Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
So với người khoẻ mạnh và bệnh nhân suy thận chưa lọc máu, thực đơn cho người chạy thận định kỳ cần điều chỉnh về khẩu phần và hàm lượng dưỡng chất. Bởi lẽ, chức năng thận lúc này đã được can thiệp, dẫn đến nhiều thay đổi trong nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh. Theo đó, chế độ ăn hàng ngày nên tập trung hỗ trợ quá trình lọc máu và duy trì sức khoẻ cho bệnh nhân sau khi chạy thận. Vậy thực đơn cho người lọc máu có gì khác biệt? Hãy cùng Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Thực đơn cho người chạy thận cần đáp ứng những nguyên tắc dinh dưỡng nào?
Bệnh nhân chạy thận cần thay đổi chế độ ăn để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng và giải quyết các vấn đề sức khỏe trong quá trình lọc máu. Bởi lẽ, phương pháp chạy thận có thể can thiện và hỗ trợ chức năng thận, song hiệu quả lọc máu và bài tiết chất thải chỉ được cải thiện khoảng 10 – 15%. Bên cạnh đó, người lọc máu định kỳ cũng phải đối mặt với các tác dụng phụ như mệt mỏi, huyết áp thấp, nhiễm trùng,… Vì vậy, một chế độ dinh dưỡng được điều chỉnh hợp lý và giải quyết các vấn đề riêng của mỗi bệnh nhân sẽ là giải pháp tối ưu để người chạy thận khỏe mạnh.
Thực đơn cho người chạy thận cần cung cấp đủ năng lượng và chất đạm cho hoạt động hàng ngày, đồng thời cân bằng dinh dưỡng và điện giải theo nhu cầu của người bệnh, cụ thể:
Cung cấp đủ và đúng loại đạm là nguyên tắc hàng đầu khi xây dựng thực đơn cho người lọc máu. Trước hết, hàm lượng đạm trong chế độ ăn của đối tượng này cần đáp ứng được nhu cầu thể trạng và tần suất chạy thận của mỗi người:
| Tần suất chạy thận | Hàm lượng đạm
(đơn vị: g/ kg cân nặng/ ngày) |
| 1 lần/ tuần | 1 |
| 2 lần/ tuần | 1.2 |
| 3 lần/ tuần | 1.4 |
Bên cạnh đó, việc lựa chọn đúng loại đạm cũng đóng vai trò rất quan trọng. Bởi lẽ, để duy trì sức đề kháng và sự khỏe mạnh, cơ thể cần hấp thụ 9 loại axit amin thiết yếu có trong đạm chất lượng cao hay đạm đủ. Vì vậy, người bệnh nên ưu tiên nguồn đạm này và lựa chọn hấp thụ chúng từ các loại thịt ít béo, các loại cá vùng nước lạnh.
Thực đơn cho người chạy thận cần đáp ứng đủ 30 – 40 kcal/ kg cân nặng/ ngày. Đây là mức năng lượng tiêu chuẩn, đảm bảo cơ thể hoạt động hiệu quả và đẩy lùi nguy cơ suy dinh dưỡng ở người lọc máu. Trong đó, tỷ lệ chất đường bột (glucid) – nguồn cung cấp calo chính nên chiếm 55 – 60% tổng năng lượng.
Sau chạy thận, người bệnh cần dung nạp đủ năng lượng để phòng ngừa suy dinh dưỡng
Tỷ lệ chất béo trong thực đơn cho người chạy thận nên ở mức 25 – 30% tổng năng lượng. Theo đó, ưu tiên các loại chất béo không bão hoà đơn và đa như omega-3, 6, 9 từ cá thu, cá trích, cá mòi, cá hồi, cá ngừ sẽ giúp người bệnh kiểm soát đc các chỉ số trong máu, tránh gây áp lực cho thận.
Đồng thời, người bệnh cũng cần hạn chế chất béo bão hòa (trong thịt đỏ, mỡ động vật) và chất béo chuyển hóa (trong đồ chiên rán, đóng hộp). Bởi lẽ, nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch ở người bệnh thận đã được chứng minh là cao hơn bình thường. Việc kiêng hai loại chất béo xấu nói trên sẽ làm giảm khả năng gặp các vấn đề về tim.
Để cân cân bằng nước và điện giải trong cơ thể, bạn cần hấp thụ đúng và đủ hàm lượng các dưỡng chất sau trong thực đơn cho người suy thận lọc máu:
| Nước/Chất điện giải | Hàm lượng khuyến cáo |
| Nước | – 1 lít/ ngày
– Trường hợp phù, thiểu niệu, cách tính hàm lượng nước như sau: Vnước = Vnước tiểu + Vnước mất bất thường (nôn, tiêu chảy,…) + Vnước mất qua da |
| Natri | 1600 – 2000 mg/ngày |
| Kali | – 2000 – 2500 mg/ ngày
– Dưới 1500 mg/ ngày khi tăng kali máu, phù, thiểu niệu |
| Phốt pho | Dưới 1000 mg/ ngày |
Người chạy thận nên bổ sung vitamin B, C, canxi và sắt vào thực đơn hàng ngày để củng cố hệ tiêu hoá, duy trì sức khỏe cơ xương và tránh thiếu máu. Hàm lượng các dưỡng chất nêu trên trong thực đơn cho người chạy thận cần phụ thuộc và nhu cầu của mỗi người và ý kiến từ bác sĩ.
Thực phẩm chứa protein chất lượng cao, giàu canxi, ít natri, kali, phốt pho sẽ là sự lựa hoàn hảo trong thực đơn cho người chạy thận định kỳ. Sau đây là một vài gợi ý cụ thể, giúp bạn trả lời câu hỏi người chạy thận nên ăn gì, kiêng gì:
| Nên ăn | Nên hạn chế | Không nên ăn | |
| Protein | – Thịt nạc (ức gà, thịt heo nạc, bắp bò), cá
– Rau họ cải, bầu bí, mướp, bí đỏ |
– Đậu (đậu nành, đậu đen, đậu xanh,…) và các thực phẩm từ đậu
– Rau muống, rau dền, rau ngót |
– Rượu, bia và các loại thức uống có cồn
– Thực phẩm đóng hộp/ chế biến sẵn: lạp xưởng, xúc xích, thịt hộp,… – Thực phẩm muối chua: cà muối, dưa muối,… – Các loại lá, rễ cây, thuốc gây quá tải cho thận. |
| Chất đường bột | – Tinh bột tinh chế (gạo trắng, bánh mì, bún, miến, phở,…) | – Tinh bột ngũ cốc chứa nhiều khoáng chất (Miến dong, củ sắn, ngô, khoai lang, bột sắn, bánh mì nâu,…) | |
| Chất béo | – Dầu ô liu
– Dầu hạt cải – Cá béo (cá thu, cá mòi, cá trích, cá hồi, cá ngừ) |
– Mỡ bò, lợn, dê, cừu,…
– Thức ăn nhanh, đồ ăn chiên rán |
|
| Natri | – Rau củ quả tươi
– Gia vị thay thế muối (hành tây, tỏi, hạt tiêu,…) |
– Muối và gia vị chứa muối (bột canh, hạt nêm, nước mắm,…) | |
| Kali | – Táo
– Đào – Cà rốt – Các loại quả mọng |
– Cam, chuối
– Ngũ cốc nguyên cám – Đậu và các thực phẩm từ đậu |
|
| Phốt pho | – Bánh mì, mì ống, cơm
– Ngô, gạo |
– Thịt đỏ (thịt lợn, thịt bò, thịt cừu)
– Thịt gia cầm – Sữa và thực phẩm từ sữa – Nước ngọt có ga và tối màu |
Lưu ý: Trên đây là danh sách những thực phẩm nên ăn, nên hạn chế và nên kiêng trong thực đơn cho người chạy thận. Để quyết định lựa chọn món ăn và mức độ ưu tiên/ hạn chế của từng món, bạn nên tham khảo thêm ý kiến từ bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
Thực đơn cho người suy thận cần hạn chế tiêu thụ đậu vì chúng chứa nhiều kali, natri và phốt pho
Bạn có thể tham khảo công thức một số món ăn cho cho người chạy thận, lọc máu sau đây để đổi món, áp dụng vào thực đơn hàng ngày:
Nguyên liệu: 100 g cần tây, 50 g hành tây, 50 g nấm, 10 g hành lá, 200 g thịt lợn nấu chín, 10 g bột bắp, 200 ml nước dùng gà ít muối, 10 ml dầu mè, 1 g bột ớt cayenne, 1 g tiêu đen, 1 g bột hành, 1 g bột tỏi, 4 quả trứng lớn, 2 lòng trắng trứng, 100 g giá đỗ tươi, 15 ml dầu hạt cải.
Cách làm:
Nguyên liệu: 150 g hành tây, 1 tép tỏi, 5 g gừng tươi, 15 g hành, 25 ml dầu đậu phộng, 4 g tiêu đen, 100 g tôm đông lạnh nấu sẵn, 200 g đậu Hà Lan và cà rốt, 4 quả trứng, 200 g cơm gạo trắng để nguội, 1 g muối.
Cách làm:
Nguyên liệu: 400g thịt lợn nạc xay (có thể thay thế bằng thịt gà); 20 lá bắp cải Napa; 1 – 2 nhánh hẹ tươi cắt nhỏ; 15 ml dầu mè; 5 g cà phê gừng xay (hoặc gừng tươi băm nhỏ); 30 ml nước tương ít natri; 200 ml nước; 200 g bột mì đa dụng.
Há cảo nhân nạc heo là món ăn sáng phù hợp với người suy thận
Cách làm:
Nguyên liệu: 15 g giấm gạo, 5 ml nước tương, 300 g phi lê cá tuyết, 45 g bột mì đa dụng, 2.5 g tiêu đen, 2 quả trứng, 45 ml dầu mè.
Cách làm:
Nguyên liệu: 12 lá rau diếp, 2 củ cà rốt, ½ củ hành tây, 30 g đậu phụ, 8 g bột thì là, 8 g tỏi khô nghiền, 1 g muối biển, 2.5 g tiêu đen, 15 ml dầu olive, 12 lá bánh tráng cuốn nem.
Cách làm:
Nguyên liệu: 450 g thịt bò, 100 g lá húng quế , 1/2 củ hành tây, 1/2 trái ớt chuông đỏ, 4 tép tỏi, 15 ml dầu đậu phộng, 3 g ớt khô xay, 15 ml nước tương ít natri, 120 ml nước dùng bò, 80 ml nước chanh.
Thịt bò xào húng quế là món ăn giàu vitamin nhóm B, giúp người bệnh bù đắp lượng vi chất bị hao hụt sau khi lọc máu
Cách làm:
Nguyên liệu: 200 g mì soba tươi, 400 g bắp cải, 240 g súp lơ, 100 g hành xanh, 100 g ớt chuông đỏ, 3 tép tỏi, 60 g hành khô, 30 g rau mùi, 30 g gừng, 15 ml rượu mirin, 5 ml dầu mè, 10 ml dầu hạt cải, 15 ml nước tương ít natri, 5 g đường nâu, 2 g hạt mè, 1 g tiêu đen và ớt khô.
Cách làm:
Nguyên liệu: 600 g bún gạo, 240 g đậu tuyết, 2 củ cà rốt, 4 nhánh hành lá, 1 bó rau mùi, 1 lít nước dùng gà ít natri, 15 ml nước tương ít natri, 15 g bột cà ri, 2 g bột tỏi, 15 ml dầu hạt cải, 2 quả trứng.
Bún gạo xào Singapore là món ăn giàu chất xơ, dễ tiêu hóa
Cách làm:
Nguyên liệu: 24 cái cánh gà, 120 ml nước, 1 g tiêu đen, 30 ml nước tương ít natri, 30 ml sốt teriyaki ít natri, 30 g đường nâu, 2 g bột tỏi, 50 ml giấm balsamic, 2 g gừng sợi.
Cách làm:
Nguyên liệu: 400 g bánh phở tươi, 100 g tôm tươi, 2 miếng đậu phụ rán sẵn, 100 g me, 220 g đường thốt nốt, 1 quả trứng gà, 3 tép tỏi, 2 củ hành tím, 5 ml nước tương ít natri, hẹ, đậu phộng rang, dầu olive, tiêu đen.
Pad thái là món ăn có hương vị chua ngọt tự nhiên, giúp kích thích vị giác
Cách làm:
Dưới đây là gợi ý thực đơn cho người chạy thận, lọc máu trong 7 ngày từ Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome. Bạn có thể tham khảo và áp dụng một vài ý tưởng vào chế độ ăn hàng ngày giúp hỗ trợ quá trình lọc máu và giữ thể trạng khỏe mạnh:
| Thứ Hai | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Hủ tiếu gà
(60 g hủ tiếu + 30 g thịt gà lọc da + hành lá, giá) |
– 100 g khoai sọ hấp
– 100 g cam |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 75 g cá thu sốt cà chua – 100 g canh khoai từ thịt băm – 50 g đậu rồng luộc – 100 g dứa |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 70 g sườn xào chua ngọt – 150 g canh rong biển – 70 g su su xào – 60 g nho đỏ |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1645 kcal
– Đạm: 70 g – Đường bột: 285 g – Béo: 25 g |
|||
| Thứ Ba | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Miến xào thịt bò
(60 g miến + 35 g thịt bò + 100 g cải ngọt) |
– 50 g sữa chua không đường
– 100 g xoài chín |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 60 g thịt lợn luộc – 100 g canh bí đỏ nấu sườn – 70 g dưa hấu |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 70 g cá hồi áp chảo – 150 g canh bí xanh nấu sườn – 50 g dâu tây |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1690 kcal
– Đạm: 65 g – Đường bột: 290 g – Béo: 30 g |
|||
| Thứ Tư | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Phở xào chay
(60 g phở + 30 g rau cải ngọt + 30 g hành tây + 20 g cà rốt + 10 g nấm hương + hành lá, giá) |
– 100 g khoai lang luộc
– 100 g nam việt quất |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 50 g nem rán – 100 g rau củ hấp thập cẩm (súp lơ + bí đỏ + cà rốt) – 70 g táo |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 70 g chả lá lốt – 150 g canh bí xanh nấu thịt băm – 70 g mướp xào – 60 g lê |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1627 kcal
– Đạm: 75 g – Đường bột: 280 g – Béo: 23 g |
|||
| Thứ Năm | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Phở gà
(70 g phở + 35 g thịt gà lọc da + hành lá) |
– 100 g ngô luộc
– 50 g bưởi |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 50 g thịt gà xào sả ớt – 150 g canh khoai sọ nấu sườn – 50 g đậu rồng xào – 70 g cherry |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 75 g thịt viên sốt cà chua – 100 g canh bầu nấu tép riu – 60 g đu đủ |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1663 kcal
– Đạm: 60 g – Đường bột: 295 g – Béo: 27 g |
|||
| Thứ Sáu | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Cháo sườn
(50 g gạo + 30 g sườn lợn gỡ xương + hành lá, tía tô) |
– 70 g khoai lang nướng
– 150 ml sữa mắc ca chà là |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 70 g cá thu rán – 50 g đậu phụ nhồi thịt sốt cà chua – 100 g canh rau cải thịt băm – 80 g dứa |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 50 g salad hoa quả sữa chua – 70 g sườn rim nước dừa – 100 g bông cải trắng hấp |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1705 kcal
– Đạm: 80 g – Đường bột: 290 g – Béo: 25 g |
|||
| Thứ Bảy | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Phở bò
(60 g phở + 30 g bắp bò + hành lá) |
– 50 g bánh tart táo việt quất
– 150 ml nước ép dưa hấu |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 100 g cá trắm rán – 150 g canh mướp đắng nhồi thịt – 100 g mâm xôi |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 75 g thịt rang cháy cạnh – 150 g bắp cải luộc – 50 g nho đỏ |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1670 kcal
– Đạm: 65 g – Đường bột: 285 g – Béo: 30 g |
|||
| Chủ Nhật | ||||
| Bữa sáng
(6h30) |
Bữa phụ
(9h00) |
Bữa trưa
(11h30) |
Bữa chiều
(17h30) |
|
| Món ăn | Bún mọc
(60 g bún + 35 g mọc + hành lá) |
– 70 g sắn luộc
– 200 ml sữa hạt mắc ca |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 80 g thịt lợn luộc – 100 g canh cá chép nấu chua – 50 g đậu phụ luộc – 100 g lê |
– 1 và 1/2 bát cơm
– 100 g trứng chiên kiểu Tàu – 150 g canh cua rau đay – 60 g cherry |
| Cơ cấu khẩu phần | – Năng lượng: 1655 kcal
– Đạm: 60 g – Đường bột: 275 g – Béo: 35 g |
|||
Khi xây dựng thực đơn cho người chạy thận định kỳ, bạn cần bám sát tình hình sức khoẻ và các khuyến cáo từ chuyên gia dinh dưỡng. Bởi lẽ, lúc này sự can thiệp của máy móc đối với chức năng thận sẽ làm phát sinh các nhu cầu và vấn đề mới cho người bệnh. Nhận biết kịp thời những vấn đề trên và giải quyết hiệu quả bằng chế độ dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng. Để làm được điều đó, người bệnh nên sử dụng các dịch vụ thiết kế, cá nhân hoá thực đơn theo nhu cầu thể trạng và tình hình bệnh lý.
Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome là địa chỉ chuyên tư vấn chế độ ăn uống khoa học cho người bệnh thận
Hiện nay, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome là một trong những cơ sở y tế hàng đầu cung cấp dịch vụ Thăm khám & Thiết kế Thực đơn Dinh dưỡng chuyên biệt cho bệnh nhân chạy thận, lọc máu định kỳ. Dịch vụ bao gồm các bước xét nghiệm sức khoẻ, tình hình bệnh lý và xây dựng thực đơn cho người chạy thận giúp hỗ trợ quá trình lọc thận và cải thiện tối ưu thể trạng. Người bệnh có thể hoàn toàn yên tâm, do dịch vụ được vận hành bởi các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng đầu ngành.
Trên đây là gợi ý thực đơn cho người lọc máu duy trì và cải thiện sức khỏe. Hy vọng, bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản và ý tưởng có ích để xây dựng chế độ ăn khoa học và hợp lý.
Thực đơn cho người chạy thận cân bằng dinh dưỡng đòi hỏi sự tìm hiểu kỹ lưỡng và lựa chọn thông minh các loại thực phẩm. Nếu bạn vẫn còn nhiều thắc mắc về chủ đề này, hãy liên hệ Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome 1900 633 599 để tư vấn và giải đáp chi tiết. Cảm ơn bạn đã đọc bài viết trên!
