Táo bón nặng: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách trị tốt nhất

Táo bón là một trong những bệnh lý tiêu hóa rất phổ biến nên khi gặp phải, không gây nguy hiểm. Thế nhưng, nếu xuất hiện những dấu hiệu của bệnh táo bón nặng thì bạn không nên xem thường vì nếu để lâu có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu của bệnh táo bón nặng

Như bạn đã biết, thức ăn sau khi được tiêu hóa ở dạ dày sẽ được di chuyển qua hệ thống ruột để tiêu hóa, tại đây các chất dinh dưỡng sẽ được hấp thụ. Thức ăn đã được tiêu hóa một phần bởi ruột non sẽ từ từ được thành ruột co bóp, đẩy chúng di chuyển đến ruột già (còn được gọi là ruột kết hoặc đại tràng).

Đại tràng hấp thụ nước từ chất thải này, tạo ra một chất rắn gọi là phân. Nếu bạn bị táo bón, thức ăn có thể di chuyển quá chậm qua ruột già. Điều này khiến đại tràng có thêm thời gian – hoặc quá nhiều thời gian – để hấp thụ nước từ phân, khiến phân trở nên khô, cứng.

Vì thế, bệnh táo bón nặng xảy ra khi đại tràng của bạn hấp thụ quá nhiều nước từ phân, làm khô phân khiến phân quá cứng, kết thành mảng to nên khó thải ra ngoài khi bạn đại tiện.

Do đó, những dấu hiệu quen thuộc của bệnh táo bón là:

• Đi đại tiện ít hơn 3 lần mỗi tuần.
• Đi ngoài khó khăn, thường phải rặn mạnh, dùng sức nhiều do phân khô, cứng hơn bình thường.
• Bạn thường xuyên có cảm giác rằng bạn chưa thải hết phân dù đã đại tiện được nhiều phân.

Đau bụng là một trong những dấu hiệu của bệnh táo bón nặng

Về mặt kỹ thuật, đi ngoài ít hơn 03 lần một tuần là định nghĩa của táo bón nặng. Tuy nhiên, tần suất bạn đi ngoài khi bị táo bón cũng rất khác nhau ở mỗi người. Một số người đi ngoài nhiều lần trong ngày trong khi những người khác chỉ đi ngoài từ một đến hai lần một tuần.

Không chỉ vậy, triệu chứng của táo bón còn có thể kéo dài trong thời gian rất lâu, thậm chí vài tuần hay vài tháng. Ngoài ra, bạn còn có thể có các dấu hiệu của táo bón nặng như:

• Phân khô và cứng, đồng thời có lẫn máu.
• Cơ thể luôn có cảm giác buồn đại tiện nhưng mỗi lần lại đi được khá ít.
• Bị rò rỉ phân ở lỗ hậu môn hoặc són phân.
• Hay đau bụng.
• Phần bụng dưới chướng to bất thường, hay có cảm giác đầy hơi.
• Hậu môn đau rát.
• Bị trĩ.
• Có hiện tượng sa trực tràng.
• Buồn nôn và nôn liên tục.
• Cơ thể bị sốt nhẹ.

Ngoài các dấu hiệu kể trên, người bị táo bón nặng còn luôn có cảm giác mệt mỏi và căng thẳng do đi ngoài khó khăn, phân cứng, khuôn phân to thường làm tổn thương trực tràng và gây đau rát hậu môn.

Ngoài ra, phân tích tụ lâu ngày có thể kết tinh thành một kết cấu cứng như đá – gọi là Fecalith (đá phân) khiến chất độc tích tụ theo, gây nhiễm trùng, viêm ruột và còn ảnh hưởng tới chức năng của ruột. Từ đó sẽ dẫn đến thiếu dinh dưỡng, cơ thể suy nhược, xanh xao hay sụt cân.

Nguyên nhân gây táo bón nặng

Có rất nhiều nguyên nhân khiến bạn bị táo bón nặng, trong đó điển hình nhất được kể đến là tình trạng ăn quá ít chất xơ, uống ít nước, ăn nhiều thực phẩm chứa quá nhiều đạm động vật, sữa, phô mát và có một chế độ sinh hoạt không lành mạnh, ít tập thể dục trong suốt một thời gian dài.

Không chỉ vậy, dấu hiệu của bệnh táo bón nặng cũng có thể xuất phát từ các bệnh lý khác, chẳng hạn như:

• Bệnh lý gây tắc nghẽn đường ruột như u vùng bụng chèn ép đường ruột, ung thư đại tràng và trực tràng…
• Bệnh lý về thần kinh khiến cho các cơ của đại tràng và trực tràng hoạt động kém đi, giảm tốc độ đẩy phân ra ngoài. Có thể gồm một số bệnh thần kinh tự trị, chứng đa xơ cứng, bệnh Parkinson, bệnh Hirschsprung, chấn thương tủy sống, đột quỵ
• Vấn đề về việc tống xuất phân như cơ vùng chậu suy yếu hay rối loạn hoạt động.
• Rối loạn hormone trong các bệnh cường cận giáp, suy giáp, tiểu đường.
• Đang dùng một số loại thuốc như thuốc giảm đau opioid, thuốc bổ sung sắt, thuốc chống loạn thần, thuốc chẹn canxi, clonidine và thuốc lợi tiểu.

Bên cạnh đó, nguyên nhân cũng có thể là do khi cơ thể bắt đầu có các dấu hiệu táo bón, bạn lại lơ là, chủ quan không điều trị dứt điểm khiến bệnh tình thường xuyên tái phát hoặc diễn ra dai dẳng. Lâu ngày, các triệu chứng táo bón này ngày một nghiêm trọng và trở thành bệnh táo bón mạn tính. Tình huống này thường xảy ra với các bệnh nhân:

Người lớn tuổi có nguy cơ mắc táo bón nặng cao hơn

• Tuổi tác cao: Người lớn tuổi có xu hướng ít hoạt động hơn, trao đổi chất chậm hơn và sức mạnh của cơ co dọc đường tiêu hóa kém hơn so với khi còn trẻ, khiến phân dễ cứng hơn người bình thường. (1)
• Là phụ nữ: Nếu bạn là nữ giới, đặc biệt là khi bạn đang mang thai và sau khi sinh con thì sự thay đổi nội tiết tố của phụ nữ khiến bạn rất dễ bị táo bón. Bên cạnh đó, thể tích của thai nhi trong bụng mẹ sẽ bóp nghẹt ruột, làm chậm quá trình di chuyển của phân, gây nên chứng táo bón nặng.

Hậu quả của bệnh táo bón nặng

Nếu không chú ý và điều trị sớm, táo bón nặng sẽ làm rối loạn chức năng vị tràng, khiến các chất cặn bã không thể đào thải. Việc không đào thải được độc tố lâu ngày có thể gây ra viêm nhiễm trực tràng, tạo điều kiện cho các chất gây ung thư tích tụ trong đại tràng và trực tràng, dẫn đến bệnh ung thư đại tràng.

Táo bón nặng còn là một trong các dấu hiệu phổ biến của bệnh trĩ. Phân đọng lại ở trực tràng lâu ngày sẽ làm cản trở tuần hoàn, sinh ra trĩ nội hoặc trĩ ngoại. Để càng lâu, trĩ sẽ càng tiến triển nhanh và nặng hơn, gây ra những khó chịu trong sinh hoạt và cuộc sống hàng ngày.

Táo bón nặng ở trẻ em, nếu cha mẹ để tình trạng này kéo dài không có giải pháp điều trị và khắc phục kịp thời thì sẽ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của trẻ như: biếng ăn, giảm sức đề kháng, bệnh trĩ…

• Biếng ăn: Táo bón lâu ngày khiến phân tích tụ và không thể thoát ra ngoài, gây chướng bụng, đầy hơi và làm trẻ ăn không ngon miệng, chán ăn hay khó tiêu,… Từ đó dẫn đến chứng biếng ăn, kém hấp thụ dinh dưỡng gây suy dinh dưỡng trẻ em
• Giảm sức đề kháng: Việc không được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết sẽ làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể
• Bệnh trĩ: Là tình trạng các tĩnh mạch ở trực tràng bị sưng viêm do phân cứng chèn ép quá mạnh khi bị táo bón nặng, hình thành nên một đám rối tĩnh mạch, còn gọi là búi trĩ. Mặt khác, việc phân ứ đọng lâu ngày trong trực tràng cũng gây cản trở quá trình tuần hoàn máu, lâu dần dẫn đến bệnh trĩ.

Bệnh trĩ là biếng chứng thường gặp nhất khi bị táo bón nặng mà không được chữa trị kịp thời

Bên cạnh đó, táo bón nặng còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm khác như:

• Nứt hậu môn: Xuất hiện một vết loét nông ở ống và rìa hậu môn do phân cứng cố gắng đi qua.
• Viêm túi thừa đại tràng: Túi thừa là những hốc nhỏ trên niêm mạc đại tràng (nếu nhìn từ bên trong) và cũng là những túi nhỏ phình ra ở thành đại tràng (khi nhìn từ bên ngoại). Tình trạng phân khô cứng bị mắc kẹt lâu ngày trong đại tràng gây nên tình trạng nhiễm trùng trong các túi này gọi là bệnh viêm túi thừa.
• Tổn thương cơ sàn chậu: Đây là nhóm cơ giúp kiểm soát việc tiểu tiện từ bàng quang của bạn. Việc rặn quá mạnh hay quá nhiều trong một thời gian dài bị táo bón nặng có thể khiến tổn thương nhóm cơ này, khiến nước tiểu rò rỉ từ bàng quang, gây nên một tình trạng được gọi là mất kiểm soát đường tiểu do căng thẳng.

Cách trị táo bón nặng

Khi có các dấu hiệu của bệnh táo bón nặng nêu trên, bạn nên sắp xếp thời gian đi khám càng sớm càng tốt. Đặc biệt, nếu có các triệu chứng dưới đây thì cần đi khám ngay lập tức:

• Đi ngoài ra máu hoặc đi ngoài phân màu đen.
• Đau bụng dữ dội không dứt cơn.
• Sốt.
• Buồn nôn.

Người bị táo bón nặng cần nhanh chóng đến các cơ sở khám chữa bệnh để được thăm khám và điều trị kịp thời

Khi đi khám, các bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng mà bạn đã gặp phải trước đó cũng như các loại thuốc bạn đang sử dụng. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể tiến hành kiểm tra trực tràng và yêu cầu bạn thực hiện một số xét nghiệm như sau (2):

• Xét nghiệm máu để xác định và loại bỏ nguy cơ nhiễm trùng hoặc viêm, xem xét đến những vấn đề toàn thân như đường huyết, suy giáp, các chất điện giải.
• Xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang hay CT để kiểm tra xem ruột có bị tắc nghẽn hay không, phì đại hoặc có bất thường nào hay không
• Nội soi đại tràng để tiến hành kiểm tra các bất thường và phát hiện khối u kịp thời
• Xét nghiệm chức năng ruột để tiến hành kiểm tra trương lực cơ của trực tràng và các chức năng thần kinh của ruột.

Tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán mà bạn sẽ có phương pháp điều trị táo bón khác nhau. Thông thường, các bác sĩ sẽ chỉ định dùng: Thuốc nhuận tràng (thuốc xổ) hoặc thụt tháo phân.

Trong trường hợp nghiêm trọng hơn như tắc ruột nặng, viêm hoặc hoại tử ruột, bác sĩ có thể đề nghị bạn tiến hành phẫu thuật để loại bỏ vùng ruột bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, phẫu thuật cũng được chỉ định trong trường hợp ruột của bạn có cấu trúc bất thường như thoát vị ruột.

Chế độ ăn cho người táo bón nặng

Bên cạnh việc điều trị bằng các loại thuốc theo chỉ định của các bác sĩ, chế độ ăn cũng là một yếu tố khá quan trọng nếu bạn muốn cải thiện tình trạng táo bón nặng.

Bị táo bón nặng nên ăn gì?

Người bị táo bón nặng nên ăn các thực phẩm chứa nhiều chất xơ như: Rau xanh, trái cây khô, hoa quả tươi, ngũ cốc, bánh mì đen, gạo lức… Các thực phẩm này đều chứa nhiều chất xơ và pectin, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủng vi khuẩn có lợi trong đường ruột phát triển tối đa, ức chế quá trình gây mùi. (3)

Bên cạnh đó, các thành phần độc hại sẽ bám vào các chất xơ và được đào thải ra ngoài cơ thể. Đồng thời, ăn các loại chất này cũng làm tăng khối lượng phân – kích thích lên thành ruột, gây tăng nhu động ruột và gây cảm giác mót đại tiện cho người bệnh.

Rau xanh là một trong những thực phẩm có thể cải thiện táo bón nặng

Ăn trái cây như chuối, bưởi, cam, đu đủ, … giúp kích thích hệ tiêu hóa phát triển. Ngoài ra, một chế độ ăn chứa nhiều magie cũng giúp nâng cao nhu động ruột như sữa, hạt kê, đậu đũa, khoai lang và một số loại rau như mồng tơi, rau dền, rau đay, rau khoai lang, khoai sọ, chuối tiêu, đu đủ xanh, …

Bị táo bón nặng nên kiêng ăn gì?

Người bị táo bón nặng cần lưu ý:

• Hạn chế ăn quá nhiều đạm động vật hay tiêu thụ quá nhiều sản phẩm sữa, đặc biệt là các loại sữa giàu protein, whey protein dùng trong lĩnh vực gym, thể hình.
• Không ăn các thức ăn tinh chế như cháo, súp đặc từ cà rốt hoặc khoai tây… tránh các loại đồ ăn cay nóng, các chất kích thích như ớt cay hay hạt tiêu.
• Kiêng các thực phẩm chiên bởi những thực phẩm giàu chất béo không tốt cho động mạch cũng như hệ tiêu hóa.
• Hạn chế đồ ăn nhanh và các loại mì ăn liền, bởi chúng đều thiếu chất xơ và chứa nhiều chất bảo quản có hại cho sức khỏe.
• Không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, nước chè đặc, cà phê, thuốc lá,…

Ngoài vấn đề thực phẩm cần kiêng kị, những người bị táo bón hoặc táo bón nặng cần tập thói quen ăn uống khoa học, đúng giờ, nên chia nhỏ các bữa ăn trong ngày. Ngoài ra, người bị táo bón nặng nên uống nước ấm vào buổi sáng và phải đảm bảo cung cấp nước cho cơ thể trong một ngày, tối thiểu từ 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày.

Làm thế nào để phòng ngừa táo bón nặng?

Để phòng ngừa táo bón, bạn cần chú ý một số điểm sau:

• Ăn uống với chế độ ăn giàu chất xơ: Nguồn chất xơ tốt là trái cây, rau, các loại đậu, bánh mì và các loại ngũ cốc nguyên hạt.
• Đảm bảo uống từ 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày.
• Tránh tuyệt đối các chất chứa caffeine.
• Giảm thiểu các chất béo động vật trong thực đơn ăn uống hàng ngày (kể cả các sản phẩm từ sữa và trứng).
• Đi tiêu khi có nhu cầu, không nên nhịn
• Tập thể dục và vận động thường xuyên, ít nhất là 30 phút mỗi ngày, vào hầu hết các ngày trong tuần.

Bệnh táo bón là bệnh tiêu hóa thường gặp và do nhiều nguyên nhân gây ra, tùy nguyên nhân cụ thể mà người bị táo bón nặng có phương án điều trị phù hợp. Phòng ngừa táo bón bằng cách bổ sung nhiều chất xơ và duy trì một chế độ dinh dưỡng cũng như vận động hợp lý là cách tốt nhất để ngăn ngừa chứng táo bón nặng. Nếu cần được tư vấn thêm, hãy đến ngay Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để được tư vấn thêm. Xin chân thành cảm ơn.