Viêm khớp dạng thấp là một trong những bệnh lý xương khớp phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể hủy hoại ổ khớp, khiến bạn mất dần khả năng vận động hoặc thậm chí, có thể dẫn đến nhiều biến chứng gây nguy hiểm đến tính mạng. Vậy, bệnh viêm khớp dạng thấp là gì? Triệu chứng viêm khớp dạng thấp ra sao? Tất cả sẽ được Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome giải đáp ngay trong bài viết sau.
Viêm khớp dạng thấp là gì? Triệu chứng và nguyên nhân viêm khớp dạng thấp ra sao?
Viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis – RA) là một bệnh tự miễn (rối loạn miễn dịch) khiến các kháng thể trong máu tấn công vào màng hoạt dịch – lớp mô liên kết bao quanh khớp, có nhiệm vụ tiết dịch bôi trơn khớp; từ đó, gây viêm khớp.
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh mãn tính, có nghĩa là nó sẽ kéo dài suốt đời và thường tiến triển dần theo thời gian. Bệnh có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là các khớp ở bàn tay, cổ tay, bàn chân, mắt cá chân, đầu gối, vai và khuỷu tay.
Tại Việt Nam, các số liệu ước tính cho thấy, cứ mỗi 5 người mắc bệnh viêm khớp (arthritis) lại có 1 người bị viêm khớp dạng thấp (RA) – tương đương với khoảng 0.5% dân số nước ta bị viêm khớp dạng thấp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 70% số người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp là phụ nữ và hơn một nửa là phụ nữ trên 55 tuổi.
So sánh cấu trúc khớp khỏe mạnh với khớp bị tổn thương khi bị viêm dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp thường trải qua 4 giai đoạn tiến triển, bao gồm:
Ở giai đoạn I, màng hoạt dịch – một lớp màng mỏng bao bọc quanh khớp bắt đầu viêm nhiễm, sưng to. Điều này gây ra sự tích tụ chất lỏng quá mức bên trong màng hoạt dịch, dẫn đến cảm giác đau và nóng rát khi chạm vào khớp hoặc cử động khớp. Trong giai đoạn này, các triệu chứng mới chỉ tiến triển ở mức độ nhẹ và thường ảnh hưởng đến khớp bàn tay / ngón tay / mắt cá chân / đầu gối.
Khi quá trình viêm tiến triển nặng, sự lắng đọng các mô sợi lên trên sụn tạo nên một mô mới gọi là mô viêm hạt (pannus). Sau khi được hình thành, màng pannus (chứa các tế bào viêm) bắt đầu phát triển và xâm lấn vào bề mặt của xương và sụn. Trong quá trình xâm lấn, màng pannus giải phóng ra các enzyme có khả năng phá hỏng tổ chức sụn, điển hình như stromelysin, elastase, collagenase… khiến sụn mỏng đi.
Trong ổ khớp, sụn chính là lớp “đệm” tự nhiên giữa hai đầu xương, cho phép chúng trượt lên nhau một cách mượt mà và giúp khớp chuyển động linh hoạt. Do đó, khi sụn bị xói mòn, mức độ đau và cứng khớp có thể trở nên nghiêm trọng hơn.
Ở giai đoạn III, vùng khớp và sụn bị tổn thương bắt đầu lan tỏa và hợp nhất với mạng lưới collagen – mô sợi liên kết của xương, khiến xương có xu hướng “dính” vào nhau, làm giảm khả năng vận động của khớp. Trong giai đoạn này, các khớp của bạn có thể bắt đầu bị cong vẹo và biến dạng.
Đây là giai đoạn cuối cùng và nghiêm trọng nhất trong tiến trình phát triển của bệnh viêm khớp dạng thấp. Lúc này, hai đầu xương trong khớp không chỉ tạm thời “dính” vào nhau mà đã thực sự hợp nhất với nhau ở cấp độ tế bào. Về cơ bản, khớp của bạn đã hoàn toàn biến mất nên bạn không thể uốn cong hoặc cử động hai đầu xương liên quan. Ở giai đoạn IV, cơn đau thực sự biến mất nhưng bạn cũng đã chính thức mất đi khả năng vận động.
Minh họa 4 giai đoạn tiến triển của bệnh viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp dạng thấp có thể gây ra một loạt các triệu chứng khác nhau cùng với sự khác biệt về mức độ nghiêm trọng và thời gian xuất hiện. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp ở bệnh viêm khớp dạng thấp:
Minh họa người bệnh viêm khớp dạng thấp có triệu chứng nổi u cứng dưới da (hạt tophi)
Viêm khớp dạng thấp không chỉ ảnh hưởng đến các khớp mà còn có thể gây ra một loạt các biến chứng trong nhiều bộ phận khác của cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh không chỉ gây xói mòn cấu trúc khớp mà còn có thể làm tổn thương đến cả sụn và xương; hoặc thậm chí, có thể dẫn đến các vấn đề về tim, phổi, xương, mắt và hệ thống nội tiết. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của viêm khớp dạng thấp:
Trên đây là những biến chứng nghiêm trọng của bệnh viêm khớp dạng thấp, giúp bạn trả lời cho câu hỏi viêm khớp dạng thấp có nguy hiểm không. Ngay khi nghi ngờ bản thân mắc bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc có bất kỳ triệu chứng nào liên quan, bạn nên đặt lịch hẹn đến bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp gần nhất để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời, giúp giảm nguy cơ biến chứng.
Bệnh viêm khớp dạng thấp có thể hủy hoại khớp từ sâu bên trong
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), nguyên nhân trực tiếp gây bệnh viêm khớp dạng thấp vẫn chưa được biết đến. Song, các tác nhân (yếu tố rủi ro) gián tiếp thúc đẩy bệnh tiến triển, có thể bao gồm:
Lưu ý:
Bệnh viêm khớp dạng thấp xảy ra là do sự kết hợp giữa các yếu tố di truyền và môi trường. Do đó, việc sở hữu gen di truyền liên quan đến RA không chắc chắn khiến bạn mắc bệnh. Ngược lại, việc không sở hữu bất cứ gen nào liên quan đến RA cũng không đảm bảo rằng bạn sẽ không thể mắc phải căn bệnh này.
Tuổi tác là yếu tố rủi ro thúc đẩy bệnh viêm khớp dạng thấp tiến triển
Để chẩn đoán viêm khớp dạng thấp (RA), các bác sĩ sẽ sử dụng một loạt các phương pháp, bao gồm lâm sàng khám, xét nghiệm máu và chẩn đoán hình ảnh. Dưới đây là chi tiết về một số phương pháp chẩn đoán chính:
Phương pháp xét nghiệm | Chỉ số / loại xét nghiệm | Ý nghĩa / Mục đích |
Khám lâm sàng | Bác sĩ sẽ tiến hành một cuộc phỏng vấn chi tiết về triệu chứng, tiền sử y tế của bạn và tiền sử y tế gia đình. Sau đó, bác sĩ sẽ kiểm tra các khớp của bạn để xác định mức độ viêm, sưng và đau. | |
Xét nghiệm máu | ESR (tốc độ lắng máu) | Mức ESR cao phản ánh tình trạng viêm trong cơ thể; thường được sử dụng để đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh. |
CRP (protein phản ứng C) | CRP cũng là một chỉ số đánh giá mức độ viêm. Mức CRP cao có thể chỉ ra tình trạng viêm nghiêm trọng. | |
Anti-CCP (kháng thể chống lại citrullinated vòng) | – Là xét nghiệm đặc hiệu giúp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp;
– Nồng độ kháng thể anti-CCP cao hơn > 17 U/mL được xem là dương tính với bệnh viêm khớp dạng thấp; – Thường được chỉ định cùng xét nghiệm RF. |
|
RF (yếu tố dạng thấp) | – Tìm kiếm các protein được tạo ra bởi hệ miễn dịch, còn được gọi là yếu tố dạng thấp (RF);
– Không phải ai cũng có RF trong máu và một số người có RF vẫn khỏe mạnh. – Chỉ một mình xét nghiệm RF không thể chẩn đoán bất kỳ vấn đề sức khỏe nào; – Tuy nhiên, mức RF cao kèm theo các triệu chứng viêm khớp giúp bác sĩ nhận diện chính xác bệnh viêm khớp dạng thấp; |
|
Xét nghiệm công thức máu toàn phần | – Giúp loại trừ một số nguyên nhân (không phải viêm khớp dạng thấp) có thể gây ra các triệu chứng của bạn;
– Cung cấp chỉ số về sức khỏe tổng thể của bạn. |
|
Chẩn đoán hình ảnh | X-quang | – Giúp phát hiện các dấu hiệu của sự xói mòn xương và biến dạng khớp (nhưng không thể thấy sụn và mô mềm liên quan); – Thường được ứng dụng để theo dõi sự tiến triển của bệnh theo thời gian, ít khi dùng để chẩn đoán bệnh. |
MRI (cộng hưởng từ) | – Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về khớp, sụn, xương và mô mềm xung quanh (màng hoạt dịch, bao hoạt dịch, gân,…); – Là phương pháp hàng đầu dùng để chẩn đoán viêm khớp dạng thấp. |
Bằng việc kết hợp thông tin từ các kết quả xét nghiệm máu, chẩn đoán hình ảnh và triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể chẩn đoán và xác định chính xác mức độ nghiêm trọng của bệnh viêm khớp dạng thấp, từ đó đề xuất phương án điều trị phù hợp.
Minh họa ảnh chụp MRI cho thấy rõ xương, sụn và mô mềm xung quanh khớp gối
Bệnh viêm khớp dạng thấp KHÔNG THỂ được chữa khỏi bởi đây là bệnh lý tự miễn (rối loạn miễn dịch) có tính chất mạn tính. Song, việc điều trị đúng cách có thể góp phần làm chậm tiến trình phát triển của bệnh, cải thiện các triệu chứng viêm khớp dạng thấp và hỗ trợ ngăn ngừa sớm các biến chứng nguy hiểm.
Mục tiêu ngắn hạn của việc điều trị viêm khớp dạng thấp là giảm viêm, giảm sưng đau và hạn chế tổn thương ở các khớp. Xa hơn, mục tiêu quan trọng nhất của điều trị viêm khớp dạng thấp là làm chậm hoặc ngừng tổn thương khớp. Dưới đây là một số phương pháp điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp phổ biến hiện nay:
Trên thực tế, việc lựa chọn và kết hợp các phương pháp điều trị thường được bác sĩ đề xuất dựa trên mức độ bệnh và tình hình sức khỏe tổng thể của mỗi bệnh nhân. Do đó, trong mọi tình huống, bạn cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu.
Uống thuốc giảm đau là cách điều trị viêm khớp dạng thấp phổ biến
Chăm sóc bệnh nhân viêm khớp dạng thấp đòi hỏi sự chú ý đến cả việc điều trị y tế, cải thiện lối sống lẫn hỗ trợ tinh thần. Cụ thể như sau:
Tóm lại, chăm sóc người bệnh viêm khớp dạng thấp không chỉ dừng lại ở việc giảm đau, giảm viêm, mà còn phải chú trọng đến việc nâng cao chất lượng cuộc sống và cải thiện tâm trạng của người bệnh.
Tiêu thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hóa có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng liên quan đến viêm
Bạn nên sớm tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán ngay khi cơ thể xuất hiện một hoặc nhiều triệu chứng viêm khớp dạng thấp sau:
Ngay khi gặp phải một hoặc nhiều triệu chứng kể trên, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa nội tiết để nhận nhận được sự tư vấn ban đầu. Nếu được gợi ý, bạn có thể tiếp tục tìm đến bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp để được chẩn đoán và lập kế hoạch điều trị chi tiết hơn.
Trên hành trình tìm kiếm một địa chỉ uy tín chuyên khám chữa bệnh viêm khớp dạng thấp, bạn có thể cân nhắc Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, trực thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Tại đây, chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ chẩn đoán và điều trị bệnh tiên tiến, giúp người bệnh phục hồi sức khỏe nhanh chóng.
Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm và tận tâm, chúng tôi sẵn sàng lắng nghe, tư vấn và đồng hành cùng bạn trong mỗi bước đi trên hành trình chăm sóc sức khỏe. Không những thế, Trung tâm còn sở hữu nhiều hệ thống trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại, bao gồm:
Minh họa Hệ thống X-quang treo trần DigiRAD-FP tại BVĐK Tâm Anh
Để đặt lịch thăm khám viêm khớp dạng thấp tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn hãy liên hệ số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là những thông tin quan trọng về bệnh viêm khớp dạng thấp. Hy vọng thông qua bài viết, bạn đã biết được viêm khớp dạng thấp là gì, cũng như biết cách nhận biết sớm dấu hiệu viêm khớp dạng thấp tại nhà.
Tóm lại, viêm khớp dạng thấp có thể kiểm soát được nếu bạn biết cách nhận biết sớm và can thiệp điều trị đúng cách. Do đó, nếu bạn hoặc ai đó trong gia đình có dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, hãy nhanh chóng tìm đến các chuyên gia y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe và mau chóng tìm được cách kiểm soát bệnh hiệu quả!