Táo bón ở trẻ là vấn đề hầu như bố mẹ nào cũng từng phải đối mặt. Nhiều bố mẹ cảm thấy lo lắng vì không có đủ kiến thức, kinh nghiệm để giải quyết vấn đề này. Nutrihome sẽ cùng bố mẹ tìm hiểu những thông tin hữu ích nhất liên quan đến chủ đề trẻ bị táo bón.
Táo bón ở trẻ được định nghĩa là tình trạng trẻ có tần suất đi đại tiện ít hơn so với mức tiêu chuẩn, phân rắn và khô, khoảng cách giữa các lần đi cách nhau quá lâu. Theo ý kiến của BS.CKII Đinh Thị Kim Liên, trẻ nhỏ ở mỗi độ tuổi khác nhau có số lần đi vệ sinh khác nhau. Bố mẹ có thể tham khảo số lần đi vệ sinh tiêu chuẩn theo từng lứa tuổi như sau:
Nhìn chung, táo bón ở trẻ được định nghĩa là trẻ đi ngoài phân ít, khô và rắn, gây đau rát trong quá trình đi vệ sinh, hậu môn thường bị sưng đỏ, thậm chí rớm máu.
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón kéo dài
Theo BS.CKII Đinh Thị Kim Liên, có rất nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón. Cụ thể táo bón được chia thành hai nhóm chính sau:
Táo bón ở trẻ nhỏ có thể do những bệnh lý như phình đại tràng bẩm sinh, cường giáp, viêm đại tràng, bất thường tại đường ruột, bệnh lý xung quanh hậu môn, bệnh lý cột sống, rối loạn điện giải trong máu, bại liệt… gây nên.
Nguyên nhân này chiếm tỷ lệ không cao trong số trẻ bị bón nhưng lại rất nguy hiểm. Trong các trường hợp này, nếu không được khám chữa kịp thời, các triệu chứng có thể chuyển biến tiêu cực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng trẻ.
Vì vậy, bố mẹ cần đặc biệt quan tâm và cho bé đến thăm khám kịp thời tại bệnh viện vì có thể phải sử dụng thuốc đặc trị hoặc phẫu thuật theo chỉ định của bác sĩ để điều trị dứt điểm táo bón.
Tóm lại, việc xác định chính xác nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón có thể giúp bố mẹ lựa chọn phương hướng điều trị phù hợp. Nếu bắt nguyên từ các nguyên nhân thuộc nhóm chức năng, việc cần làm là điều chỉnh chế độ ăn uống, thói quen sinh hoạt, vận động hàng ngày của trẻ để cải thiện tình hình. Trong trường hợp trẻ bón lâu ngày và nghiêm trọng, bố mẹ cần đưa trẻ đến khám tại các trung tâm, cơ sở y tế để được các bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị.
Táo bón thường xảy ra ở trẻ mọi độ tuổi, tuy nhiên tỷ lệ trẻ sơ sinh bị táo bón ít hơn trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ. Thông thường, sẽ có 3 giai đoạn trẻ mắc chứng táo bón nhiều nhất, đó là giai đoạn trẻ ăn dặm (chuyển từ bú sữa hoàn toàn sang ăn đặc), trẻ ở độ tuổi biết đi và trẻ ở độ tuổi học mầm non, tiểu học.
Bố mẹ có thể xác định tình trạng bé bị bón hay không thông qua những dấu hiệu sau:
Tần suất đi đại tiện của trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, lượng thức ăn… Bố mẹ nên theo dõi số lần đi đại tiện mỗi ngày của trẻ, nếu ở mức như bảng dưới đây nghĩa là trẻ có thể đang bị táo bón.
| Đối tượng | Số lần đại tiện |
| Trẻ sơ sinh | < 2 lần/ ngày |
| Trẻ từ 6 – 12 tháng tuổi | < 3 lần/ tuần |
| Trẻ từ 1 tuổi trở lên | < 2 lần/ tuần |
Trẻ táo bón thường sợ đi vệ sinh vì phải rặn nhiều, đau hậu môn, mặt đỏ bừng, người vã mồ hôi, thậm chí khóc lóc, la hét vì không thể đi vệ sinh và đau rát.
Bình thường, phân của trẻ sẽ theo khuôn và mềm xốp, tuy nhiên nếu bị táo bón, phân sẽ trở nên khô cứng, vón cục như phân dê, thậm chí có lẫn máu tươi.
Thức ăn được các enzyme cắt thành phân tử nhỏ để cơ thể tiêu hóa, hấp thu và đào thải cặn bã ra ngoài. Đối với trẻ bị bón, các chất cặn bã không đào thải được ra ngoài, từ đó khiến các chất độc tích tụ gây đầy hơi, trướng bụng và căng cứng.
Khi trẻ bị bón, phân thường bị cứng, khô, dạng xúc xích, xuất hiện nhiều đường rạn hoặc lổn nhổn nhỏ như phân dê. Trong trường hợp trẻ bị táo bón lâu ngày, phân sẽ khô cứng và ngắn do bị tích tụ quá lâu. Hãy xem bảng phân loại bên dưới để hiểu rõ hơn:
Thang phân loại tình trạng phân táo bón ở trẻ theo bệnh viện Bristol Anh Quốc
Táo bón ở trẻ nhỏ là một vấn đề phổ biến đối với trẻ em ở bất kỳ độ tuổi nào. Bởi vậy, không ít bố mẹ cho rằng tình trạng táo bón có thể tự hết mà không cần can thiệp gì. Đôi khi, chính sự chủ quan và thiếu hiểu biết này có thể khiến trẻ gặp phải nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm, từ đó gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ.
Vậy trẻ bị táo bón lâu ngày có sao không? Bố mẹ nên biết đến một số hậu quả của táo bón ở trẻ em dưới đây:
Ngay khi nhận thấy các dấu hiệu trẻ táo bón bố mẹ cần kịp thời điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt cho trẻ phù hợp. Nếu bé bị bón nghiêm trọng hoặc kéo dài kèm theo các triệu chứng: gắng sức rặn khi đi ngoài, đi ngoài ra máu, cảm giác đi ngoài xong vẫn chưa hết phân và mót rặn, phải dùng các biện pháp hỗ trợ để đưa phân ra ngoài… thì cần được thăm khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn phương pháp điều trị hiệu quả.
Hậu quả của táo bón ở trẻ vô cùng khó lường do đó bố mẹ cần chú ý quan sát trẻ
Bé bị táo bón lâu ngày hay trẻ bị táo bón lâu ngày phải làm sao là băn khoăn của hầu hết các bố mẹ có con nhỏ. Dưới đây là một số cách hỗ trợ điều trị táo bón cho trẻ tại nhà được chuyên gia chia sẻ, bố mẹ có thể áp dụng:
Tăng cường chế độ ăn giàu chất xơ sẽ giúp trẻ phòng tránh táo bón hiệu quả
Theo đó, bố mẹ nên chọn thức ăn mềm, dễ nhai sau đó điều chỉnh độ đặc của thức ăn theo sự phát triển của trẻ, hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm quá đặc cứng, giàu chất đạm khó tiêu hóa. Ngoài ra, bố mẹ nên cho trẻ ăn các chất xơ hòa tan có nhiều trong hoa quả để giúp trẻ tiêu hóa dễ dàng.
Bổ sung đủ nước cho trẻ mỗi ngày: Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi không cần bổ sung thêm nước do trẻ đã được bổ sung nước thông qua sữa mẹ hoặc sữa công thức. Đối với trẻ từ 6 tháng trở lên bố mẹ có thể tham khảo lượng nước cần bổ sung trong bảng sau:
| Tuổi | Số ly nước uống trong 1 ngày (1 ly = 250ml) |
| 6 – 12 tháng | 1/2 – 1 |
| 1 tuổi | 1 |
| 2 | 2 |
| 3 | 3 |
| 4 | 4 |
| 5 | 5 |
| 6 | 6 |
| 7 | 7 |
| 8 | 8 |
| > 9 | 8 |
Một trong những cách điều trị táo bón ở trẻ nhỏ là điều chỉnh chế độ sinh hoạt hằng ngày của trẻ nhỏ. Cha mẹ nên chú ý đến những thói quen sau của trẻ:
Theo dõi và điều chỉnh thói quen đi vệ sinh của trẻ để phòng ngừa táo bón ở trẻ
Để giảm tình trạng táo bón của trẻ, bố mẹ có thể thực hiện động tác massage đơn giản bằng cách nhẹ nhàng xoa bụng trẻ từ phải qua trái theo chiều kim đồng hồ. Để động tác massage có hiệu quả, bố mẹ nên xoa từ ba đến bốn lần trong khoảng cách giữa hai bữa ăn. Tuy nhiên, bố mẹ lưu ý không thực hiện các động tác này ngay sau khi trẻ ăn xong.
Khuyến khích trẻ vận động và massage bụng cho trẻ để cải thiện tình trạng táo bón
Ngoài ra, bố mẹ nên theo dõi thói quen đi vệ sinh của trẻ, lập bảng biểu và ghi chú thời gian cụ thể để nắm bắt chính xác tình trạng của trẻ. Trong trường hợp trẻ bị táo bón, nứt kẽ hậu môn thì bố mẹ cần vệ sinh thật sạch hậu môn cho trẻ sau mỗi lần đi vệ sinh.
Bé bị táo bón nên uống thuốc gì là câu hỏi được nhiều bố mẹ đặt ra khi trẻ táo bón lâu ngày. Bác sĩ Đinh Thị Kim Liên khuyên rằng, bố mẹ chỉ nên sử dụng thuốc điều trị sau khi cải thiện chế độ ăn nhưng triệu chứng táo bón không thuyên giảm. Lưu ý, bố mẹ nên ưu tiên sử dụng thuốc uống làm mềm phân để giúp cấu trúc phân mềm hơn, dễ điều chỉnh dựa trên tình trạng của trẻ.
Bố mẹ chỉ nên dùng thuốc khi có sự tư vấn của bác sĩ hoặc dược sĩ có chuyên môn. Ngoài ra bác sĩ cũng có thể chỉ định một số loại thuốc khác như thuốc nhuận tràng, thuốc đút hậu môn, thụt hậu môn, thuốc chống táo bón…
Để phòng ngừa táo bón ở trẻ, bố mẹ cần lên kế hoạch cho chế độ dinh dưỡng cân bằng, giàu chất xơ, đồng thời khuyến khích trẻ uống đủ nước mỗi ngày. Việc rèn cho trẻ thói quen vệ sinh, thói quen tích cực vận động, rèn luyện thể chất cũng giúp chống táo bón cho trẻ và hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện hơn.
Vận động để phòng ngừa táo bón ở trẻ và giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất
Trường hợp trẻ bị táo bón lâu ngày kèm những dấu hiệu bất thường như mệt mỏi, chán ăn, sụt cân, tiêu ra máu, sốt cao… bố mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám và điều trị theo tư vấn bác sĩ. Sự quan tâm và hiểu biết của bố mẹ chính là chìa khóa mấu chốt giúp trẻ kịp thời cải thiện triệu chứng táo bón nói riêng và sức khỏe toàn diện nói chung.
Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome hiện là một trong những hệ thống y tế uy tín hàng đầu chuyên tiếp nhận thăm khám, chẩn đoán và điều trị các bệnh lý liên quan đến dinh dưỡng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Thông qua quy trình thăm khám, tư vấn toàn diện, Nutrihome sẽ chẩn đoán chính xác tình trạng, nguyên nhân khiến trẻ bị táo bón từ đó đưa ra phương hướng điều trị phù hợp.
Ngoài ra, Nutrihome sẽ giúp bố mẹ có thêm kiến thức bổ ích về cách chăm sóc và bổ sung dưỡng chất cho trẻ nhỏ, trong đó có việc xây dựng thực đơn, chế độ ăn uống khoa học, cân đối nhằm cải thiện nhanh nhất, hiệu quả nhất tình trạng táo bón ở trẻ.
