Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Không chỉ hạn chế muối và đạm, những người mắc bệnh thận nên kiêng những thực phẩm chứa nhiều kali và phốt pho. Lý do, thận không thể xử lý hết các khoáng chất này nên dễ có nguy cơ tăng cao trong máu.
Một chế độ ăn uống “thân thiện với thận” cần giới hạn lượng natri và kali nạp vào cơ thể ở khoảng 2.000 mg mỗi ngày và lượng phốt pho ở khoảng 1.000 mg mỗi ngày.
Dưới đây là các loại thực phẩm giúp bạn giải đáp cho thắc mắc “bệnh thận nên kiêng ăn gì”, để chủ động tránh hoặc hạn chế, góp phần tích cực vào việc điều trị bệnh hiệu quả hơn.
Ngoài lượng calo và đường, các loại nước ngọt có màu sậm thường chứa chất phụ gia phốt pho. Tùy thuộc vào từng loại, nhưng hầu hết chúng có chứa khoảng 50-100 mg phốt pho/200ml.
Các nhà sản xuất thường thêm phốt pho trong quá trình chế biến thực phẩm để đồ uống tăng hương vị và kéo dài thời hạn sử dụng, ngăn ngừa đổi màu. Thực tế là phụ gia phốt pho có thể có mặt trong rất nhiều sản phẩm bao gồm cả nước uống, thức ăn. Do đó, người bệnh thận cần thận trọng.
Bơ thường được ca ngợi là thực phẩm bổ dưỡng với lượng chất béo và chất chống oxy hóa tốt cho tim, nhưng đối với người bệnh thận, bơ lại là loại thực phẩm không được khuyến khích.
Lý do là bơ có chứa lượng kali dồi dào. Một cốc bơ 150gr cung cấp khoảng 727 mg kali. Lượng kali này cao gấp đôi lượng kali của một quả chuối.
Chuối cũng được biết đến với hàm lượng kali khá cao. Một quả chuối cỡ trung bình cung cấp 422 mg kali. Cùng là trái cây nhiệt đới nhưng dứa lại có lượng kali thân thiện với người bệnh thận hơn nhiều.
Thực phẩm đóng hộp như súp, rau, đậu thường được lựa chọn vì giá rẻ và tiện lợi. Tuy nhiên, hầu hết các loại thực phẩm đóng hộp đều chứa lượng lớn natri được thêm vào như một chất bảo quản giúp làm tăng thời hạn sử dụng.
Làm ráo nước và rửa thực phẩm đóng hộp trước khi dùng có thể làm giảm hàm lượng natri xuống 33%-80%, tùy thuộc vào sản phẩm. Tuy nhiên, do lượng natri có nhiều trong đồ hộp vẫn khá nhiều nên đây là thực phẩm người bệnh thận nên kiêng ăn.
Nên kiểm tra thành phần dinh dưỡng ghi trên các gói/hộp thực phẩm
Thông thường đối với những người khỏe mạnh, bánh mì nguyên chất thường được khuyên dùng hơn bánh mì bột trắng tinh chế. Tuy nhiên, bánh mì nguyên cám chứa càng nhiều cám thì hàm lượng phốt pho và kali càng cao.
Ví dụ, một phần bánh mì nguyên cám 30gr chứa khoảng 57mg phốt pho và 69mg kali, trong khi bánh mì trắng chứa 28mg.
Giống như bánh mì nguyên cám, gạo lứt là loại ngũ cốc nguyên hạt có hàm lượng kali và phốt pho cao hơn gạo trắng.
Một chén gạo lứt nấu chín chứa 150 mg phốt pho và 154 mg kali, trong khi một chén gạo trắng nấu chín chỉ chứa 69 mg phốt pho và 54 mg kali.
Bệnh nhân thận vẫn có thể dùng gạo lứt trong chế độ ăn, nhưng chỉ khi phần này được kiểm soát và cân bằng với các thực phẩm khác để tránh tình trạng dư hàm lượng kali và phốt pho hàng ngày.
Lúa mì, lúa mạch, bo bo là những loại ngũ cốc có hàm lượng phốt pho thấp, bổ dưỡng có thể thay thế tốt cho gạo lứt.
Các sản phẩm sữa rất giàu vitamin và chất dinh dưỡng, nhưng cũng là một nguồn phốt pho, kali và protein tốt.
Một cốc sữa nguyên chất khoảng 250 ml cung cấp 222 mg phốt pho và 349 mg kali. Việc tiêu thụ quá nhiều sữa kết hợp với các thực phẩm giàu phốt pho khác có thể gây bất lợi cho sức khỏe xương ở những người mắc bệnh thận.
Điều này có vẻ khá ngạc nhiên, vì sữa thường được khuyên dùng cho xương chắc khỏe. Lý do là khi thận bị tổn thương, nếu tiêu thụ quá nhiều phốt pho có thể gây ra sự tích tụ phốt pho trong máu, làm xương mỏng và yếu theo thời gian. Thậm chí làm tăng nguy cơ gãy xương hoặc gãy xương.
Như vậy, sữa nên nằm trong danh sách người bệnh thận nên kiêng ăn. Bạn có thể thay thế bằng sữa gạo.
Trong khi cam và nước cam nổi tiếng với hàm lượng vitamin C, chúng cũng là nguồn kali phong phú. Một quả cam lớn (184 gram) cung cấp 333 mg kali và 1 ly nước cam 250ml có chứa 473 mg kali.
Với hàm lượng kali như vậy, cam và nước cam có thể cần phải tránh hoặc hạn chế trong chế độ ăn của người bệnh thận. Thay vào đó, bạn nên chọn các loại trái và nước ép như nho, táo và quả nam việt quất vì chúng có hàm lượng kali thấp hơn.
Người bệnh thận nên kiêng ăn gì? Thịt chế biến như xúc xích, thịt xông khói từ lâu đã được “đánh mác đỏ” với các bệnh mãn tính và thường được coi là thực phẩm kém lành mạnh do hàm lượng chất bảo quản của chúng. Sự thật là các loại thịt chế biến sẵn được ướp muối (natri) khá nhiều để cải thiện hương vị và giữ hương vị.
Dưa chua, cà pháo ngâm, kim chi đều được cho một lượng lớn muối trong quá trình rửa và ngâm. Một búp dưa cải muối (tương đương với 1 đĩa cỡ trung) có thể chứa hơn 300 mg natri. Điều này hoàn toàn không có lợi trong khi thận đang bị tổn thương.
Khoai tây và khoai lang là những thực phẩm giàu kali. Chỉ một củ khoai tây nướng cỡ trung bình khoảng 156g cũng chứa 610 mg kali, vàmột củ khoai lang nướng cỡ trung bình khoảng 114g cũng chứa 541 mg kali.
Cắt khoai tây thành những miếng nhỏ, mỏng và luộc chúng trong ít nhất 10 phút có thể làm giảm khoảng 50% hàm lượng kali. Tuy nhiên, lượng kali đáng kể vẫn có thể còn trong khoai tây nấu chín, vì vậy, tốt nhất là bạn nên hạn chế để giữ mức kali trong tầm kiểm soát.
Cà chua là một loại quả có hàm lượng kali cao, có thể không phù hợp với hướng dẫn của chế độ ăn cho người bệnh thận. Chỉ cần một chén nước sốt cà chua có thể chứa tới 900 mg kali.
Thay đổi sốt cà chua bằng sốt chanh dây, sốt Pháp có thể cung cấp ít kali hơn trên mỗi khẩu phần.
Chà là, nho khô và mận khô là những loại trái cây khô phổ biến. Ngay cả khi đã được sấy khô, tất cả các chất dinh dưỡng của chúng vẫn còn nhiều và được cô đặc lại bao gồm cả kali.
Một chén mận khô cung cấp 1.274 mg kali, gần gấp năm lần lượng kali được tìm thấy trong mận tươi.
Với lượng kali đáng kể trong các loại trái cây sấy khô nói trên, tốt nhất người bệnh thận không nên dùng để đảm bảo mức kali trong tầm kiểm soát.
Các loại thức ăn nhanh như bánh quy, khoai tây chiên, hamburger thường thiếu dinh dưỡng nhưng lại thừa năng lượng và chứa nhiều muối.
Mối lo ngại nằm ở chỗ bạn rất khó dừng lại một khi đã bắt đầu ăn những thực phẩm này, dẫn đến lượng muối nạp vào cơ thể rất dễ lớn hơn so với dự định ban đầu. Riêng khoai tây, chưa kể thực phẩm này vốn đã là một thực phẩm chứa nhiều kali.
Những thực phẩm nêu trên mang tính tham khảo. Để biết người bệnh thận nên kiêng ăn gì đến mức chi tiết, chuyên sâu và chính xác, cần dựa trên mức độ nghiêm trọng của bệnh và bạn cần có sự thăm khám, tư vấn trực tiếp từ các chuyên gia, chẳng hạn từ Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động NutriHome.
