Táo bón là một vấn đề thường gặp ở hệ tiêu hóa, có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào. Vì vậy, việc trang bị cho bản thân những kiến thức cơ bản về táo bón là điều cần thiết giúp bạn luôn khỏe mạnh.
Táo bón không gây nguy hiểm tính mạng tức thời, tuy nhiên, trong một số trường hợp nó có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nguy hiểm tiềm ẩn nào đó. Theo đó, việc tìm hiểu táo bón là gì, nguyên nhân gây ra táo bón, cách phòng tránh và xử lý khi bị táo bón hiệu quả, bị táo bón khi nào cần đi bác sĩ… là điều quan trọng để giúp bạn luôn khỏe mạnh và có chất lượng cuộc sống tốt.
Ruột già có chức năng tái hấp thu nước và một số chất cần thiết còn lại trong thức ăn. Sản phẩm cuối cùng còn lại đó chính là các chất cặn bã, phân. Phân sau đó sẽ được các cơ thành ruột co bóp để đẩy ra ngoài cơ thể.
Theo đó, nếu phân tồn tại trong đại tràng quá lâu sẽ khiến nó bị khô cứng, vón cục (như phân dê) do nước được tái hấp thu trở lại vào cơ thể gây ra chứng táo bón – nỗi ám ảnh của rất nhiều người.
Táo bón có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nguy hiểm vì vậy bạn không nên chủ quan, cần quan tâm điều trị
Thói quen đi ngoài (đi đại tiện hoặc đi tiêu) của mỗi người rất khác nhau, một số người có thể đi 3 lần mỗi ngày nhưng một số trường hợp lại có thói quen đi 3 ngày (hoặc hơn) một lần. Một tình trạng được gọi là táo bón khi bạn đi ngoài ít hơn 3 lần một tuần và thường kèm theo các triệu chứng điển hình như dưới đây:
Uống ít nước so với nhu cầu cơ thể cần, chế độ ăn uống hàng ngày thiếu chất xơ, nhịn đi ngoài thường xuyên… được xác định là các nguyên nhân táo bón chủ yếu ở cả người lớn và trẻ em. Trong đó, chế độ ăn uống thiếu chất xơ và thiếu nước ảnh hưởng nhiều nhất đến người bị táo bón (1). Bởi ăn đủ lượng thực phẩm giàu chất xơ và uống nước đầy đủ là hai yếu tố tối cần thiết để giúp làm mềm phân, đi tiêu dễ dàng.
Chất xơ có nhiều trong thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật. Chất xơ có hai dạng là chất xơ hòa tan và chất xơ không hòa tan. Cả hai dạng chất xơ này đều tham gia làm tăng trọng lượng và kích thước phân đồng thời làm mềm phân, kích thích nhu động ruột tống phân ra ngoài trơn tru.
Ngoài các nguyên nhân gây táo bón kể trên, tình trạng này còn được các chuyên gia sức khỏe xác định là do các yếu tố nguy cơ cao dưới đây gây ra. Đó là:
Ở phụ nữ mang thai và phụ nữ sau sinh 6 tuần đầu tiên, sự thay đổi nội tiết tố và sự gia tăng áp lực lên ruột do quá trình lớn lên của thai nhi cũng có thể là nguyên nhân táo bón.
Phụ nữ mang thai là đối tượng dễ bị táo bón hơn những người bình thường
Đôi khi, táo bón còn là dấu hiệu cảnh báo của một số bệnh lý nguy hiểm ở đại tràng và trực tràng (tắc ruột, hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh lý túi thừa…), các vấn đề liên quan đến nội tiết tố…
Theo các số liệu thống kê, những đối tượng dưới đây được xếp vào nhóm có nguy cơ cao bị táo bón hơn những người bình thường khác. Theo đó, nếu bạn rơi vào các trường hợp này, cần có biện pháp phòng tránh táo bón hiệu quả để có sức khỏe tốt và cuộc sống chất lượng hơn.
So với các chứng bệnh khác, táo bón không khó để nhận biết, một người nếu mắc táo bón sẽ có các dấu hiệu điển hình như sau: (5)
Người mắc táo bón luôn cảm thấy khó chịu, đau đớn mỗi lần đi tiêu
Cần nhấn mạnh rằng táo bón không phải là bệnh nguy hiểm, ngược lại rất thường gặp ở tất cả mọi đối tượng. Dù vậy, bạn cũng không nên chủ quan khi bản thân hoặc người thân trong gia đình mắc táo bón.
Bởi nếu chứng táo bón kéo dài, không có biện pháp điều trị không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh, mà có thể gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Có thể kể đến như, táo bón gây tổn thương hậu môn – trực tràng, tích tụ những chất độc hại trong cơ thể, là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý nguy hiểm ở vùng hậu môn – trực tràng. Cụ thể:
Những người mắc táo bón có nguy cơ ung thư trực tràng cao hơn người không bị
Táo bón là tình trạng bệnh không gây nguy hiểm sức khỏe, tuy nhiên nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc, chất lượng cuộc sống. Táo bón nếu kéo dài có thể dẫn đến bệnh trĩ, ung thư trực tràng…
Theo đó, để chữa táo bón hiệu quả chuyên gia sức khỏe khuyên bạn nên thay đổi chế độ ăn uống hàng ngày bằng cách tăng cường ăn nhiều rau xanh trái cây, uống nhiều nước và tăng cường tập thể dục. Trong một số trường hợp cần thiết có thể sử dụng thuốc nhuận tràng không kê đơn.
Tuy nhiên, chuyên gia cũng khuyến cáo, bạn không nên sử dụng thuốc nhuận tràng nhiều hơn hai tuần nếu như không có ý kiến của bác sĩ (6). Bởi việc này có thể dẫn đến cơ thể bạn phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc khi muốn đi tiêu, chưa kể việc làm dụng thuốc có thể khiến bạn không thể đi ngoài tự nhiên được nữa.
Vì vậy, nếu để ý thấy cơ thể xuất hiện triệu chứng sau bạn không nên tự trị táo bón tại nhà, hãy sắp xếp thời gian đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt:
Thông thường, khi đi khám táo bón bạn sẽ được bác sĩ hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh và bất kỳ loại thuốc đang sử dụng. Ngoài ra, bác sĩ có thể thăm khám trực tràng, yêu cầu bạn làm xét nghiệm máu để kiểm tra công thức máu, chất điện giải và chức năng tuyến giáp.
Nếu tình trạng táo bón nghiêm trọng hơn, các xét nghiệm bổ sung có thể được yêu cầu để tìm ra nguyên nhân táo bón từ đó có biện pháp điều trị hiệu quả. Những xét nghiệm cho tình trạng táo bón nặng có thể bao gồm:
Nội soi là một phương pháp hiệu quả để tìm nguyên nhân táo bón.
Chuyên gia cho biết, việc thay đổi chế độ ăn uống hàng ngày nhiều rau xanh, trái cây và tập luyện thể dục thể thao đều đặn, thường xuyên là phương pháp hiệu quả nhất để điều trị táo bón lâu ngày an toàn và hiệu quả. Dưới đây là một số phương pháp gợi ý:
Lưu ý: Bạn có thể sử dụng thuốc nhuận nhàng không kê đơn trong những trường hợp cần thiết, tuy nhiên cần nhớ không được dùng quá 2 tuần mà không hỏi ý kiến bác sĩ. Đây chỉ là một phương pháp hỗ trợ đi tiêu dễ dàng, không phải là cách điều trị táo bón.
Cuối cùng cần nhớ, hầu hết các trường hợp bị táo bón đều nhẹ và dễ dàng điều trị táo bón tại nhà bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và luyện tập. Nếu có những dấu hiệu báo động đã nêu trên, hãy đi khám sớm nhất có thể để tránh dẫn đến những hệ lụy xấu đối với sức khỏe. Các thuốc trị táo bón nếu sử dụng phải được chỉ định của bác sĩ hay thầy thuốc.
Táo bón hoàn toàn có thể phòng ngừa, và cách phòng ngừa khá đơn giản:
Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn hàng ngày để phòng tránh táo bón
Trên là từ A – Z những thông tin về táo bón. Hy vọng với những thông tin cung cấp trên sẽ giúp bạn có thêm kiến thức về táo bón cũng như cách phòng tránh và điều trị táo bón tại nhà hiệu quả, tăng cường sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Trong trường hợp có bất cứ thắc mắc gì, hoặc muốn được tư vấn – hướng dẫn chế độ ăn uống khoa học, vận động phù hợp để phòng tránh táo bón hiệu quả hoặc cải thiện tình trạng, bạn có thể liên hệ Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để được các chuyên gia hỗ trợ.