Thuốc tăng cân: Lợi bất cập hại với nhiều tác dụng phụ nguy hiểm

Thuốc tăng cân được cho là một trong những giải pháp tăng cân được nhiều người quan tâm nhờ có hiệu quả nhanh. Tuy nhiên, loại thuốc này hiện gây ra nhiều tranh cãi về độ an toàn và tác dụng phụ đối với người sử dụng. Trong bài viết sau, Nutrihome sẽ chia sẻ thêm các kiến thức liên quan đến thuốc tăng cân để giúp bạn tìm câu trả lời chính xác liệu có nên uống thuốc tăng cân không.

Thuốc tăng cân là gì?

Thuốc tăng cân là thực phẩm chức năng hoặc thuốc có dạng viên nang, viên nén hoặc các dạng khác được quảng cáo với công dụng giúp bạn tăng cân. Tương tự như thuốc giảm cân, thuốc tăng cân cũng có đủ loại, chủng loại khác nhau. Đặc điểm chung là thuốc tăng cân làm tăng cảm giác ngon miệng, kích thích bạn ăn uống và tiêu hoá tốt hơn. Từ đó, thuốc làm tăng khả năng hấp thu năng lượng và dinh dưỡng, đồng thời đẩy nhanh quá trình trao đổi chất của cơ thể, giúp bạn có thể tăng cân nhanh chóng.

Có nên uống thuốc tăng cân không?

Mặc dù thuốc tăng cân có thể hỗ trợ người dùng tăng cân nhanh hơn so với những phương pháp thông thường nhưng giải pháp này lại tiềm ẩn nhiều nguy hại đối với cơ thể.

Mỗi loại thuốc tăng cân có thành phần, cách sử dụng, đối tượng sử dụng khác nhau. Để hạn chế được những tác dụng phụ của thuốc tăng cân đối với cơ thể, bạn nên tìm hiểu kỹ càng về sản phẩm.

Ai cần sử dụng thuốc tăng cân?

Đối tượng sử dụng thuốc tăng cân chủ yếu là:

• Những người gầy kinh niên: Với những người gầy kinh niên, tốc độ trao đổi chất nhanh hơn thông thường làm cho cơ thể họ rất khó để tăng cân và duy trì cân nặng.
• Những bệnh nhân sụt cân nghiêm trọng: Do mắc các bệnh ung thư, rối loạn dưỡng cơ, bị nhiễm trùng hoặc sau khi phẫu thuật,…bệnh nhân cũng có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc tăng cân nhằm mục đích điều trị.
• Người tập thể hình và vận động viên: Thường lợi dụng thuốc tăng cân để tăng cơ và nâng cao thành tích tập luyện.

Bên cạnh đó, có không ít người dù đã hài lòng với cân nặng của mình nhưng vẫn lựa chọn thuốc tăng cân để duy trì cảm giác thèm ăn. Họ cho rằng phương pháp này là cách dễ nhất để duy trì cân nặng của mình.

Thuốc tăng cân có an toàn không?

Hiện nay, bạn có thể lựa chọn sử dụng thuốc tăng cân kê theo đơn hoặc thuốc tăng cân không kê theo đơn. Trên thực tế, cả hai loại thuốc này đều có những ưu nhược điểm riêng:

1. Thuốc tăng cân kê theo đơn

Trước khi sử dụng thuốc tăng cân kê đơn, bạn cần thông qua đánh giá các chuyên gia hoặc bác sĩ. Sau đó, bạn sẽ được chỉ định loại thuốc và liều dùng tuỳ theo tình trạng cơ thể và mục đích điều trị.

Thuốc tăng cân kê theo đơn có chứa steroid vì vậy bạn phải tuân thủ tuyệt đối các chỉ định về hàm lượng, liều dùng và thời gian dùng theo ý kiến từ bác sĩ (1). Steroid đồng hóa khi sử dụng sai cách có thể gây ra một số các tác dụng phụ ảnh hưởng đến:

• Thể lực và tinh thần: Cơ thể khó chịu, đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, xuất hiện ảo giác, tâm trạng lâng lâng, rối loạn cảm xúc, suy giảm khả năng phán đoán (2);
• Nội tạng: Tổn thương gan, thận, viêm loét dạ dày, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, gây ra chứng tim to;
• Sinh lý: Đối với nam, thuốc có thể tăng phát triển vùng ngực, tinh hoàn co lại, gây ung thư tuyến tiền liệt. Trường hợp là nữ, thuốc có thể gây phì đại âm vật, phát triển râu, ngưng chu kỳ kinh nguyệt. Trẻ em hoặc thiếu niên dùng thuốc tăng cân có thể bị chậm phát triển.

Tuy nhiên, những loại thuốc tăng cân kê theo đơn đều được thử nghiệm lâm sàng chặt chẽ trước khi đưa vào sử dụng. Vì vậy, bạn hoàn toàn có thể yên tâm về mức độ an toàn của loại thuốc này khi sử dụng đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc tăng cân kê theo đơn và không kê theo đơn đều tiềm ẩn tác dụng phụ nguy hiểm đối với sức khoẻ nếu không sử dụng đúng cách

2. Thuốc tăng cân không kê theo đơn

Thuốc tăng cân không kê đơn hay còn gọi là thuốc bổ cho người gầy là một loại thực phẩm chức năng và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Bạn có thể dễ dàng mua được các loại thuốc bổ tăng cân này ở nhiều địa chỉ khác nhau như nhà thuốc, đại lý, cửa hàng thậm chí các trang thương mại điện tử mà không cần có chỉ định từ bác sĩ.

Tuy nhiên sử dụng loại thuốc này có thể khiến bạn đối mặt với nhiều rủi ro đối với sức khoẻ vì những nguyên nhân sau:

• Phần lớn thuốc bổ cho người gầy không được thông qua kiểm nghiệm lâm sàng, khó có thể xác định được hiệu quả và tác dụng phụ của thuốc đối với người sử dụng.
• Một số loại thuốc tăng cân chứa nhiều corticoid, có thể gây viêm loét dạ dày, loãng xương, tăng huyết áp.
• Người nhạy cảm có thể dị ứng với thành phần của thuốc, dị ứng nhẹ gây phát ban, khó thở, hen suyễn, nặng hơn có thể dẫn đến sốc phản vệ nghiêm trọng, gây nguy hiểm đến tính mạng.

Bên cạnh đó, thuốc bổ tăng cân hiện được bày bán tràn lan, rất khó để xác định thật giả. Do đó, bạn cần đặc biệt cảnh giác, chú ý lựa chọn thương hiệu uy tín và tìm hiểu kỹ các thông tin liên quan đến sản phẩm như nguồn gốc, xuất xứ, thành phần,… trước khi sử dụng.

Nhìn chung, không thể khẳng định 100% các loại thuốc tăng cân đều gây hại cho sức khỏe của người tiêu dùng. Bạn vẫn có thể yên tâm sử dụng những loại thuốc bổ chất lượng đã thông qua kiểm định chất lượng của Bộ Y tế dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Chỉ dùng thuốc tăng cân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa

Mặc dù những lời hứa hẹn và quảng cáo về thuốc tăng cân không kê đơn có vẻ hứa hẹn, nhưng đừng dùng những chất bổ sung này mà không có chỉ định của bác sĩ bởi chúng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ và rủi ro nghiêm trọng.

Điển hình, chị N.T.H.N (52 tuổi) ngụ tại huyện Thanh Xuân, Hà Nội trong một lần dùng sản phẩm Trùng thảo sâm với hy vọng cải thiện cân nặng, tóc của chị đã bị rụng thành từng mảng, phù mặt do ngậm nước dưới da, mệt mỏi, ù tai, choáng váng,….

Nhập viện trong tình trạng toàn thân phù nề, chị N.T.H.N đã được cấp cứu thành công và được chẩn đoán bị ngộ độc Corticoid có trong “thuốc” tăng cân Trùng thảo sâm. (1)

Hợp chất Corticoid (thường có trong các sản phẩm hỗ trợ tăng cân chưa được Bộ Y Tế kiểm định) được xếp vào loại Độc dược nhóm B đối với sức khỏe con người. Về ngắn hạn, Corticoid giúp tăng khả năng tích nước của cơ thể; từ đó, hỗ trợ tăng cân (nhờ tăng lượng nước dự trữ dưới da) và ăn ngon miệng.

Tuy nhiên, về lâu dài, Corticoid có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống nội tiết tố, làm tăng nguy cơ tích mỡ ở bụng, suy đa tạng, suy tuyến thượng thận, loãng xương, rối loạn chuyển hóa chất dinh dưỡng, viêm loét dạ dày, tăng huyết áp, đái tháo đường….

Theo bác sĩ Tùng, người dân nếu gặp bất kỳ khó khăn nào trong việc tăng cân, cần đến cơ sở y tế đã được Bộ Y Tế cấp phép để thăm khám, xác định nguyên nhân khó tăng cân kịp thời. Tùy thuộc vào hoàn cảnh sức khỏe của bạn, các khuyến nghị cụ thể kèm các loại thuốc tăng cân phù hợp sẽ được khuyến cáo riêng cho bạn.

Tự ý dùng thuốc tăng cân chứa Corticoid khiến cơ thể phù nề, tăng cân do tích trữ nước chứ không phải tăng cân lành mạnh

Cách sử dụng thuốc tăng cân và lưu ý

Trước khi quyết định chọn mua và sử dụng thuốc tăng cân, bạn nên lưu ý đến một số vấn đề sau:

• Lựa chọn thuốc tăng cân đến từ thương hiệu uy tín, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đã thông qua kiểm định của Bộ Y tế về chất lượng và an toàn đối với sức khỏe người tiêu dùng.
• Tìm hiểu rõ thông tin thành phần, tác dụng và cơ chế hoạt động của thuốc, kiểm tra kỹ thành phần và liều lượng.
• Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng theo chỉ dẫn của nhà sản xuất.
• Tránh lạm dụng thuốc tăng cân và kết hợp cùng chế độ ăn uống, rèn luyện thể thao khoa học.

Cách tăng cân nhanh cho người gầy không cần dùng thuốc

Theo ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng – Bác sĩ dinh dưỡng tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome, cách tăng cân hiệu quả và lành mạnh nhất là cần phải kết hợp chế độ dinh dưỡng cùng một lịch trình sinh hoạt và tăng cân khoa học, bao gồm:

1. Tính toán mức năng lượng cần thiết để tăng cân

Trung bình, để tăng 1 kilogram trọng lượng cơ thể, bạn cần ăn vào nhiều hơn 7000 calories so với mức năng lượng cần thiết để duy trì cân nặng hiện tại của bạn (còn gọi là mức TDEE).

Để xác định mức TDEE của bản thân, bạn cần truy cập công cụ tính TDEE tại đây, nhập vào trang web các thông tin cơ bản như giới tính, độ tuổi, cân nặng hiện tại, chiều cao và tần suất hoạt động,…công cụ sẽ trả lời cho bạn biết mức năng lượng cần duy trì cân nặng hiện tại của bạn là bao nhiêu.

Sau đó, bạn cứ việc lấy mức TDEE mà công cụ dự báo cộng thêm cho 7000 calories là sẽ ra mức năng lượng bạn cần tiêu thụ để tăng thêm 1kg trọng lượng

2. Thiết lập mục tiêu tăng cân an toàn

Để tăng cân an toàn, bạn chỉ nên tăng từ 0.45 – 0.9 kg mỗi tuần, tức chỉ cần ăn nhiều hơn mức TDEE từ 450 – 900 calo mỗi ngày là được.

Tăng cân quá nhanh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, máu nhiễm mỡ, gan nhiễm mỡ, đái tháo đường và các bệnh về đau cơ xương khớp. Trong khi đó, tăng cân quá chậm khiến bạn dễ nản chỉ và bỏ cuộc trên hành trình chinh phục cân nặng mơ ước.

3. Ăn uống đủ lượng và chất

Trong mỗi bữa ăn, bạn cần đảm bảo có đầy đủ 4 nhóm chất gồm chất đạm, chất đường bột, chất béo cùng nhóm vitamin & khoáng chất. Không nên vì mục đích “ép” tăng cân mà ăn quá nhiều chất đường, quá nhiều chất béo khiến chế độ dinh dưỡng bị mất cân bằng, dễ gây ra bệnh tật.

4. Thiết lập thực đơn chi tiết

Bạn có thể tự tay tính toán lượng calo chi tiết cần trong mỗi bữa ăn hoặc tốt nhất, bạn nên đến Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để được tư vấn xây dựng thực đơn tăng cân hiệu quả, an toàn và phù hợp với khẩu vị cá nhân của bạn.

5. Vận động vừa phải

Vận động vừa phải giúp bạn tăng cường hệ số trao đổi chất, hỗ trợ cải thiện hiệu suất tăng cân. Nên ưu tiên các bài tập tăng cường sức mạnh để tăng khối cơ thay vì các bài tập cardio hay HIIT đốt nhiều calo.

6. Nghỉ ngơi hợp lý

Bạn cũng cần lưu ý, vận động quá nhiều có thể khiến bạn khó tăng cân, thậm chí gầy hơn. Vì thế, kết hợp vận động với nghỉ ngơi hợp lý, ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể có đủ thời gian để “hồi phục” và tăng cân lành mạnh.

Thuốc tăng cân hoạt động dựa trên nguyên lý tăng cường sự hấp thụ chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, nó không phải thần dược và có thể gây ra các tác dụng phụ như đau đầu, buồn nôn và tiêu chảy. Do đó, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc tăng cân nào, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Bạn có thể chủ động đưa ra các thắc mắc của bản thân về các loại thuốc bổ cho người gầy để nhận được giải đáp chi tiết nhất. Hẹn gặp bạn tại Nutrihome cơ sở gần nhất để được tư vấn chi tiết hơn. Chúc bạn sớm đạt được cân nặng như ý!