Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Bệnh về xương khớp là một vấn đề sức khỏe phổ biến tại Việt Nam. Theo ước tính, có ít nhất 50% người trưởng thành trên 18 tuổi mắc phải các bệnh lý về xương khớp ít nhất 1 lần trong đời. Do đó, việc nâng cao nhận thức để hiểu rõ đặc điểm của các bệnh về cơ xương khớp là điều vô cùng quan trọng, giúp bạn đề ra được biện pháp phòng bệnh kịp thời. Vậy, đâu là những vấn đề xương khớp phổ biến tại Việt Nam hiện nay? Chúng ta cần làm gì để bảo vệ sức khỏe xương khớp trước những tác nhân gây bệnh? Tất cả sẽ được Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome giải đáp ngay trong bài viết sau.
Bệnh về xương khớp là một vấn đề sức khỏe phổ biến tại Việt Nam hiện nay
Bệnh cơ xương khớp (musculoskeletal disorders) là những rối loạn sức khỏe liên quan đến hệ thống vận động của cơ thể, bao gồm cơ bắp, xương, dây chằng, gân, khớp và các mô liên kết lân cận. Đặc điểm chung của các bệnh lý về xương khớp là chúng thường gây suy yếu khả năng vận động, dẫn đến những hạn chế tạm thời hoặc vĩnh viễn trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các bệnh lý về xương khớp rất đa dạng, bao gồm hơn 150 rối loạn khác nhau, có thể được phân loại dựa trên khả năng điều trị hoặc vị trí phát bệnh. Cụ thể:
Tùy theo khả năng chữa trị mà bệnh lý cơ xương khớp (BLCXK) có thể được phân loại thành BLCXK cấp tính hoặc mạn tính. Cụ thể:
Bệnh về xương khớp cũng có thể được phân loại dựa trên vị trí phát bệnh. Dưới đây là một phân loại cơ bản:
Bệnh lý cơ xương khớp có thể tiến triển ở nhiều bộ phận khác nhau trên cơ thể
Bệnh về xương khớp có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào vị trí và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số triệu chứng (dấu hiệu cảnh báo) phổ biến của bệnh về xương khớp:
Lưu ý, trên đây chỉ là một số triệu chứng nổi bật của các bệnh lý cơ xương khớp thường gặp. Đối với một số rối loạn cơ xương khớp hiếm gặp, bệnh thường gây ra thêm những triệu chứng đặc thù mà chỉ có bác sĩ là người hiểu rõ bản chất của vấn đề. Do đó, ngay khi phát hiện bản thân đang phải trải qua một trong những triệu chứng kể trên, bạn hãy nhanh chóng tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ để được tư vấn chi tiết và can thiệp kịp thời.
Đau khi chuyển động là triệu chứng phổ biến của các bệnh về xương khớp
Bệnh về xương khớp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra các bệnh về xương khớp:
Đáng chú ý hơn, một số bệnh về xương khớp có thể xuất phát từ sự kết hợp của nhiều nguyên nhân khác nhau. Do đó, việc nâng cao nhận thức về các nguyên nhân gây bệnh cơ xương khớp là điều vô cùng quan trọng, giúp bạn ngăn ngừa sớm các tác nhân gây bệnh.
Ngồi sai tư thế là nguyên nhân gây bệnh về xương khớp phổ biến ở người trẻ tuổi
Bất kỳ ai cũng có nguy cơ mắc bệnh cơ xương khớp dựa trên các yếu tố về sinh lý, môi trường và lối sống. Tuy nhiên, có một số đối tượng dễ mắc bệnh về xương khớp hơn những người khác, trong đó bao gồm:
Người già là đối tượng có nguy cơ cao gặp nhiều vấn đề xương khớp
Dưới đây là danh sách 17 bệnh về xương khớp phổ biến tại Việt Nam mà bạn cần lưu tâm:
Bệnh thoái hóa khớp (osteoarthritis) là tình trạng sụn trong khớp bắt đầu bị phá vỡ, khiến phần xương bên dưới bị tổn thương do ma sát. Dấu hiệu chính của bệnh thoái hóa khớp bao gồm: đau buốt, sưng viêm và giảm khả năng vận động. Nguyên nhân thường liên quan đến lão hóa, chấn thương, vận động quá sức hoặc do và áp lực quá lớn từ trọng lượng cơ thể.
Bệnh viêm khớp (arthritis) là tình trạng viêm và sưng ở một hoặc nhiều khớp, gây đau và hạn chế vận động. Triệu chứng chính bao gồm: đau, sưng đỏ và cứng khớp. Có nhiều loại viêm khớp, với nguyên nhân khác nhau như viêm khớp dạng thấp do hệ thống miễn dịch tấn công chính nó, hoặc viêm khớp thoái hóa do tổn thương mảng sụn. Các yếu tố khác như nhiễm trùng, chấn thương, di truyền và lão hóa cũng có thể gây ra bệnh.
Viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis) là một bệnh lý mãn tính, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công lớp màng mỏng bao quanh khớp, gây viêm, làm tổn thương xương, sụn và mô mềm xung quanh. Nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp thường không thể được xác định rõ, nhưng chủ yếu là do sự kết hợp của các yếu tố di truyền, hormone và tác nhân từ môi trường. Viêm khớp dạng thấp thường khiến người bệnh đau nhức và sưng viêm ở cả hai khớp đối xứng nhau trên cơ thể, ví dụ như cả hai đầu gối hoặc hai cổ tay.
Loãng xương (osteoporosis) là bệnh lý làm suy giảm mật độ khoáng chất và cấu trúc trong xương; khiến xương yếu, giòn và dễ gãy. Bệnh này thường tiến triển âm thầm, không có dấu hiệu rõ ràng cho đến khi người bệnh bị gãy xương hoặc có biểu hiện chậm phát triển thể chất (thấp lùn, còi cọc, nhẹ cân).
Gãy xương do loãng xương thường xảy ra ở xương cổ tay, cánh tay, cẳng chân và xương chậu. Nguyên nhân gây loãng xương phổ biến có thể là do lão hóa, rối loạn hấp thu dinh dưỡng, chế độ ăn uống thiếu khoa học, hút thuốc lá và lạm dụng thuốc. Bên cạnh đó, gen di truyền và lối sống cũng góp phần làm tăng nguy cơ loãng xương.
Bệnh loãng xương gây suy giảm mật độ khoáng chất bên trong xương
Gãy xương là tình trạng một phần hoặc toàn bộ xương bị đứt đoạn. Dấu hiệu nhận biết gãy xương bao gồm: đau đột ngột tại chỗ gãy, sưng, bầm tím, khiến xương bị xô lệch và không thể vận động như ý. Nguyên nhân gây gãy xương thường là do tác động trực tiếp như sau một cú rơi, va chạm mạnh hoặc các tác động gián tiếp như xoắn cơ đột ngột. Bên cạnh đó, một số bệnh lý khiến xương suy yếu ( loãng xương, nhuyễn xương,…) cũng làm tăng nguy cơ gãy xương.
Bệnh gout là một loại viêm khớp do nồng độ axit uric trong máu tăng cao, thúc đẩy axit uric kết tủa, bám vào khớp và gây viêm. Dấu hiệu nhận biết bệnh gout bao gồm: đau đột ngột, sưng đỏ và nóng ở khớp, thường bắt đầu từ khớp ngón chân cái. Nguyên nhân gây bệnh gout thường bao gồm: chế độ ăn giàu thịt đỏ, hải sản, rượu bia, hoặc do sự sụt giảm bài tiết axit uric qua thận (suy thận). Bên cạnh đó, gen di truyền và thói quen lạm dụng một số loại thuốc cũng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh gút.
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng sụn chêm (đĩa đệm) giữa các đốt xương sống bị tụt ra khỏi vị trí bình thường và chèn ép vào dây thần kinh gần đó. Dấu hiệu nhận biết bao gồm: đau cục bộ, tê bì, yếu cơ tay chân hoặc đau lan tỏa theo đường dây thần kinh. Nguyên nhân gây thoát vị thường do tổn thương từ việc nâng vật nặng quá sức, lão hóa, ngồi sai tư thế hoặc chấn thương. Bệnh này thường gặp ở người làm việc văn phòng, lao động nặng hoặc vận động viên.
Bệnh gai cột sống (spondylosis) là tình trạng các mỏm xương phát triển lồi ra khỏi mép của từng đốt sống, chèn ép dây thần kinh. Bệnh thường gây ê buốt, tê cục bộ ở cột sống hoặc tạo thành những cơn đau lan dọc dây thần kinh, làm suy yếu tay chân. Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh là do đĩa đệm bị mất nước, co lại, gây áp lực lên xương và kích thích gai xương tăng trưởng.
Gai cột sống hình thành do đĩa đệm bị thoái hóa
Lupus ban đỏ hệ thống (systemic lupus erythematosus – SLE) là một bệnh tự miễn, xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các mô của chính cơ thể, bao gồm cả mô xương khớp. Dấu hiệu nhận biết SLE bao gồm: mệt mỏi, đau khớp, sưng khớp, ban đỏ trên da, đặc biệt là vết ban hình cánh bướm trên mũi và má. Tác nhân thúc đẩy lupus ban đỏ tiến triển thường là do di truyền, môi trường (ánh nắng, thuốc lá, hóa chất,…) và sự mất cân bằng nội tiết tố.
Ung thư xương là bệnh lý xảy ra khi các tế bào trong xương bắt đầu tăng sinh một cách không kiểm soát. Dấu hiệu nhận biết bao gồm: đau nhức xương, mệt mỏi, sụt cân, sờ thấy nốt sưng hoặc khối u cứng ở vị trí ung thư. Nguyên nhân gây ung thư xương chưa được tìm hiểu rõ, nhưng một số yếu tố nguy cơ có thể thúc đẩy ung thư xương thường là: phơi nhiễm tia phóng xạ, mắc bệnh di truyền, lạm dụng dược phẩm, rượu bia hoặc thuốc lá.
Đau thần kinh tọa là tình trạng đau xuất phát từ việc chèn ép hoặc kích thích thần kinh tọa, dây thần kinh lớn chạy từ cột sống lưng xuống mỗi chân. Dấu hiệu nhận biết đau thần kinh tọa bao gồm: đau buốt, tê từ mông xuống đùi, bắp chân và có thể lan đến bàn chân. Cơn đau thường chỉ xảy ra ở một bên. Nguyên nhân chủ yếu là do thoát vị đĩa đệm. Bên cạnh đó, thừa cân – béo phì, tuổi tác cao và ngồi một chỗ quá lâu cũng là những tác nhân có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Bệnh cơ xương khớp do chấn thương là hậu quả của việc các khớp, cơ, gân, dây chằng bị tổn thương sau tai nạn hoặc do va đập mạnh / đột ngột trong hoạt động thể thao. Những chấn thương này có thể dẫn đến tình trạng xô lệch, viêm, đau, sưng, đứt gãy một phần hoặc toàn bộ cơ / gân / dây chằng / xương và giới hạn chức năng vận động của người bệnh.
Tràn dịch khớp (joint effusion) là tình trạng gia tăng lượng dịch bất thường trong khoang khớp, xảy ra như một phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể khi khớp gặp phải tổn thương. Tuy nhiên, tràn dịch khớp kéo dài có thể gây biến dạng khớp, sưng viêm và đau đớn. Dấu hiệu nhận biết tràn dịch khớp là những vết sưng to, căng tròn bao trùm lấy toàn bộ bề mặt khớp. Nguyên nhân gây tràn dịch khớp có thể do bệnh lý hoặc chấn thương.
Tràn dịch quá mức khiến một bên khớp sưng to so với bên còn lại
Thoái hóa cột sống (degenerative spine) là tình trạng cột sống mất dần cấu trúc và chức năng theo thời gian, gây áp lực lên tủy sống và rễ thần kinh. Dấu hiệu nhận biết bao gồm cứng cổ, đau lưng với đặc trưng là những cơn ê buốt lan rộng tới chân hoặc cánh tay. Nguyên nhân chính gây thoái hóa cột sống là quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể. Bên cạnh đó, một số tác nhân như tư thế ngồi sai, lao động quá sức và chấn thương cũng có thể góp phần thúc đẩy bệnh tiến triển.
Viêm đa cơ (dermatomyositis) là bệnh lý tự miễn, xảy ra khi hệ miễn dịch tự tấn công vào phần cơ bắp trong chính cơ thể, gây viêm cho nhiều nhóm cơ, đặc biệt là phần cơ cánh tay và đùi. Dấu hiệu nhận biết viêm đa cơ bao gồm đau buốt, nhức mỏi, yếu cơ, gây khó khăn khi vận động như leo cầu thang hoặc nâng vật nặng. Nguyên nhân chính xác gây bệnh viêm đa cơ vẫn chưa được biết, nhưng một số tác nhân môi trường, gen di truyền và virus có thể đóng vai trò thúc đẩy bệnh tiến triển.
Cong vẹo cột sống (scoliosis) là tình trạng cột sống bị biến dạng, uốn cong sang một bên mà không rõ nguyên nhân. Dấu hiệu nhận biết gồm vai và hông không đều nhau, cột sống không thẳng khi nhìn từ sau gáy, một bên lưng cao hơn bên còn lại khi cúi xuống. Một số nguyên nhân phổ biến gây cong vẹo cột sống có thể do bệnh lý (bại não, loạn dưỡng cơ,…), chấn thương, nhiễm trùng, phẫu thuật ở thành ngực trong thời thơ ấu hoặc ngồi sai tư thế trong suốt một thời gian dài,…
Hội chứng ống cổ tay (carpal tunnel syndrome – CBS) là tình trạng dây thần kinh giữa (median nerve) bị chèn ép trong ống cổ tay, một khoang hẹp nằm sâu trong cổ tay. Dấu hiệu nhận biết CBS là cảm giác tê, ngứa ran, nhức hoặc đau ở ngón tay (trừ ngón cái). Cơn đau có thể lan tới cánh tay, bả vai và thường trở nặng vào ban đêm. Nguyên nhân chủ yếu gây CBS là do sự sưng, viêm của các mô xung quanh dây thần kinh giữa, xảy ra dưới sự tác động của chấn thương hoặc các hoạt động lặp đi lặp lại ở cổ tay, như gõ phím hoặc sử dụng chuột máy tính.
Dân văn phòng có nguy cơ cao mắc Hội chứng ống cổ tay do sử dụng chuột và bàn phím liên tục trong thời gian dài
Các phương pháp chẩn đoán bệnh về cơ xương khớp hiện nay rất đa dạng. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán các bệnh lý về xương khớp phổ biến, giúp bác sĩ xác định được nguyên nhân, mức độ và vị trí phát bệnh một cách chính xác:
Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý cơ xương khớp kể trên có thể được sử dụng riêng biệt hoặc kết hợp. Trên thực tế, tùy vào triệu chứng và bệnh lý cụ thể mà bác sẽ chỉ định phác đồ chẩn đoán phù hợp.
Khám lâm sàng giúp các bác sĩ đánh giá tổng quan mức độ bệnh
Điều trị các bệnh về xương khớp là quá trình người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ để kiểm soát cơn đau, kháng viêm, làm chậm lại quá trình tổn thương, cải thiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của cơ xương khớp, đồng thời giảm thiểu tối đa các biến chứng liên quan.
Các bệnh về cơ xương khớp thường gây đau, sưng và làm giảm khả năng vận động. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phụ thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị bệnh cơ xương khớp phổ biến thường được bác sĩ chỉ định:
Bên cạnh việc áp dụng các phương pháp điều trị kể trên trên, việc tư vấn và hỗ trợ tâm lý cho người bệnh cũng rất quan trọng, giúp bệnh nhân hiểu rõ về tình trạng sức khỏe của bản thân và có động lực để theo đuổi các mục tiêu khám chữa bệnh hiệu quả.
Thuốc kháng viêm có thể được tiêm trực tiếp vào ổ khớp để điều trị bệnh
Việc phòng ngừa các bệnh về xương khớp đòi hỏi bạn phải xây dựng một lối sống lành mạnh, bao gồm cả việc cải thiện chế độ ăn uống, vận động và sinh hoạt. Dưới đây là một số cách phòng ngừa bệnh về xương khớp phổ biến, được nhiều chuyên gia khuyến nghị:
Xây dựng một chế độ ăn uống khoa học là cách phòng ngừa bệnh xương khớp hiệu quả
Trên hành trình tìm kiếm một cơ sở thăm khám các bệnh lý về xương khớp uy tín, Trung tâm Chấn thương chỉnh hình thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh chính là đích đến mà bạn không nên bỏ lỡ. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên nghiệp, trang thiết bị hiện đại cùng nhiều phương pháp điều trị tiên tiến, BVĐK Tâm Anh luôn cam kết mang lại dịch vụ chăm sóc sức khỏe hàng đầu cùng hiệu quả chữa bệnh ưu việt và mức chi phí hợp lý.
Để đặt lịch tư vấn chạy thận nhân tạo hoặc thẩm phân phúc mạc tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn hãy liên hệ số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là những lưu ý quan trọng về cách phòng ngừa bệnh cơ xương khớp kèm danh sách 17 rối loạn cơ xương khớp phổ biến mà bạn cần quan tâm. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào liên quan đến chủ đề bệnh về xương khớp, bạn hãy đến ngay các bệnh viện chuyên khoa để được tầm soát, chẩn đoán và hỗ trợ kịp thời. Nutrihome chúc bạn thật nhiều sức khỏe!
