Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Nếu bị thiếu kẽm, chúng ta sẽ dễ mắc bệnh, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và thể trạng. Vì kẽm vốn là vi chất quan trọng, cần thiết với tất cả mọi người. Kẽm giúp hệ thống miễn dịch thêm vững mạnh, hỗ trợ tích cực vào sự phát triển ở thời thơ ấu,… Vậy nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu kẽm là gì? Dấu hiệu thiếu kẽm thế nào, cách chẩn đoán, chữa trị ra sao? Thiếu chất kẽm nên ăn gì để bổ sung? Hãy cùng Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu trong bài viết này.
Chúng ta cần biết nguyên nhân, dấu hiệu, cách chẩn đoán và chữa trị tình trạng thiếu kẽm
Thiếu kẽm là tình trạng không có đủ khoáng chất kẽm trong cơ thể. Kẽm có vai trò quan trọng và cần thiết đối với hệ miễn dịch, hỗ trợ nâng cao sức đề kháng, chữa lành vết thương. Loại khoáng chất này còn hữu ích cho sự phát triển, tăng trưởng của mỗi người trong các thời kỳ bào thai, thơ ấu và ở tuổi thanh thiếu niên.
Thiếu kẽm không phải tình trạng hiếm gặp. Bất kỳ ai ở độ tuổi nào cũng có nguy cơ bị thiếu loại khoáng chất này, ảnh hưởng không tốt đến thể trạng, sức khỏe. Nhìn chung, vấn đề thiếu kẽm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, điển hình như:
Người ăn chay có nguy cơ bị thiếu kẽm
Một số bệnh mạn tính thì có khả năng bị thiếu kẽm, ví dụ như loét dạ dày, hồng cầu hình liềm, tiểu đường, gan mạn tính, thận mạn tính, tiêu chảy mạn tính, celiac, ung thư, crohn, bệnh về tuyến tụy, nghiện rượu,…
Người cao tuổi có nguy cơ bị thiếu kẽm vì không thể ăn một vài loại thực phẩm. Ngoài ra, việc người cao tuổi sử dụng một số loại thuốc cũng khiến cơ thể gia tăng quá trình giải phóng kẽm, ví dụ như thuốc lợi tiểu thiazide, hydrochlorothiazide.
Phụ nữ trong lúc mang thai và ở giai đoạn cho con bú sẽ có nhu cầu kẽm tăng cao hơn bình thường. Cụ thể, trong thời gian này, nhu cầu kẽm sẽ tăng gấp đôi, mỗi ngày cơ thể sẽ mất đi 2 mg kẽm, kéo dài khoảng 2 tháng sau sinh. Nhu cầu kẽm cũng cao hơn ở các bé sinh non. Vì cơ thể dự trữ kẽm chưa đầy đủ, tỷ lệ trao đổi chất cao hơn,…
Một số người có thể gặp dạng thiếu kẽm di truyền (acrodermatitis enteropathica). Chứng bệnh này khiến cơ thể hấp thụ kẽm kém đi. Theo thống kê, tỷ lệ mắc bệnh ước tính là 1/500000 ca sinh, mức độ ảnh hưởng gần như đều nhau giữa nam và nữ.
Như đã đề cập ở phần trên, bất kỳ ai cũng có thể bị thiếu kẽm. Đặc biệt là nhóm người có yếu tố nguy cơ. Trong đó, những đối tượng dưới đây sẽ đối mặt với nguy cơ bị thiếu kẽm cao hơn cả, cụ thể gồm có:
Dấu hiệu thiếu kẽm cũng khá đa dạng và dễ nhận biết. Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh lý này dễ dàng thông qua các biểu hiện thiếu kẽm. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo cơ thể đang bị thiếu kẽm mà bạn cần lưu ý:
Nếu bạn thường xuyên bị rụng tóc mà không phải do nấm da đầu hoặc mắc phải các căn bệnh có liên quan thì khả năng cao là vì cơ thể thiếu kẽm. Khi vấn đề thiếu hụt này chưa diễn ra nghiêm trọng thì bạn chỉ thấy tóc dễ xơ rối, kém bóng mượt.
Thiếu kẽm cũng có thể khiến bạn bị rụng tóc
Những đốm trắng trên móng chính là dấu hiệu thiếu kẽm quan trọng. Kẽm phải được bổ sung mỗi ngày với lượng ổn định, phù hợp, đáp ứng nhu cầu của cơ thể mới không tác động đến sự phát triển của mô và tế bào.
Người thiếu kẽm cũng có thể bị loét miệng. Tuy nhiên tình trạng này cũng có khả năng xuất phát từ lý do khác, bạn cần tìm hiểu, cân nhắc thật kỹ trước khi bổ sung thêm kẽm.
Trên thực tế, hiện có nhiều loại mỹ phẩm và phương pháp sử dụng kẽm để ngăn chặn, phòng ngừa mụn trứng cá, nâng cao đề kháng cho làn da. Nếu thấy những tổn thương do mụn lâu lành, chậm đóng vảy thì rất có thể bạn đã bị thiếu hụt kẽm.
Ngoài ra, các thay đổi trên da tương tự như vết chàm cũng có thể là do thiếu kẽm. Lúc này, da sẽ bị sần sùi, có vết nứt, thường xuất hiện tại vùng mặc tã, quanh miệng, tay. Đôi khi tình trạng phát ban nhưng không thể cải thiện bằng kem steroid, dưỡng ẩm thì cũng có khả năng là vì cơ thể bị thiếu kẽm.
Hầu hết các trường hợp bị yếu xương sẽ không đề cập nhiều đến nguyên nhân thiếu hụt kẽm. Thế nhưng nếu đã bổ sung dinh dưỡng và canxi mà tình trạng bệnh vẫn chưa cải thiện thì nên nghĩ đến vấn đề bị thiếu kẽm.
Bạn có thể đang bị thiếu kẽm nếu gặp phải các dấu hiệu như ăn mất ngon, thường cảm thấy cáu kỉnh, dễ mắc bệnh nhiễm trùng, tiêu chảy, gặp vấn về mắt, liệt dương (với nam giới), giảm cân chưa rõ nguyên nhân, vị giác và khứu giác hạn chế,…
Rất khó để bác sĩ có thể chẩn đoán, phát hiện tình trạng thiếu kẽm bằng phương pháp xét nghiệm máu đơn thuần. Vì kẽm được phân phối trong các tế bào của cơ thể dưới dạng vi lượng. Nếu bác sĩ nghi ngờ người bệnh thiếu kẽm sẽ chỉ định cho làm xét nghiệm huyết thanh để mang đến kết quả chuẩn xác. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể cần làm phân tích sợi tóc hoặc xét nghiệm nước tiểu để đo lường hàm lượng kẽm.
Thiếu kẽm đôi khi là triệu chứng của bệnh lý khác. Điển hình như vì một số vấn đề nào đó mà kẽm đã qua xử lý trong cơ thể nhưng không được hấp thụ thuận lợi. Tình trạng thiếu kẽm cũng có khả năng dẫn đến chứng thiếu hụt khoáng chất đồng. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh thực hiện thêm kiểm tra bổ sung để nhận định chính xác lý do làm thiếu hụt kẽm.
Ngoài ra, vẫn còn cách thông dụng khác để chẩn đoán vấn đề thiếu kẽm đó là theo dõi xem triệu chứng có cải thiện tích cực sau khi bổ sung kẽm hay không. Ví dụ như triệu chứng về da do bị thiếu kẽm thông thường sẽ cải thiện sau khoảng 72 tiếng kể từ lúc dung nạp thêm loại khoáng chất này.
Trong quá trình chẩn đoán thiếu kẽm, bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán phân biệt với một số tình trạng thiếu hụt dưỡng chất khác, gồm có thiếu axit béo thiết yếu, vitamin B2 (riboflavin) và biotin. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ xem xét, phân biệt với những vấn đề khác như thiếu vitamin D, B12, folate, sắt, bệnh suy giáp, trầm cảm,… Chúng ta đã biết chứng thiếu kẽm được chẩn đoán như thế nào. Vậy thiếu kẽm bị gì, có dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng không?
Bác sĩ có thể sẽ chỉ định cho người bệnh làm một số xét nghiệm để chẩn đoán tình trạng thiếu kẽm
Nếu thiếu kẽm, thể trạng và sức khỏe của bạn sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực, dễ mắc phải các bệnh lý, vấn đề đáng ngại. Dưới đây là những hệ lụy mà người bệnh có thể sẽ đối mặt nếu tình trạng thiếu kẽm không được phát hiện sớm, xử trí nhanh chóng, đúng cách:
Thiếu kẽm sẽ khiến người cao tuổi dễ bị cúm, viêm phổi,…
Bổ sung kẽm thông qua dạng viên nang hoặc viên nén sẽ cung cấp thêm loại khoáng chất này cho cơ thể. Nhiều bạn đọc cũng thắc mắc thiếu kẽm nên uống thuốc gì? Tùy vào triệu chứng mà người bệnh đang gặp phải, bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc kẽm phù hợp và chỉ định liều lượng dùng sao cho an toàn, hiệu quả. Kẽm có thể được lấy từ thuốc cảm lạnh, một số sản phẩm bổ sung đa vitamin mà trong thành phần đang chứa loại khoáng chất này.
Lưu ý rằng, người bệnh phải dùng kẽm đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu tự ý sử dụng quá nhiều kẽm sẽ dẫn đến các phản ứng bất lợi như nôn mửa, tiêu chảy, cản trở cơ thể hấp thu các loại khoáng chất khác như sắt, đồng. Theo khuyến nghị, mỗi ngày bạn không nên bổ sung quá 40 mg kẽm, trừ khi được bác sĩ chỉ định.
Chúng ta hoàn toàn có thể chủ động ngăn ngừa tình trạng thiếu kẽm. Đối với hầu hết mọi người, cách tối ưu là ăn thực phẩm sở hữu nhiều kẽm. Dưới đây là một số gợi ý giúp bạn tránh bị thiếu kẽm thông qua chế độ dinh dưỡng:
Bạn có thể ngăn ngừa tình trạng thiếu kẽm thông qua chế độ dinh dưỡng
Nhóm thực phẩm chứa hàm lượng kẽm dồi dào mà bạn có thể bổ sung vào khẩu phần là cua, tôm, cá, trứng, sữa, thịt lợn nạc, gà, cừu, hàu, sò,… Hiện vẫn chưa có nghiên cứu, bằng chứng chính xác chỉ ra những ảnh hưởng bất lợi từ việc dung nạp quá nhiều kẽm thông qua thức ăn, thực phẩm tự nhiên. Do đó, bổ sung kẽm từ chế độ ăn uống chính là cách hiệu quả, an toàn, được nhiều người áp dụng.
Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật thường sở hữu nhiều kẽm. Mặt khác, nhóm thực phẩm có nguồn gốc thực vật sẽ chứa lượng kẽm ít, giá trị sinh học cũng thấp vì cơ thể khó hấp thu được. Ngoài ra, để cung cấp kẽm cho cơ thể đúng cách, bạn nên có khẩu phần đa dạng, đầy đủ dưỡng chất đồng thời thay đổi, áp dụng các thói quen ăn uống hữu ích cho quá trình hấp thu kẽm,… cụ thể như sau:
Nên cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời để hạn chế nguy cơ bị thiếu kẽm
Quả thật, kẽm là khoáng chất rất hữu ích và cần thiết cho cơ thể. Trong trường hợp thiếu kẽm, sức khỏe và thể trạng sẽ gặp nhiều hệ lụy. Bạn hãy chủ động đưa thực phẩm chứa kẽm vào khẩu phần ăn uống của mình. Bên cạnh đó, bạn nên đến gặp bác sĩ dinh dưỡng thăm khám để nhận chỉ định điều trị tình trạng thiếu kẽm hiệu quả, an toàn, khoa học. Nếu có thắc mắc cần tư vấn thêm, bạn vui lòng liên hệ với Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome qua hotline 1900 633 599.
