Sữa mẹ được xem là thức ăn tốt nhất cho trẻ trong 6 tháng đầu đời. Bên cạnh các thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ giúp bé khỏe mạnh và tăng sức đề kháng, việc nuôi con bằng sữa mẹ còn mang lại nhiều lợi ích khác cho mẹ như: nhanh giảm cân, giảm nguy cơ ung thư vú và ung thư buồng trứng, giải phóng hormone oxytocin, …
Sữa mẹ chứa đầy đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu, đặc biệt là từ 10 -15 ngày sau sinh, do đó các bác sĩ khuyên rằng mẹ hãy cho con bú ngay từ khi lọt lòng. Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ bao gồm: Chất đạm, chất béo, carbohydrate, kháng thể thụ động, vitamin và khoáng chất, men và hormone.
Thành phần dinh dưỡng dưỡng trong sữa mẹ ảnh hưởng ra sao đến sự phát triển của trẻ nhỏ
Sữa mẹ được tạo thành từ khoảng 90% là nước. Cơ thể con người phụ thuộc vào nước để hoạt động. Nước có chức năng duy trì hydrat hóa, giúp điều chỉnh nhiệt độ cơ thể, bôi trơn các khớp và bảo vệ các cơ quan. May mắn thay, chỉ riêng sữa mẹ đã cung cấp tất cả lượng nước cần thiết cho trẻ nhỏ để phát triển.
Nước là thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ
Disaccharide Lactose, hay còn gọi là đường Lactose, đây là thành phần trong sữa mẹ, nó cung cấp 40% năng lượng cần thiết cho sự phát triển và tăng trưởng của bé. Lactose cùng với Oligosaccharide được xem là 2 cacbohydrat quan trọng nhất và chủ yếu nhất của sữa mẹ. Tác dụng chính của chúng đều là hỗ trợ sự phát triển của não bộ, đồng thời giúp bé có được một hệ đường ruột khỏe mạnh, tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng tốt nhất.
Chất béo là thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ. Chất béo trong sữa mẹ thường cung cấp 50% năng lượng hàng ngày cho trẻ. Nó chủ yếu bao gồm Triglyceride và các acid béo dài như AA và DHA, giúp hoàn thiện võng mạc, bộ não, các mô thần kinh và hệ miễn dịch của trẻ. MHO cũng là một loại acid béo ngắn có trong sữa mẹ, vi chất này có tính năng đẩy chất thải và vi khuẩn ra khỏi ruột của trẻ, tương tự như tác dụng của chất xơ. Vì vậy, việc cho bé bú mẹ hoàn toàn sẽ không có hiện tượng bị táo bón hay tiêu chảy cho dù bé đi nhiều lần 2 ngày hay nhiều ngày 1 lần phân vẫn mềm, vàng không bị vón cục. Ngoài ra, chất béo còn được xem là dung môi để giúp hấp thụ một số vitamin quan trọng.
Protein cũng nằm trong danh sách những thành phần sữa mẹ không thể bỏ qua. Vi chất này cung cấp amino-acid cho trẻ, giúp tăng trưởng cơ và xương, tạo kháng thể, làm dung môi cho hormone, tạo các loại men cần thiết cho cơ thể. Protein bao gồm: WHEY protein và CASEIN protein. (1)
WHEY protein chiếm khoảng 60% (a-lactalbumin, lactoferrin, lysozyme, immunoglobulin …). Bên cạnh chức năng dinh dưỡng, whey protein với các thành phần trên còn có chức năng bảo vệ, đào thải chất cặn bã, dư thừa, các chất độc, tế bào lạ ra ngoài cơ thể. Whey protein sữa mẹ ở dạng lỏng có khả năng giúp trẻ tiêu hóa và hấp dụ dễ dàng trong ruột, từ đó giúp hoàn chỉnh niêm mạc ruột, tạo kháng thể …
CASEIN protein có hàm lượng chiếm khoảng 40% trong sữa mẹ, chúng có chức năng chính là đạm dinh dưỡng, kết tủa trong ruột dạng mềm để dễ tiêu hóa hấp thụ.
Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ là yếu tố chính giúp bé khỏe mạnh và chống lại các tác nhân gây bệnh từ môi trường bên ngoài. Mỗi cữ bú sẽ có hàng triệu bạch cầu sống từ sữa mẹ và các globulin miễn dịch được đi vào cơ thể của bé. Khi trẻ bị các loại vi khuẩn tấn công, các vi chất này sẽ đóng vai trò bảo vệ trẻ lớn lên khỏe mạnh. (2)
Sữa mẹ chứa kháng thể bảo vệ trẻ khỏi bệnh tật nhất là các bệnh nhiễm khuẩn, như tiêu chảy và viêm đường hô hấp
Có hơn 200 loại hợp chất NPN trong sữa mẹ như: carnitine, taurine, amino-sugar, nucleic acid,… giúp trẻ phát triển trí não, võng mạc và gan. Ngoài ra, các hợp chất NPN còn đóng vai trò như một chất dung môi cho các vi khuẩn có ích, giúp cơ thể điều tiết để sử dụng năng lượng và chất dinh dưỡng dự trữ mỗi khi cần thiết.
Sữa mẹ chứa nhiều canxi, sắt và selen, tất cả vi chất này đều dễ hấp thu. Chúng không chỉ giúp cho bé có một bộ xương và răng chắc khỏe, một hệ miễn dịch khỏe mạnh mà còn đem lại rất nhiều lợi ích cho sự phát triển trí não.
Sữa mẹ bao gồm các loại men tiêu hóa như amylase, lipase, hormone prolactin, thyroid, oxytocin… đều có vai trò tăng sức khỏe của đường ruột, cân bằng sinh hóa cho bé. Các loại men và hormone này đều ảnh hưởng nhất định đến mùi vị của sữa mẹ, khi mẹ thay đổi khẩu phần ăn uống chúng sẽ thay đổi theo. Do đó, chúng giúp bé dần dần làm quen với những thực phẩm khác nhau trong cuộc sống.
Theo các chuyên gia, “không có sữa mẹ xấu, mà chỉ lo mẹ không đủ sữa hoặc sữa mẹ không đủ chất dinh dưỡng khiến bé không thể phát triển tối ưu. Việc phân tích thành phần sữa mẹ là cơ sở khoa học để các chuyên gia thiết lập chế độ dinh dưỡng phù hợp cho mẹ, đảm bảo sữa mẹ đầy đủ các chất đường, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất cho bé một khởi đầu toàn diện”.
Hiện nay, Nutrihome là trung tâm dinh dưỡng đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam đầu tư máy phân tích thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ với công nghệ hiện đại giúp kiểm tra và đánh giá chính xác năng lượng và các thành phần cơ bản trong sữa mẹ như chất béo, chất đạm, đường lactose, độ đặc, chất khoáng, nước, kẽm, sắt và canxi. Dựa vào kết quả phân tích thành phần sữa mẹ, bác sĩ sẽ xây dựng khẩu phần ăn, thiết kế thực đơn phù hợp nhất với tình trạng dinh dưỡng, sở thích của mẹ, giúp mẹ cải thiện số lượng và chất lượng nguồn sữa mà không sợ tăng cân; đồng thời cũng đảm bảo loại trừ các yếu tố gây kích ứng cho bé thông qua sữa mẹ. Từ đó, sức khỏe của mẹ được đảm bảo, còn trẻ sẽ được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng để phát triển toàn diện cả về thể lực, trí lực và nâng cao sức đề kháng.
Nutrihome với công nghệ phân tích thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ hiện đại nhất hiện nay
Theo các bác sĩ, sữa mẹ chính là thức ăn hoàn chỉnh và thích hợp nhất đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc nuôi con bằng sữa mẹ mang lại lợi ích cho cả mẹ và bé theo nhiều cách khác nhau, và nhiều lợi ích trong số này vẫn tiếp tục kéo dài sau khi việc cho trẻ bú kết thúc.
Với trẻ nhỏ, nuôi con bằng sữa mẹ mang đến hàng loạt những lợi ích lý tưởng như: cung cấp dinh dưỡng, cung cấp kháng thể, giúp tăng cân, giảm nguy cơ mắc bệnh, giúp trẻ thông minh hơn và gắn kết tình cảm mẹ con nhiều hơn.
Hàm lượng thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ thích ứng tương đối chính xác với nhu cầu của dinh dưỡng của bé trong suốt quá trình phát triển. Sữa non – những giọt sữa mẹ đầu tiên (4-5 ngày đầu sau khi sinh) có thành phần khác hơn so với sữa chuyển tiếp (từ ngày thứ 5 đến khoảng 2 tuần sau sinh) hay sữa trưởng thành.
Với bà mẹ, lợi ích từ việc nuôi con bằng sữa mẹ có thể kể đến như: hạn chế nguy cơ trầm cảm sau sinh, giảm cân nhanh chóng hơn, giúp tử cung co hồi tốt hơn, hỗ trợ tránh thai tự nhiên, tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ bệnh tật không mong muốn.
Có thể khẳng định rằng sữa mẹ luôn là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, quý giá nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, giúp hỗ trợ trẻ phát triển toàn diện cả về trí não và thể chất. Vì vậy, chất lượng cũng như giá trị dinh dưỡng của sữa mẹ ở mỗi người về cơ bản là giống nhau.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, do cơ địa, tinh thần, chế độ ăn uống, … thì chất lượng cũng như số lượng và mùi vị sữa mẹ cũng có thể thay đổi chút và không giống nhau ở mỗi người.
Giá trị dinh dưỡng của sữa mẹ ở mỗi người về cơ bản là giống nhau
Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ sẽ thay đổi để phù hợp với độ tuổi và nhu cầu dinh dưỡng khác nhau của trẻ. Sữa mẹ của mỗi bà mẹ là duy nhất để đáp ứng nhu cầu cụ thể cho con mình.
Một số yếu tố khách quan như giai đoạn cho con bú hoặc thời gian trong ngày sẽ ảnh hưởng ít nhiều đến thành phần của sữa mẹ.
Bên cạnh đó, các yếu tố khác cũng đóng một vai trò nhất định:
Sữa mẹ có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố gây ra các vấn đề về dinh dưỡng ở bé. Dưới đây là các yếu tố gây ảnh hưởng đến thành phần của sữa mẹ: (4)
Sữa mẹ sẽ có hàm lượng dinh dưỡng khác nhau ở mỗi giai đoạn khác nhau.
Sữa mẹ thông thường sẽ có sự thay đổi trong từng giai đoạn sau sinh nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của bé. Các giai đoạn thay đổi bao gồm:
Để thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ được đảm bảo hơn, mẹ cần chú ý đến việc tăng cường chế độ dinh dưỡng cho khẩu phần ăn mỗi ngày. Cụ thể:
Thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ sẽ thay đổi phụ thuộc vào nhu cầu dinh dưỡng ở mỗi giai đoạn phát triển của trẻ. Ví dụ, sữa trưởng thành thường sẽ chứa nhiều chất béo, protein, chất kích thích miễn dịch, vitamin và chất khoáng, carbohydrate, men… hơn sữa chuyển tiếp.
10 đến 15 ngày sau sinh là giai đoạn mà sữa mẹ giàu dinh dưỡng nhất, bao gồm chất béo, kháng thể, chất đạm, vi chất dinh dưỡng, carbohydrate, men và hormone nên mẹ hãy cho trẻ bú ngay từ khi chào đời.
Sữa mẹ khi để đông trong tủ lạnh, các tế bào bạch cầu và hàm lượng vitamin C bị giảm sút, tuy nhiên tổng lượng chất béo, protein, các enzim, đường lactose và các vitamin và chất kháng thể, chất chống viêm khác hầu như vẫn được đảm bảo.
Từ 6 tháng đến 24 tháng tuổi (thời điểm thích hợp để bé cai sữa), giá trị dinh dưỡng của sữa mẹ bắt đầu giảm sút về thành phần dưỡng chất và các kháng thể. Tuy nhiên, sữa mẹ vẫn luôn cần thiết và phù hợp với hệ tiêu hóa của bé.
Câu trả lời là có. Thực tế, sữa mẹ sau 1 tuổi vẫn chứa những thành phần dinh dưỡng thiết yếu cho bé như chất béo, protein, vitamin, kháng thể. Nó không thay đổi nhiều so với giai đoạn trước đó. Tuy nhiên, ngoài việc bú mẹ xen kẽ, cần cho bé ăn dặm, nhưng không nên cắt bỏ hoàn toàn sữa mẹ ra khỏi chế độ ăn của trẻ.
Trên đây là những thông tin hữu ích về thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ mà Nutrihome muốn gửi đến các bậc cha mẹ. Thông qua bài viết trên, Nutrihome hi vọng các bậc cha mẹ sẽ có thêm kiến thức cần thiết và kinh nghiệm nuôi con bằng sữa mẹ, tránh những lo lắng không đáng có và duy trì một chế độ dinh dưỡng cũng như sinh hoạt khoa học để có nguồn sữa dồi dào và đầy đủ dưỡng chất cho bé yêu.