Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Loãng xương là một rối loạn sức khỏe vô cùng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt là ở nhóm người cao tuổi. Không những gây khó khăn trong sinh hoạt, tình trạng này còn tiềm ẩn nguy cơ gây biến dạng cơ thể, để lại biến chứng tàn tật và làm tăng tỷ lệ tử vong. Vậy, bệnh loãng xương là gì? Nguyên nhân loãng xương đến từ đâu? Triệu chứng loãng xương ra sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome khám phá ngay trong bài viết sau.
Loãng xương là gì? Nguyên nhân gây loãng xương đến từ đâu?
Loãng xương (osteoporosis) là tình trạng suy giảm mật độ khoáng chất trong xương, khiến cấu trúc xương bị phá vỡ (xuất hiện nhiều lỗ rỗng), làm cho xương trở nên yếu, xốp và dễ gãy.
Suy giảm mật độ khoáng chất trong xương là một hiện tượng tự nhiên, có thể xảy ra với tất cả mọi người khi cơ thể lão hóa. Song, khi bạn bị loãng xương, tình trạng suy giảm mật độ khoáng trong xương sẽ diễn ra nhanh hơn người bình thường. Đây cũng là lúc các kết quả xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh (chụp X-quang) cho thấy bạn có mật độ xương thấp hơn so với mức trung bình theo độ tuổi.
Loãng xương là một bệnh lý cơ xương khớp phổ biến trên toàn thế giới. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh loãng xương có thể ảnh hưởng đến khoảng 6.3% nam giới và 21.2% phụ nữ ngoài độ tuổi 50 trên toàn cầu. Trong khi đó, tại Việt Nam, ước tính có khoảng 10% nam giới và 27% nữ giới sau độ tuổi 50 mắc phải bệnh loãng xương. Những số liệu này cho thấy mức độ loãng xương ở Việt Nam thực sự là một tình trạng đáng báo động, cao hơn nhiều (27 – 58%) so với các quốc gia phương Tây.
Dấu hiệu cảnh báo bệnh loãng xương thường xuất hiện không rõ ràng. Hầu hết mọi người đều không biết mình bị loãng xương cho đến khi họ bị gãy xương một cách đột ngột, đặc biệt là sau một cú ngã nhẹ hoặc một tai nạn nhỏ mà không làm bạn chảy máu hoặc bị thương. Do đó, có thể nói, gãy xương chính là “triệu chứng” phổ biến và nghiêm trọng nhất của tình trạng loãng xương.
Loãng xương có thể làm cho mọi phần xương trên cơ thể của bạn trở nên yếu đi, nhưng các phần xương dễ bị gãy nhất lại là:
Mặc dù bệnh loãng xương không trực tiếp gây ra bất kỳ triệu chứng nào, nhưng trong giai đoạn tiền phát bệnh, bạn có thể nhận thấy một số thay đổi nhỏ trong cơ thể do xương đang yếu dần, chẳng hạn như:
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào giống với các triệu chứng kể trên, đặc biệt nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao (như phụ nữ sau thời kỳ mãn kinh, người lớn tuổi, hoặc có tiền sử gia đình mắc loãng xương), bạn nên đặt lịch hẹn với bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám kịp thời. Việc chẩn đoán sớm và điều trị đúng lúc có thể giúp ngăn chặn sự tiến triển của tình trạng loãng xương và làm giảm nguy cơ gãy xương.
Loãng xương làm thay đổi tư thế của phụ nữ theo thời gian
Nguyên nhân cơ bản gây bệnh loãng xương liên quan đến sự hoạt động kém hiệu quả của quá trình tái tạo xương trong cơ thể. Trong cơ thể người, mô xương liên tục được sản sinh mới bởi nguyên bào tạo xương (osteoblast), thông qua quá trình khoáng hóa xương, và được tái hấp thụ bởi tế bào hủy xương (osteoclast), thông qua quá trình tiêu xương.
Khi còn trẻ, quá trình khoáng hóa xương diễn ra nhanh hơn so với quá trình hấp thụ xương, dẫn đến việc gia tăng mật độ xương. Tuy nhiên, khi cơ thể lão hóa, quá trình này dần thay đổi, khiến tiến trình phá hủy xương diễn ra nhanh hơn so với tốc độ hình thành mô xương mới, từ đó làm giảm mật độ xương và gây ra bệnh loãng xương
Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể gây loãng xương, trong đó bao gồm:
Lão hóa là tác nhân thúc đẩy bệnh loãng xương tiến triển dần theo thời gian
Bất kỳ ai cũng có nguy cơ bị loãng xương. Tuy nhiên, có một số đối tượng dễ mắc bệnh loãng xương hơn một số người khác, điển hình như:
Đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh loãng xương, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là điều vô cùng quan trọng để phòng ngừa tình trạng gãy xương do loãng xương.
Loãng xương có thể được phân chia thành 3 loại, bao gồm: loãng xương nguyên phát, loãng xương thứ phát và loãng xương vô căn. Cụ thể như sau:
Lạm dụng thuốc trong thời gian dài có thể là tác nhân thúc đẩy bệnh loãng xương tiến triển
Để chẩn đoán loãng xương, bác sĩ thường chỉ định một hoặc kết hợp một số biện pháp sau:
| Phương pháp | Chỉ định | Đặc điểm |
| Chụp X-quang mật độ khoáng xương (BMD) với chỉ số T-score | – Phụ nữ sau mãn kinh;
– Đàn ông ngoài 50 tuổi. |
Sử dụng kỹ thuật chụp X-quang hấp thụ năng lượng kép (Dual-energy X-ray Absorptiometry – DEXA), loãng xương được chẩn đoán khi chỉ số T-score của bạn thấp hơn hoặc bằng 2.5 độ lệch chuẩn so với mức T-score trung bình của người cùng giới, cùng chủng tộc với bạn ở độ tuổi 30 – 40 tuổi.
Nguy cơ gãy xương tăng lên từ 1,5 đến 2 lần khi điểm T giảm 1 điểm. |
| Chụp X-quang đo BMD với chỉ số Z-score | – Trẻ em, thanh thiếu niên;
– Phụ nữ tiền mãn kinh; – Đàn ông dưới 50 tuổi. |
– Tương tự như điểm T-score, điểm Z-score cũng đo lường sự khác biệt giữa BMD của bạn với BMD trung bình của những người khỏe mạnh ở cùng độ tuổi, dân tộc và giới tính giống bạn
– Nếu Z-score của bạn bằng hoặc dưới 2.0 độ lệch chuẩn thì có nghĩa là bạn đã bị loãng xương. |
| Chẩn đoán hình ảnh thông thường (X-quang, CT, MRI,…) | Để phát hiện biến chứng của bệnh loãng xương | – Giúp bác sĩ xác định mức độ sụt giảm khối lượng xương;
– Xem xét biến dạng đốt sống, sự suy giảm chiều dài đốt sống ở khu vực đốt sống T4-L4; – Xác định chỉ số gãy xương cột sống có tính đến số đốt sống liên quan; |
| Xét nghiệm máu và nước tiểu | Để tìm kiếm các dấu ấn sinh học đặc thù của quá trình phân hủy xương | – Giúp bác sĩ phát hiện:
– Sự gia tăng sự bài tiết C-telopeptides (một sản phẩm của quá trình phân hủy của mô liên kết xương) trong nước tiểu, giúp chẩn đoán bệnh loãng xương; – Sự xuất hiện của cathepsin K – một loại enzyme có khả năng phá vỡ mạng lưới mô liên kết (collagen) trong xương, đặc trưng cho bệnh loãng xương. |
Bệnh loãng xương RẤT NGUY HIỂM bởi tình trạng này có thể làm cho mọi vị trí xương trên cơ thể bạn trở nên xốp, giòn và dễ gãy. Gãy xương, đặc biệt là ở hông, cổ tay và cột sống, có thể gây ra đau đớn dữ dội, hạn chế vận động, hoặc thậm chí là rút ngắn thời gian sống còn của người bệnh khi được kết hợp với nhiều biến chứng loãng xương khác như viêm xương, viêm khớp, ung thư xương hoặc suy tim.
Theo ước tính, mỗi năm trôi qua, có khoảng 9 triệu ca gãy xương mới do loãng xương được phát hiện trên toàn cầu. Trong đó, có khoảng 1.6 triệu ca gãy xương hông (17.8%), 1.7 triệu ca gãy xương cẳng tay (18.9%) và 1.4 triệu ca gãy xương đốt sống (15.6%).
Nghiên cứu cho thấy, mất 10% khối lượng xương ở đốt sống có thể làm tăng nguy cơ gãy xương đốt sống lên gấp 2 lần; và tương tự, mất 10% khối lượng xương ở hông có thể làm tăng nguy cơ gãy xương hông lên gấp 2.5 lần. Ở người già, gãy xương hông và đốt sống thường liên quan đến tỷ lệ tử vong cao do suy giảm chất lượng cuộc sống. Cụ thể:
Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị loãng xương kịp thời là điều vô cùng quan trọng giúp bạn phòng tránh được nguy cơ gãy xương .
Gãy xương hông do loãng xương có thể rút ngắn thời gian sống còn của người cao tuổi
Bệnh loãng xương KHÔNG THỂ CHỮA ĐƯỢC, nhưng các triệu chứng của bệnh có thể được kiểm soát bằng cách uống thuốc và thay đổi lối sống. Mục đích của việc điều trị là tăng cường sức mạnh cho xương để giảm thiểu nguy cơ gãy xương. Trên thực tế, tùy thuộc vào độ tuổi, giới tính và tiền sử bệnh của bạn, bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp để giúp bạn thực hiện mục tiêu trên.
Có nhiều phương pháp điều trị và biện pháp phòng ngừa có thể giúp làm chậm quá trình mất xương, tăng cường sức mạnh xương và làm giảm nguy cơ gãy xương. Dưới đây là một số cách điều trị điển hình:
Dựa trên cơ chế hoạt động, thuốc điều trị loãng xương có thể được chia thành 3 loại:
Cụ thể:
| Nhóm thuốc | Đại diện | Biến chứng
(tác dụng phụ) |
| Bisphosphonates | – Alendronat (Binosto, Fosamax);
– Risedronate (Actonel, Atelvia); – Zoledronic acid (Reclast, Zometa); – Ibandronate. |
– Buồn nôn, đau bụng, ợ nóng;
– Sốt, nhức đầu, đau cơ; – Hoại tử xương hàm hoặc nứt xương đùi (hiếm gặp). |
| Denosumab | Denosumab (Prolia, Xgeva) | – Hoại tử xương hàm hoặc nứt xương đùi (hiếm gặp);
– Có nguy cơ cao bị gãy cột sống sau khi ngừng thuốc nên thường phải dùng thuốc suốt đời. |
| Liệu pháp hóc-môn | Raloxifene (Evista) – “bắt chước” các tác dụng có lợi của estrogen | Tăng nguy cơ đông máu, có thể gây đột quỵ |
| Thay thế hóc-môn nam testosterone | – Mụn trứng cá, tăng hồng cầu, bất thường tuyến tiền liệt;
– Mắc chứng ngưng thở khi ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch. |
|
| Calcitonin (Miacalcic ) – hormone tuyến giáp | Buồn nôn, phát ban, đau khớp, chóng mặt, nhức đầu,… | |
| Thuốc kích thích tạo xương | – Dẫn xuất của hóc-môn tuyến cận giáp: teriparatide (Bonsity, Forteo), abaloparatide (Tymlos) | – Đau khớp, táo bón, chóng mặt, buồn nôn;
– Chuột rút cơ, nhịp tim không đều, khó tiêu,… |
| Thuốc kháng thể đơn dòng | – Romosozumab (Evenity) | – Tim đập nhanh, sốt, nổi mề đay, đau khớp,… |
Bao gồm việc điều chỉnh chế độ ăn uống, vận động và sinh hoạt. Cụ thể như sau:
Nhìn chung, quá trình điều trị loãng xương thường kéo dài từ 3 đến 5 năm. Để theo dõi tiến triển của bệnh và mức độ hiệu quả của phác đồ điều trị, người bệnh nên duy trì thói quen thăm khám định kỳ, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và đo lại mật độ xương ít nhất 1 năm / lần.
Phòng ngừa rủi ro té ngã là nhiệm vụ quan trọng trong quá trình điều trị bệnh loãng xương
Đối với người bệnh loãng xương, chế độ dinh dưỡng và cách chăm sóc đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và cải thiện tình trạng bệnh:
Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu canxi là một phần quan trọng trong phác đồ điều trị bệnh loãng xương
Để phòng bệnh loãng xương, ngoài việc điều chỉnh chế độ ăn uống theo những khuyến nghị vừa được chia sẻ bên trên, bạn còn cần phải:
Bệnh loãng xương thường không bộc phát triệu chứng cho đến khi tình trạng này dẫn đến gãy xương. Do đó, bất cứ khi nào nghi ngờ bản thân bị loãng xương, bạn hãy đặt lịch thăm khám với bác sĩ càng sớm càng tốt để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, đặc biệt là khi:
Người cao tuổi nên đo mật độ xương ít nhất mỗi năm 1 lần
Trên đây là những thông tin quan trọng xoay quanh chủ đề loãng xương. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã hiểu rõ loãng xương là gì, nguyên nhân loãng xương đến từ đâu cũng như dấu hiệu loãng xương ra sao để có biện pháp phòng bệnh và điều trị kịp thời.
Tóm lại, loãng xương là một bệnh lý tiến triển âm thầm, cần được phát hiện sớm để giúp người bệnh phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Hiểu rõ tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị kịp thời đối với bệnh loãng xương, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được thành lập với sứ mệnh đem lại một phác đồ chẩn đoán và điều trị khoa học, toàn diện với mức chi phí hợp lý dành cho tất cả người bệnh trên toàn quốc.
Với đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp và công nghệ tiên tiến, chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế chất lượng cao cho mỗi bệnh nhân. Nếu bạn đang có nhu cầu tầm soát hoặc lên kế hoạch điều trị bệnh loãng xương, hãy liên hệ ngay đến Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thông qua số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hoặc 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội) để được tư vấn chi tiết.
Tóm lại, dù không thể được chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc nhận biết sớm các dấu hiệu loãng xương để áp dụng các phương pháp điều trị khoa học và thay đổi lối sống có thể giúp kiểm soát tình trạng loãng xương một cách hữu hiệu. Nutrihome chúc bạn và gia đình thật nhiều sức khỏe!
