Táo bón chức năng là gì và những điều mẹ cần biết

Táo bón chức năng hay còn được gọi là táo bón vô căn mãn tính. Căn bệnh này được chẩn đoán khi người bệnh có các triệu chứng bị táo bón. Nguyên nhân thực thể có thể được xác định để giải thích các triệu chứng của bệnh này là do những rối loạn tiêu hóa chức năng của cơ thể. Hãy cùng Nutrihome tìm hiểu chi tiết về căn bệnh táo bón mạn chức năng này bạn nhé.

Táo bón chức năng là gì?

Táo bón chức năng (hay còn được gọi là táo bón cơ năng, táo bón mạn chức năng hay táo bón vô căn mãn tính – CIC) là một rối loạn chức năng đường ruột phổ biến, đặc trưng bởi người bệnh đi tiêu khó, không thường xuyên, khó đi hoặc đau. Táo vô căn mãn tính là bệnh không do bất kỳ tổn thương thực thể hoặc sinh lý gây ra. Mà thường nguyên nhân là do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện của trẻ, các yếu tố thần kinh hoặc liên quan tới tâm lý khác. (1)

Táo bón chức năng thường được gây nên bởi nhiều nguyên nhân

Táo bón chức năng là một vấn đề phổ biến ở trẻ em, với tỷ lệ ước tính là 3% trên toàn thế giới (2). Bệnh táo bón sẽ làm giảm số lần đi đại tiện của trẻ. Bệnh này thường gặp ở đối tượng trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ từ 2 đến 6 tuổi. (3)

Táo bón mạn chức năng thường được biết là đi tiêu khó khăn hoặc không thường xuyên, đi tiêu lệch so với tần suất bình thường. Trong lúc đại tiện có thể đau đớn, đi ngoài ra phân cứng hoặc cảm giác không thể thoát hết phân.

Táo bón thường không được gây ra bởi bất kỳ nguyên nhân có hệ thống hoặc khiếm khuyết giải phẫu nào. Chúng thường do nhiều yếu tố như: điều kiện môi trường, căng thẳng, chế độ ăn uống, kỹ năng đối phó và hỗ trợ xã hội.

Phân loại táo bón chức năng

Táo bón mạn chức năng là bệnh lý tuy không gây nguy hiểm nhưng nếu không tiến hành chữa trị sớm sẽ gây nên nhiều biến chứng. Cụ thể như: hình thành trĩ, nứt kẽ hậu môn, suy dinh dưỡng,…

1. Táo bón có nhu động ruột bình thường

Là một trong những loại táo bón cơ năng khá phổ biến trong nhóm bệnh về táo bón vô căn mãn tính. Các cơ ruột hoạt động co bóp và thư giãn bình thường, không nhanh và không chậm. Phân di chuyển trong ruột già với tốc độ thích hợp. Tuy nhiên, chúng lại không được đẩy ra ngoài ngay, lâu dần phân khô cứng gây căng cứng và đau bụng.

Táo bón vô căn mãn tính gây ra nhiều cản trở cho cuộc sống

Trường hợp táo bón mạn chức năng này, nên bổ sung nhiều chất xơ cho cơ thể. Có thể dùng viên uống bổ sung hoặc ăn thêm chất xơ từ các loại thực phẩm hàng ngày.

2. Táo bón chức năng với nhu động ruột chậm

Dạng táo bón này xảy ra do ruột hoạt động chậm hơn mức bình thường. Việc hấp thu và vận chuyển chất thải trong ruột bị cản trở và diễn ra chậm. Nguyên nhân là do hệ thần kinh bị tổn thương dẫn đến việc truyền tín hiệu đến các cơ ruột kém đi. Điều này, khiến cho nhu động ruột chuyển động không đúng tốc độc mà chúng cần thực hiện.

Dạng táo bón nhu động ruột chậm này thường xảy ra chủ yếu ở trẻ nhỏ. Để cải thiện triệu chứng này, cha mẹ nên cho con sử dụng thuốc nhuận tràng hoặc ăn nhiều chất xơ.

Tuy nhiên, sẽ mang lại kết quả cao hơn nếu thay đổi chế độ vận động cơ thể. Nghĩa là phụ huynh nên cho con tham gia các hoạt động vận động nhiều, đồng thời nên tập cho trẻ thói quen đi cầu mỗi ngày.

3. Rối loạn bài xuất phân

Bình thường, để đẩy phân ra ngoài cần vận động cơ hoành ở bụng phối hợp cơ sàn khung chậu và cơ vòng hậu môn. Tuy nhiên, khi bị bệnh táo bón chức năng, sẽ có cảm giác buồn đi nhưng lại không đi được. Điều này sẽ khiến phân ứ đọng trong đường ruột và gây đau đớn, khó chịu.

Biểu hiện của rối loạn bài xuất phân thể hiện như sau:

• Ngồi hàng giờ trong nhà vệ sinh nhưng vẫn không thể đi được mặc dù đã cố rặn. Hoặc, không thể đi vệ sinh được mặc dù phân không to.
• Thường xuyên phải sử dụng thuốc thụt để hỗ trợ đi vệ sinh dễ dàng hơn
• Bổ sung chất xơ và dùng thuốc nhuận tràng thường xuyên nhưng bệnh táo bón vẫn không có dấu hiệu thuyên giảm.

Ai có nguy cơ bị táo bón chức năng?

Trẻ em là đối tượng rất dễ mắc chứng táo bón mạn chức năng, cụ thể trong 3 giai đoạn sau:

Em bé bị táo bón cơ năng thường rất khó chịu và mệt mỏi

• Giai đoạn 1: Bé ở thời kỳ chuyển từ chế độ ăn lỏng sang ăn đặc
• Giai đoạn 2: Giai đoạn mà trẻ tập ngồi bô một mình
• Giai đoạn 3: Giai đoạn bắt đầu đến trường

Nguyên nhân gây táo bón chức năng

Các yếu tố hình thành nên chứng bệnh này có rất nhiều, trong đó phần lớn là do:

• Xu hướng tự nhiên ở trẻ.
• Hành vi nhịn đi tiểu của trẻ.
• Do môi trường thay đổi.
• Chế độ ăn uống không khoa học.
• Trẻ mắc phải các bệnh lý như một số bệnh thần kinh, xơ nang,…;
• Do tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh lý ở trẻ.

Dấu hiệu táo bón mạn chức năng

Trẻ bị táo bón khỏe mạnh bình thường nhưng lại gặp khó khăn khi đi vệ sinh. Mỗi độ tuổi khác nhau, táo bón mạn chức năng có biểu hiện khác nhau

1. Táo bón chức năng ở trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi

Trẻ sơ sinh được chẩn đoán bị bệnh này nếu chúng có các dấu hiệu sau đây:

• Không đi tiêu trong 3 ngày hoặc 1 tuần.
• Phân cứng, khô
• Trẻ căng thẳng, quấy khóc khi đi vệ sinh.

2. Táo bón chức năng ở trẻ trên 1 tuổi

Trẻ trên 1 tuổi được chẩn đoán bị táo bón cơ năng có ít những biểu hiện sau:

• Trẻ từ 1-2 tuổi đi tiêu dưới 3 lần/tuần (>2 ngày/lần).
• Trẻ trên 2 tuổi đi tiêu dưới 2 lần/tuần.
• Đi tiêu gặp khó khăn, phân khô, cứng.
• Đau khi đi tiêu.
• Có vết chất lỏng giống như phân trong đồ lót của trẻ.
• Máu hoặc chất nhầy lẫn trong phân của trẻ.

3. Trẻ trên 4 tuổi

Khi trẻ bị táo bón chức năng có ít nhất 2 trong các tiêu chí bên dưới, ít nhất 1 lần mỗi tuần trong 2 tháng:

• Nhiều hơn 2 lần đi tiêu mỗi tuần
• Ít nhất 1 lần đi vệ sinh són phân mỗi tuần
• Trước đó có tư thế nín nhịn hoặc ứ phân rất nhiều một cách tự ý
• Trước đó đi tiêu đau hoặc khó khăn
• Tồn tại khối phân lớn trong trực tràng
• Trước đó đi tiêu phân to muốn nghẹt toilet

Cách chẩn đoán táo bón mạn chức năng

Táo bón mạn chức năng ở trẻ có hiểu hiện ít nhất 2 trong các tiêu chí sau đây:

• Các triệu chứng như sốt, chướng bụng, sụt cân hoặc tăng cân kém, chán ăn, tiêu chảy ra máu.
• Nhiều hơn 2 lần đi tiêu mỗi tuần
• Trước đó có ứ phân.
• Trước đó có bị đau khi đi tiêu hoặc phân rắn khó đi ngoài
• Trước đó phân to rắn cứng
• Hiện diện khối phân lớn trong trực tràng của trẻ
• Đi tiêu chỉ són phân ít nhất 1 lần/tuần
• Đi tiểu ngắt quãng và phân to

Táo bón chức năng kéo dài có nguy hiểm không?

Mặc dù táo bón không phải là một rối loạn đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, chúng nên được điều trị nhằm tránh gây ra các biến chứng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của trẻ. Các biến chứng như: đau bụng, loét đại tràng, thủng đại tràng, nứt hậu môn, trĩ, sa trực tràng, kẹt phân, tắc ruột, đại tiện không tự chủ..

Táo bón chức năng là gì? Có nguy hiểm không vẫn là thắc mắc của nhiều người

Táo bón kéo dài mãn tính không gây nguy hiểm nhưng gây tác động tiêu cực đến cuộc sống cũng như công việc cho cả người lớn và trẻ nhỏ. Đặc biệt với trẻ em, phụ huynh cần lưu ý đến cách ăn uống của trẻ, luyện tập thể dục và uống nhiều nước.

Bị táo bón chức năng phải làm sao?

Trả lời được câu hỏi táo bón mạn chức năng phải làm sao? Nutrihome sẽ cung cấp cho bạn một số phương pháp trị táo bón, để trẻ bị bón không còn là nỗi lo nữa.

1. Nâng cao việc tự chăm sóc sức khỏe

Dựa vào các nguyên nhân gây ra bệnh táo bón chức năng ở trẻ và người lớn, chúng ta có phải giải quyết tận gốc các vấn đề này thông quan chế độ dinh dưỡng hoặc thay đổi lối sống phù hợp.

Dưới đây là những lời khuyên cho việc hỗ trợ điều trị bệnh táo bón vô căn mãn tính:

• Cần thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt của trẻ sao cho đường tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng và ổn định nhất có thể.
• Duy trì thói quen ăn đủ bữa, đủ chất, ăn đúng giờ, không làm việc khác khi đang ăn. Ăn các thực phẩm tốt cho hoạt động của bộ máy tiêu hóa gồm tất cả các loại rau và trái cây tươi.

Chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp hạn chế táo bón cơ năng hiệu quả

Ăn nhiều sữa chua giúp cho thức ăn được tiêu hóa một cách nhanh chóng và giúp tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa.

• Tránh ăn những thức ăn dễ gây ra táo bón chức năng: bánh mì trắng và những thực phẩm từ ngô rất dễ bị táo bón, hạn chế những thức ăn này.
• Ghi nhớ việc cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày, phải uống ít nhất 1,5 lít -2 lít nước trở lên.
• Tránh một số loại đồ uống và chất kích thích có thể gây ra tình trạng khử nước của cơ thể, làm chứng táo bón thêm nặng.
• Luyện tập tích cực, vận động cơ thể thường xuyên giúp trẻ ngăn ngừa hiện tượng táo bón rất tốt.
• Đừng ngại đi ngoài khi có dấu hiệu muốn đi vệ sinh. Cố gắng giúp trẻ vào nhà vệ sinh vào buổi sáng hoặc khoảng 30 phút sau bữa ăn.
• Hẹn tái khám theo lịch: cứ 3 đến 4 tuần một lần. Cho đến khi nhu động ruột bình thường, sau đó cứ đưa trẻ đi 3 đến 6 tháng một lần và khi cần thiết.
• Nếu thuốc được kê đơn, bác sĩ nên hỗ trợ theo dõi các biến chứng và hiệu quả của thuốc đối với trẻ.

Sử dụng phương pháp điều  bệnh táo bón chức năng theo ý kiến của chuyên gia, để phối hợp chăm sóc và giáo dục gia đình sẽ mang lại kết quả tốt nhất cho trẻ.

2. Phương pháp điều trị

Điều trị không gây phản ứng

• Dùng thuốc glycerin đặt hậu môn, mỗi lần dùng 1 liều và không nên dùng kéo dài quá 7 ngày. Trường hợp vẫn trẻ chưa tự đi cầu được sau 7 ngày dùng thuốc, cần thông báo cho bác sĩ để được hướng dẫn dùng thuốc và theo dõi.
• Sau khi đặt thuốc trong khoảng 15-30 phút, trẻ sẽ có cơn món rặn và đi tiêu. Trường hợp thuốc không có tác dụng, tuyệt đối không dùng thuốc nữa mà phải dùng biện pháp khác.
• Thụt tháo bằng nước là biện pháp có thể thực hiện tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ. Bằng cách bơm nước muối sinh lý vào hậu môn (6ml/kg, tối đa 135ml) mỗi 12- 24 giờ, từ 1-3 lần, tùy thuộc tình trạng táo bón chức năng của trẻ.
• Không thụt tháo nhiều lần vì có thể làm tổn thương, gây giãn đại tràng sigma và trực tràng. Ngoài ra có thể làm mất phản xạ đi tiêu tự nhiên của trẻ.
• Biện pháp phối hợp thuốc và thụt: ngày 1 thụt tháo + ngày 2 dùng thuốc bisacodyl. Đặt hậu môn 10mg mỗi 12- 24 giờ + ngày 3 đặt bisacodyl 5mg mỗi 12- 24 giờ. Nếu tình trạng trẻ không tự phản xạ đi cầu, cần đưa trẻ đi tái khám.
• Tháo xổ phân chậm thì dùng lactulose hoặc sorbitol 4ml/kg chia 2 lần mỗi ngày, dùng trong 7 ngày.

Biện pháp duy trì

Biện pháp điều trị táo bón chức năng bằng thuốc, mục tiêu là giữ cho phân mềm, ngăn ngừa sự tích tụ trở lại của phân cứng trong khi đại tràng.

Thuốc nhuận tràng thẩm thấu:

• Dùng thuốc lactulose: 1- 3ml/kg/ngày, chia 2 lần.
• Dùng thuốc sorbitol : 1- 3ml/kg/ngày, chia 2 lần.
• Dùng thuốc Polyethylene Glycol không có điện giải: 1g/kg/ngày.
• Dùng thuốc Magiesium hydroxide: 1- 3ml/kg/ngày, chia 2 lần. + dầu nhuận tràng bôi trơn.
• Dùng dầu paraffin cho trẻ trên 1 tuổi: 1- 3ml/kg/ngày, chia 2 lần. + nhuận tràng kích thích.
• Dùng Bisacodyl cho trẻ 2 tuổi trở lên: 0,5 – 1 viên đạn 10mg/lần. 1 – 3 viên nén 5mg/lần.

Phòng ngừa táo bón chức năng

Táo bón mạn chức năng gặp phải ở bất kỳ trẻ ở độ tuổi nào, đây là tình trạng bệnh lý không gây nguy hiểm đến tính mạng trẻ. Nếu không có biện pháp xử trí kịp thời sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe của trẻ. Phụ huynh có thể phòng ngừa chứng táo bón chức năng cho trẻ bằng cách:

• Điều chỉnh lại chế độ ăn uống của trẻ, cho trẻ ăn đủ bữa và uống nhiều nước.
• Trẻ nên được ăn nhiều hoa quả và rau xanh.
• Xoa bụng cho trẻ để kích thích làm tăng nhu động ruột.
• Tập cho trẻ đi đại tiện đúng giờ, không trốn đi tiêu.

Táo bón mạn chức năng: Khi nào cần đến gặp bác sĩ?

Cần đưa trẻ đi khám, đến gặp bác sĩ ngay nếu táo bón xuất hiện thêm các triệu chứng sau:

• Trường hợp bị táo bón nặng, tắc ruột dẫn đến rách ruột và nhiễm trùng, đau bụng quá mức cần được điều trị ngay để tránh biến chứng.
• Phân đen, phân có máu, nâu sẫm hoặc đen và nhớt hoặc chảy máu trực tràng đều nguy hiểm và cần đưa trẻ đi khám ngay.
• Hoàn toàn trẻ không thể đại tiện trong khoảng 4 – 5 ngày
• Nếu trẻ thường xuyên bị táo bón kéo dài trong 3 tuần trở lên

Một số dấu hiệu khác đi kèm với táo bón cần phải đưa trẻ đến gặp bác sĩ khám ngay:

• Mất ý thức hoặc ngất xỉu
• Gặp bất kỳ vấn đề liên quan đến hô hấp
• Bụng phình to, sờ vào thấy căng cứng bụng
• Sốt cao hơn 38 – 38,5 độ
• Nhịp tim nhanh
• Vàng da hoặc vàng mắt
• Nôn mửa, đặc biệt giống như bã cà phê

Táo bón chức năng có thể gây ra những triệu chứng khó chịu nhất định cho trẻ. Vì thế phụ huynh cần chủ động tìm hiểu các kiến thức về căn bệnh này. Để có biện pháp phòng ngừa táo bón mạn chức năng hiệu quả và an toàn cho trẻ. Nếu trẻ bị táo bón kèm theo các triệu chứng khác thường thì cần đưa trẻ đến bệnh viện hoặc phòng khám để được điều trị kịp thời. Nutrihome là địa chỉ uy tín chất lượng về các dịch vụ hỗ trợ điều trị các bệnh lý ở trẻ nhỏ. Phụ huynh hãy liên hệ ngay Nutrihome.vn hoặc số hotline: 1900 633 599 để được các chuyên gia tư vấn, điều trị và chăm sóc một cách tận tình, chu đáo nhất.