khá khó khăn, bạn cần phải rặn nhiều hơn mới có thể tống phân ra ngoài. Chính việc rặn quá mức này đã dần khiến cho các tĩnh mạch quanh hậu môn và quanh trực tràng giãn ra, đôi khi bật cả máu tươi. Đến một mức độ nào đó, các tĩnh mạch này sẽ sưng lên hình thành các búi trĩ.
Búi trĩ có thể hình thành ở bất cứ đâu, bên trong hoặc da bên ngoài hậu môn hoặc cũng có thể là sâu trong trực tràng. Người bệnh sẽ có cảm giác ngứa, đau, thậm chí chảy máu khi đi vệ sinh. Hậu môn trực tràng lại là nơi có độ ẩm khá cao, từ điều kiện vệ sinh không tốt kết hợp với tổn thương búi trĩ có thể dẫn tới dính da, nhiễm trùng, cục máu đông.
Trĩ nhẹ đều có thể điều trị bằng thuốc kết hợp với các biện pháp chăm sóc, nhưng trong các trường hợp nặng cần phải can thiệp phẫu thuật để thu nhỏ hoặc cắt bỏ búi trĩ. Vì vậy, ngăn ngừa táo bón lâu ngày giúp hạn chế nguy cơ bệnh trĩ.
Đi ngoài phân cứng bên cạnh việc bạn cố rặn là những nguyên nhân chính dẫn tới tổn thương và xuất hiện các vết rách trên mô lót của hậu môn. Tổn thương này sẽ gây cảm giác đau, ngứa, thậm chí là chảy máu, khiến người bệnh càng khó khăn khi đi vệ sinh, tình trạng táo bón càng trầm trọng hơn, dẫn đến táo bón lâu ngày.
Trẻ nhỏ bị táo bón rất dễ gặp phải biến chứng nứt hậu môn do niêm mạc da của trẻ vẫn khá mỏng cũng như dễ tổn thương. Khi hiện tượng nứt hậu môn xảy ra, đau đớn lại khiến trẻ càng không dám đi vệ sinh, dẫn đến táo bón ngày càng nặng hơn. Có thể dễ dàng quan sát được vết nứt hậu môn với một đường rách nhìn thấy, xung quanh có hiện tượng sưng tấy, cảm giác đau khi chạm vào, thậm chí xuất hiện máu tươi trong giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân.
Để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm này, cần điều trị giảm tình trạng táo bón kéo dài, cũng như nên hạn chế rặn quá mức khi đi tiêu. Muốn giảm triệu chứng đau, bệnh nhân có thể tìm đến bác sĩ để được kê thuốc uống hoặc thuốc ngâm làm dịu tổn thương của hậu môn.
Ứ phân là một trong những hậu quả của tình trạng táo bón lâu ngày, khi cơ thể không thể tống phân ra ngoài thì nó ngày càng tích tụ nhiều trong ruột, dính vào nhau tạo thành khối tắc nghẽn lớn hơn. Ruột kết bắt đầu xuất hiện tình trạng không thể co bóp đẩy phân ra ngoài khi phân cứng và quá lớn.
Ứ phân có thể gây đau đớn, nôn mửa, nhiễm trùng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ và người cao tuổi. Có thể nhận biết ứ phân thông qua các triệu chứng như: đau bụng, chuột rút bụng sau khi ăn, chướng bụng, ăn không ngon, nôn mửa, buồn nôn, đau đầu,… Đặc biệt là khi dấu hiệu này xuất hiện sau một thời gian dài bạn bị táo bón, không thể đi ngoài hay đi ngoài với lượng rất nhỏ.
Để khắc phục tình trạng ứ phân, bác sĩ sẽ điều trị bằng một trong các phương pháp sau:
Trực tràng là phần cuối cùng của ruột già, là nơi chứa phân để nối đến hậu môn. Táo bón kéo dài khiến người bệnh thường xuyên phải rặn mạnh để có thể đẩy được phân ra ngoài, dần dần sẽ khiến một phần hoặc có thể là toàn bộ trực tràng bị sa xuống, sau đó trượt ra khỏi vị trí bình thường và có thể ra cả ngoài cơ thể.
Sa trực tràng gây ra những triệu chứng khá giống với bệnh trĩ khi đều tạo ra phình lớn vùng ngoài hậu môn, tuy nhiên biến chứng của sa trực tràng thường nguy hiểm hơn, đau đớn và cũng nghiêm trọng hơn. Các triệu chứng nhận biết sa trực tràng như: cảm giác ngứa, kích ứng và thường xuyên đau vùng xung quanh hậu môn, chảy máu tươi lẫn với phân, rò rỉ phân,…
Trong điều trị sa trực tràng, nếu tình trạng nhẹ, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn các phương pháp điều trị tại nhà để phục hồi cơ trực tràng. Nhưng nếu tình trạng nặng hơn, cần thiết phải phẫu thuật để kịp thời khắc phục.
Để đẩy lùi tình trạng táo bón lâu ngày, có thể tham khảo một số phương pháp sau:
Ăn đủ chất, giàu chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan, uống nhiều nước và hạn chế các thực phẩm dễ gây táo bón như bánh mì trắng và những thực phẩm từ ngô,…
>> Tham khảo ngay: Bị táo bón nên ăn gì để dễ đi cầu?
Khi bị táo bón kéo dài, nên nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng, vận động thể thao thường xuyên, bỏ thói quen nhịn tiêu,…
Hãy nói chuyện với bác sĩ về các loại thuốc điều trị táo bón mà bạn đang sử dụng. Thuốc nhuận tràng có thể giúp giảm táo bón kéo dài, song chúng phải được dùng cẩn thận và chỉ dùng trong thời gian ngắn. Lưu ý, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.
Điều trị táo bón mãn tính kéo dài bằng phương pháp phẫu thuật chỉ nên thực hiện khi các biện pháp điều trị nội khoa kể trên không đem lại tác dụng. Việc phẫu thuật thường được chỉ định ở những trường hợp táo bón mãn tính do nứt hậu môn, tắc nghẽn ruột, sa trực tràng,…
Có nhiều trường hợp táo bón mãn tính do một phần của đại tràng hoạt động bất thường, cần phải phẫu thuật để ngăn ngừa biến chứng sau này và cải thiện tình trạng táo bón. Phương pháp điều trị táo bón mãn tính bằng phẫu thuật sẽ được bác sĩ cân nhắc và chỉ định khi thấy phù hợp với tình trạng của bệnh nhân.
Để phòng ngừa táo bón kéo dài, bạn cần chú ý một số điểm sau:
Mặc dù, táo bón không phải là căn bệnh quá nghiêm trọng hay có thể gây ảnh hưởng đến tín mạnh. Thế nhưng, bị táo bón lâu ngày gây ra nhiều vấn đề khác cho cơ thể như khó chịu, mệt mỏi, giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng, thậm chí là sa trực tràng hay trĩ… Nên bổ sung nhiều chất xơ, duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học cũng như vận động hợp lý để khắc phục tốt nhất tình trạng táo bón kéo dài.
