Táo bón và cách trị táo bón lâu ngày hiệu quả

Táo bón là tình trạng bệnh phổ biến, có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào. Tuy nhiên, đôi khi táo bón có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh nguy hiểm. Vì vậy, việc trang bị cho mình những kiến thức cơ bản về táo bón là điều cần thiết giúp bạn luôn khỏe mạnh.

Theo đó, nguyên nhân táo bón là gì, nếu không may bị táo bón phải làm sao, đâu là những thuốc trị táo bón, chữa táo bón hiệu quả… là những vấn đề bạn cần quan tâm.

Táo bón có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nguy hiểm vì vậy bạn không nên chủ quan, cần quan tâm điều trị táo bón 

Táo bón là gì?

Ruột già có chức năng tái hấp thu nước và một số chất cần thiết còn lại trong thức ăn. Sản phẩm cuối cùng còn lại đó chính là phân, phân sẽ được các cơ thành ruột co bóp để đẩy ra ngoài. Vì thế, nếu tồn tại lâu trong đại tràng sẽ khiến phân khô, cứng hơn do nước được tái hấp thu quá mức gây ra táo bón.

Thói quen đi ngoài của mỗi người rất khác nhau, một số người có thể đi 3 lần mỗi ngày nhưng một số trường hợp lại có thói quen đi 1 lần mỗi tuần. Một tình trạng được gọi là táo bón khi bạn đi ngoài ít hơn 3 lần một tuần và thường kèm theo các triệu chứng sau:

• Gặp khó khăn khi đi ngoài (căng thẳng hoặc đau).
• Phân lớn, cứng hoặc vón cục.
• Chướng bụng ngay cả sau khi đã đi tiêu…

Nguyên nhân táo bón phổ biến và các yếu tố nguy cơ

Uống ít nước, chế độ ăn thiếu chất xơ, nhịn đi ngoài thường xuyên được xác định là các nguyên nhân táo bón chủ yếu ở cả người lớn và trẻ em. Trong đó, chế độ ăn uống ảnh hưởng nhiều nhất đến người bị táo bón. Ăn thực phẩm giàu chất xơ và uống nước đầy đủ là hai yếu tố cần thiết để giúp làm mềm phân.

Chất xơ có nhiều trong thực vật, có hai dạng là dạng hòa tan và không hòa tan. Cả hai dạng đều tham gia làm tăng trọng lượng và kích thước phần đồng thời làm mềm phân, kích thích nhu động ruột tống phân ra ngoài.

Ngoài các nguyên nhân táo bón kể trên, tình trạng này còn do các yếu tố nguy cơ dưới đây gây ra: 

• Căng thẳng, stress.
• Sử dụng một số loại thuốc (đặc biệt là thuốc giảm đau mạnh như ma túy, thuốc trầm cảm và thuốc sắt).
• Gặp các vấn đề về thần kinh và cơ trong hệ tiêu hóa.
• Mắc bệnh ung thư.
• Tình trạng thần kinh như Parkinson hoặc bệnh đa xơ cứng.
• Suy giáp.

Ở phụ nữ mang thai và phụ nữ sau sinh 6 tuần, sự thay đổi nội tiết tố và áp lực lên ruột do quá trình lớn lên của thai nhi cũng có thể là nguyên nhân táo bón.

Đôi khi, táo bón còn là dấu hiệu cảnh báo của một số bệnh lý nguy hiểm ở đại tràng và trực tràng (tắc ruột, hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh lý túi thừa…), các vấn đề liên quan đến nội tiết tố…

Những đối tượng có nguy cơ cao bị táo bón 

Theo thống kê, những đối tượng dưới đây được xác định có nguy cơ cao bị táo bón hơn những người khác:

Phụ nữ mang thai là đối tượng dễ bị táo bón hơn những người bình thường.

• Người có độ tuổi từ 65 trở lên: Người lớn tuổi có xu hướng ít hoạt động thể chất, ăn uống kém và tăng nguy cơ mắc các nhóm bệnh ở người già.
• Phụ nữ và trẻ em: Phụ nữ bị táo bón thường xuyên hơn nam giới, đặc biệt phụ nữ mang thai và trẻ em bị thường xuyên hơn người lớn.
• Người nằm bất động lâu, mắc một số bệnh lý chẳng hạn: Chấn thương tủy sống, gây ảnh hưởng đến nhu động ruột dẫn đến đi ngoài khó khăn.

Bị táo bón, khi nào cần đi khám bác sĩ?

Táo bón là tình trạng bệnh không gây nguy hiểm sức khỏe, để chữa táo bón chúng ta có thể thay đổi chế độ ăn uống bằng cách ăn nhiều rau xanh trái cây, uống nhiều nước và tăng cường tập thể dục hoặc sử dụng thuốc nhuận tràng không kê đơn.

Tuy nhiên, chuyên gia khuyến cáo, bạn không nên sử dụng thuốc nhuận tràng nhiều hơn hai tuần nếu như không có ý kiến của bác sĩ. Bởi việc này có thể dẫn đến cơ thể bạn phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc, thậm chí có thể khiến bạn không thể đi ngoài tự nhiên được nữa.

Theo đó, nếu cơ thể xuất hiện triệu chứng sau bạn không nên tự trị táo bón tại nhà, hãy đến gặp bác sĩ sớm:

• Bị táo bón kéo dài hơn 3 tuần dù dù đã dùng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn uống.
• Đi tiêu có máu lẫn trong phân.
• Đau bụng, đau/gặp khó khăn khi đi tiêu…

Các phương pháp xác định tình trạng táo bón nặng, nhẹ 

Thông thường, bạn sẽ được hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh và bất kỳ loại thuốc đang sử dụng. Bác sĩ có thể thăm khám trực tràng, làm xét nghiệm máu để kiểm tra công thức máu, chất điện giải và chức năng tuyến giáp.

Nếu tình trạng táo bón nghiêm trọng hơn, các xét nghiệm bổ sung có thể được yêu cầu để tìm ra nguyên nhân táo bón. Những xét nghiệm thường gặp bao gồm:

– Nội soi đại tràng:

• Đây là phương pháp giúp kiểm tra phần dưới của ruột già. Sử dụng phương pháp nội soi đại tràng các bác sĩ sẽ dùng đến một ống được trang bị máy ảnh và đèn soi, khi thực hiện bạn có thể được cho sử dụng thuốc giảm đau hoặc an thần.
• Trước khi làm xét nghiệm, bạn sẽ được yêu cầu chỉ ăn chất lỏng trong vòng 1 – 3 ngày và phải uống thuốc nhuận tràng vào đêm trước khi làm xét nghiệm để làm sạch ruột.

Nội soi là một phương pháp hiệu quả để tìm nguyên nhân táo bón.

– Chụp X-quang bụng: 

Phương pháp này giúp tìm dị vật trong đường tiêu hóa và thậm chí có thể phát hiện tắc ruột. Một số xét nghiệm khác như siêu âm và CT-scan sẽ được chỉ định khi cần thiết.

Cách điều trị táo bón lâu ngày hiệu quả

Thay đổi chế độ ăn và tập luyện là phương hiệu quả nhất để điều trị táo bón lâu ngày an toàn và hiệu quả, dưới đây là một số phương pháp gợi ý:

• Uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày. Hạn chế uống rượu bia, thức uống có chứa caffeine.
• Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau sống, ngũ cốc nguyên hạt. Khuyến cáo lượng chất xơ bạn nên bổ sung hằng ngày từ 20 đến 35 gram. Đồng thời, cắt giảm thực phẩm ít chất xơ như thịt, sữa, pho mát và thực phẩm chế biến sẵn.
• Tập luyện 30 phút mỗi ngày, ít nhất năm lần mỗi tuần. Hãy thử đi bộ, bơi lội hay đạp xe.
• Nếu có cảm giác muốn đi ngoài, hãy đi ngay. Để đi đại tiện dễ dàng hơn, hãy thử gác chân lên một chiếc ghế đẩu thấp khi đi vệ sinh. Nếu có thể, hãy nâng cao đầu gối của bạn cao hơn hông.
• Cân nhắc thêm men vi sinh bổ sung vào chế độ ăn.

Lưu ý: Bạn có thể sử dụng thuốc nhuận nhàng không kê đơn nhưng không được dùng quá 2 tuần mà không hỏi ý kiến bác sĩ. 

Cuối cùng cần nhớ, hầu hết các trường hợp bị táo bón đều nhẹ và dễ dàng điều trị táo bón tại nhà bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và luyện tập. Nếu có những dấu hiệu báo động đã nêu trên, hãy đi khám sớm nhất có thể để tránh dẫn đến những hệ lụy xấu đối với sức khỏe. Các thuốc trị táo bón nếu sử dụng phải được chỉ định của bác sĩ hay thầy thuốc.

Huỳnh Lập Nghi

Sinh viên Y khoa, ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch

Nguồn tham khảo:

https://www.healthline.com/health/constipation#outlook

https://www.nhs.uk/conditions/constipation/

https://www.webmd.com/digestive-disorders/digestive-diseases-constipation#1